طراحی الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت (موردمطالعه: صنایع تولیدی)
محورهای موضوعی : خطمشیگذاری عمومی در مدیریت
کلید واژه: خط‌مشی مديريت جريان مالي, زنجيره پایدار, شرایط عدم قطعیت ,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: الگوی خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار در شرایط عدم قطعیت باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بتواند با تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره در بازار، تأمین‌کنندگان و سایر عوامل موجود در زنجیره تأمین، سازگاری داشته باشد. بنابراین هدف تحقیق حاضر ارائه الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت در صنایع تولیدی می‌باشد. روش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی- توسعه‌ای و از منظر روش توصیفی می‌باشد. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و جهت گردآوری داده‌ها از روش هفت مرحله‌ای فراترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده شده است. جامعه آماری در رویکرد فراترکیب شامل مقالات موجود در پایگاه‌هاي اطلاعاتی امرالد، پروکوئست، ابسکو، ساینس دایرکت، اسپرینگر، اسکوپوس، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (اس آي دي)، پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ایران (ایرانداک)، مگ ایران و گوگل اسکولار و مشابه آنها در بازە زمانی 1402-1391 خورشیدی و 2023 تا 2013 میلادی تشکیل دادند. یافتهها: با درنظر گرفتن میزان ارتباط با موضوع پژوهش، منابع اولیه غربال شده و 30 منبع انتخاب گردید و کدگذاری روی مفاهیم مستخرج از آنها انجام شد. در مجموع 17 مقوله فرعی و 8 مقوله اصلی دسته‌بندی شدند. برای سنجش پایایی چهارچوب طراحی شده، از ضریب کاپا استفاده شد. ضریب کاپا برابر با 0.83 محاسبه گردید که بیانگر مطلوبیت نتایج تحلیل و ترکیب بود. الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار شامل ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت زنجیره پایدار، همگام‌سازی تصمیمات و اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه، توسعه همکاری‌های مالی بین اعضای زنجیره پایدار، تعامل بخشی شرکت‌های زنجيره پایدار، همسویی انگیزشی جریان نقدی و سرمایه در گردش زنجیره پایدار، هماهنگی و همکاری در زنجيره پایدار برای بهبود عملکرد خدمات، مدیریت ریسک‌های مالی زنجيره پایدار، پایداری جریانات مالی زنجيره پایدار می‌باشد. نتیجه گیری: در این پژوهش بستری فراهم شد که یافته‌های مطالعات مختلف در کنار یکدیگر قرار گرفتند و در قالب الگویی مرحله‌ای، ارائه شدند. در واقع، ادعاهای مندرج در مطالعات مختلف، تقریباً در راستای یکدیگر بودند و تناقضی با یکدیگر نداشتند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت در بر گیرنده ابعاد و ویژگی‌های گوناگونی است که تصمیم‌گیران خطمشیگذاری باید به این مؤلفه‌ها در مديريت جريان مالي زنجيره پایدار توجه کنند.
Background and purpose: The model of the sustainable financial flow management policy model in the conditions of uncertainty should be designed in such a way that it can adapt to sudden and unexpected changes in the market, suppliers and other factors in the supply chain. Therefore, the aim of the current research is to provide a model of sustainable chain financial flow management policy in the conditions of uncertainty in manufacturing industries. Methodology: In this research, the findings of the previous research have been evaluated and analyzed with the approach of meta-composite qualitative research through seven steps. Findings: The policy model of sustainable chain financial flow management in the form of 8 main categories including the capacity and capability of the sustainable chain management process, synchronization of decisions and sharing of innovative information, development of financial cooperation between sustainable chain members, sector interaction of sustainable chain companies, motivational alignment of cash flow and sustainable chain working capital, coordination and cooperation in sustainable chain to improve service performance, sustainable chain financial risk management, sustainability of sustainable chain financial flows are presented. Conclusion: The pattern obtained from the review of the literature can serve as the basis for future research in the direction of making a practical tool and guide for those in charge of financial flow management in the supply chain.
فصلنامه خط مشی گذاری عمومی در مدیریت سال چهاردهم / شماره پنجاه و دوم /زمستان 1402 | تاریخ دریافت: 21/08/1401 تاریخ پذیرش: 26/11/1401 از صفحه: 1 الی 17 |
طراحی الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت
(موردمطالعه: صنایع تولیدی)
حسینعلی سمیعی1، احمد مهرابیان*2، مجید اشرفی3، علی خامکی4
چکیده
زمینه و هدف: الگوی خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار در شرایط عدم قطعیت باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بتواند با تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره در بازار، تأمین‌کنندگان و سایر عوامل موجود در زنجیره تأمین، سازگاری داشته باشد. بنابراین هدف تحقیق حاضر ارائه الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت در صنایع تولیدی می‌باشد.
روش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی- توسعه‌ای و از منظر روش توصیفی می‌باشد. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و جهت گردآوری داده‌ها از روش هفت مرحله‌ای فراترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده شده است. جامعه آماری در رویکرد فراترکیب شامل مقالات موجود در پایگاه‌هاي اطلاعاتی امرالد، پروکوئست، ابسکو، ساینس دایرکت، اسپرینگر، اسکوپوس، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (اس آي دي)، پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ایران (ایرانداک)، مگ ایران و گوگل اسکولار و مشابه آنها در بازە زمانی 1402-1391 خورشیدی و 2023 تا 2013 میلادی تشکیل دادند.
یافتهها: با درنظر گرفتن میزان ارتباط با موضوع پژوهش، منابع اولیه غربال شده و 30 منبع انتخاب گردید و کدگذاری روی مفاهیم مستخرج از آنها انجام شد. در مجموع 17 مقوله فرعی و 8 مقوله اصلی دسته‌بندی شدند. برای سنجش پایایی چهارچوب طراحی شده، از ضریب کاپا استفاده شد. ضریب کاپا برابر با 0.83 محاسبه گردید که بیانگر مطلوبیت نتایج تحلیل و ترکیب بود. الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار شامل ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت زنجیره پایدار، همگام‌سازی تصمیمات و اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه، توسعه همکاری‌های مالی بین اعضای زنجیره پایدار، تعامل بخشی شرکت‌های زنجيره پایدار، همسویی انگیزشی جریان نقدی و سرمایه در گردش زنجیره پایدار، هماهنگی و همکاری در زنجيره پایدار برای بهبود عملکرد خدمات، مدیریت ریسک‌های مالی زنجيره پایدار، پایداری جریانات مالی زنجيره پایدار می‌باشد.
نتیجه گیری: در این پژوهش بستری فراهم شد که یافته‌های مطالعات مختلف در کنار یکدیگر قرار گرفتند و در قالب الگویی مرحله‌ای، ارائه شدند. در واقع، ادعاهای مندرج در مطالعات مختلف، تقریباً در راستای یکدیگر بودند و تناقضی با یکدیگر نداشتند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت در بر گیرنده ابعاد و ویژگی‌های گوناگونی است که تصمیم‌گیران خطمشیگذاری باید به این مؤلفه‌ها در مديريت جريان مالي زنجيره پایدار توجه کنند.
واژگان کلیدی: خط‌مشی مديريت جريان مالي، زنجيره پایدار، شرایط عدم قطعیت
[1] گروه مديريت،واحد علي آباد كتول، دانشگاه آزاد اسلامي، علي آباد كتول، ايران
[2] گروه مديريت صنعتي، واحد علي آباد كتول، دانشگاه آزاد اسلامي، علي آباد كتول، ايران (نویسنده مسئول) - mehrabian.project@gmail.com
[3] گروه حسابداري، واحد علي آباد كتول، دانشگاه آزاد اسلامي، علي آباد كتول، ايران
[4] گروه حسابداري، واحد علي آباد كتول، دانشگاه آزاد اسلامي، علي آباد كتول، ايران
مقدمه
در بین چالش‌های موجود، جهانی شدن و وابستگی بین بخشی در حال رشد زنجیره تأمین، سطح بالایی از تغییرپذیری، نوسانات و آسیب پذیر بودن شرکتها را معرفی کرده است که هیچ گونه نمی‌توان آنها را نادیده گرفت به‌گونه‌ای که در پایایی تسهیلات زنجیره تأمین به دلایلی نظیر فجایع طبیعی، حملات تروریستی، اشتباه نیروی کار، شرایط آب و هوایی وغیره عدم قطعیت وجود دارد (زارعی و همکاران، 1401). یک زنجیره تأمین برای برآورده کردن خواسته‌های مشتریان به صورت مناسب، بایستی ابتدا نوع و ویژگی‌های تقاضای مشتریان را درک نموده و سپس با توجه به قابلیت‌های خود استراتژی مناسب برای پاسخگویی به این تقاضا را انتخاب و اجرا نماید. به طور معمول- با توجه به تغییرات شدید محیطی- نمی‌توان هیچ یک از موارد فوق را به صورت قطعی برای آینده مشخص نمود. بنابراین شرکتها در این موارد با عدم قطعیت روبرو هستند (فروغی و کیا، 1401). عدم قطعیت هم به ویژگی‌های محصول و هم به نیازهای مشتریان بر می‌گردد. این عدم قطعیت به یک نُرم و هنجار راه و روش کسب و کارها تبدیل شده است و این محیط جدید را نیازمند نوعی از زنجیره تأمین کرده است که از رفتار هوشمندانه‌تری برخوردار باشد (سین‌ها و سواتی1، 2014). ضمن اینکه عدم قطعیت زنجیره تأمین نشات گرفته از پیچیدگی فزاینده شبکه‌های تأمین جهانی چالشی است که هر مدیر اجرایی با آن دست و پنجه نرم می‌کند (سیمانگونسانگ، هندری و استیونسان2، 2012). ازاین رو در هنگام اخذ تصمیمات استراتژیک می‌بایست حتی الامکان عدم قطعیت‌های موجود در دنیای واقعی را مد نظر قرار داد تا در هنگام رخداد آن، سیستم با کمترین زیانی به کارکرد خود ادامه دهد. اگرچه مطالعات قبلی (ستوده و همکاران، 1400؛ تارم است و همکاران، 1399؛ شفیعی و میرابی، 1398؛ خیاط مقدم و همکاران، 1396) به دنبال افزایش آگاهی زنجیره تأمین آن هم به صورت پایدار بوده‌اند، اما ساختار سلسله مراتبی طی شده در فرایند مديريت جريان مالي، که به منظور دستیابی به اهداف زنجیره تأمین پایدار است را بررسی نمی‌کنند.
خط‌مشی، تعهد به انجام بعضی از کارها می‌باشد. خط‌مشی به‌طور صرف، اتخاذ تصمیم نیست؛ بلکه فرایندی است شامل تمام اقداماتی که از زمان احساس مشکل شروع می‌شود و به ارزیابی نتایج حاصل از اجرای خط مشی ختم می‌گردد. یکپارچگی خط‌مشی همچنین می‌تواند با اتخاذ یک ابزار که اهداف سیاست را در بخش‌های مختلف برآورده می‌کند، حاصل شود (برهانی و همکاران، 1401). در تدوین خط‌مشی باید به مسائل و مشکلات واحد پرداخته شود تا از پیچیدگی آن کاسته شود. همچنین تعریف واضح نقش‌ها و مسئولیت‌های بازیگران سیاست‌ها دارای اهمیت است (بشیری و همکاران، 1391). زنجيره پایدار در مديريت جريان مالي به‌دست آوردن تعادل بين نيازها و منابع مالي شرکتها و تامين‌کنندگان می‌باشد. اين مفهوم به مديريت و کنترل جريان پول و سرمايه در سيستم‌هاي توليد، توزيع و فروش کالاها و خدمات مرتبط با يک شرکت يا صنعت اشاره دارد (محمدی و همکاران، 1397). هدف اصلي از مديريت جريان مالي زنجيره پایدار، بهبود عملکرد مالي و اقتصادي شرکتها و صنايع اين روش با ارتقاء روابط مالي بين شرکا و تامين‌کنندگان، بهبود فرآيندهاي تأمین مالي و کاهش هزينه‌هاي مالي، بهبود کارايي و افزايش سودآوري را در دستور کار قرار مي‌دهد (ووتکی3 و همکاران، 2013). خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار یک سری از رویکردها، استراتژی‌ها و فعالیت‌های مدیریتی است که برای ایجاد یک سیستم مالی پایدار و بهینه در زنجیره تأمین و توزیع کالاها و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خط‌مشی به منظور کاهش هدررفت منابع، بهبود عملکرد مالی، کاهش ریسک‌های مالی و افزایش بهره‌وری در تمامی مراحل زنجیره تأمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای اطمینان از پایداری و پیوستگی جریان مالی در زنجیره تأمین و توزیع کالاها و خدمات بکار گرفته می‌شوند (تیسنگ4 و همکاران، 2018).
در شرایط عدم قطعیت، مدیریت جريان پول در طول زنجيره به شرکتها کمک مي‌کند تا ديدگاهي جامع نسبت به زنجيره داشته و فرآيندهاي مالي خویش را بهینه سازند. اين بهينه‌سازي از طريق هماهنگي در مديريت حساب‌های پرداختني، حساب‌های دريافتني، وجه نقد و ريسک صورت مي‌گيرد. این شرایط ممکن است منجر به نوسانات قیمت، تغییرات در تقاضا و عرضه، مشکلات در تأمین مواد اولیه و دیگر مشکلات مالی شود که می‌تواند بر روند کارکرد شرکتها تأثیر گذار باشد (هندیجانی و سعیدی ساعی، 1399). منابع مالی و سرمایه مورد نیاز بنگاه‌ها می‌تواند از طریق مختلفی تأمین شود. توانایی بنگاه‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت مؤثر جریان مالی از عوامل اصلی رشد و پیشرفت یک کسب و کار به‌شمار می‌آید. بدیهی است این توانمندی اگر در چارچوب ارتباطات و تعاملات فی مابین کسب‌وکارهای مختلف در طول یک زنجیره شکل گیرد، می‌تواند مزیت‌های رقابتی پایداری را برای آن زنجیره فراهم ساخته و به مراتب ارزش بیشتری برای کل زنجیره ایجاد نماید (دوایودی5 و همکاران، 2021). مواجهه کسب‌وکارها با روندهای افزایشی هزینه‌های تولید، محدودیت دسترسی به منابع مالی و نقدینگی، پیچیدگی‌های حاکم بر روش‌های تأمین مالی و مشکلات مدیریت حساب‌های دریافتنی و پرداختنی در طول زنجیره و همانند آن باعث توجه بیش از پیش به موضوع جریان مالی زنجیره پایدار شده است (نگری6 و همکاران، 2021). برخوردهای نامناسب با مدیریت جریان مالی زنجیره می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکرد مالی و عملیات شرکت شود. بنابراین، تعیین خط‌مشی‌ها و روش‌های مناسب برای مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار بسیار حائز اهمیت است (بردنبورگ7 و همکاران، 2019؛ تیسنگ و همکاران، 2018؛ اولیزی8 و همکاران، 2016). براین اساس اتخاذ سیاست‌های مناسب برای مدیریت مؤثر جریان مالی در طول زنجیره تأمین موضوعی است که باید به صورت تخصصی مورد توجه قرار گیرد. با این وجود، خط‌مشی‌های مديريت جريان مالي زنجیره تأمین مربوط به توسعه پایدار به مساله‌ای حیاتی در شرکتها تبدیل شده است، چرا که مطالعات موجود به طور محسوس و روشن در مورد مديريت جريان مالي پایدار زنجیره تأمین بحث نکرده‌اند که به عنوان مساله‌ای قابل مطالعه، لازم به پژوهش دارد و بدین ترتیب، محقق با انجام مطالعه، قصد دارد تا به طراحی الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت، گامی در سوی چالش پیش‌رو بر دارد.
طراحی یک مدل خط مشی مدیریت جریان مالی زنجیره‌ای پایدار در شرایط عدم قطعیت به یک دغدغه حیاتی برای صنایع تولیدی تبدیل شده است. در محیط کسب و کار پویا و پیچیده امروزی، سازمان‌ها با چالش‌های مختلفی مانند شرایط نوسان بازار، اختلالات زنجیره تأمین و عدم قطعیت‌های اقتصادی مواجه هستند (چوپرا و مایندل9، 2016). مدیریت جریان مالی مؤثر برای حفظ سلامت مالی و انعطاف‌پذیری زنجیره‌های تأمین تولید بسیار مهم است. تحقیقات موجود در مورد مدیریت مالی زنجیره تأمین در درجه اول بر بهینه سازی جریان نقدی، مدیریت موجودی و سیاست‌های اعتباری متمرکز شده است (ویدال10 و همکاران، 2022). با این حال، کمبود مدل‌های جامعی وجود دارد که به چالش‌های عدم قطعیت و پایداری در مدیریت جریان مالی رسیدگی کند. هدف این مطالعه رفع این شکاف با توسعه یک مدل سیاست مدیریت جریان مالی زنجیره‌ای پایدار است که می‌تواند در زمینه صنایع تولیدی اعمال شود.
تاکنون پژوهش‌هایی در زمینه زنجیره تأمین پایدار صورت پذیرفته‌اند که بسیاری از آنها از نظر روش علمی بدون اشاره صریح به زیربنای نظری خود انجام گرفته‌اند و البته به دلیل ایستایی و چارچوب مفهومی حاکم بر آنها انتقادهایی به آنها شده است و نتایج آنها نیز کمتر برای اهل عمل کاربردی می‌نماید. این پژوهش‌ها دچار کلی‌نگری و بی‌دقتی در مؤلفه‌های فرایند زنجیره تأمین هستند. همچنین، تاکنون پژوهشی در این زمینه در کشور و با توجه به فضای کسب‌وکار و شرایط اقتصادی و بالاخص در جهت خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار به صورت اکتشافی انجام نگرفته است؛ بنابراین، از این نظر نقص عمده‌ای در پژوهش‌های جاری به ویژه در ایران وجود دارد. در این راستا هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت می‌باشد.
هدف اصلی این مطالعه طراحی یک الگوی خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار است که بتواند به طور مؤثر جریان‌های مالی در زنجیره‌های تأمین تولید را تحت شرایط عدم قطعیت مدیریت کند. اهداف ثانویه عبارتند از: (1) شناسایی عوامل و متغیرهای کلیدی که بر مدیریت جریان مالی در زنجیره تأمین تولید تأثیر می‌گذارند، (2) توسعه یک چارچوب تصمیم‌گیری برای هدایت مدیران در اجرای الگوی پیشنهادی. برای دستیابی به این اهداف، مطالعه از یک رویکرد کیفی فراترکیب استفاده می‌کند. این تحقیق در زمینه صنعت تولید انجام خواهد شد، زیرا این بخش مهمی است که با چالش‌های مدیریت جریان مالی قابل توجهی مواجه است. انتظار می‌رود الگوی پیشنهادی با ارائه چارچوبی جامع برای طراحی خط‌مشی مدیریت جریان مالی پایدار در شرایط عدم قطعیت، به دانش موجود در مدیریت مالی زنجیره تأمین کمک کند. این الگو همچنین بینش‌های عملی را برای دست اندرکاران صنعت تولید ارائه می‌دهد و آنها را قادر می‌سازد تا تصمیمات آگاهانه بگیرند و انعطاف‌پذیری مالی زنجیره تأمین خود را افزایش دهند.
در ارتباط با موضوع تحقیق برخی پژوهش‌هایی انجام شده است که مهمترین آنها به شرح زیر می‌باشد: شهسواری گوغری و همکاران (1402) با ارئه مدلی برای ارتقاء ظرفیت اجرای خط مشی‌های ایمنی، بهداشت و محیط زیست در صنایع و معادن بیان داشتند شاخص حمایت سازمان در تدوین و اجرای خط مشی دارای بیشترین و شاخص ایجاد یکپارچگی ساختار سازمانی در ارتباط با ایمنی، بهداشت و محیط زیست دارای کمترین میزان اثرگذاری بر دیگر شاخص‌های ارتقای ظرفیت اجرای این خط‌مشی‌ها می‌باشند. فروغی و کیا (1401) با طراحی یک شبکه زنجیره تأمین دارویی تحت شرایط عدم قطعیت و لجستیک معکوس بیان داشتند با افزایش درصد محصولات بازیافتی تنها تابع هدف اول افزایش می‌یابد و تابع هدف دوم تغییری نمی‌کند. سلمان نژاد و همکاران (1401) با بهینه‌سازی زنجیره تأمین بیمارستان تحت شرایط عدم‌قطعیت نشان دادند تصمیمات مربوط به خرید و لجستیک دارو، اثر زیادی بر کمبود دارو و کنترل هزینه‌های مختلف موجودی دارو در بیمارستان دارد. هندیجانی و سعیدی ساعی، (1399) با بررسی تأثیر یکپارچگی زنجیره تأمین و عدم قطعیت تقاضا بر عملکرد بنگاه نشان دادند یکپارچگی در ابعاد داخلی و فرایند بر روی عملکرد عملیاتی و مالی تأثیر مثبت دارد. در مقابل، یکپارچگی در بعد محصول بر روی عملکرد مالی تأثیر منفی دارد. هنگامی که بنگاه‌ها با عدم قطعیت در حوزه تقاضا مواجه می‌شوند، یکپارچگی فرایند موجب بهبود عملکرد مالی می‌شود. خیاط مقدم و همکاران (1396) با بررسی عوامل مؤثر بر تسهیم دانش در زنجیره تأمین بیان داشتند عامل نگرش سازمانی نسبت به تسهیم دانش و عامل اعتماد بین سازمانی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میانگین در زنجیره تأمین برق خراسان می‌باشد.
ویدال11 و همکاران (2022) در پژوهشی به بررسی فشار ذینفعان زنجیره تأمین برای اتخاذ شیوه‌های زنجیره تأمین پایدار: بررسی نقش جهت گیری های کارآفرینی و پایداری پرداختند. نویسندگان یک نظرسنجی از شرکت‌های آمریکایی انجام دادند که بر رابطه آنها با تأمین‌کننده یا خریدار برترشان بر اساس هزینه متمرکز بود. در این مطالعه از تحلیل فرآیند مشروط برای اندازه‌گیری رابطه بین فشار ذینفعان و اتخاذ شیوه‌های مدیریت زنجیره تأمین پایدار اجتماعی و زیست محیطی و همچنین اثرات تعدیل مضاعف جهت گیری کارآفرینی و جهت گیری پایداری بر این رابطه استفاده شد. نتایج نشان داد که هر دو جهت گیری کارآفرینی و جهت گیری پایداری به طور همزمان به عنوان تعدیل کننده اثر فشار ذینفعان زنجیره تامین بر پذیرش شیوه های مدیریت زنجیره تامین پایدار اجتماعی و محیطی عمل می کنند. با این حال، جهت گیری کارآفرینی تنها شرکتها را تا کنون در پذیرش شیوه‌های مدیریت زنجیره تامین جذب می‌کند. هنگامی که یک جهت گیری پایداری قوی اثر می‌گذارد، پذیرش رویه بالاتر رخ می‌دهد اما اثر فشار سهامداران ضعیف می‌شود. استفانز12 و همکاران (2022) در پژوهشی به بررسی ارتباط جهت گیری اختلال زنجیره تامین با انعطاف پذیری زنجیره تامین و عملکرد بازار با مدل محرک – ارگانیسم – پاسخ پرداختند. نتایج نشان داد که فرهنگ سازمانی نقش مهمی در توسعه انعطاف پذیری زنجیره تامین در میان پویایی زنجیره تامین ایفا می کند. عملکرد بازار نیز توسعه یافته است، اما تنها از طریق انعطاف پذیری زنجیره تامین. جهت گیری اختلال زنجیره تامین به تنهایی عملکرد بازار را بهبود نمی بخشد. اثرات میانجی اهمیت جهت گیری اختلال زنجیره تامین را برجسته می کند، یک جهت گیری استراتژیک که توانایی سازمان را برای توسعه انعطاف پذیری زنجیره تامین تقویت می کند. نگری13 و همکاران (2021) در پژوهشی به بررسی ادغام پایداری و انعطاف‌پذیری در زنجیره تأمین: مروری بر ادبیات سیستماتیک و دستور کار تحقیقاتی پرداختند. یافتهها نشان داد که مفهوم زنجیره تأمین پایدار تثبیت شده است و توافق کلی در مورد مبانی نظری آن وجود دارد. انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین نسبتاً کمتر بالغ است. پیوند و روابط بین این دو موضوع اغلب نامنسجم است: در ایجاد زنجیره تأمین پایدار و انعطاف پذیر سردرگمی وجود دارد. روشن نیست که چه اقداماتی می‌تواند به طور مشترک هر دو حوزه را پیش ببرد. یک تضاد عمده وجود دارد زیرا پایداری به طور کلی بر کارایی متمرکز است، در حالی که تاب آوری به دنبال اثربخشی است.
روش پژوهش
این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی- توسعه‌ای و از منظر روش توصیفی می‌باشد. رویکرد پژوهش حاضر کیفی است و از روش فراترکیب جهت ارزیابی منابع علمی استفاده شده است. جامعه آماری در رویکرد فراترکیب شامل مقالات موجود در پایگاه‌هاي اطلاعاتی امرالد، پروکوئست، ابسکو، ساینس دایرکت، اسپرینگر، اسکوپوس، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (اس آي دي)، پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ایران (ایرانداک)، مگ ایران و گوگل اسکولار و مشابه آنها در بازە زمانی 1402-1391 خورشیدی و 2023 تا 2013 میلادی تشکیل دادند. فراترکیب به منزله یکی از حوزه‌های فرامطالعه، رویکردی نظام‌مند برای ترکیب پژوهش‌های کیفی گوناگون در راستای کشف زمینه‌های فرعی و اصلی است که موجب ارتقای دانش جدید شده و دید جامعی از حوزه مورد بررسی به وجود می‌آورد. به طور معمول محدوده بررسی مقاله‌ها و مستندات علمی با توجه به عمق مطالعه در این رویکرد کمتر از ۷0 مورد است. از آنجا که مطالعات مرتبط با مفهوم خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت بیشتر کیفی هستند و تا زمان انجام پژوهش حاضر مدل جامعی که ابعاد گوناگون آن را در بر گیرد یافت نشده است، روش فراترکیب به مثابه روشی مناسب برای شناسایی و به دست آوردن ترکیبی جامع از مؤلفه‌ها و ابعاد اصلی طراحی آن، به کارگرفته شده است. برای بهره گیری از روش فراترکیب در این پژوهش، از روش هفت مرحله‌ای ساندلوسکی و باروسو (200۷) استفاده شد که در شکل 1 مراحل آن ارائه شده است.
[1] Sinha and Swati
[2] Simangunsong, Hendry and Stevenson
[3] Wuttke, et al.
[4] Tseng
[5] Dwivedi
[6] Negri
[7] Brandenburg
[8] Oelze
[9] Chopra & Meindl
[10] Vidal
[11] Vidal
[12] Stephens
[13] Negri
شکل :1 مراحل هفت گانه روش کیفي فراترکیب
تحلیل داده‌ها و يافته‌ها
جهت دستیابی به چارچوب اولیه پژوهش بر پایه روش هفت مرحله‌ای فراترکیب ساندلوسکی و باروسو (200۷) هر یک از مراحل اجرایی آن بر اساس مطالعات پیشین ارائه می‌شود.
گام نخست: تنظیم پرسش های پژوهش
مرحله اول فراترکیب مربوط به تنظیم پرسش‌های پژوهش است که بایستی در حیطه علاقمندی و به دنبال پژوهش‌های قبلی پژوهشگر باشد. پرسش‌های پژوهش بایستی ویژگی‌هایی را داشته باشند که در جدول 1 این ویژگی‌ها به صورت دقیق و کامل ارائه گردیده‌اند.
جدول 1: پرسش‌های پژوهش به همراه پارامترهای آن
پارامترها | پرسش‌های پژوهش و نحوه‌ی پاسخگویی به آنها |
چیستی کار | پرسش اصلی الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت چگونه است؟ پرسش‌های فرعی شاخص‌های مربوط به مديريت و کنترل جريان پول و سرمايه در شرایط عدم قطعیت کدامند؟ شاخص‌های مربوط به توزيع و فروش کالاها و خدمات در شرایط عدم قطعیت کدامند؟ شاخص‌های مربوط به ذینفعان مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت کدامند؟ شاخص‌های مربوط به پیامدهای مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت کدامند؟ |
جامعه مورد مطالعه | پایگاه‌های داده به زبان انگلیسی شامل اسکوپوس، امرالد، ساینس دایرکت، اسپرینگر و پروکوئست و دو پایگاه داده به زبان فارسی شامل پایگاه نشریات کشور و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ( به علت مرجع و با کیفیت بودن استفاده شدند) |
بازه زمانی مطالعه | 1402- 1391 برای مطالعات داخلی 2023- 2013 برای مطالعات خارجی |
چگونگی یا روش مطالعه | بررسی موضوعی آثار، شناسایی و یادداشت برداری نکات کلیدی، تحلیل مفاهیم، دسته‌بندی مفاهیم و مقوله‌های شناسایی شده |
در بخش ابتدایی مرحله فراترکیب، به پرسش‌های کلی مطرح در این زمینه پاسخ داده شد تا از ابهام‌های بیشتر در این زمینه جلوگیری شود. بدین ترتیب، تنها آثاری باید در مطالعه گنجانده شوند که در آنها بیشتر به مؤلفه‌ها و ابعاد مهم و تأثیرگذار در مديريت جريان مالي زنجيره پایدار پرداخته یا به آن اشاره شده باشد. بازه زمانی انتخاب شده یعنی سال‌های 2013 تا 2023 میلادی و 1391 تا 1402 خورشیدی تا زمان انجام پژوهش معرف خوبی از پژوهش‌های انجام شده در این زمینه است؛ چرا که با جستجو در منابع مشخص شد از سال 1391 به بعد به این موضوع توجه شده است.
مرحله دوم: مرور ادبیات به شکل نظام‌مند يا بررسي سامان‌مند متون
برای شروع دقیق و سامان‌مند مطالعات ، مجموعه منابع اعم از مقالات، پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌ها بر اساس معیارهایی نظیر تناسب با هدف پژوهش، بازه زمانی مشخص شده و محل انجام به شرح جدول 2 انتخاب و بررسی گردیدند.
جدول 2: معیارهای پژوهش
معیارهای انتخاب منابع | خروجی معیارها |
هدف پژوهش | طراحی الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت |
سال انتشار یا انجام | 1402- 1391 برای مطالعات داخلی 2023- 2013 برای مطالعات خارجی |
محل انجام | داخل و خارج از کشور |
در این مرحله، پژوهش‌های واجد شرایط برای ورود به فراترکیب انتخاب شدند (طبق شکل 2). از این رو، پژوهشگر جستجوی هدفمند خود را بر پژوهش‌های منتشر شده در منابع گوناگون متمرکز کرد و کلیدواژه‌های مرتبط را پیدا کرد. در این پژوهش پایگاه‌های اطلاعاتی گوناگون بین سال‌های 2013 تا 2023 میلادی و 1391 تا 1402 خورشیدی بررسی شدند. کلید واژه‌های متنوعی برای جستجوی مقاله‌ها در پژوهش مورد استفاده قرار گرفت و تلاش شد تا مجموعه متنوعی از کلیدواژه ها برای جستجو انتخاب شوند تا بیشترین بازیابی صورت گیرد (جدول 3). با توجه به اینکه در زبان فارسی کلیدواژه «خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار» به‌کار رفته است در جستجوها به این واژه‌ها نیز توجه شد. جستجو در پا یگاه‌های گوناگون: ساینس دایرکت، اشپرینگر، امرالد، سیج، ایبسکو و نظایر آن و پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی نظیر مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، پایگاه اطلاعات نشریات کشور، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، نورمگز و صفحه خانگی برخی مجله‌ها برای جستجو در نظر گرفته شد. تلاش شد مدارک در نگاه اول با کیفیت باشند. برای مثال، مقاله‌های همایشی و موجود در وبگاه‌های شخصی مورد توجه قرار نگرفتند. در نتیجه جستجو و بررسی در پایگاه‌های اطلاعاتی گوناگون 258 اثر یافت شد.
جدول 3: واژگان راهنما جستجو در پژوهش
معادل فارسی | لاتین |
زنجیره تأمین | supply chain |
مدیریت زنجیره تأمین | Supply Chain Management |
زنجیره تأمین پایدار | Sustainable supply chain |
شرایط عدم قطعیت | Uncertainty conditions |
خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار | Sustainable chain financial flow management policy |
مديريت و کنترل جريان پول و سرمايه | Management and control of money and capital flow |
توزيع و فروش کالاها و خدمات در شرایط عدم قطعیت | Distribution and sale of goods and services in conditions of uncertainty |
ذینفعان مديريت جريان مالي زنجيره پایدار | Stakeholders of sustainable chain financial flow management |
مرحله سوم: جستجو و انتخاب مقاله‌ها و متون مناسب
در این مرحله در چندین گام نسبت به پالایش موارد یافته شده و دستیابی به منابع مطمئن و متناسب برای استفاده در پژوهش و تحلیل نهایی اقدام شد. مطابق با شکل 2 که به آن چارت روندنما هم اطلاق می‌گردد، ابتدا منابع، با عنوان مقایسه شدند و تعدادی از آنها حذف گردید. سپس به بررسی چکیده موارد باقی مانده پرداخته شد و با وجود چکیده‌های نامرتبط با موضوع حذف شدند. در گام بعدی، منابع تصفیه شده براساس چکیده به صورت متن کامل بررسی گردیدند و در این بررسی هم تعدادی از منابع از لحاظ محتوا حذف شدند. منابع باقی مانده پس از بررسی محتوا در پژوهش و تحلیل نهایی مورد استفاده قرار گرفتند.
شکل 2: نمودار روندنما برای انتخاب اثار مناسب برای تحلیل
نمودار روندنما نشان می‌دهد که از 258 اثر یافت شده، 136 اثر از حیث عنوان، 63 اثر از حیث چکیده و 22 اثر از حیث متن، با هدف و پرسش‌های پژوهش حاضر همخوانی نداشتند؛ بنابراین این آثار کنار گذاشته شدند و 30 اثر که در زمینه خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار بودند و هم از حیث عنوان و هم از حیث محتوا با هدف و پرسش‌های پژوهش حاضر همراستا بودند، برای تحلیل به روش فراترکیب و ارائه الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار انتخاب شدند.
مرحله چهارم: استخراج اطلاعات از متون و مقالات
در این مرحله با مطالعه و بررسی دقیق، منابع نهایی شده و مطابق با اهداف و پرسش‌های پژوهش، یافته‌های مرتبط از هر کدام از منابع، شامل مولفه‌ها و شاخص‌های خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت استخراج شد.
مرحله پنجم: تجزيه وتحلیل و تلفیق يافته‌های کیفي
هدف فراترکیب ایجاد تفسیر یکپارچه و جدید از یافتهها می‌باشد. این متدولوژی جهت شفات‌سازی مفاهیم و الگوها، نتایج در پالایش حالت‌های موجود دانش و ظهور مدل عملیاتی و نظریه‌های پذیرفته شده است. در طول تجزیه و تحلیل موضوع‌ها یا تم‌هایی را جستجو می‌کند که در میان مطالعات موجود در فراترکیب پایدار شده‌اند. بدین ترتیب است که پژوهشگر ابتدا تمام عوامل استخراج شده از مطالعات را کد در نظر می‌گیرد و سپس با در نظر گرفتن مفهوم هر یک از از این کدها، آنها را در مفهوم مشابه دسته‌بندی می‌کند. در جدول 4 عناوین مفاهیم نهایی آورده شده است.
جدول 4: كدهاي استخراج شده با استفاده از روش فراتركيب
شماره | منبع | کد استخراج شده |
1 | زارعی و همکاران (1401) | هزينه‌های شبکه، کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای، کاهش ريسک تولیدی-فنی، کاهش زمان ارسال، خريد و اجاره وسايل نقلیه، بازرسی در مراکز جمع‌آوری، تولید، خريد محصول بازگشتی، تأخیر در تأمین سفارش، نگهداری هر واحد محصول، آموزش کارکنان، تعمیرات و نگهداری، بازيافت، انهدام |
2 | خلیلی و همکاران (1401) | ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻫﺰﻳﻨﻪ، ﻛﺎﻫﺶ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﻗﺎﻳﻊ، ﺣﺪاﻗﻞﺳﺎزي ﻣﻴﺰان اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺎزﻫﺎي ﮔﻠﺨﺎﻧﻪاي، ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ اﻧﺒﺎرﻫﺎ، ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي در ﻣﺮاﻛﺰ توزیع، اﻧﺘﺨﺎبﻣﺪﻫﺎي ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ، ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﻘﺎط ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ در ﺷﺒﻜﻪ، ﻫﺰﻳﻨﻪهای ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي، ﺑﻮدﺟﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ و واﻛﻨﺸﻲ |
3 | سلمان نژاد و همکاران (1401) | هزینه خواب سرمایه، محدودیت فضای نگهداری، پراکندگی بازیگر ان درگیر، شرایط قانونی اعمال شده از سوی حاکمیت، بهبود برنامه‌ریزی و هماهنگی جریان مواد و اطلاعات، موجودی محصول در انبار، دوره‌های کنترل موجودی، سفارش و تحویل محصولات با تاریخ انقضا متفاوت، ظرفیت نگهداری، تقاضای محصول |
4 | فصیحی و همکاران (1400) | پاسخگویی به تقاضای مشتریان، مدیریت زباله به دلیل کاهش منابع طبیعی، فرایندهای مختلف بازیابی محصول، مکان‌های مراكز بازيافت ضايعات، مکان‌های تولید و توزيع |
5 | حسن پور و همکاران (1400) | مدیریت توزیع، مراکز بازیافت بالقوه، استفاده از کالاهای جایگزین برای جلوگیری از مواجهه با کمبود، گرفتن تخفیف در خرید از تأمین‌کنندگان، انبار در مراکز توزیع، انتخاب فروشنده، مدیریت موجودی زنجیره تأمین، برنامه‌ریزی تأمین-تولید-توزیع، برنامه‌ریزی حمل ونقل، برنامه‌ریزی تولید و توزیع |
6 | اصفهانی زنجانی و همکاران (1399) | نگهداری محصول،هزینه‌های کارخانه،سفارشات مشتری،مواد اولیه،ظرفیت تولید و توزیع،حمل و نقل،محصولات برگشتی |
7 | هندیجانی و سعیدی ساعی (1399) | یکپارچگی فرآیند زنجیره تأمین،دیجیتالی شدن زنجیره تأمین،عدم قطعیت تقاضا،مکانیزم‌های حکمرانی سازمانی،مؤلفه‌های قرارداد،رفتارهای تصمیم‌گیری،هماهنگی‌های نزدیک با تأمین‌کنندگان و مشتریان،افزایش سودآوری،اطلاعات در مورد نیازهای مشتریان،پیش‌بینی فروش،وضعیت سفارش ها،سطح موجودی کالا در انبارها،ظرفیت تولید در دسترس،زمان‌های تحویل،کیفیت |
8 | محمدی و همکاران (1399) | تقاضای مشتری،ظرفیت تولید کارخانه،هزینه کمبود مشتری،هزینه حمل ونقل محصول،نرخ حمل ونقل،هزینه ثابت بازگشایی کارخانه،فاصله بین انبار و کارخانه،فاصله بین مشتری و کارخانه،هزینه متغیر تولید هر واحد کالا،هزینه متغیر بازسازی هر واحد محصول،میزان دی‌اکسید کربن منتشرشده ناشی از تولید و نگهداری محصول |
9 | نوری و همکاران (1398) | تخفیف اعمال شده توسط تأمین کننده مواد خام،موجودی مواد خام در انبار مراکز تولیدی و محصولات نهایی،مراکز دارای ظرفیت محدود و مشخص،تقاضای مشتریان،ظرفیت وسایل نقلیه باری،سیستم حمل و نقل،تحلیل حساسیت،هزینه مواد خام |
10 | مفتاحی و همکاران (1398) | تغییرات در تکنولوژي،تغییرات در تقاضا،تغییرات در سیاست عمومی،دانش بازار،رویدادهاي غیرمنتظره،ناسازگاري،نیازهاي فرایند،تغییر در صنعت یا بازار،تغییرات فرهنگی،ظهور فناوري جدید،تغییر در قوانین و سیاست‌ها،عدم تقارن اطلاعات،مکانیسم قیمت‌گذاري،تغییر در قدرت خریداران و تأمین‌کنندگان |
11 | رشیدی و همکاران (1397) | دسترسی اطلاعات،گرایش به ارتباطات،اهداف مشترک،شفافیت رابطه،به اشتراک گذاری اطلاعات نوآورانه،همگام سازی تصمیمات مربوط به مالی |
12 | قمی اویلی و همکاران، (1395) | اختلال در تأمین‌کنندگان،تصمیمات مکان‌یابی،میزان جریان بین سطوح،فروش از دست رفته،کمینه کردن هزینه‌های زنجیره تأمین |
13 | کیانفر و بارفروش (1395) | همکاری زنجیره تأمین در فرآیند زنجیره،مشارکت مشتریان در فرآیند زنجیره،یکپارچه‌سازی بازاریابی و تحقیق و توسعه |
14 | بشیری رضایی و مسلمی (1391) | مکان‌یابی مجدد انبارها،بودجه سرمایه گذاری،سیاست بهینه بازتولید محصولات،قیمت فروش محصولات |
15 | رمضانیان و حیدرنیای کهن (1390) | اطلاعات،عملکرد خدمات،ارتباط با تامین کننده،قیمت و هزینه،تامین مالی موجودی،سرمایه در گردش زنجیره تامین،یکپارچه سازی تامین کننده،ریسک جریان نقدی |
16 | ویدال و همکاران (2022) | همسویی انگیزشی جریان نقدی،قابلیت فرآیند مدیریت ارتباط با تامین کننده،قابلیت فرآیند مدیریت عملکرد خدمات،توانایی فرآیند مدیریت اطلاعات و فناوری،خطر اختلال در زنجیره تامین،ریسک جریان نقدی،همکاری بین بخشی |
17 | استفانز و همکاران (2022) | مدیریت زنجیره تامین مالی قبل از ارسال،یکپارچه سازی تامین کننده،پراکندگی وابستگی،وابستگی تلفیقی،تعامل بین بخشی،قابلیت فرآیند مدیریت ارتباط با مشتری |
18 | واگنر (2021) | ارائه خدمات به مشتریان،قابلیت فرآیند مدیریت تقاضا،ظرفیت و توانایی فرآیند مدیریت منابع،اعتبار خریدار،تأمین‌کنندگان برای حمایت از کار در حال انجام،تامین مالی موجودی،نوآوری محصول،زمان عرضه به بازار |
19 | دوایودی و همکاران (2021) | اعتبار اسنادی،پلتفرم‌های الکترونیکی،وام بانکی برای تامین مالی زنجیره تامین،وضعیت سرمایه در گردش یک شرکت خریدار،موقعیت سرمایه در گردش زنجیره تامین بالادستی،باز کردن اعتبار حساب،اعتبار خریدار |
20 | نگری و همکاران (2021) | تغییرات در شرایط اقتصادی،آشفتگی بازار،شدت رقابت،آشفتگی در صنعت،فناوری،بلایای طبیعی،جنگ،اقدامات تروریستی و حوادث |
21 | وانگ و جی (2020) | سفارش‌های دریافتی جهت تولید،انعطاف پذیری در تولید محصولات متنوع،ظرفیت تولید،خدمات پشتیبانی،طراحی و تولید محصول جدید |
22 | اسکاراموزی و همکاران (2020) | تقاضای واقعی بازار،سفارش‌های پیش‌بینی شده مشتریان،به‌اشتراک گذاری اطلاعات،همکاری با ذینفعان،پیش‌بینی تقاضا،تعاملات با مشتریان و تأمین‌کنندگان |
23 | لیو و همکاران (2019) | مراکز توزيع،انتخاب تولیدکننده،انتخاب تأمین کننده مواد خام،تسهیلات تولید،مراکز توزيع و بازرسی،ظرفیت کارخانه،ظرفیت مرکز پخش،سطح رضايت مشتريان |
24 | دینگ و همکاران (2017) | به اشتراک گذاری اطلاعات،عملکرد خدمات،مدیریت ارتباط با تامین کننده،همگام سازی تصمیمات،وام بانکی،سرمایه در گردش |
25 | گانبولد و ماتسویي(2017) | پلتفرم های الکترونیکی،اعتبار حساب،ریسک جریان نقدی،اختلال در زنجیره تامین |
26 | لوترا و همکاران (2016) | نوآوری محصول،کیفیت محصول،اطلاعات قیمت و هزینه،زمان عرضه به بازار |
27 | ونگ و و همکاران (2015) | هزینه نگهداری،هزینه تولید،هزینه کمبود محصول،کیفیت قابل قبول برگشتی‌ها |
28 | عبدالکادر (2014) | فاصله زمانی تحویل،تغییر سریع ذائقه مصرف‌کننده،تغییر و شکل‌دهی تقاضا |
29 | واگنر و همکاران (2014) | فعالیت‌های تبلیغاتی،تغییر دستورات دولت،تغییر عادات خرید مصرف کننده |
30 | تسنگ و چیو (2013) | دقت پیش بینی،بی ثباتی در تقاضا |
در جدول 4 تعداد 210 کد از مقالات انتخاب شده استخراج شده است. در ادامه به کدهای مستخرج در مفاهیم بزرگتر ترکیب و دسته‌بندی شدند.
جدول 5: مقوله‌بندي کدهای استخراج شده
مقوله | مفهوم | کد |
ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت زنجیره پایدار | قابلیت فرآیند مدیریت ارتباط با تامین کننده | گرفتن تخفیف در خرید از تأمین‌کنندگان، مؤلفه‌های قرارداد، تخفیف اعمال شده توسط تأمین کننده مواد خام، ارتباط با تامین کننده |
قابلیت فرآیند مدیریت عملکرد خدمات | فرایندهای مختلف بازیابی محصول، مکانیزم‌های حکمرانی سازمانی، عملکرد خدمات، مدیریت زنجیره تامین مالی قبل از ارسال | |
قابلیت فرآیند مدیریت فرآیند سفارش | کاهش زمان ارسال، تأخیر در تأمین سفارش، ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي در ﻣﺮاﻛﺰ توزیع، ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ اﻧﺒﺎرﻫﺎ، ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻧﻘﺎط ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﻮزﻳﻊ در ﺷﺒﻜﻪ، سفارش و تحویل محصولات با تاریخ انقضا متفاوت، تقاضای محصول، زمان‌های تحویل، سفارش‌های پیش‌بینی شده مشتریان | |
قابلیت فرآیند مدیریت ارتباط با مشتری | پاسخگویی به تقاضای مشتریان، اطلاعات در مورد نیازهای مشتریان، تقاضای مشتری، فاصله بین انبار و کارخانه، فعالیت‌های تبلیغاتی، ارائه خدمات به مشتریان | |
قابلیت فرآیند مدیریت تقاضا | تولید محصول، مدیریت موجودی زنجیره تأمین، سفارشات مشتری، عدم قطعیت تقاضا، پیش‌بینی فروش، وضعیت سفارش ها، ظرفیت تولید در دسترس، ظرفیت تولید کارخانه، هزینه کمبود مشتری، تقاضای مشتریان، تغییرات و بی ثباتی در تقاضا | |
ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت منابع | تعمیرات و نگهداری، نگهداری هر واحد محصول، محدودیت فضای نگهداری، موجودی محصول در انبار، دوره‌های کنترل موجودی، ظرفیت نگهداری، استفاده از کالاهای جایگزین برای جلوگیری از مواجهه با کمبود، سطح موجودی کالا در انبارها، موجودی مواد خام در انبار مراکز تولیدی و محصولات نهایی | |
همگام‌سازی تصمیمات و اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه | همگام سازی تصمیمات مربوط به مالی | برنامه‌ریزی تأمین-تولید-توزیع، برنامه‌ریزی تولید و توزیع، رفتارهای تصمیم‌گیری |
اشتراک اطلاعات نوآورانه مرتبط با مالی | آموزش کارکنان، بهبود برنامه‌ریزی و هماهنگی جریان مواد و اطلاعات، دانش بازار، عدم تقارن اطلاعات، دسترسی اطلاعات، به اشتراک گذاری اطلاعات نوآورانه، گرایش به ارتباطات، توانایی فرآیند مدیریت اطلاعات و فناوری، به‌اشتراک گذاری اطلاعات | |
توسعه همکاری‌های مالی بین اعضای زنجیره پایدار | یکپارچه‌سازی تامین‌کننده | مکان‌های تولید و توزيع، انبار در مراکز توزیع، مراکز دارای ظرفیت محدود و مشخص، یکپارچه‌سازی بازاریابی و تحقیق و توسعه، تغییر در قدرت خریداران و تأمین‌کنندگان |
تعامل بخشی شرکت‌های زنجيره پایدار |
| هزينه‌های شبکه، بازرسی در مراکز جمع‌آوری، شرایط قانونی اعمال شده از سوی حاکمیت، شفافیت رابطه، همکاری بین بخشی، تعاملات با مشتریان و تأمین‌کنندگان |
همسویی انگیزشی جریان نقدی و سرمایه در گردش زنجیره پایدار | همسویی انگیزشی جریان نقدی | مکانیسم قیمت‌گذاري، هزینه خواب سرمایه، کمینه کردن هزینه‌های زنجیره تأمین، بودجه سرمایه گذاری |
سرمایه در گردش زنجیره تامین | وضعیت سرمایه در گردش یک شرکت خریدار، موقعیت سرمایه در گردش زنجیره تامین بالادستی، سرمایه در گردش | |
هماهنگی و همکاری در زنجيره پایدار برای بهبود عملکرد خدمات | هماهنگی و همکاری در زنجیره | پراکندگی بازیگران درگیر، نگهداری محصول، ظرفیت تولید و توزیع، یکپارچگی فرآیند زنجیره تأمین، هماهنگی‌های نزدیک با تأمین‌کنندگان و مشتریان، همکاری زنجیره تأمین در فرآیند زنجیره، مشارکت مشتریان در فرآیند زنجیره |
مدیریت ریسک‌های مالی زنجيره پایدار | ریسک اختلال زنجیره تامین | کاهش ريسک تولیدی-فنی، ﻛﺎﻫﺶ آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﻗﺎﻳﻊ، اختلال در تأمین‌کنندگان، خطر اختلال در زنجیره تامین |
پایداری جریانات مالی زنجيره پایدار | اعتبار خریدار | انتخاب فروشنده، اعتبار اسنادی، باز کردن اعتبار حساب، اعتبار حساب |
زمان عرضه به بازار | مدیریت توزیع، زمان عرضه به بازار، انعطاف پذیری در تولید محصولات متنوع | |
تغییرات در برآوردها و مبنای آنها | تغییر در قوانین و سیاست‌ها، تحلیل حساسیت، تغییرات در سیاست عمومی، تغییر در صنعت یا بازار، رویدادهاي غیرمنتظره، تغییر دستورات دولت، بلایای طبیعی، جنگ، اقدامات تروریستی و حوادث، تغییر سریع ذائقه مصرف‌کننده، تغییر و شکل‌دهی تقاضا، تغییر عادات خرید مصرف کننده، تغییرات در شرایط اقتصادی |
مرحله هفتم: ارائه يافته‌ها و چهارچوب نهايي
در این مرحله از روش فراترکیب، یافته‌های حاصل از مراحل قبل، با توجه به پرسش‌های پژوهش ارائه می‌شود. در این مرحله با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان مدل یا الگویی طراحی نمود یا چارچوبی ارائه کرد، یا نتایج را در قالب جدولی ارائه داد و یا بنابر خلاقیت پژوهشگر به اشکال خلاقانه دیگری، یافتهها را ارائه نمود. براساس یافته‌های موجود در شکل، الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در قالب 8 مقوله اصلی، با توجه به محورهای مطالعاتی مهمی چون ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت زنجیره پایدار، همگام‌سازی تصمیمات و اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه، توسعه همکاری‌های مالی بین اعضای زنجیره پایدار، تعامل بخشی شرکت‌های زنجيره پایدار، همسویی انگیزشی جریان نقدی و سرمایه در گردش زنجیره پایدار، هماهنگی و همکاری در زنجيره پایدار برای بهبود عملکرد خدمات، مدیریت ریسک‌های مالی زنجيره پایدار، پایداری جریانات مالی زنجيره پایدار ارائه گردیده است.
شکل 3: الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت با رويکرد کیفي فراترکیب
بحث و نتیجه‌گیری
مدیریت جریان مالی زنجیره تأمین به منظور حفظ پایداری و بهبود عملکرد مالی شرکت، نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که از ترکیب مدل‌های مالی، ارتباطات موثر و استفاده از فناوری‌های نوین بهره برد. علاوه بر این، ایجاد روابط موثر با تأمین‌کنندگان و مشتریان نیز از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. این ارتباطات می‌توانند شامل توافق‌نامه‌های قراردادی، تعهدات مالی مشترک و همکاری در بهبود فرآیندهای مالی باشند. انجام پژوهش حاضر در ارتباط با شناسایی، بررسی مؤلفه‌ها و ویژگی‌های الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت با توجه به نوظهور بودن این حوزه با محدودیت‌های بسیاری مواجه است. پژوهش‌های فروغی و کیا (1401)، سلمان نژاد و همکاران (1401)، هندیجانی و سعیدی ساعی، (1399)، ویدال و همکاران (2022)، استفانز و همکاران (2022)، واگنر (2021) از طریق نظرسنجی و یا بعضا مرور غیرسامان‌مند متون، فقط به ارائه چند عامل کلیدی در مورد مديريت جريان مالي زنجيره تأمین پرداخته‌اند و سایر ابعاد حائز اهمیت، در مديريت جريان مالي زنجيره پایدار، مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. از این رو، نقطه قوت پژوهش حاضر در مقایسه با این پژوهش‌ها، آن است که در این پژوهش تلاش شد تا با استفاده از روش فراترکیب و تحلیل محتوا، کلیه مؤلفه‌ها و ابعاد الگوی خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت، شامل ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت زنجیره پایدار، همگام‌سازی تصمیمات و اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه، توسعه همکاری‌های مالی بین اعضای زنجیره پایدار، تعامل بخشی شرکت‌های زنجيره پایدار، همسویی انگیزشی جریان نقدی و سرمایه در گردش زنجیره پایدار، هماهنگی و همکاری در زنجيره پایدار برای بهبود عملکرد خدمات، مدیریت ریسک‌های مالی زنجيره پایدار، پایداری جریانات مالی زنجيره پایدار شناسایی گردد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که خط‌مشی مديريت جريان مالي زنجيره پایدار در شرایط عدم قطعیت در بر گیرنده ابعاد و ویژگی‌های گوناگونی است که تصمیم‌گیران خطمشیگذاری باید به این مؤلفه‌ها در مديريت جريان مالي زنجيره پایدار توجه کنند.
ظرفیت و قابلیت فرآیند مدیریت زنجیره پایدار: قابلیت مدیریت ارتباط با تامین کننده به شرکتها کمک می‌کند تا ارتباط خود را با تأمین‌کنندگان بهبود دهند، قراردادهای مناسب برای تأمین مواد و خدمات امضا کنند و همچنین ریسک‌های مرتبط با تأمین را کاهش دهند. از طرفی این قابلیت‌ها به شرکتها کمک می‌کند تا عملکرد خدمات خود را ارزیابی کنند، بهبودهای لازم را اعمال کنند و به مشتریان خود خدمات با کیفیت ارائه دهند که این امر می‌تواند به افزایش رضایت مشتریان و افزایش درآمد شرکت نیز کمک کند. این یافته با نتایج حسن پور و همکاران (1400)، فصیحی و همکاران (1400)، خلیلی و همکاران (1401)، اصفهانی زنجانی و همکاران (1399)، محمدی و همکاران (1399)، استفانز و همکاران (2022)، واگنر و همکاران (2014) هموست.
همگام‌سازی تصمیمات و اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه: از عوامل اساسی در خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار می‌باشد که نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد و افزایش کارایی شرکتها دارد. این دو عنصر با همکاری و هماهنگی بین اعضای یک تیم یا شرکت، بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و اجرایی را فراهم می‌کنند و به ایجاد یک محیط کاری پویا و پویایی می‌انجامند. این عمل باعث افزایش دانش و تجربه افراد مختلف در یک شرکت می‌شود. با همگام‌سازی تصمیمات، افراد مختلف در شرکتها قادر به اشتراک‌گذاری اهداف و اولویت‌ها، تصمیم‌گیری مشترک و اجرای موثر تصمیمات می‌شوند. این اطلاعات و دانش می‌تواند بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و اجرایی را تسهیل کرده و به‌سرعت و کارایی در انجام وظایف بیانجامد. همچنین، اشتراک‌گذاری اطلاعات نوآورانه می‌تواند به ایجاد روابط قوی و موثر بین اعضای تیم و شرکت و به ایجاد یک فضای کاری مثبت و پویا منجر شود. این یافته با نتایج زارعی و همکاران (1401)، سلمان نژاد و همکاران (1401)، حسن پور و همکاران (1400)، اصفهانی زنجانی و همکاران (1399)، مفتاحی و همکاران (1398)، رشیدی و همکاران (1397)، اسکاراموزی و همکاران (2020) هموست.
توسعه همکاری‌های مالی بین اعضای زنجیره پایدار: منجر به اشتراک‌گذاری اطلاعات مالی، افزایش شفافیت و اعتماد بین اعضا، بهبود تعاملات مالی و کاهش ریسک‌های مالی می‌شود. همچنین، توسعه همکاری‌های مالی می‌تواند در بهبود تعاملات و هماهنگی بین اعضای زنجیره مؤثر بوده و باعث افزایش کارایی و بهره‌وری زنجیره گردد. با توسعه همکاری‌های مالی، اعضا می‌توانند به اشتراک‌گذاری تجربیات و دانش خود، بهبود پایداری مالی زنجیره و کاهش تاثیرات منفی عدم قطعیت بپردازند. همچنین، با افزایش شفافیت و اعتماد بین اعضا، احتمال وقوع ریسک‌های مالی کاهش می‌یابد و زنجیره پایدارتر و قابل اعتمادتر می‌شود. این یافته با نتایج فصیحی و همکاران (1400)، حسن پور و همکاران (1400)، نوری و همکاران (1398)، کیانفر و بارفروش (1395)، مفتاحی و همکاران (1398)، دینگ و همکاران (2017) هموست.
تعامل بخشی شرکت‌های زنجیره پایدار در خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار: با برقراری ارتباطات قوی و موثر با تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و مشتریان، شرکتها می‌توانند بهترین راهکارها را برای مدیریت جریان مالی در شرایط عدم قطعیت پیشنهاد دهند. در این مورد، تعامل بخشی شرکت‌های زنجیره پایدار می‌تواند بهبود قابل ملاحظه‌ای در پیش‌بینی و مدیریت ریسک‌های مالی زنجیره پایدار داشته باشد. با تبادل اطلاعات و داده‌های مربوط به تأمین، تولید، توزیع و فروش، شرکتها می‌توانند به صورت بهینه‌تری ریسک‌های مالی را شناسایی و مدیریت کنند. این یافته با نتایج زارعی و همکاران (1401)، سلمان نژاد و همکاران (1401)، ویدال و همکاران (2022)، اسکاراموزی و همکاران (2020)، دینگ و همکاران (2017) هموست.
همسویی جریان نقدی و سرمایه در گردش: در شرایط عدم قطعیت و تغییرات مداوم در بازار، هماهنگی بین جریان نقدی و سرمایه بسیار حیاتی است تا زنجیره تأمین بتواند به چالش‌ها و تغییرات سریع واکنش نشان دهد. یکی از نقاط قوت همسویی انگیزشی جریان نقدی و سرمایه در گردش زنجیره پایدار، افزایش انعطاف‌پذیری و توانایی زنجیره تأمین در مواجهه با تغییرات ناگهانی است. با داشتن جریان نقدی و سرمایه هماهنگ و همسو، زنجیره تأمین می‌تواند بهبود عملکرد خود را در شرایط دشوار افزایش دهد و از ایجاد مشکلات مالی جلوگیری کند. در عین حال، نقش این همسویی انگیزشی نیازمند مدیریت دقیق و بهینه جریان مالی زنجیره پایدار می‌باشد. مدیران باید بتوانند جریان نقدی و سرمایه را به صورت بهینه مدیریت کنند تا از ایجاد نوسانات زیاد در جریان مالی جلوگیری کنند و از پایداری زنجیره تأمین حفاظت کنند. این یافته با نتایج سلمان نژاد و همکاران (1401)، مفتاحی و همکاران (1398)، قمی اویلی و همکاران، (1395)، بشیری رضایی و مسلمی (1391)، دوایودی و همکاران (2021)، اسکاراموزی و همکاران (2020)، ونگ و و همکاران (2015) هموست.
هماهنگی و همکاری در زنجيره پایدار برای بهبود عملکرد خدمات: در شرایط عدم قطعیت، که ممکن است به دلیل تغییرات در بازار، فناوری، قوانین یا عوامل دیگر رخ دهد، هماهنگی و همکاری بین اعضای زنجیره پایداری را تضمین می‌کند. این امر به مدیران زنجیره تأمین کمک می‌کند تا به بهترین شکل ممکن با این تغییرات مواجه شوند و بتوانند به صورت سریع و انعطاف‌پذیر واکنش نشان دهند. یکی از روش‌های اصلی برای ایجاد هماهنگی و همکاری در زنجیره پایدار، ایجاد روابط موثر با تمامی اعضا است. این شامل برقراری ارتباطات موثر، اشتراک دانش و اطلاعات، تبادل تجربیات و همکاری در تصمیم‌گیری‌های مشترک می‌شود. همچنین، ایجاد سیاست‌ها و فرآیندهای مشترک برای مدیریت ریسک‌ها و مشکلات، نقش مهمی در افزایش هماهنگی و همکاری دارد. با افزایش هماهنگی و همکاری، امکان بهبود فرآیندهای تولید، توزیع و خدمات به مشتریان فراهم می‌شود. این یافته با نتایج اصفهانی زنجانی و همکاران (1399)، محمدی و همکاران (1399)، هندیجانی و سعیدی ساعی (1399)، کیانفر و بارفروش (1395)، رمضانیان و حیدرنیای کهن (1390) هموست.
مدیریت ریسک‌های مالی زنجيره پایدار: زنجیره تأمین به‌عنوان یک سیستم پیچیده از فعالیت‌ها و ارتباطات بین شرکتها و سازمان‌ها در جهت تأمین مواد و خدمات به‌صورت متوالی تا رسیدن به محصول یا خدمات نهایی، به مواجهه با ریسک‌های مختلف مالی می‌پردازد که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر جریان مالی و سودآوری شرکتها داشته باشد. در شرایط عدم قطعیت، ریسک‌های مالی زنجیره پایدار می‌تواند از وقوع حوادث ناخواسته و از دست دادن منابع مالی و اقتصادی جلوگیری کند. این ریسک‌ها می‌توانند شامل عواملی مانند تغییرات نرخ ارز، نوسانات قیمت مواد اولیه، تغییرات قوانین و مقررات مالی، وضعیت اقتصادی کلان، تغییرات در تقاضا و عرضه بازار باشند. برای مدیریت این ریسک‌ها، شرکتها باید استراتژی‌های مناسبی را اتخاذ کنند. این استراتژی‌ها می‌توانند شامل تنوع در منابع تأمین، استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای آتی، بیمه‌های تجاری، وام‌های مالی باشند. همچنین، تحلیل دقیق و پیش‌بینی درست از ریسک‌های مالی زنجیره پایدار می‌تواند به شرکتها کمک کند تا بتوانند از وقوع حوادث ناخواسته پیشگیری کنند و از تأثیرات منفی آنها جلوگیری کنند. این یافته با نتایج زارعی و همکاران (1401)، خلیلی و همکاران (1401)، قمی اویلی و همکاران، (1395)، ویدال و همکاران (2022)، استفانز و همکاران (2022)، لوترا و همکاران (2016) هموست.
پایداری جریانات مالی: این امر به معنای این است که شرکت باید بتواند به صورت پیوسته و بدون انقطاع به تأمین منابع مالی خود ادامه دهد تا بتواند فعالیت‌های خود را به صورت موثر و بهینه انجام دهد. در صورت وجود عدم قطعیت، این امر به چالش کشیده می‌شود زیرا ممکن است منابع مالی مورد نیاز برای ادامه فعالیت‌ها در دسترس نباشد یا به صورت ناگهانی قطع شود. در این شرایط، اهمیت خط‌مشی مدیریت جریان مالی زنجیره پایدار بیشتر از هر زمان دیگری خود را نشان می‌دهد. این خط‌مشی باید شامل تدابیری باشد که به افزایش پایداری جریانات مالی کمک کند، از جمله تنوع منابع مالی، افزایش انعطاف‌پذیری مالی، ایجاد روابط استراتژیک با تأمین‌کنندگان و مشتریان، و ایجاد یک سیستم پشتیبانی و پشتیبانی قوی. علاوه بر این، در شرایط عدم قطعیت، مدیران باید بتوانند به صورت سریع و کارآمد به تغییرات و تحولات واکنش نشان دهند. بنابراین، ایجاد یک سیستم نظارتی و ارزیابی مداوم برای پایش وضعیت جریانات مالی و اعمال تصمیمات منطقی و موثر در واکنش به آنها امری حیاتی بشمار می‌رود. این یافته با نتایج حسن پور و همکاران (1400)، مفتاحی و همکاران (1398)، نوری و همکاران (1398)، دوایودی و همکاران (2021)، نگری و همکاران (2021)، وانگ و جی (2020)، گانبولد و ماتسویي(2017) هموست.
با توجه‌به ابعاد آشکار شده، در هنگامی که شرکتها با عدم قطعیت در حوزه تقاضا مواجه شده‌اند، به تقویت یکپارچگی فرایند اقدام نمایند. یکپارچگی فرایند می‌تواند به تسهیل جریان اطلاعات از مشتریان، باهدف کسب اطلاعات بیشتر در مورد تغییر نیازها و خواسته‌های مشتریان، کمک شایانی نماید. یکپارچگی فرایند با افزایش تعاملات در کلیه سطوح می‌تواند جریان اطلاعات با مشتریان را تسهیل نماید تا اطلاعات بیشتری از خواسته‌های آنها به دست بیاورد و بتواند تقاضای آینده آنها را پیش‌بینی کند. برای فراهم نمودن زمینه لازم و ایجاد پایه‌های اولیه این یکپارچگی جهت استفاده در زمان مواجه شدن با عدم قطعیت تقاضا در آینده، تدوین سیاست‌هایی نظیر مدنظر قرار دادن منفعت مشتریان و افزایش به اشتراک‌گذاری دوسویه اطلاعات پیشنهاد می‌شود.
مدیران زنجیره در کشور تلاش کنند تا بتوانند استاندارد URBPO یا مقررات متحدالشکل تعهد پرداخت بانکی که در زمینه تامین مالی زنجیره تامین مطرح است، را به دست آورند. مساله دیگر، تراکنش‌های حساب باز در زنجیره تامین است. شرکت‌های تولیدی باید به تغییری که در فضای مبادلات بین‌المللی و پرداخت در تعهدات خارجی به سمت داخل هست، توجه کنند چرا که از سال 2020 بالغ بر 85 درصد تراکنش‌های سوئیفت تراکنش‌های حساب باز است که بخش بزرگی از آنها را کشورهای شرق آسیا مانند چین پوشش می‌دهند. مطالبه‌گری بخش تولید و بازرگانی از شبکه بانکی و شبکه پرداخت کشور برای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای مبادلات مالی و اقتصادی یکی از مهمترین مسائلی است که می‌تواند چالش‌های بنگاه‌ها و هزینه‌ها را درراستای تامین مالی زنجیره تامین و کاهش هزینه های تامین مالی به طور واقعی کاهش دهد.
مدیریت شرکت هزینه‌های مورد نیاز در مورد توانایی شرکت را متحمل شوند و آن را ریسک ندانند زیرا انجام این هزینه‌ها از یکسو می‌تواند در رشد منابع انسانی و از سوی دیگر ارتقای توانایی شرکتها تاثیرگذار باشد. همچنین امكان پوشش ريسك براي واحدهاي صنعتي و سرمايه گذاران در برابر سيكل‌هاي اقتصادي يا نوسانات نرخ‌ها و مواد اوليه و هدايت سرمايه به سمت اقتصاد واقعي و قانونمند كه باعث كاهش معاملات غيرسودمند يا پنهان اقتصادي مي‌شود. در نهایت، هزینه به اشتراک‌گذاری اطلاعات در داخل شرکت کمتر از هزینه به اشتراک گذاری اطلاعات برای سایر شرکای زنجیره تأمین در خارج از شرکت می‌باشد؛ بنابراین، بهتر است شرکتها ابتدا برای یکپارچگی داخلی زنجیره اقدام نمایند.
پیشنهاد به تحقیقات آتی
الگوی به دست آمده از بررسی متون، می‌تواند به منزله مبنای پژوهش‌های آتی در جهت ساخت ابزار و راهنمای عملی برای متولیان امر مدیریت جریان مالی در زنجیره تأمین سودمند باشد. به‌عبارت دیگر، مهمترین دستاورد این پژوهش، فهرست نسبتاً طولانی از مؤلفه‌هایی است که ضمن اینکه می‌توانند برای مدیریت جریان مالی زنجیره تأمین پایدار به‌کار گرفته شوند، برای ارزیابی ویژگی‌های مدیریت جریان مالی نیز در زمینه‌های دیگر و صنایع بزرگ کشور، قابل استفاده‌اند. از سوی دیگر، پژوهش کیفی با همه فواید خود، همراه با ضعف‌هایی در زمینه تعمیم‌پذیری و اعتبار روبه‌رو است. از این رو، در جهت افزایش قابلیت تعمیم این پژوهش، لازم است پژوهشگران، مدل فوق را در دیگر صنایع پرخطر مورد ارزیابی قرار دهند. همچنین می‌توان از رویکرد کمی معادلات ساختاریافته، برای ارزیابی اعتبار مدل و توسعه تعمیم‌پذیری یافته‌های مدل بهره جست.
اصفهانی زنجانی، محمد، نجفی، امیر، نقیلو، احمد، محمدی، نبی اله. (1399). تبیین فراتحلیل مسائل پایداری زنجیره تأمین و مدیریت ریسک. کاوش‌های مدیریت بازرگانی، 12(23)، 217-254.
برهانی، تهمینه، پورعزت، علی اصغر، منوریان، عباس. (1401). به کارگیری رویکرد کیفی فراترکیب به منظور ارائه الگوی طراحی آزمایشگاه خط‌مشی. چشم انداز مدیریت دولتی، 13(1)، 97-115.
بشیری، مهدی، رضایی، حمیدرضا، مسلمی، امیر. (1391). رویکردی استوار برای مکان‌یابی مجدد انبارهای زنجیره تامین سه سطحی در شرایط عدم قطعیت. پژوهش در مدیریت تولید و عملیات، 3(1)، 117-132.
تارمست، پگاه، علیرضایی، ابوتراب، هاشم زاده، غلامرضا، و شاه منصوری، اشرف. (1400). راهبرد طراحی مدل فرایندی چابک سازی چرخه توسعه محصولات جدید با سیاست تولید در کلاس جهانی در شرکت ایران خودرو (رویکرد کیفی). خط مشی گذاری عمومی در مدیریت (رسالت مدیریت دولتی)، 12(43 )، 129-144.
حسن پور، حسینعلی، طاهری، سید محمدرضا، میکائیلی، فرامرز. (1400). طراحی شبکه زنجیره تأمین مواد غذایی مبتنی بر رضایتمندی مشتری در شرایط عدم قطعیت. کاوش‌های مدیریت بازرگانی، 13(26)، 395-431.
خلیلی، سید محمد، پویا، علیرضا، کاظمی، مصطفی، فکور ثقیه، امیر محمد. (1401). طراحی یک شبکه زنجیره تأمین بنزین پایدار و تاب‌آور تحت شرایط عدم قطعیت اختلال (مطالعه موردی: شبکه زنجیره تأمین بنزین استان خراسان رضوی). مدیریت صنعتی، 14(1)، 27-79.
خیاط مقدم، سعید، طاهری لاری، مسعود، و علیایی، لیلا. (1396). عوامل موثر بر تسهیم دانش در زنجیره تأمین (مطالعه موردی: زنجیره تأمین برق خراسان). خط مشی گذاری عمومی در مدیریت (رسالت مدیریت دولتی)، 8(28 )، 83-93.
رشیدی، حسن، کرامتی زنگنه، مهتاب، قمری، فرشته. (1398). بررسی نقش میانجی خلق ارزش در رابطه بین مشارکت زنجیره تأمین با عملکرد سازمان ها. علمی اندیشه آماد، 18(69)، 61-78.
رمضانیان، محمد رحیم، حیدرنیای کهن، پدرام. (1390). عوامل مؤثر بر مدیریت زنجیرۀ تأمین سبز در صنعت گردشگری مورد مطالعه: آژانسهای مسافرتی شهر تهران. مطالعات مدیریت گردشگری، 5(14)، 125-151.
زارعی، مهسا، نصراللهی، مهدی، یوسفلی، امیر. (1401). توسعه شبکه زنجیره تامین سبز حلقه بسته در فضای غیرقطعی. مدل سازی در مهندسی، 20(68)، 165-187.
ستوده، رضا و زینلی کرمانی، امراله و بخشش تنیانی، هادی،(1400)،اعتماد به نفس بیش از حد مدیران ، برتامین مالی داخلی و سرمایه گذاری کارایی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، خطمشیگذاری عمومی در مدیریت، 12(4)، 99-109.
سلمان نژاد، مصطفی، میرغفوری، سید حبیب‌الله، عندلیب اردکانی، داوود، & میرفخرالدینی، سید حیدر. (1401). بهینه‌سازی زنجیره تأمین بیمارستان تحت شرایط عدم‌قطعیت: کاربرد برنامه‌ریزی آرمانی فازی. چشم‌انداز مدیریت صنعتی، 12(1)، 161-191.
شفیعی، علی و میرابی، وحید رضا،(1398)،تاثیر خط مشی گذاری مدیریت کلان بر عملکرد شرکت های بزرگ صنعت فولاد، خطمشیگذاری عمومی در مدیریت، 9(4)، 51-72.
شهسواری گوغری، احسان و ضیاء الدینی، محمد و هادوی نژاد، مصطفی و تابلی، حمید،(1402)،مدلی برای ارتقاء ظرفیت اجرای خط مشی های ایمنی، بهداشت و محیط زیست در صنایع و معادن(مورد مطالعه: معادن و صنایع استان کرمان)، خطمشیگذاری عمومی در مدیریت، 14(49)، 53-73.
فروغی، دانیال، کیا، حمیدرضا. (1401). طراحی یک شبکه زنجیره تأمین دارویی تحت شرایط عدم قطعیت و لجستیک معکوس. پژوهشنامه حمل و نقل، ()، -.
فصیحی، مائده، نجفی، سید اسماعیل، توکلی مقدم، رضا، & حاجی آقائی کشتلی، مصطفی. (1400). طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته ماهیان پرورشی سردآبی با در نظر گرفتن شرایط عدم قطعیت: مطالعه موردی شبکه زنجیره تامین قزل آلا در مازندران. مطالعات مدیریت صنعتی، 19(63)، 1-50.
کیانفر، کامران؛ بارفروش، نسرین (1395) ارزیابی اثر زنجیره تامین کارآفرینانه و توسعه محصول جدید بر عملکرد شرکت ها: مطالعه موردی صنعت نوشیدنی، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، 8(15): 75-92.
محمدی، امیرسالار، عالم تبریز، اکبر، پیشوایی، میرسامان. (1397). ارائه یک مدل برای برنامه ریزی اصلی زنجیره تأمین پایدار با ملاحظه یکپارچگی جریان مالی و فیزیکی. چشم‌انداز مدیریت صنعتی، 8(1)، 39-62.
محمدی، مهسا، سلیمانی، حامد. (1399). بررسی زنجیره تأمین حلقه‌باز و حلقه‌بسته تحت شرایط عدم‌قطعیت (موردمطالعه: شرکت ایران ترانسفو). چشم‌انداز مدیریت صنعتی، 10(2)، 33-53.
مفتاحی، هادی، وفایی، فرهاد، نمامیان، فرشید، ویسه، صید مهدی. (1398). طراحی الگوی پنجره فرصت کارآفرینی در زنجیره تامین با استفاده از روش فراترکیب. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 12(3)، 421-440.
نوری، مجتبی، محمدی، عمران، جبل عاملی، محمد سعید. (1398). طراحی یک زنجیره تأمین پایدار با در نظر گرفتن عدم‌قطعیت در ریسک مربوط به تأمین‌کنندگان. نشریه پژوهش های مهندسی صنایع در سیستم های تولید، 7(14)، 107-125.
هندیجانی، روزا، سعیدی ساعی، رضا. (1399). تأثیر یکپارچگی زنجیره تأمین و عدم قطعیت تقاضا بر عملکرد بنگاه. مطالعات مدیریت صنعتی، 18(59)، 1-45.
Brandenburg, M., Gruchmann, T., & Oelze, N. (2019). Sustainable supply chain management—A conceptual framework and future research perspectives. Sustainability, 11(24), 7239.
Chopra, S., & Meindl, P. (2016). Supply chain management: Strategy, planning, and operation (6th ed.). Pearson.
Ding, Zhaohan, Huidi Li, and Junqing Zhu. (2017). Research on the Framework of Supply Chain Finance Operation Model of E-commerce Enterprises by Taking JD as an Example. Boletín Técnico 55: 7–13.
E. Simangunsong, L.C. Hendry & M. Stevenson (2012) Supply-chain uncertainty: a review and theoretical foundation for future research, International Journal of Production Research, 50(16), 4493-4523.
Ganbold, O., & Matsui, Y. (2017). Impact of environmental uncertainty on supply chain integration. The Journal of Japanese Operations Management and Strategy, 7(1), 37-56.
Kouvelis, P., & Zhao, W. (2012). Financing the newsvendor: Supplier credit, cash-in-advance, and consignment contracts. Operations Research, 60(3), 586-603. https://doi.org/10.1287/opre.1120.1040
Liu, Xun; Peng, Xia; Stuart, Martin (2020). Multiparty game research and example analysis in supply chain finance system based on MPDE theory. Alexandria Engineering Journal, 59, 2315-2321.
Luthra, S., Mangla, S. K., Xu, L., & Diabat, A. (2016). Using AHP to evaluate barriers in adopting sustainable consumption and production initiatives in a supply chain. International Journal of Production Economics, 181, 342-349.
Negri, M., Cagno, E., Colicchia, C., & Sarkis, J. (2021). Integrating sustainability and resilience in the supply chain: A systematic literature review and a research agenda. Business Strategy and the Environment, 30 (7), 2858– 2886. https://doi.org/10.1002/bse.2776
Oelze, N., Hoejmose, S. U., Habisch, A., & Millington, A. (2016). Sustainable development in supply chain management: The role of organizational learning for policy implementation. Business Strategy and the Environment, 25(4), 241-260.
Scaramuzzi, S., Belletti, G. & Biagioni, P. Integrated Supply Chain Projects and multifunctional local development: the creation of a Perfume Valley in Tuscany. Agric Econ 8, 5 (2020). https://doi.org/10.1186/s40100-019-0150-8
Sinha, A., & Swati, P. (2014). Supply Chain: Next generation issues and concerns. Uncertain Supply Chain Management, 2(1), 1-14.
Stephens, A. R., Kang, M., & Robb, C. A. (2022). Linking Supply Chain Disruption Orientation to Supply Chain Resilience and Market Performance with the Stimulus–Organism–Response Model. Journal of Risk and Financial Management, 15(5). Retrieved from doi:10.3390/jrfm15050227
Tseng, m. l. and chiu, s. f. (2013), "Evaluating firm’s green supply chain management in linguistic preferences", “Journal of Cleaner Production”, 22 (3), 265-289.
Tseng, M. L., Wu, K. J., Hu, J., & Wang, C. H. (2018). Decision-making model for sustainable supply chain finance under uncertainties. International Journal of Production Economics, 205, 30-36.
Vidal, N.G., Spetic, W., Croom, S. and Marshall, D. (2022), "Supply chain stakeholder pressure for the adoption of sustainable supply chain practices: examining the roles of entrepreneurial and sustainability orientations", Supply Chain Management, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/SCM-08-2021-0370
Wagner, S.M. (2021), "Startups in the supply chain ecosystem: an organizing framework and research opportunities", International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol. 51 No. 10, pp. 1130-1157. https://doi.org/10.1108/IJPDLM-02-2021-0055
Wang, L., Luo, X. R., Lee, F., & Benitez, J. (2021). Value creation in blockchain-driven supply chain finance. Information & Management, 103510. doi:10.1016/j.im.2021.103510.
Wang, M., & Jie, F. (2020). Managing supply chain uncertainty and risk in the pharmaceutical industry. Health services management research, 33(3), 156-164.
Wong, C.Y., Wong, C.W.Y., and Boon-itt, S. (2015). Integrating environmental Management into supply chains. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management. 45(1/2), 43–68.
Wuttke, D. A., Blome, C., & Henke, M. (2013). Focusing the financial flow of supply chains: An empirical investigation of financial supply chain management. International journal of production economics, 145(2), 773-789.
Designing a sustainable chain financial flow management policy model in conditions of uncertainty (case study: manufacturing industries)
Hossein Ali Samiei1, Ahmad Mehrabian*2, Majid Ashrafi3, Ali Khamaki4
Abstract
Background and purpose: The model of the sustainable financial flow management policy model in the conditions of uncertainty should be designed in such a way that it can adapt to sudden and unexpected changes in the market, suppliers and other factors in the supply chain. Therefore, the aim of the current research is to provide a model of sustainable chain financial flow management policy in the conditions of uncertainty in manufacturing industries.
Methodology: In this research, the findings of the previous research have been evaluated and analyzed with the approach of meta-composite qualitative research through seven steps.
Findings: The policy model of sustainable chain financial flow management in the form of 8 main categories including the capacity and capability of the sustainable chain management process, synchronization of decisions and sharing of innovative information, development of financial cooperation between sustainable chain members, sector interaction of sustainable chain companies, motivational alignment of cash flow and sustainable chain working capital, coordination and cooperation in sustainable chain to improve service performance, sustainable chain financial risk management, sustainability of sustainable chain financial flows are presented.
Conclusion: The pattern obtained from the review of the literature can serve as the basis for future research in the direction of making a practical tool and guide for those in charge of financial flow management in the supply chain.
Keywords: financial flow management policy - sustainable chain - conditions of uncertainty
[1] Department of Management, Aliabad Katul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katul, Iran
[2] Department of Industrial Management, Aliabad Katul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katul, Iran (Corresponding Author) - mehrabian.project@gmail.com
[3] Department of Accounting, Aliabad Katul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katul, Iran
[4] Department of Accounting, Aliabad Katul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katul, Iran