مروری بر اثرات تنش خشکی در گیاهان و برخی راهکارهای موثر در مدیریت زراعی

محورهای موضوعی : تنش

امین فتحی ¹ (دکتری زراعت، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران)
عباس ملکی ² (استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران)
رحیم ناصری ³ (گروه تکنولوژی تولیدات گیاهی، آموزشکده فنی‌مهندسی و کشاورزی دهلران، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/08/14 تاریخ پذیرش : 1400/11/13 تاریخ انتشار : 1403/04/29

کلید واژه: عملکرد, دی اکسید کربن, سالیسیلیک اسید, فتوسنتز, باکتری افزاینده رشد گیاه,

چکیده مقاله :

جهان با چالش‌های مهمی از قبیل تغییر اقلیم، سیل، افزایش روز افزون جمعیت و انواع تنش‌های محیطی روبرو است. همه این‌ها می‌تواند کشاورزی را به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر قرار دهد. خشکی یکی از مهمترین تنش‌های غیر زیستی و عامل محدود کننده تولید موفقیت آمیز محصولات گیاهی در سراسر جهان محسوب می‌شود و اثرات نامطلوبی بر فعالیت‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان دارد. سازگاری به اثرات تنش خشکی نتیجه تغییر در مکانیسم‌های رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی است که سبب تغییراتی در سرعت رشد، هدایت روزنه‌ای، فرآیند فتوسنتز و فعالیت‌های آنزیمی گیاهان می شود .تنش خشکی فتوسنتز را در گیاهان مختل می‌کند و به تدریج به دلیل بسته بودن روزنه‌ها جذب دی اکسید کربن را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، تنش خشکی بر پایداری غشای سلولی تأثیر می‌گذارد و روابط آبی گیاه را با کاهش در بهره وری مصرف آب مختل می‌کند. برای مواجهه با این شرایط، گیاهان مکانیسم‌های متفاوتی را اتخاذ می‌کنند. مدیریت صحیح برای جلوگیری از اثرات نامطلوب تنش خشکی بسیار مهم است. امروزه محققان با استفاده از محلول پاشی با هورمون یا شبه هورمون‌ها، باکتری‌های افزاینده رشد گیاه، میکوریزا، استفاده از ارقام مقاوم و به نژادی در تلاش هستند تا اثرات تنش خشکی را کاهش بدهند. در این مقاله، ما به بررسی اثرات تنش خشکی بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان پرداخته ایم. همچنین برخی از روش‌های مدیریت زراعی برای غلبه بر اثرات مخرب تنش خشکی پیشنهاد شده است.

چکیده انگلیسی:

The world is facing major challenges such as climate change, floods, population growth and a variety of environmental stress. All of this can directly or indirectly affect agriculture. Drought is one of the most important abiotic stresses and a limiting factor in the successful production of plant products around the world and has adverse effects on the morphological and physiological activities of plants. Adaptation to the effects of drought stress is the result of changes in growth, physiological and biochemical mechanisms that cause changes in growth rate, stomatal conductance, photosynthetic process and enzymatic activities of plants. Drought stress disrupts photosynthesis in plants and gradually reduces carbon dioxide uptake due to closed pores. In addition, drought stress affects the stability of cell membranes and disrupts plant water relationships by reducing water use efficiency. Plants adopt different mechanisms to deal with these conditions. Proper management is very important to prevent the adverse effects of drought stress. Today, researchers are trying to reduce the effects of drought stress by spraying with hormones or hormone-like, growth-promoting bacteria, mycorrhizae, and resistant cultivars. In this paper, we investigate the effects of drought stress on some morphological, physiological and biochemical characteristics of plants. Also, some crop management methods have been proposed to overcome the destructive effects of drought stress.