بررسی فقهی ضرورت کاتب بالعدل با تکیه بر قرآن کریم
محورهای موضوعی : فقه و حقوق اسلامیمصطفی فرزانجو 1 , مجید خزاعی 2 , روح‌الله افضلی 3
1 - دانش¬آموحته دکتری فقه و حقوق اسلامی از دانشگاه آزاداسلامی واحد جیرفت، جیرفت، ایران.
2 - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران.
3 - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران.
کلید واژه: فقهی, سردفتران, ثبت, کاتب بالعدل, قرآن¬کریم, سنت, اجماع, عقل.,
چکیده مقاله :
اهمیت کتابت و ثبت تا آنجا است که، قرآن¬کریم بیشترین هشدار را بر کم¬فروشان و بر ضایع کنندگان حق مردم داده است و همه مومنان را از حق¬الناس برحذر داشته است. حق¬الناس را گناهی نابخشوده می¬داند و صراحتا در آیات سوره مطففین به آن اشاره کرده است. «وای¬بر کم¬فروشان» تنها شامل معاملاتی نمی¬شود که به پیمانه مربوط است، بلکه منوط به معاملاتی می¬شود که لازم است مشخصات یک ملک یا حق دیگری مشخصا تعیین گردد تا از ضایع شدن و یا انکار آن و یا حتی کاستن از اندازه و ارزش واقعی آن جلوگیری به عمل آید. قرآن¬کریم تنها هشدار دهنده نبوده است، بعد از آنکه هشدار داده است، و برحذر داشته، راهکار مهمی را ارائه کرده است. در آیه 282 سوره مبارکۀ بقره، ذیل بزرگترین آیه قرآن¬کریم، این مهم را صراحتا اشاره کرده است. در آیه مذکور به اهمیت و ضرورت تضییع نشدن حقوق افراد اشاره شده است و برای جلوگیری از این اتفاق، کتابت و ثبت معاملات و بدهکاری¬ها پیشنهاد شده است. این پژوهش درای دو نوع¬آوری است؛ ابتدا پیوندی بین سوره مبارکۀ مطففین و آیه 282 سوره مبارکۀ بقره برقرار کرده است، سپس اهمیت ثبت و کاتب بالعدل را که امروزه مصداق آن سردفتران اسناد رسمی است را در فقه نشان داده است.
The importance of writing and recording is to the extent that the Holy Qur'an has given the greatest warning to the low-sellers and those who waste people's rights, and has warned all believers against the rights of people. Haq al-Naas is considered an unforgivable sin and he explicitly mentioned it in the verses of Surah Mutafifin. In verse 282 of Surah Al-Baqarah, under the greatest verse of the Holy Qur'an, he clearly mentioned this importance. In the mentioned verse, the importance and necessity of not violating people's rights has been mentioned and to prevent this from happening, it has been suggested to write down and register transactions and debts.This research is of two types; First, he has established a link between Surah Mutafifin and verse 282 of Surah Al-Baqarah, then he has shown the importance of recording and scribes in jurisprudence.
-قرآن کریم
-نهج البلاغه
ابن اثیر، محمد جزری، (1410)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ج 3 و 4، قم: مکتبه الاسلامیه.
انصاری، شیخ مرتضی(1379)فوائدالصول(الرسائل)، قم، مطبوعات ذینی.
آشتیانی، میرزاحسن(1363) کتاب القضاء، قم، موسسه منشورات دارالهجره.
جعفری لنگرودی، دکترمحمد جعفر،(1396)دوره حقوق مدنی، حقوق تعهدات، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
جوادي آملي، عبدالله، (1372).تحرير تمهيدالقواعد، تهران، الزهراء.
خمینی، روح الله(1373)تحریرالوسیله، قم، جماعه المدرسین، نشراسلامی.
خوانساری، سید احمد، (1424) جامع المدارک فی شرح مختصر النافع ،ج 7، دارالکتب العلمیه.
خوئی، ابوالقاسم(بی تا)مباطنی تکام المنهاج، ج1، بابل.
دادشی¬نژاددلشاد، داوود( 1396)ثبت اسناد رسمی از منظر فقه و حقوق، تهران، نشرسخنوران.
روحانی، محمدصادق،( 1386)،المسائل المستحدثه، چاپ اول، تهران، موسسه انتشاراتی حیان.
سبحانی، جعفر، (1419)، تاریخ الفقه الاسلامی و ادواره، بیروت، دارالاضواء.
سبزواری، سید عبدالعلی(1388) ،مهذب الاحکام، دارالتفسیر.
شهری، غلامرضا و سروش جهرمی،( 1375)، مجموعه نظریات اداره حقوقی قوه قضاییه، روزنامه رسمی.
شهیدی، مهدی، مجموعه مقالات حقوقی، (1387)، تهران: انتشارات مجد.
شیخ صدوق، محمد بن علی، (1415)،المقنع، موسسه امام هادی.
طباطبایی، محمدحسین(1360) تفسیرالمیزان، ترجمه ممدباقر موسوی، نشر جامعه مدرسین قم.
عظیمی، جواد،( 1428)،تنقیح مباني الأحكام - كتاب القصاص، دار الصدیقه الشهیده سلام الله علیها.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه،( 1386) تهران: دارالکتب اسلامی.
نجفی، محمد حسن،(1245) جواهر الکلام ج 40 ،بیررت.
ولایی،عیسی(1383) ارتداد در اسلام، تهران، نشرنی.
مقاله
شهباز قهفرخی، سجاد،(1402) روش شناسایی مصداق بنای عقلا، فصلنامه پژوهش¬های فقه و حقوق اسلامی، سال19، شماره73، صص 166-190.