اثر محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیای ریحان(Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش کم‌آبی
محورهای موضوعی : ژنتیک
احمد افکاری
1
(استادیار فیزیولوژی گیاهی، واحد کلیبر، دانشگاه آزاد اسلامی کلیبر، ایران)
کلید واژه: تنش خشکی, کربوهیدرات, شاخص پایداری غشاء, عملکرد کوآنتوم, آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت,
چکیده مقاله :
به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید و کودهای زیستی بر عملکرد و برخی صفات بیوشیمیای ریحان در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398 در شهرستان هوراند از توابع استان آذربایجان‌شرقی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش خشکی (70، 140 و 210 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) فاکتور دوم شامل تلقیح بذر با باکتری‌ها در 5 سطح (عدم تلقیح به‌عنوان شاهد، تلقیح با ازوتوباکتر، سودوموناس، آزوسپریلیوم و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم) و فاکتور سوم شامل محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید در چهار سطح (عدم مصرف، 5/0، 1 و 5/1 میلی‌مولار) بود. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تنش خشکی، کودهای زیستی و محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید بر کلیه صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. فعالیت آنزیم‌های سوپر‌اکسید دیسموتاز، کاتالاز و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II تحت تأثیر ترکیب تیماری تنش خشکی در کودهای زیستی، تنش خشکی در سالیسیلیک‌اسید در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار شد. با اعمال تنش کم‌آبی، پایداری غشای سلولی، حداکثر کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II و عملکرد دانه در گیاه ریحان کاهش یافت و میزان تجمع کربوهیدرات، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، محتوای مالون دی‌آلدئید و درصد اسانس افزایش یافت. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تنش خشکی و کودهای زیستی نشان داد که بیش‌ترین مقدار عملکرد دانه (11/917 کیلوگرم در هکتار) و حداکثر کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II (713/0) از تیمار 70 میلی‌متر تبخیر و کاربرد همزمان ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم حاصل شد. محلول‌پاشی سالیسیلیک‌اسید به‌ترتیب منجر به افزایش 33/41، 17/54، 43/24 و 98/38 درصدی فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز، کربوهیدرات محلول برگ، شاخص پایداری غشاء و درصد اسانس و کاهش 72/54 محتوای مالون دی‌آلدئید شد. طبق نتایج به‌دست آمده، محلول‌پاشی با سالیسیلیک‌اسید و کاربرد توأم باکتری‌ها (ازوتوباکتر، سودوموناس و آزوسپریلیوم) توانست تا حدی اثرات منفی تنش خشکی را بر طرف و منجر به بهبود عملکرد و کیفیت گیاه ریحان گردیده است.
In order to study of the effect of foliar application of salicylic acid and biofertilizerson on yield and some biochemical traits of basil (Ocimum basilicum L.) under water stress, was investigated using a factorial experiment based on a randomized complete block design in triplicate within the 2019 crop year in the protected area of Horand city of the province of East Azarbaijan. Experimental treatments included the first factor of drought stress at three levels (70, 140 and 210 mm of evaporation from Class A evaporation pan), the second factor of seed inoculation with bacteria at five levels (no inoculation as control, inoculation with Azotobacter, Pseudomonas, Azospirillum and co-inoculation with Azotobacter, Pseudomonas and Azospirillum), and the third factor of salicylic acid foliar application at four levels (0, 0.5, 1 and 1.5 mM). With the application of dehydration, cell membrane stability, maximal photochemical efficiency of photosystem II and grain yield in basil decreased and carbohydrate accumulation, antioxidant enzyme activity, malondialdehyde content and essential oil content increased. The results of comparing the mean interaction of drought stress and biofertilizers showed that the highest grain yield (917.11 kg / ha) and maximum photochemical efficiency of photosystem II (0.713) were obtained from 70 mm evaporation treatment and the co-inoculation of bacteria (Azotobacter, Pseudomonas and Azospirillum). Salicylic acid (SA) foliar application increased 41.33%, 54.17%, 24.43% and 38.98% of glutathione peroxidase activity, leaf soluble carbohydrates, membrane stability index and essential oil content, and decreased the content of MDA by 54.72% respectively. According to the obtained results, foliar application with salicylic acid and the combined use of bacteria (Azotobacter, Pseudomonas and Azospirillum) could partially eliminate the negative effects of drought stress and improve the yield and quality of basil.
_||_