ارزیابی نظریه مشروعیت در قانون اساسی مشروطه

محورهای موضوعی : تحولات سیاسی در ایران

غلامرضا دهقان ناصر آبادی ¹ , محمد شریف شاهی ^{2 *} , سید محمد صادق احمدی ³

1 - دانشجوی دکترای حقوق عمومی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
3 - استادیار گروه حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).

تاریخ دریافت : 1403/09/18 تاریخ پذیرش : 1403/10/29 تاریخ انتشار : 1403/10/05

کلید واژه: مشروطیت, قانون اساسی, مشروعیت قانونی, مشروعیت سنتی, مشروعیت دمکراتیک.,

چکیده مقاله :

نظریات مشروعیت توصیف و تحلیل کننده چگونگی استحقاق یافتن یک نظام حکمرانی، برای حکومت همراه با پذیرش و رضایت اتباع است. این نظریات توضیح می دهند که چگونه بحران در مشروعیت یک نظام سیاسی می تواند به تغییر و دگرگونی حکمرانی منجر شود. از این منظر انقلاب مشروطه ایران، بر بحران نسبت به مشروعیت حکمرانی مطلقه و پدرسالار قاجار دلالت دارد. سوال اساسی این مقاله آن است که نظریه مشروعیتی که مشروطه خواهان ایرانی نظام سیاسی جدید را بر آن استوار کردند چه بود؟ از این رو به دنبال بررسی این مقوله در قانون اساسی مشروطه است. بررسی قانون اساسی و متمم مشروطیت، نشان می دهد که مشروعیت در نظام حکمرانی مشروطه در ایران، در انطباق با نظریات مشروعیت، به دلیل ابتنا بر قانون و اراده ملت با نظریات مشروعیت قانونی و دمکراتیک سازگار است. اگر چه با شناسایی سلطنت مطلقه، انگاره مشروعیت سنتی را نیز در چارچوب مشروعیت قانونی تایید می کند.

چکیده انگلیسی:

Legitimacy theories describe and analyze how a system of governance is entitled to government with the acceptance and consent of the subjects. These theories explain how a crisis in the legitimacy of a political system can lead to change and transformation of governance. From this perspective, the Iranian Constitutional Revolution indicates a crisis in the legitimacy of the Qajar absolute and patriarchal rule. The main question of this article is what was the theory of legitimacy on which the Iranian constitutionalists based the new political system? Therefore, it seeks to examine this category in the constitutional law. An examination of the constitution and the constitutional amendment shows that legitimacy in the constitutional system of governance in Iran, in accordance with the theories of legitimacy, is consistent with the theories of legal and democratic legitimacy due to its reliance on the law and the will of the people. However, by recognizing the absolute monarchy, it also confirms the idea of ​​traditional legitimacy within the framework of legal legitimacy.

منابع و مأخذ:

1. اسدآبادی، طیبه، دارابی، محمدعلی، تبیین مشروعیت نظام دموکراتیک مبتنی بر قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه جستارهای حقوق عمومی، سال دوم، شماره پنجم: تابستان1397.
2. آرون، ریمون (1366)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه باقر پرهامف تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
3. بشیریه، حسین، جامعه شناسی سیاسی، تهران، نشر نی، 1381.
4. بوشهری، جعفر، مسایل حقوق اساسی،تهران، نشر دادگستر، چاپ اول1376.
5. بیتهام، دیوید، مشروع سازی قدرت، ترجمه محمد عابدی اردکانی، یزد، انتشارات دانشگاه یزد، 1382.
6. ترنر، برایان، ماکس وبر و اسلام، ترجمه سعید وصالی، تهران، نشر مرکز، 1387.
7. تقوی، محمد ناصر، تأثير انواع مشروعیت در مشارکت سیاسی با نگاهی به مشروعیت حکومت دینی و نظریه های ولایت فقیه، مجله حکومت اسلامی، سال ششم، شماره دوم، 1381.
8. تقی زاده، حسن، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، انتشارات فردوس، چاپ اول، تهران، 1379.
9. تنسی و جکسون، استیون دی و نایجل، مبانی سیاست، ترجمه جعفر محسنی دره بیدی، تهران، نشر ققنوس، 1392.
10. حائری، محمد حسن، مردم سالاری دینی و مسأله مشروعیت، مجله مطالعات اسلامی، شماره 63، ۱۳۸۳.
11. رحیمی، مصطفی، قانون اساسی مشروطه ی ایران و اصول دموکراسی،تهران، انتشارات نیلوفر، چاپ، 1389.
12. رضاییان، علی، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات سمت، 1385.
13. روسو، ژان ژاک، قرار داد اجتماعی، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، چاپ پنجم، انتشارات شرکت سهامی چهر، تهران 1347.
14. روسیدس، دانیل دبلیو، میراث ماکس وبر؛ سیاست غیر متافیزیکی در کتاب نگرش ها در جامعه شناسی سیاسی، ترجمه سید رحیم ابوالحسنی، تهران، نشر میزان، 1389.
15. روشه، گی، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران، نشر نی، 1386.
16. زارع، عباس، نقش بحران مشروعیت در پیدایش نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی ایران، مجله علوم سیاسی، سال سوم، شماره دوازدهم، 1379.
17. شاهی، محمدشریف، بر بن مشروطیت، انتشارات نگاه معاصر، چاپ اول، تهران، 1399.
18. عالم، عبدالرحمن، بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی، 1391.
19. لاک، جان، رساله حکومت، ترجمه حمید عضدانلو،نشر نی، چاپ اول 1387.
20. مسعودنیا، حسین، مرادی، گلمراد و محمدی فر، نجات، تأثير آگاهی سیاسی دانشجویان بر تغییر نگرش آنها نسبت به مشروعیت نظام سیاسی بر اساس نظریه وبر: مورد مطالعه دانشگاه اصفهان، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال چهارم، شماره چهارم، ۱۳۸۸.
21. وبر، ماکس، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران، انتشارات سمت، 1384.
22. وبر، ماکس، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران، انتشارات سمت، 1384.
23. هیوود، اندرو، سه جمهوری، تهران، جامعه ایرانیان، 1389.
24. یاسینی، مصطفی، مشروعیت سیاسی در نگاه ماکس وبر، روزنامه رسالت، شماره 26، 1390.

25. Lafont, Cristina, Democracy Without Shortcuts, Oxford: Oxford University Press,2019.
26. Rothslhilal, j, observation on political legitimacy in contemporary Europe, political Quarterly, 1997.
27. Weber, Max, The Theory of Social and Economic Organization, Talcott Parsons (ed.), New York: Free Press,1964.