روش تاریخ نگاری در اندیشه سیاسی خواجه نظام الملک طوسی
محورهای موضوعی : تحولات سیاسی در ایران
مهین نیرومند آلانکش
1
(دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
گارینه کشیشیان سیرکی
2
(دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: روش شناسی, اندیشه سیاسی, ایران, تاریخ نگاری, اسلام, خواجه نظام الملک طوسی,
چکیده مقاله :
مفهوم‌سازی‌تاریخی یکی ازمبانی فهم اندیشه‌سیاسی است‌که از دوره یونان‌باستان تا ایران، اسلام و دوران‌مدرن مورد توجه بوده است. درگذشته مفهوم‌سازی تاریخی عمدتاً روندی عینی و وقایع‌نگارانه داشت،اما این اندیشه با اصحاب قرارداد، مفهوم‌سازی وضع‌طبیعی را به‌جای عینیت وقایع قرار داد. عده‌ی دیگری از اندیشمندان-کوشیدند تا با ارائه یک‌خط سیرکلی ازتاریخ، مراحل و ساختارهای نهفته در پس تحولات راکشف کنند و برای‌خود یک دوره‌ی‌آرمانی از درون تاریخ درآورده و آن‌را به‌عنوان نمونه مثالی وضع‌آینده قرار دهند. بسیاری از ایده‌های مذهبی و نیز نظریه‌های هگل و مارکس با این شیوه درصدد ارائه‌ی الگوی‌مطلوب خود از سیاست و جامعه‌ی ایده‌آل بودند. این پژوهش با هدف پاسخ‌به این پرسش تنظیم شده‌که خواجه نظام‌الملک چگونه از تجربیات تاریخی و روایت از تاریخ،کوشیده تا اندیشه‌ی سیاسی خود درباب امرسیاسی و دولت را ارائه نماید؟ ایده اولیه‌ی نگارندگان آن‌است‌که خواجه نظام‌الملک با بهره‌گیری از متون تاریخی عصرخودکه عمدتاً به ایران پیش از اسلام و پس از آن‌برمی گردد،کوشیده تا با ذکر مثال‌های تاریخی و نیز بیانات و اظهارات شخصیت-های برجسته در این دو مقطع مبنایی برای دستگاه فکری خود فراهم آورد. روش به‌کارگرفته شده در این مقاله تحلیل مضمون به‌عنوان یکی از شاخه‌های جدید تحلیل محتواست، که براساس آن مضامین اصلی یک متن از طریق مطالعه‌ی اکتشافی استخراج شده و برای بررسی فرضیه مورد توجه قرارگرفت. برای بررسی فرضیه نیز نخست روش‌تاریخ‌نگاری دراندیشه‌ی سیاسی وی مورد بحث قرارگرفت، سپس با بررسی متن سیاست‌نامه دونمونه تاریخی ایرانی و اسلامی تشریح شد و نهایتاً با تحلیل مضامین اصلی در این دو دوره به ارائه‌ی روش خواجه نظام‌الملک پرداخته شد.
Historical conceptualization is one of the foundations of understanding political thought, which has been of interest from the ancient Greek period to Iran, Islam and the modern era. In the past, historical conceptualization mainly had an objective and historical process, but this thought, with the parties of the contract, placed the conceptualization of the natural state instead of the objectivity of events. Some other thinkers tried to reveal the hidden stages and structures behind the changes by presenting a circular line of history and made an ideal period for themselves from within history and put it as an example of the state-future. Many religious ideas as well as the theories of Hegel and Marx tried to present their ideal model of politics and ideal society in this way. This research is organized with the aim of answering the question, how did Khawaja Nizam al-Mulk try to present his political thought about politics and the state from historical experiences and narratives from history? The primary idea of its authors is that Khwaja Nizam al-Mulk, using the historical texts of his era, which mainly go back to Iran before and after Islam, tried to mention historical examples and the statements of prominent personalities in these two periods. provided a basis for his intellectual apparatus.The method used in this article is theme analysis as one of the new branches of content analysis, based on which the main themes of a text are extracted through exploratory study and taken into consideration for hypothesis testing.
_||_