بررسی مفهوم عقلانیت مدرن در اندیشه سید جواد طباطبایی

محورهای موضوعی : تاریخِ اندیشه سیاسی

معصومه دستمرد ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.)
ادریس بهشتی نیا ² (گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.)
ایرج رنجبر ³ (گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/02/13 تاریخ پذیرش : 1402/03/27 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: کانت, عقلانیت مدرن, تجدد, سنت, سید جواد طباطبایی, دکارت,

چکیده مقاله :

در این پژوهش بر آنیم بدین پرسش پاسخ دهیم که چه نسبتی میان مفهوم سنت و عقلانیت مدرن در اندیشه سید جواد طباطبایی برقرار است و ایشان چگونه فهمی در مواجهه با عنصر عقل مدرن که از مؤلفه های مهم مدرنیته می باشد، داشتند. طباطبایی از متفکرین متجدد است که درصدد ارائه تفسیری نو از سنت می باشد. تفسیری که بر پایه عقل و علم نوین قرار می گیرد. در این پژوهش سعی بر آن بوده که بر پایه دیدگاههای دکارت و کانت در مورد عقلانیت مدرن به واکاوی دیدگاه طباطبایی بپردازیم. به نظر می رسد، سید جواد طباطبایی با نگرشی غیرذات باورانه و غیرقوم مدارانه از مدرنیته بر آن است که تلقی کانتی از عقل مدرن برخلاف تلقی دکارتی، ماهیتی نه فراتاریخی و ذات گرایانه بلکه حیثیتی تاریخی و اقتضائی دارد و بنابراین، چنین تلقی از عقل مدرن با سنت جوامع، غیرقابل جمع نیست بلکه با اتکاء بر این خوانش از عقل، میتوان به فهم بخش های پویای سنت و زدودن بخشهای متصلب و آلوده به خرافات و ایدئولوژی مبادرت نمود.

چکیده انگلیسی:

In this research, we want to answer the question that what is the relationship between the concept of tradition and modern rationality in the thought of Seyyed Javad Tabatabaei and how did he understand the element of modern reason, which is one of the important components of modernity. Tabatabai is one of the modern thinkers who tries to present a new interpretation of the Sunnah. An interpretation that is based on reason and modern science. In this research, we have tried to analyze Tabatabai's point of view based on the views of Descartes and Kant on modern rationality. It seems that Seyyed Javad Tabatabai, with a non-essentialist and non-ethnocentric view of modernity, believes that Kant's view of modern reason, unlike Cartesian view, is not transhistorical and essentialist in nature, but has a historical and contingent nature, and therefore, such a view of modern reason is not incompatible with the tradition of societies, but by relying on this reading of reason, it is possible to understand the dynamic parts of the tradition and remove the rigid parts contaminated with superstitions and ideology. did