بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی لاین‌های جهش یافته برنج حاصل از پرتوتابی با پرتو گاما و ارقام محلی در شرایط شور مزرعه
محورهای موضوعی : ژنتیکلیلا باقری 1 , سارا سعادتمند 2 * , ندا سلطانی 3 , وحید نیکنام 4
1 - گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - پژوهشکده علوم پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
4 - گروه زیست‌شناسی گیاهی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
برنج (Oryza sativa L.) یکی از گیاهان زراعی است که منبع اصلی غذایی بیشتر از یک سوم جمعیت جهان است. عوامل محدود کننده نظیر تنش‌های محیطی، نیاز به افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح را ایجاب می‌کند. شوری خاک یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیاهان زراعی در سراسر جهان است. موتاسیون القایی به عنوان یکی از ابزار های مؤثر در بهبود عملکرد، کیفیت و مقاومت به تنش های زنده و غیر زنده در اصلاح محصولات استفاده می گردد. به منظور انتخاب لاین های جهش یافته برتر متحمل به شوری، 10 لاین موتانت انتخابی نسل پنجم حاصل از پرتوتابی سه رقم برنج بومی ایرانی با پرتو گاما (طارم، عنبربو و حسنی) در طول دو سال ( نسل های ششم و هفتم) در مزرعه با شوری خاک (8-6 دسی زیمنس بر متر) ارزیابی شدند. این تحقیق بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه لاین جهش یافته برتر متحمل به شوری (3-13، 18-32 و 1-22) در مقایسه با ارقام مادری خود (شاهد) انتخاب شدند. ویژگی های فیزیولوژیکی لاین های موتانت برتر (هدایت روزنه ای، فلورسانس کلروفیل و شاخص سبزینگی بالا)، بیوشیمیایی (نسبت سدیم به پتاسیم پایین، تجمع پرولین بالا، تخریب غشایی پایین) بودند. در نهایت لاین های جهش یافته برتر، به عنوان ارقام جدید برنج موتانت متحمل به شوری و منابع جدید ژرم پلاسم گیاهی معرفی خواهند شد.
Rice (Oryza sativa L.) is one of the crops which is the main source of food for more than a third of the world's population. Limiting factors such as environmental stress require increasing the yield of agricultural products per unit area. Soil salinity is one of the most important factors reducing the productivity of crops throughout the world. Induced mutation is widely used as an effective tool for improving the yield, quality, and resistance to biotic and abiotic stresses in product modification. In order to screen salt-tolerant superior mutant lines of rice, 10 mutant lines (M5) derived from three Iranian local varieties (Tarom, Anbarbo, and Hasani) were assessed during two generations (M6 and M7) at saline field (EC of soil was 6-8 ds/m). The experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications. Three salt-tolerant superior mutant lines (13-3, 32-18 and 22-1) were selected in comparison with their parents (control). Physiological parameters of superior mutant lines (high stomatal conductivity, Fv/Fm, and total chlorophyll) were biochemical (lower Na+/K+ ratio, high proline accumulation, less membrane damage). These superior mutant lines will be introduced as new salt-tolerant rice varieties and sources of plant germplasm.