کد مقاله : ictedu-1130137 بازدید : 113 صفحه: 169 - 189

نوع مقاله: پژوهشی

طراحی مدل مرتبط با وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان(مورد مطالعه: معلمان مقطع متوسطه شهر کامیاران)

محورهای موضوعی : فن&lrm;آوری اطلاعات

1 - استادیار، گروه آموزشی، علوم تربیتی، دانشگاه فرهنیگان، تهران، ایران.
2 - کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی

تاریخ دریافت : 1402/11/01 تاریخ پذیرش : 1403/06/05 تاریخ انتشار : 1403/06/05

کلید واژه: سواد اطلاعاتی, معلمان دوره متوسطه, طراحی مدل,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این پژوهش طراحی مدل سواد اطلاعاتی معلمان مقطع متوسطه شهر کامیاران متناسب با حیطه کاری و پژوهشی این معلمان می‌باشد. جامعه¬ی اماری پژوهش کلیه معلمان زن و مرد مشغول به خدمت در مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم شهرستان کامیاران بود. حجم نمونه با استفاده از جدول گرجسی و مورگان 210 نفر تعیین شد که به روش نمونه¬گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش‌نامه سواد اطلاعاتی محقق ساخته بود. پایایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی تایید و روایی با استفاده از روایی همگرا مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه‌وتحلیل داده¬ها با استفاده از نرم¬افزار SPSS نسخه 24و PLS نسخه 3 انجام شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از جداول آمار توصیفی، آزمون t تک نمونه و معادلات ساختاری استفاده گردید. یافته¬ها نشان داد اثرگذاری متغیرهای کتابخانه¬ای و مهارت‌های فناوری بالا در سطح مطلوب گزارش شده است. همچنین مهارت¬های فناوری و کتابخانه¬¬ای شامل توانایی در تنوع و روش-های جستجو، انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید، توانایی در تشخیص درست از نادرست، توانایی در روشن¬سازی و اشاعه اطلاعات میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها و توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات بود. با توجه ‌به ضریب تعیین اثر همه ابعاد سواد اطلاعاتی در پژوهش، این مدل موجب ایجاد چارچوبی هدفمند به‌منظور حرکت جامعه معلمان به‌سوی توسعه سواد اطلاعاتی پایدار خواهد شد. درنظرگرفتن شش بعد توانایی در تنوع و روش¬های جستجو؛ انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید؛ توانایی در تشخیص درست از نادرست؛ توانایی در روشن¬سازی و اشاعه اطلاعات؛ میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات می¬توان به غنی‌سازی مهارت سواد اطلاعاتی پرداخت. با درنظرگرفتن مهارت‌های فناوری و کتابخانه‌ای می‌توان به غنی‌سازی مهارت‌های سواد اطلاعاتی پرداخت.

چکیده انگلیسی:

The main goal of this research is to design a model of information literacy for high school teachers in Kamiyaran city according to the work and research scope of these teachers. The statistical population of the research was all male and female teachers working in the first and second secondary education levels of Kamiyaran city. The sample size was determined using the Georgesi and Morgan table of 210 people who were selected by simple random sampling. The research tool was the researcher-made information literacy questionnaire. The reliability of the questionnaire was investigated using confirmatory factor analysis and validity using convergent validity. Data analysis was done using SPSS version 24 and PLS version 3 software. Descriptive statistics tables, single sample t test and structural equations were used to analyze the data. The findings showed that the effectiveness of library variables and high technology skills were reported at a desirable level. Also, technology and library skills include the ability to diversify and search methods, flexibility in facing new information, the ability to distinguish right from wrong, the ability to clarify and disseminate information, the degree of mastery in knowing sources and tools and Ability to describe and review information. Considering the coefficient of determining the effect of all aspects of information literacy in the research, this model will create a targeted framework for the movement of the community of teachers towards the development of sustainable information literacy. Considering the six dimensions of ability in diversity and search methods; flexibility in facing new information; Ability to distinguish right from wrong; Ability to clarify and disseminate information; The degree of mastery in knowing sources and tools, the ability to describe and review information can be used to enrich information literacy skills. By considering technology and library skills, information literacy skills can be enriched.

منابع و مأخذ:

References
Ahmadi M. (2017). Studying the information literacy of physical education graduate students in the southeast region. Communication Management in Sports Media, No. 20. 29-40 (in Persian)
Al-Daihani, S. M. & Rehmani, S. U. (2007). A Study of the Information Literacy
Capabilities of the Kuwaiti Police Officers. The Electronic Library. 25 (5), 613-626. Retrieved April 22, 2012, from: www.emeraldinsight.com/02640473.htm
Alinejad M., Sarmadi M., Zandi B., Shobairi M. (2012). The level of information literacy
its role in the e-learning process of students. Information research public libraries,
17(2), 325-367 (in Persian).
Alizadeh Jadidi M.,Ghazizadeh Y. (2012). Investigating the information literacy of public
library librarians in Mazandaran province its effect on their scientific output. Scientific communication, 19(1), 44-53 (in Persian).
American Library Association (ALA) (2003). American Library Association presidential committee on Information literacy, Chicago: American library association. http://www.ala.org/acrl (20feb 2003).
Ardalan M., Abdulmaleki J., Ahmadi M., Heydari N., Amani M. (2019). The role of information literacy in lifelong learning of smart school teachers in Panj district of Tehran. NewEducational Thoughts,117, 9-114 (in Persian).
Attaran M. (2004). Electronic learning: basics, design, implementation evaluation,
Hamedan: Bo Ali Sina Publications (in Persian).
Berimani A., Rasouli J. (2016) Investigating the relationship between information literacy and life skills of primary school teachers in Mianroud city. Information communication
technology in educational sciences, 1(29), 5-22 (in Persian).
Bruce, C.S. (2003). “Information Literacy. International Encyclopedia of Information and Library Science. 2nd ed. Eds. John Feather & Paul Sturges. London: Routledge. 261–263.
Bruce, C. S., Somerville, M. M., Stoodley, I., & Partridge, H. (2013). Diversifying information literacy research: An informed learning perspective. In Developing people’s information capabilities: Fostering information literacy in educational, workplace and community contexts (223-240). Emerald Group Publishing Limited.
Chiang, Y. C., Wang, T. C., & Chen, Y. H. (2007). A study of information literacy of elementary school teachers. Proceedings of 6th WSEAS International College & Research Libraries, 65(2), 96-121.
Cheng-Ping, Chang, Lina, Yu-Han, Dan- Dan, Zhang, Si-Chen, Wang (2016). The influence of Student’s Information Literacy Competency on Creativity under the Regulation of Classroom Climate. Creative Education 2016, 7, 1551- 1560.
Davarpanah M., Siamak M. (2009). "Construction validation of the basic actual
information literacy questionnaire of undergraduate students". Library Information
Quarterly. Volume 12(1),119-146 (in Persian).
Derakhshan R., Majidi A. (2019). Evolution of the concept of literacy in the information society.Computer Report, 190, 19-27 (in Persian).
Ghasemi A., Kiyani Khuzestani; H., Mansourian, Y., Samii, M. Ghazizadeh, H. (2007) Information literacy its role in the country. Book of the Month: Koliat, 10(12), serial 120, 37-48 (in Persian).
Ghasemi P., Nowrozi A. (2014). Investigating the status of information literacy of teachers in Beilesavar city. Academic library information research, 1(50), 13-30 (in Persian).
Henry J., Hay L., Aberg D. (2004). The role of the principal in a school with an information literacy environment: findings of an international research project. Translated by Ali Mazinani. In the selected articles of IFLA 2002. Tehran: Documents Organization National Library of the Islamic Republic of Iran , 333-351 (in Persian).
Hosseini Lorgani M., AbdulMaleki J. (2016). The relationship between teachers' information literacy the effectiveness of smart schools. Educational Psychology Skills, 32, 104-119 (in Persian).
Imani Tayibi, S., Zare Farashbandi, F., Ashrafi Rizi, Hassan (2016). Determining the information literacy of the faculty members of Isfahan University of Medical Sciences. Health Information Management, 14(6),255-259. SID. https://sid.ir/paper/121585/fa (in Persian).
Jaokar A., Ismailpour M. (2009). Virtual education information literacy: a case study of
virtual education in Shiraz University. Book, 77, 11-26 (in Persian).
Julien, H. & Breu, R. D. (2005). Instructional Practies in Canadian Public Libraries. Library & Information Science Research, 27 (3), 281-301.
Khosravi F., Borjian M. (2011). Information literacy skills of librarians its compliance with the stard (ACRL) in the National Library of Iran. National Studies of Librarians
Information Organization, 2(9), 178-191 (in Persian).
Kofsky, I. L., Meriwether Jr, J. W., Schroeder, J. W. (1974). Data reduction and auroral characterizations for ICECAP. HAES report No. 4. Final report, 17 August 1972--17 August 1974 (No. AD/A-009340; PhM-110-74). Photometrics, Inc., Lexington, Mass.(USA).
Kurbanoglu, S. S. (2004). An Overview of Information Literacy Studies in Turkey. The International Information & Library Review, 36 (1), 23-27. Retrieved April 22, 2012, from: http://www.elsevier.com/locate/iilr
Lester J., Koehler, W. (2010). The basics of information: understing information its
environment, translated by: Mohsen Nokarizi. Tehran: press (in Persian).
Malekipour A., Malekipour M. (2012). Investigating the status of information literacy stards among educators in Dehlran city, quarterly journal of interdisciplinary virtual education in medical sciences, volume 4 (number 3), https://civilica.com/doc/255244/ (in Persian).
Marais, J.J. (2014)."Evolution of Information Literacy as Product of Information Education". South African. Journal of Library and Information Science. 1992; 60(2: 75-79.
Marefat R., Mansourian Y., Zeresaz M. (2016). Review of information literacy articles
research methods used in them, Library Information Research Journal, 7(2), 129-143 (in Persian).
Mir Jalili h. (2006) Information literacy: a look at the concept of literacy in the information age. Book Quarterly, 65,109-122 (in Persian).
Moghadzadeh H., Yamin Firouzm., Alimohammadi Kh. (2015). Investigating the relationship between information literacy skills teachers' effectiveness: a case study of elementary school teachers in Sari city. Library Information Research Journal, 11(6), 306-320 (in Persian).
Mohammad Hasani N., Zeresazam. Bineshian B. (2019). Information literacy in using variou teaching approaches for primary school teachers. LibraryInformation Research Journal, 0(1), 205-223 (in Persian).
Mokaberi Z., Mohammad Davodi A., Safarzadeh M. (2022). The relationship between
teacher's information literacy, teaching quality problem-solving skills of elementary
school teachers in district 12 of Tehran. Curriculum educational planning researches,
2(12).59-68 (in Persian).
Montazer Gh., Nasiri Saleh F., Fathian., M.(2016). Designing a model for the development of information literacy in Iran. Research Planning Quarterly in Higher Education, 13(2), .109-132 (in Persian).
Moradi Mokhles H., Qolipour Mutlaq Sabzevari N. (2022). The relationship between media literacy information literacy with teachers' professional ethics. Ethics in Science Technology, 3,74-80 (in Persian).
Nazari M. (2007). An overview of the structure content of the information portal of the information literacy course for postgraduate courses in the country. Quarterly Journal of Technology Information Sciences, 21(2), 71-84 (in Persian).
Pandpazir M., Cheshme Sohrabi M. (2011). Investigating the information literacy of graduate students of Kermanshah University of Medical Sciences based on Eisenberg Berkowitz's six big skills. Information research public libraries, 16 (2),115-137 (in Persian).
Parirokh M. (2008). Teaching information literacy: concepts, methods programs. Tehran: Librarian (in Persian).
Parirokh M., Moghadzadeh H. (2000). Assessment of information literacy in secondary
education students [research project]. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad (in
Persian).
Qolmobaz S., Moarefzadeh A. (2011). Examining the information literacy of the final year undergraduate students of Payam Noor University, Dezful center in the academic year 2016- 2018 providing solutions to improve the current situation. Library Information Science Studies, 16(4),167-198 (in Persian).
Rabbani Khorasgani R., Warsi H., Akhwan Mahdavi M. (2012). Investigating the role place of information literacy on citizens' electronic participation in urban management (case study: Isfahan city). Urban Management, 9(27), 197-215 (in Persian).
Rezvan A., Kaokabi M., Bigdeli Z. (2010). Investigating the level of information literacy of public library librarians in Khuzestan province in order to identify their possible strengths or weaknesses in this field. Information research public libraries (library message), 15(3 (58 consecutive)), 9-37 (in Persian).
Ramakrishna, E. K. C. & Walmike, R. H. (2004). Assessment of Information Literacy and Computer Literacy amonge Post graduate Student: A Case Study of Kavempu University Library, SERLS. Journal of Information Management, 4 (41), 367-382.
Rider Hannelore, B. (2002). Information literacy 1973-noh A selected literature review library trends.
Safahieh, H. & Asemi, A. (2010). Computer Literacy Skills of Librarians: A Case Study of Isfahan University Libraries, Iran. The Electronic Library, 28 (1), 89– 99.
Safavi Z., Mahboob S. (2011). Evaluating the effect of information literacy of public library librarians on library performance indicators: study roll, Tehran public libraries. Library information, 16 (2), 225-241 (in Persian).
Saifouri V.(2011). Investigating the information literacy status of the final year undergraduate students of Razi Kermanshah University. Shamse electronic publication, 1,95-108 (in Persian).
Saifouri V., Ghafari S. (2012. Information literacy of the final year of Razi University of
Kermanshah's undergraduate course. Information Systems Services Quarterly, 1 (1), 95-108 (in Persian).
Said Moradi N. (2023). Evaluating the quality of teachers' electronic teaching their
information literacy predicting the academic discouragement of secondary school boys in Ilam. Studies in Psychology Educational Sciences (Nagareh Institute of Higher
Education),40,15-35 (in Persian).
Siamak M., Davarpanah M. (2010). Construction validation of the basic actual
information literacy questionnaire of undergraduate students. Library Information, 1(45),119-146 (in Persian).
Small, R. V., Zakaria, N., El-Figuigui, H. (2004). Motivational aspects of information literacy skills instruction in community college libraries. College & Research Libraries, 65(2), 96-121.
Sohrabi M. (2011). Investigating the concept of information literacy (content analysis of
periodical articles). Book Quarterly, 10(3), 68-93 (in Persian).
Tafreshi S., Angouri Taqavi M. (2009). Investigating the level of information literacy of
librarians of Tehran public libraries affiliated to Tehran Public Libraries Institution. Science, 1(3),29-38 (in Persian).
Talebi B., Moradi S., Pakdel Bonab M., Zemestani Q. (2012). Providing information literacy skills training in higher education curricula. Quarterly Journal of Educational Sciences, Islamic Azad University, Tabriz Branch, 4(14),127-150 (in Persian).
Tayebnia V. (2007). Studying the information literacy of postgraduate students of Allameh Tabatabai University's Faculty of Economics. Master's thesis. not printed Tehran: Islamic Azad University, Scienc Research Unit. Research Journal of Fundamentals of Education, 7(1), 83-104 (in Persian).
Yary., SH. (2012). A review of information literacy texts in Iran. Librarianship Information, 14(1), 183-216 (in Persian).
Yazdani F.,Mousavi M. (2016). Identifying the status of information literacy skills of
elementary teachers in three districts of Kermanshah. Scientific Quarterly (Library
Information Sciences Information Technology),37, 95-108 (in Persian).
Zahed Babelan A., Rajabi S. (2012). Investigating the information literacy status of Mohaghegh Ardabili University students. Educational Technology, 5(4), 309-317 (in Persian).

متن کامل:

فصلنامه

فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات در علوم تربيتي

سال چهاردهم ـ شماره چهارم ـ فصل تابستان صفحات189-169

طراحی مدل مرتبط با وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان(مورد مطالعه: معلمان مقطع متوسطه شهر کامیاران)

مظهر بابایی*¹

زیبنده نوری **

چکیده‌‌‌‌‌‌‌‌

هدف اصلی این پژوهش طراحی مدل سواد اطلاعاتی معلمان مقطع متوسطه شهر کامیاران متناسب با حیطه کاری و پژوهشی این معلمان می‌باشد. جامعه آماری پژوهش کلیه معلمان زن و مرد مشغول به خدمت در مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم شهرستان کامیاران بود. حجم نمونه با استفاده از جدول گرجسی و مورگان 210 نفر تعیین شد که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش‌نامه سواد اطلاعاتی محقق ساخته بود. پایایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی تایید و روایی با استفاده از روایی همگرا مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 24و PLS نسخه 3 انجام شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از جداول آمار توصیفی، آزمون t تک نمونه و معادلات ساختاری استفاده گردید. یافتهها نشان داد اثرگذاری متغیرهای کتابخانهای و مهارت‌های فناوری بالا در سطح مطلوب گزارش شده است. همچنین مهارتهای فناوری و کتابخانهای شامل توانایی در تنوع و روشهای جستجو، انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید، توانایی در تشخیص درست از نادرست، توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها و توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات بود. با توجه ‌به ضریب تعیین اثر همه ابعاد سواد اطلاعاتی در پژوهش، این مدل موجب ایجاد چارچوبی هدفمند به‌منظور حرکت جامعه معلمان به‌سوی توسعه سواد اطلاعاتی پایدار خواهد شد. درنظرگرفتن شش بعد توانایی در تنوع و روشهای جستجو؛ انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید؛ توانایی در تشخیص درست از نادرست؛ توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات؛ میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات میتوان به غنی‌سازی مهارت سواد اطلاعاتی پرداخت. با درنظرگرفتن مهارت‌های فناوری و کتابخانه‌ای می‌توان به غنی‌سازی مهارت‌های سواد اطلاعاتی پرداخت.

واژگان کلیدی

سواد اطلاعاتی، مدل، معلمان دوره متوسطه

مقدمه

بیانیه رسمی یونسکو در راستای «دهه سواد سازمان ملل متحد» (2012-2003) برداشت جدیدی از سواد را مطرح کرد. در این بیانیه، سواد چندگانه و چندبعدی مورد توجه قرار گرفت. از دیدگاه یونسکو، سواد تنها به معنای خواندن و نوشتن نیست، بلکه به معنای قابلیتها و توانمندیهای متعددی است که در قلب آن، قابلیتهای ارتباطی قرار دارد. اصلاح دیگری که در حوزه سواد مورد توجه متخصصان قرار گرفته، سواد اطلاعاتی است. سواد اطلاعاتی مهارتی است که بر یادگیری مداوم و در طول مسیر زندگی فردی و حرفهای تاکید میورزد. اعتقاد آن است که افراد با سواد اطلاعاتی قادر به تشخیص و درک نیاز اطلاعاتی خود هستند و از اطلاعاتی که به دست میآورند برای رفع یا برآورده کردن نیازهای اطلاعاتی خود استفاده میکنند. ( Rader,2002) اظهار میکند که بر اساس گزارش انجمن کتابداران آمریکا افراد با سواد اطلاعاتی کسانی هستند که یادگرفتهاند که چگونه یادبگیرند. Parirokh,2008)) سواد اطلاعاتی یک مهارت برای استفاده از اطلاعات است که فراگیری آن یکی از ضروریات زیستن در جامعة اطلاعاتی و به‌عنوان یکی از حقوق پایة شهروندان جامعة اطلاعاتی مطرح است. سواد اطلاعاتی به فرد توانایی می‎بخشد. چنین فردی از جستجوی دانش لذت برده و به هیجان می‎آید. این مهارت نه‌تنها افراد را برای فراگیری مادام‌العمر آماده می‎کند، بلکه موجب می‎شود آنها از موفقیت در تأمین نیازهای اطلاعاتی لذت ببرند. افزون بر این، ثمربخش بودن جستجویی که این افراد برای کسب اطلاعات انجام می‎دهند، تشویقی برای ادامة فراگیری در سراسر زندگی‎شان خواهد بود. (maris, 1992) سواد اطلاعاتي را مجموعه مهارت هايي میداند که فرد را قادرمي سازد نياز اطلاعاتي خود را تشخيص دهد، با شناسايي منابع اطلاعاتي موجود به تدوين روش جستجو در اين منابع پرداخته و پس از انجام جستجو، اطلاعات بهدست آمده را ارزيابي کرده و به منظور توليد اطلاعات جديد پيوند لازم بين اطلاعات جديد را با دانش قبلي خود برقرار سازد . مفهومي است كه در نتيجه تحولات و تغييرات سريع در فنآوريهاي اطلاعاتي پيدا شده است. به مهارتهايي كه فرد بهمنظور ادامه حيات در جامعه اطلاعاتي به آنها نيازمند است، سواد اطلاعاتي گفته ميشود. اطلاعات آن‌قدر مهم است که این عصر به عصر اطلاعات نامگذاری شده است. سواد اطلاعاتی در حال حاضر موردتوجه اکثر محققان قرار گرفته است و همین اهمیت باعث شده تا در خارج و داخل، پژوهش‌هایی راجع آن صورت بگیرد و همچنین سواد اطلاعاتی برای قشر فرهنگی به‌ویژه معلمان از اهمیت بالایی برخوردار است و موضوع مهم سنجش دقیق سواد اطلاعات معلمان است برای مجهز کردن دانش‌آموزان جامعه به سواد اطلاعاتی و بالابردن سطح توانایی آن‌ها در درک مفاهیم درسی و چگونگی بازیابی و ذخیره و اشاعه‌ی اطلاعات است. هکوک سواد اطلاعاتی را توانایی یافتن، درک، ارزیابی، به‌کارگیری و هدایت اطلاعات به خانه، محل کار و جامعه تعریف کرده است . ( Mir Jalili,2006)

سواد اطلاعاتی به‌عنوان يك عنصر اساسي در توسعه يادگيري مستقل و مؤثر، در آموزش عالي قرن 21 مطرح است. آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی نقش كليدي در توسعه يادگيران مستقل در يك محيط دانشگاهي ايفا می‌کند و دانشجويان را براي يادگيري مادام‌العمر آماده می‌کند. به عبارتي سواد اطلاعاتی از اركان اصلي يادگيري مستقل و يادگيري مادام‌العمر بشمار می‌آید. سواد اطلاعاتی به‌عنوان یک روش یادگیری (Bruce,2008) با مفهوم یادگیری مادام‌العمر مرتبط است (Bruce,2003). هیل ریچ عقیده دارد: در هر تعریفی که از مفهوم سواد ارائه می‌گردد باید تمام درجات توسعه را مدنظر قرار دهد و این مفهوم باید یک طیف معنایی در نظر گرفته شود که فرد بر اساس ضروریات اجتماعی و نیز ویژگی‌های تلاش فردی، می‌تواند به درجات متفاوتی از آن نائل آید. (Tabatabai,2004). ویژگی سواد اطلاعاتی ماهیت ارزیابانه و انتقادی نهفته در این نوع از سواد است که نهایتاً به تولید اطلاعات جدید منجر می‌شود (Ghasemi et al,2007).

‌ در سازمان آموزش‌وپرورش نیز نقش مدیران و معلمان براي به‌کارگیری بهترین تجربیات، بهترین منابع و بهترین محیط در محقق‌شدن امر آموزش و یادگیري واضح و بسیار مهم است. در این میان، فناوري اطلاعات و ارتباطات به‌خودی‌خود نمی تواند موجب افزایش کیفیت آموزش و یادگیري شود و امکان استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در حد ساده و ناچیز، بدون هدف منجر به اتلاف وقت دانش آموزان خواهد شد. اینجاست که دست اندرکاران آموزشی با کسب صلاحیت و مهارت در زمینه ‌سواد‌اطلّاعاتی نه تنها عاملی براي پیشرفت دانش آموزان می‌شوند، بلکه سطح یادگیري آن‌ها را نیز افزایش می‌دهند. سواد‌اطلّاعاتی عنصری است مهم برای توسعه یادگیری و یاددهی در سازمان آموزش و پرورش است که امروزه دسترس پذیر بودن اطلاعات تنها کافی نیست باید معلمان سواد آن را داشته باشند تا بتوانند از اطلاعات بهره ببرند. ‌سواد‌اطلّاعاتی به مجموعه ای از توانایی‌ها گفته می‌شود که مطابق آن هرفرد می‌تواند، تشخیص دهد که چه اطلاعاتی را چگونه نیاز دارد، اطلاعات آنقد مهم است که اکنون در محیط اطلاعاتی به سرمیبریم(Lester.& Koehler,2007)، و همچنین زورکوفسکی اين نوع از سواد را نخستين بار در سال 1974 ميلادي مطرح كرد . (Zour kofski et al ,1974.). وي، عبارت «با سواد اطلاعاتي» را براي توصيف افرادي ابداع كرد كه «فنون و مهارتهاي لازم براي به‌كارگيري طيف گستردة ابزارهاي اطلاعاتي و نيز مآخذ رديف اول را به‌ منظور دستيابي به راه‌حلهاي اطلاعاتي براي مسائل خود، آموخته‌اند». وي دريافت كه افراد باسواداطلّاعاتي به مراتب توانايي بهتري در بهره‌مندي از اطلاعات دارند (Nazari,2007).

جنبش سواد اطلاعاتی از «آموزش کتابخانه‌ای»، «آموزش کتاب‌شناختی» و «آموزش كاربر/خواننده» آغاز شده است. تا مدت‌ها تصور می‌شد سواد اطلاعاتي، همان مهارت استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بحث‌های مرتبط با آموزش کتابخانه‌ای است؛ درصورتی‌که سواد کتابخانه‌ای به مفهوم مهارت استفاده از كتابخانه و توانايی بازيابی اطلاعات از ميان حجم عظيمی از اطلاعات موجود در كتابخانه‌ها، به‌منظور انجام تحقيق و پژوهش نظام‌مند است. سواد اطلاعاتي، شامل مهارت‌هایی است كه موجب استفاده مؤثر از اطلاعات می‌شود. سواد اطلاعاتي، توانايي بهره‌مندي از اطلاعات در همه‌ی اشكال است. اطلاعات، ممكن است از هر منبعي اعم از رسانه‌هایي چاپي و يا الكترونيكي به دست آيد و يا حتي منبع كسب اطلاعات، يك فرد باشد (یاری، 1390). همچنین سواد اطلاعاتی یکی از مشخصه‌های بارز جامعه اطلاعاتی است، هکوک سواد اطلاعاتی را توانایی یافتن، درک، ارزیابی، به‌کارگیری و هدایت اطلاعات به خانه، محل کار و جامعه تعریف کرده است (Mir Jalili,2006)

حال چرا مهارتهای سواد اطلاعاتی موردنیاز هستند؟ دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد که همهی آن‌ها نیز بهصورت تنگاتنگی به هم مربوطاند. ظهور عصر اطلاعات، یکی از عظیمترین چالشهایی است که امروزه جوامع مختلف را تحت‌تأثیر خود قرار داده است. رشد غیرقابل‌پیش‌بینی اطلاعات و فناوریهای مربوط به حوزهی ذخیره، سازماندهی و دسترسی به اطلاعات از جمله ویژگیهای بارز این عصر بهحساب میآیند. میزان اطلاعات هر چهار یا پنج سال دوچندان میشود به‌عبارت‌دیگر، مجموع اطلاعات قابل‌دسترسی برای یک دانشجو، در سال 1997 کمتر از یک درصد اطلاعاتی است که یک دانشجو در سال 2050 به آن دسترسی پیدا خواهد کرد (Ataran,2004).

سواد اطلاعاتی به‌عنوان یک نیاز و ضرورت در عصر اطلاعات با تجهیز افراد به توانمندیهای تشخیص نیاز به اطلاعات، تعیین نیاز اطلاعات، جایابی، ارزیابی و استفادهی مؤثر و مسئولانهی اطلاعات، بقاء و کامیابی در این عصر را تا حد بسیار زیادی تضمین مینماید (American Library Assocaition,2003). برای گسترش توانمندیها در سطح جامعه، کتابداران، و مربیان، متخصصان فناوری و برخی سیاست‌گذاران، نیاز به تدریس و آموزش مهارتهای اطلاعاتی در کلیهی سطوح و مقاطع آموزشی را مطرح و بر ضرورت مهیا نمودن افراد برای یادگیری مادام‌العمر تأکید کردهاند (Rider,2002 ‌).

با کسب سواد اطلاعاتی، محدودهی یادگیری از محیط آموزش فراتر میرود و زمینهساز جستجوهای خود راهبر میشود. افراد باسواد اطلاعاتی، به دلیل تقویت توان تفکر انتقادی، پرسشهای آگاهانه می‌پرسند و به دلیل اینکه «چگونه یادگرفتن» را آموختهاند، در پی یافتن پاسخ پرسش خود برمیآیند. باتوجه‌به اهمیت سواد اطلاعاتی در امر یادگیری در محیط نوین فناوری اطلاعات، تجهیز دانشجویان تحصیلات تکمیلی به سواد اطلاعاتی دارای تأثیرات مثبتی بر ساختار آموزشی و پژوهشی و در نتیجه بر بدنهی اجرایی و مدیریتی کشور است. لازمهی بقا در جامعهی آتی که آن را جامعهی دانش‌محور میدانند آن است که افراد مهارتهای لازم برای یادگیری مادامالعمر را فرابگیرند (Talebi et al,2010). باتوجه‌به جستجوهای انجام شده پژوهش‌های انجام‌گرفته در حوزه عوامل مرتبط باسواد اطلاعاتی معلمان به دودسته کلی تقسیم می‌شوند. دسته اول پژوهش‌هایی هستند که بیشتر به جنبه تأثیر فناوری در این موضوع پرداخته‌اند که پژوهش‌هایی از جمله:

Moradi Mokhles &Qolipour Mutlaq Sabzevari,2022)) در پژوهشی رابطه بین سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی با اخلاق حرفه‌ای آموزگاران منطقه شش تهران را انجام دادند که یافته ها نشان داده که بین مولفه‌های سواد رسانه‌ای با اخلاق حرفه‌ای آموزگاران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و همچنین بین سواد اطلاعاتی با اخلاق حرفه‌ای آموزگاران رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و نتایج نشان می‌دهد که با سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی می‌توان اخلاق حرفه‌ای آموزگاران را پیش بینی کرد. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها می‌توان گفت با افزایش سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی معلمان، اخلاق حرفه‌ای آنان افزایش می‌یابد و یکی از مسائل مهم نظام تعلیم و تربیت که امروز ضعف آن محسوس می‌باشد، مرتفع می‌گردد.. پایان نامه خود با عنوان تاثیر سواد رسانه ای و ‌سواد‌اطلّاعاتی مدیران بر تعالی سازمانی مدارس شهرستان جغتای در سال تحصیلی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹، نشان داد بین تأثیر سواد رسانه‌ای و ‌سواد‌اطلّاعاتی مدیران بر تعالی سازمانی مدارس شهرستان جغتای در سال تحصیلی 1400–1399 رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. Ardalan et al,2019)) در پژوهشی به بررسی نقش ‌سواد‌اطلّاعاتی در یادگیری مادام العمر معلمان پرداخت. نتایج بیانگر آنند که: وضعیت ‌سواد‌اطلّاعاتی و یادگیری مادام العمر در معلمان نامطلوب بود. همچنین ‌سواد‌اطلّاعاتی رابطه مثبت و معنادار با یادگیری مادام العمر و ابعاد آن در معلمان در سطح آلفای 05/0 دارد. فرهادپور، Derakhshan ,2019)) پژوهشی با عنوان مطالعه رابطه خودکارآمدی فناوری اطلاعات و ارتباطات با استفاده دانشجویان از فناوری اطلاعات و موفقیت آن‌ها در آزمون سواد رایانه‌ای انجام داد. نتیجه‌ای که حاصل شد این بودکه باور دانشجویان به توانائی‌ها و دانش خود در استفاده از فناوری اطلاعات می‌تواند استفاده آن‌ها از فناوری اطلاعات، مهارت یابی در ‌سواد‌اطلّاعاتی و سواد رایانه ای را تبیین کند. Hosseini Lorgani &AbdulMaleki,2006)) در پژوهشی به بررسی رابطه سواد اطلاعاتی معلمان با‌ اثربخشی مدارس هوشمند پرداختند که بر اساس این پژوهش،جامعه پژوهش کلیه معلمان مدارس هوشمند منطقه 5 شهر تهران شامل 1109 نفر هستند، از این جامعه با روش نمونه گیری تصادفی ساده از طریق جدول کرجسی و مورگان، نمونه ای به حجم 285 نفر انتخاب گردیدنتایج پژوهش بیانگر آنند که: سواد اطلاعاتی معلمان دارای رابطه مثبت، مستقیم و معنادار با اثربخشی مدارس هوشمند منطقه 5 شهر تهران در سطح آلفای 05/0 است، همچنین سواد اطلاعاتی معلمان اثر مثبت، مستقیم و معنادار بر اثربخشی مدارس هوشمند منطقه 5 شهر تهران در سطح آلفای 05/0دارد. Ghasemi&Nowrozi,2014)) در پژوهشی که با هدف بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان شهرستان بیله‌سوار، اجراء شده است انجام دادند به این نتیجه رسیدند که وضعیت سواد اطلاعاتی جامعه مورد پژوهش پایین‌تر از حد متوسط است و این بیانگر قبول فرضیه اصلی پژوهش (سواد اطلاعاتی معلمان شهرستان بیله‌سوار پایین‏ تر از حد متوسط) است. با توجه به نتایج به دست آمده بین سن، سابقه کار و جنسیت معلمان با سواد اطلاعاتی آنان رابطه معناداری وجود نداشت؛ اما با توجه به یافته ‏های پژوهش بین مدرک تحصیلی معلمان و سواد اطلاعاتی آنان رابطه معنا‏داری وجود داشت.وبا توجه به یافته‌ های پژوهش حاضر، وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان شهرستان بیله‌سوار پایین‌تر از حد متوسط است. Small,2004)) مدلهای انگیزشی، روشهایی را برای آموزش ‌سواد‌اطلّاعاتی ارایه می‌کنند که دانشجویان را به یادگیری مهارات‌های اطلاعاتی چون تکنیک‌های جست و جو، ارزیابی منابع و غیره ترغیب می‌کند.طالعه او جنبه‌های انگیزشی آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی را که توسط کتابداران در کتابخانه‌های کالج جامعه ارائه می‌شود بررسی کرد. با کتابداران و دانشجویان هفت کالج اجتماعی مصاحبه و مشاهده شد. مشارکت اساتید، استفاده از فناوری و رفتارهای حین و خارج از کار دانشجویان نیز مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها از مدل ARCS کلر، استانداردهای ACRL و پوشش انگیزشی کوچک و آرنون برای آموزش مهارت های اطلاعاتی استفاده کرد. اکثر راهبردهای مورد استفاده برای جلب و حفظ توجه دانش آموزان بود. به نظر می‌رسد که طیف راهبردها به جای تعداد راهبردها بر انگیزه دانش آموزان تأثیر مثبت داشته باشد.

دسته دوم پژوهش‌هایی هستند که بیشتر در بین معلمان مقاطع ابتدایی و متوسطه انجام شده‌اند، از جمله:

Moradi,2022)) در پژوهش به ارزیابی کیفیت تدریس الکترونیکی معلمان و سواد اطلاعاتی آنان و پیش‌بینی دل سردی تحصیلی دانش آموزان پسر متوسطه دوم ایلام بود. یافته های پژوهش نشان داد: بین نمره کل کیفیت تدریس الکترونیکی و میزان دل سردی تحصیلی گروه نمونه رابطه معکوس و معنادار وجود دارد . از بین مولفه های مذکور، بیشترین مقدار همبستگی در مولفه رضایت دانش آموز و بعد مولفه رضایت معلم و مولفه اثربخشی یادگیری و درنهایت مولفه فرصت دستیابی به محیط یادگیری دیده شد؛ اما بین مولفه کارایی هزینه و تعهد سازمانی با دل سردی تحصیلی رابطه معناداری مشاهده نشد. Mokaberi et al,2022)) در پژوهشی به رابطه سواد اطلاعاتی معلم با کیفیت تدریس و مهارت حل مسأله معلمان ابتدایی منطقه 12 شهر تهران پرداختند که هدف پژوهش، کاربردی، روش گردآوری دادهها، میدانی و شیوه اجرا توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه معلمان ابتدایی منطقه 12 شهر تهران که بالغ بر 604 نفر بوده که با توجه به جدول مورگان از این تعداد 234 نفر بر اساس روش نمونهگیری تصادفی طبقه‌ای نسبی انتخاب شدندو نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که همبستگی بین متغیرها مثبت، متوسط و معنادار است؛ این بدان معناست که با افزایش میزان سواد اطلاعاتی معلمان میزان کیفیت تدریس و مهارت حل مسأله آنها نیز افزایش می‌یابد. Mohammad Hasani& Bineshian,2019) ( در پژوهشی نقش ‌سواد‌اطلّاعاتی در بهره‌گیری از رویکردهای متنوع تدریس برای معلمان مقطع ابتدائی را مورد بررسی قرار داد که در این پژوهش نقش ‌سواد‌اطلّاعاتی در انتخاب و استفاده از رویکردهای متنوع تدریس مورد بررسی قرار گرفته است. بر مبنای یافته‌‏های این پژوهش، وضعیت ‌سواد‌اطلّاعاتی معلمان مورد بررسی در سطحی بالاتر از متوسط قرار دارد. از میان رویکردهای مختلف تدریس، رویکرد تعاملی دارای بزرگ‌ترین میانگین در بین رویکردهای تدریس معلمان است. همچنین یافته‌ها نشان داد که این معلمان به میزانی‌کم‌تر از سطح متوسط از رویکرد تدریس مستقیم و به میزان بالاتر از سطح متوسط از سه رویکرد تدریس دیگر استفاده می‏‌کنند. Berimani & Rasouli,2016)) در پژوهشی به بررسی رابطه بین سواد اطلاعاتی و مهارت های زندگی معلمان مقطع ابتدایی شهرستان میاندرود پرداختند که تایج نشان داد که بین سواد اطلاعاتی و مهارت های زندگی معلمان همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود دارد. هم چنین، بین سواد اطلاعاتی با مهارت همدلی، مهارت ارتباطی، مهارت حل مسأله و مهارت تفکرخلاق رابطه معناداری وجود دارد. Moghadzadeh et al,2015)) در پژوهشی به تعیین و شناسایی رابطه بین مهارت‌های ‌سواد‌اطلّاعاتی معلمان مقطع ابتدایی شهرستان ساری با اثربخشی آن‌ها پرداختند. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان مهارت‌های ‌سواد‌اطلّاعاتی معلمان و همچنین اثربخشی آن‌ها بالاتر از حد متوسط بوده است. همچنین بین مهارت‌های ‌سواد‌اطلّاعاتی با اثربخشی معلمان و ابعاد سه گانه آن شامل: مهارت‌های تدریس، شخصیت حرفه ای و مهارت کنترل جو کلاس رابطه مثبت و معناداری وجود داشته است. Yazdani &Mousavi,2016) ) در پژوهشی به شناسایی وضعیت مهارت‌های سواد اطلاعاتی معلمان ابتدایی ناحیه‌ی سه شهرستان کرمانشاه پرداخت که نتایج به دست آمده نشان داد که وضعیت مهارت‌های سواد اطلاعاتی معلم‌ها در حد مناسبی نیست، اما در بررسی تک تک مؤلفه‌های مهارت‌های سواد اطلاعاتی مشخص شد که سواد اطلاعاتی معلم‌ها در مؤلفه‌های ارزشیابی اطلاعات و تبادل اطلاعات در حد ضعیفی است؛ در مؤلفه‌های مکان‌یابی و سازمان‌دهی اطلاعات سواد اطلاعاتی آن‌ها نامناسب، اما در مؤلفه‌ی تعریف نیازهای اطلاعاتی سواد معلم‌ها در حد خوبی بوده است. یافته‌ی دیگر نشان داد که بین میزان ساعت استفاده از اینترنت در هفته و نیز میزان ساعت مطالعه‌ی آزاد در هفته از سوی معلم‌ها با میزان مهارت سواد اطلاعاتی آن‌ها رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین معلوم شد که بین سن آزمودنی‌ها و میزان سواد اطلاعاتی آن‌ها رابطه‌ی منفی و معنادار وجود دارد و معلوم شد بین وضع موجود سواد اطلاعاتی آموزگاران ناحیه‌ی 3 کرمانشاه و وضع مطلوب آن فاصله وجود دارد. Malekipour&) در ﭘﮋوﻫشی ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿ ت اﺳﺘﺎﻧﺪارﻫﺎي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﺑﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯿﺎن ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن دﻫﻠﺮان اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ وﺿﻌﯿﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﺑﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯿﺎن ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن دﻫﻠﺮان در ﺳﻄﺢ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﻗﺮار ﻧﺪارد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﺑﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﯿﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺟﻨﺴﯿﺖ (زن و ﻣﺮد) ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. مرور پژوهش‌های انجام شده فوق در این حوزه نشان می‌دهد که علی‌رغم این‌که پژوهشهای متعددی در زمینه سنجش میزان سواد اطلاعاتی انجام شده است که خود این امر نشان‌دهنده‌‌ی جایگاه و موقعیت این موضوع برای تربیت و آموزش است، امّا عمده این پژوهشها با صرفاً در میان دانشگاه و دانشگاهیان است و یا فقط زنان را بررسی کرده‌اند و یا مردان و یا یک دوره تحصیلی را. درواقع، تفاوت پژوهش حاضر با پژوهشیهای پیشین این است که این پژوهش هم شامل جامعه آماری مردان است و هم زنان و هم دو مقطع متوسطه اول (پایه‌های 9-8-7) و دوم (12-10).

با توجه به افزایش استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و انتقال جامعه به سود جامعه اطلاعاتی و دانش محور، چالشهای جدیدی برای مدارس پدیدی آمده است.به این ترتیب به طور روزافزونی نیاز معلمان و دانشآموزان به منظور توسعه مهارتهای مربوطه به منظور مشارکت موثر در عصر دیجیتال، احساس میشود. ازآنجا که مباحث و موضوعات درسی، معلمان را به کاربرد بیشتر از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی وابسته نموده است، به نظر میرسد شناسایی قابلیتهای دسترسی به اطلاعات از طرق مختلف کتابخانهای و غیرکتابخانه‌ای از ملاکهای پیشرفت معلمان در دوره تدریس و آموزش است که البته میزان و سطح و نوع مؤلفه‌هایی که یک معلم باید به آن مسلط گردد تا شایستگیهای پژوهشی و علمی وی از طرف مؤسسات دانشگاهی و دانشگاهها مورد تأیید قرار بگیرد، هنوز به‌درستی روشن نیست. در نتیجه این پژوهش درصدد است بیان کند مولفههای موردنیاز در سواد اطلاعاتی متناسب با حیطه کاری معلمان در ایران باتوجه‌به مدل مفهومی پیشنهادی چگونه است؟و آیا مدل مفهومی از برازش مناسبی برخوردار است یا خیر؟

$C:\Users\kordman\AppData\Local\Temp\SNAGHTMLab81385.PNG$

نمودار 1. مدل مفهومی پژوهش

روش پژوهش

روش پژوهش حاضر باتوجه ‌به هدف، کاربردی و از نوع کمی توصیفی و از نظر رابطه بین متغیرها از نوع معادلات ساختاری است. در این پژوهش کلیه معلمان زن و مرد مشغول به خدمت در مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم شهرستان کامیاران جامعة آماری پژوهش را تشکیل میدهند. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 210 نفر تعیین شد که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش‌نامه محقق ساخته سواد اطلاعاتی است. جهت تهیه پرسش‌نامه ضمن مطالعه مقالات علمی متعدد مرتبط با موضوع پژوهش، به تهیه فهرستی از مرتبطترین و شناخته‌شده‌ترین متغیرهای مطرح در زمینه سواد اطلاعاتی در رشتههای مختلف و در میان جوامع آمری و حوزههای مرتبط با آموزش‌وپرورش و معلمان پرداخته شد و به ساخت پرسش‌نامه محقق ساخته مبادرت گردید. پرسش‌نامه شامل دو بخش اطلاعات جمعیتشناختی و سنجش مهارت سواد اطلاعاتی است. در بخش دوم، پرسش‌نامه 22 سؤالی، شش استاندارد را در بر دارد که به‌وسیله آن سواد اطلاعاتی معلمان سنجیده میشود. سؤالات به‌صورت طیف لیکرت سه‌گزینه‌ای (موافقم، تا حدودی و مخالفم) بوده و پاسخدهندگان میتوانند برای تمامی سؤالات فقط یک گزینه را انتخاب نمایند. نمره کل سواد اطلاعاتی مربوط به پرسش‌نامه 3 و نقطه 50 درصد 1.5 است. پایایی پرسش‌نامه باتوجه‌به مقادیر آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و ضرایب بارهای عاملی تعیین میشود. برای بررسی روایی نیز از دو معیار روایی همگرا و واگرا استفاده میشود. کلیه بارهای عاملی مدلهای اندازهگیری بالای 4/0 هستند (جدول 2). همچنین باتوجه‌به جدول 3، مقادیر آلفای کرونباخ برای ابعاد سواد اطلاعاتی و پایایی ترکیبی خرده مقیاسها بالاتر از 7/0 به‌دست‌آمده است، در نتیجه پایایی سازهها تأیید میشود. همچنین پایایی کلی سازه سواد اطلاعاتی 84/0 محاسبه شد. میانگین واریانس استخراج شده (AVE) نیز بالاتر از مقدار بحرانی 5/0 محاسبه شده است، بنابراین سازهها از روایی همگرای مناسب برخوردار هستند. باتوجه‌به شرایط بیماری کرونا پرسش‌نامه از طریق وبگاه گوگل داک به‌صورت الکترونیکی طراحی شد و پیونددادن آن از طریق پیام‌رسان‌های واتس‌اپ و تلگرام برای معلمان مقاطع تحصیلی متوسطه اول و دوم ارسال شد. در نهایت پاسخ مربوط به 210 پرسش‌نامه الکترونیکی در فایل اکسل بارگذاری شده بود. تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 24 و نرم‌افزار PLS نسخه 3 انجام شد. برای پاسخگویی به سؤالات از جداول آمار توصیفی، آزمون t تک نمونه و مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده گردید.

یافته ها

از میان 210 نفر از نمونه مورد پرسش در این پژوهش، 98 نفر (7/46 درصد) زن و 112 نفر (3/53 درصد) مرد و از کل پاسخگویان 53 نفر (2/25 درصد) دارای سابقه خدمت 1 تا 5 سال، 15 نفر (1/7 درصد) 6 تا 10 سال، 25 نفر (9/11 درصد) 11 تا 15 سال، 44 نفر (21درصد) 16 تا 20 سال، 39 نفر (6/18 درصد) 21 تا 25 سال و 34 نفر (2/16 درصد) دارای سابقه خدمت بالای 26 سال بودند. به لحاظ وضعیت سنی بیشترین فراوانی مربوط به رده سنی 41 تا 45 سال (8/34 درصد) و کمترین فراوانی مربوط به رده سنی 20 تا 25 سال (8/4 درصد) بود. 9/62 درصد از معلمین در مقطع تحصیلی اول متوسطه و 1/37 درصد در مقطع دوم متوسطه تدریس میکردند. 1/54درصد از پاسخدهندگان در دانشگاههای دولتی،6/8 در دانشگاه آزاد، 8/14 درصد در دانشگاه پیام‌نور، 4/22 درصد در دانشگاه فرهنگیان، 4/1 درصد در دانشگاه علمی کاربردی، 5/0 درصد در دانشکده فنی و 1 درصد در حوزه علمیه تحصیل‌کرده بودند.

یافتههای استنباطی پژوهش

به‌منظور بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش و چگونگی توزیع دادهها، از شاخصهای توصیفی، آزمون تی تک نمونهای و آزمون کالموگروف اسمینروف در سطح 05/0 استفاده شد (جدول 1).

جدول 1: شاخصهای توصیفی و نتایج آزمون کالموگروف اسمینروف برای متغیرهای پژوهش (تعداد =210)

متغیرها شاخصها

K-S

Sig

توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات 70/2 323/0 8/31 12/1

16/0

میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها 59/2 353/0 30/24 687/0 741/0

توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات 79/2 323/0 39/35 32/1 745/0

توانایی در تشخیص درست از نادرست 48/2 415/0 90/16 471/0 749/0

انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید 42/2 368/0 87/16 282/0 07/0

توانایی در تنوع و روشهای جستجو 56/2 366/0 19/22 473/0 416/0

سواد اطلاعاتی (کلی) 60/2 264/0 10/33 965/0 57/0

برای متغیر سواد اطلاعاتی و ابعاد آن سطح معناداری آزمون کلموگروف اسمیرنوف بالاتر از 05/0 است و فرض نرمال بودن دادهها تأیید میشود. باتوجه‌به دادههای جدول 1 مشاهده میکنیم که میانگین و انحراف معیار متغیر سواد اطلاعاتی کلی به ترتیب برابر 60/2 و 264/0 شده است. از سوی دیگر، سطح معناداری آزمون برابر با 0001/0 شده است. در نتیجه باتوجه‌به بیشترین و کمترین مقدار میانگین و سطوح تعریف شده برای میانگین‌ها بین 2 و 3 میتوان نتیجه گرفت که وضعیت سواد اطلاعاتی کلی در دیدگاه پاسخ‌دهندگان در سطح به نسبت مطلوب قرار دارد. میانگین و انحراف معیار مؤلفه " توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات" به ترتیب برابر 70/2 و 323/0 و سطح معناداری آزمون برابر با 0001/0 شده است. در نتیجه باتوجه‌به اینکه میانگین مؤلفه توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات 70/2 شده و سطح معناداری آزمون نیز کمتر از 05/0 شده است، با اعتماد بالای 95 درصد میتوان نتیجه گرفت که توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات معلمان در سطح به نسبت مطلوب قرار دارد. همچنین میانگین و انحراف معیار مؤلفه " میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها " به ترتیب برابر 59/2 و 353/0 و سطح معناداری آزمون برابر با 0001/0 شده است. در نتیجه باتوجه‌به اینکه میانگین مؤلفه میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها 59/2 شده و سطح معناداری آزمون نیز کمتر از 05/0 شده است، با اعتماد بالای 95 درصد میتوان نتیجه گرفت که میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها معلمان در سطح به نسبت مطلوب قرار دارد. میانگین و انحراف معیار مؤلفه " توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات " به ترتیب برابر 79/2 و 323/0 و سطح معناداری آزمون برابر با 0001/0 شده است. در نتیجه باتوجه‌به اینکه میانگین مؤلفه توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات 79/2 شده و سطح معناداری آزمون نیز کمتر از 05/0 شده است، با اعتماد بالای 95 درصد میتوان نتیجه گرفت که توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات معلمان در سطح به نسبت مطلوب قرار دارد. میانگین و انحراف معیار مؤلفه " توانایی در تشخیص درست از نادرست " به ترتیب برابر 48/2 و 419/0 و سطح معناداری آزمون برابر با 0001/0 شده است. معناداری آزمون نیز کمتر از 05/0 شده است، بنابراین توانایی در تشخیص درست از نادرست معلمان در سطح به نسبت مطلوب قرار دارد. همچنین مولفههای انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید و توانایی در تنوع و روشهای جستجو سطح معناداری آزمون برابر با 0001/0 شده است که در سطح مطلوب قرار دارند.

برازش مدل اندازهگیری

در بررسی برازش مدل اندازهگیری، بارهای عاملی، پایایی (آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی) و روائی (همگرا و واگرا) مورد بررسی قرار گرفت و در بخش آمار استنباطی به برازش مدل (اندازهگیری، ساختاری و کل مدل) و سپس نتایج است. باتوجه‌به جدول 2، ضرایب بارهای عاملی کلیه گویهها بالاتر از 4/0 است که نشان از مناسب‌بودن این معیار دارد. برای تأیید پایایی ابزار اندازهگیری از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد که پس از کسب نظرات متخصصین (روایی محتوا)، روایی همگرا و واگرا در جدول 3 آورده شده است.

جدول 2-بارهای عاملی متغیرها و شاخصهای کلی پژوهش

متغیر	ابعاد	بارهای عاملی
سواد اطلاعاتی	-	بارهای عاملی
مهارت‌های کتابخانهای	توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات	57/0	53/0	68/0	62/0	48/0
	میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها	47/0	48/0	65/0	79/0	57/0
	توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات	59/0	61/0	69/0
مهارت‌های فناوری	توانایی در تشخیص درست از نادرست	59/0	41/0	76/0
	انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید	66/0	56/0	52/0
	توانایی در تنوع و روشهای جستجو	74/0	59/0	45/0

جدول 3-آلفای کرونباخ، روایی همگرا و پایایی ترکیبی

متغیر	روایی همگرا	آلفای کرونباخ	پایایی ترکیبی
سواد اطلاعاتی	674/0	91/0	89/0
توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات	655/0	88/0	84/0
میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها	59/0	76/0	82/0
توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات	601/0	78/0	80/0
توانایی در تشخیص درست از نادرست	63/0	74/0	822/0
انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید	69/0	83/0	834/0
توانایی در تنوع و روشهای جستجو	58/0	77/0	77/0
مهارت کتابخانهای	61/0	74/0	85/0
مهارت فناوری	63/0	83/0	81/0

بر اساس نتایج روائی واگر میزان رابطه یک سازه با شاخصهایش در مقایسه رابطه آن سازه با سایر سازهها است. روایی واگر در صورتی قابل‌قبول است که میزان جذر AVE (مقادیر قرار گرفته روی قطر اصلی) برای هر سازه بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن سازه و سازههای دیگر در مدل باشد که کلیه موارد رعایت شده است. بر اساس جدول 4 مقدار معیار R2 که برای متصل‌کردن بخش اندازهگیری و بخش ساختاری مدل معادلات ساختاری استفاده میشود، آورده شده است که بیانگر تأییدی است که یک متغیر برونگرا بر یک متغیر درونگرا دارد. سه مقدار 19/0، 33/0 و 67/0 به‌عنوان مقدار ملاک برای مقادیر ضعیف، متوسط و قوی R2 معرفی میشود؛ بنابراین بر اساس نتایج جدول چهار مقدار R2 در سطح مطلوب برآورده شده است.

جدول 4- نتایج برازش متغیرهای درونی

توانایی توصیف و بازنگری اطلاعات

میزان تسلط در شناخت منابع و ابزارها

توانایی در روشنسازی و اشاعه اطلاعات

توانایی در تشخیص درست از نادرست

انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید

توانایی در تنوع و روشهای جستجو

مهارت کتابخانهای

مهارت فناوری

سواد اطلاعاتی

67/0 66/0 71/0 70/0 72/0 69/0 - 73/0 722/0 ضریب تعیین

73/0 64/0 65/0 68/0 67/0 66/0 74/0 75/0 69/0 مقادیر اشتراکی

بحث و نتیجه‌گیری

ازآنجاکه شایستگیهای اطلاعاتی معلمان امروزه به رکن اساسی برای توسعه علمی معلمان مبدل شده است، میتواند فرایند زمانی رسیدن به اهداف آموزش و تدریس را تسهیل نماید؛ این تحقیق در پی شناسایی عوامل مرتبط باسواد اطلاعاتی در راستای کمک به بهبود و ارتقای آموزش و تدریس معلمان مقطع متوسطه شهر کامیاران با ارائه مدل بود. مدل برازش شده حاکی از این بود که دو سطح مهارت شامل مهارتهای کتابخانهای و مهارتهای فناوری میتواند از ویژگیهای سواد اطلاعاتی مختص معلمان باشد. به‌هرحال این مدل نشان میدهد که هر کدام از این دو مؤلفه و شش بعد، الزامات مناسبی را جهت تقویت ابعاد جستجوگری به معلمان نشان میدهد که با تجهیزشدن به این ابعاد میتوان انتظارات معقولی را در معلمان به وجود آورد.

چنانچه میدانیم یکی از مهمترین مشکلات معلمان در حوزه تدریس و آموزش اطلاع از مباحث جدید و مطالب نو در تدریس، آموزش و مباحث علمی است که در نتیجه فقدان مهارت فناوری ضعف در پیداکردن راههای دسترسی به اطلاعات میتواند در تعامل معلمان با محیط واقعی تدریس و آموزش اختلال به وجود آورد. باید اذعان کرد دسترسی به اطلاعات و دادهها در صورتی میتواند منجر به بهبود و ارتقای سواد اطلاعاتی معلمان گردد که توانایی در تشخیص درست از نادرست، انعطاف‌پذیری در مواجهه با اطلاعات جدید و توانایی در تنوع و روشهای جستجو در مهارتهای فناوری مهم و در اولویت قرار گیرد؛ بنابراین در هزاره سوم تسلط معلمان به مهارتهای فناوری و رایانه‌ای جزو ضروریات و از عوامل موفقیت افراد به‌حساب میآید و داشتن این سواد منجر به افزایش حس اعتمادبه‌نفس در معلمان و ارتقا در جامعه و پیشرفت میشود و آشنایی با نرم‌افزارهای رایانه‌ای نوین جزو ضروریات است که عدم آشنایی و نداشتن آن به معنی عقب افتادن از تمامی تغییرات و تحولات دنیا است (Ahmadi,2017).

در ذیل به پژوهش‌هایی که نتایج آنها بر خلاف پژوهش حاضر، سطح سواد اطلاعاتی مطلوبی نداشتند و یا رابطه مثبت و معناداری در نتیجه پژوهش آنها دیده نشده است می‌پردازیم:

در تحقیقات Safahia&Asefi,2010))2007),، Al-Daihani. & Rehmani)، (Ramakrishna & Walmike,2004) , ,(Alinejad et al,2012) Qalambaz&Moarefzadeh,2010))،

Dvarpanah& The results of Parirukh and Moghadzadeh ,1999) (نیز نشان داد معلمان کارشناسی ارشد به مهارت‌های سواد اطلاعاتی مجهز نیستند؛ ولی درعین‌حال معتقدند که باید این مهارت‌ها را به دست آورند. سطح تحقیقات در حوزه سواد اطلاعاتی و اثرات آن بر معلمان در ترکیه را کمتر رضایت‌بخش می‌داند، (Julien&Bro,2005) نیز در بررسی کتابخانه‌های عمومی کانادا دریافتند که علی‌رغم نیاز ضروری به توسعه سواد اطلاعاتی و انتظاراتی که از کتابخانه‌های عمومی می‌رود، شاید تجربه‌های واقعی کتابداران و کاربران کتابخانه‌های عمومی این انتظارات را برآورده نکند. در بررسی Jaokar &Ismailpour,2009)) سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان - معلمان دانشگاه شیراز مطلوب نبود و میزان آشنایی آنان با ابزار‌های جست‌وجوی اطلاعات پایین به دست آمد. همچنین، پاسخ‌گویان ابراز داشتند که در بازیابی اطلاعات به حد کافی توانا هستند. Safavi & Mahboob,2011)) نیز در سنجش اثر سواد اطلاعاتی معلمان بر شاخص‌های عملکرد تدریس در شهر تهران، بیان داشتند که ممکن است سطح مهارت‌های سواد اطلاعاتی معلمان کمتر از میزانی باشد که تأثیر آن بر عملکرد تدریس قابل‌مشاهده باشد. معلمان کامیاران، در حد بالایی توانایی روشنسازی و اشاعه اطلاعات را دارند. نتایج بررسی Rezvan &Kaokabi,2010),) برای سنجش میزان سواد اطلاعاتی معلمان استان خوزستان نیز مبین این مطلب است. اما، نتایج Ramakrishna&Walmike,2004)) در دانشجویان تحصیلات تکمیلی متفاوت از این یافته است. طبق تحقیق وی، جامعه مورد بررسی درک درستی از نیاز اطلاعاتی خود ندارند. شاید این تفاوت به دلیل ماهیت کار معلمان باشد. در واقع مواجهة دائم آنان با نیاز اطلاعاتی نوعی تمرین در جهت تشخیص گستره اطلاعات موردنیاز است، بنابراین، تشخیص نوع و ماهیت نیاز اطلاعاتی به‌عنوان اولین شاخص استانداردهای سواد اطلاعاتی از مباحث اساسی در درک درست نیاز معلمان است؛ چرا که با شناسایی و شفاف‌سازی درک صحیح نیاز اطلاعاتی، معلمان می‌داند که در میان حجم وسیعی از اطلاعات چگونه و به دنبال چه منابعی باید باشد تا با کاهش ریزش کاذب، کارایی و بهره‌وری کافی از اطلاعات داشته باشد. معلمان کامیاران در حد متوسطی با منابع و ابزارها آشنایی دارند و می‌توانند در حد معمول به اطلاعات موردنیاز دست یابند.

بر اساس نتایج پژوهش حاضر، سواد اطلاعاتی جامعه معلمان در سطح نسبتاً مطلوب است. یافته‌های پژوهش Khosravi &, Borjian,2011))، Alizadeh Jadidi &Ghazizadeh,2011)) و (Tafreshi & Angouri Taqavi,2009)نیز مبین بیشتر بودن سواد اطلاعاتی کارکنان آموزش‌وپرورش نسبت به سایرین است. ازآنجایی‌که معلمان در تعدادی از واحدهای درسی مباحث سواد اطلاعاتی و جست‌وجو، بازیابی و ارزیابی منابع اطلاعاتی را آموزش می‌بینند طبیعی به نظر میرسد که سواد اطلاعاتی بالاتری داشته باشند. در پژوهش Tafreshi S., Angouri Taqavi,2009)) در مورد معلمان شهر تهران نیز یکی از موانع دستیابی به اطلاعات موردنیاز تأیید شد. باتوجه‌به این که یکی از ملزومات سواد اطلاعاتی، جست‌وجو، بازیابی و ارزیابی اطلاعات، آشنایی با زبان رایج برای انتقال اطلاعات است، ضروری است معلمان در حد مطلوب با زبان انگلیسی، ابزارهای جستجو و منابع جدید اطلاعاتی آشنایی داشته باشند. باتوجه‌به مباحثی که ذکر شد، در مجموع سواد اطلاعاتی معلمان شهر کامیاران در مولفههای مورد بررسی در سطح متوسطی به بالاست و نسبتاً مطلوب است.

Flaspooler,2013)) نیز به این نتیجه رسید که هر چند دانشجویان موردمطالعه سواد رایانهای مناسبی داشتند، اما بی‌تردید کاملاً باسواد اطلاعاتی نیستند، می‌توان دلیل این یافته را در استفاده مستمر و هر روز آنان از اینترنت و پیوند عمیق کار با فن آوری اطلاعات دانست که ناگزیر از استفاده مؤثر از اینترنت و اطلاعات برخط هستند. Pilevar,2008)) در بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی اعضای هیئت‌علمی دریافت که در کل، اعضای هیئت‌علمی دارای مهارت‌های سواد اطلاعاتی هستند. اما، درعین‌حال اکثر آنان نیاز به آموزش شیوة جست‌وجو و اطلاع‌یابی در اینترنت و ابزارهای جستجو را در خود احساس می‌کنند. معلمان کامیاران در حد متوسطی توانایی در تشخیص درست از نادرست اطلاعات را دارند و می‌توانند مآخذ آن را به‌صورت منتقدانه ارزیابی کنند و اطلاعات انتخاب شده را با مبانی دانش و نظام ارزشی خود تلفيق کنند، Rezvan et al,2009)) نیز مهارت ترکیب اطلاعات جدید با دانستههای قبلی و تولید دانش جدید مطلوب گزارش کرد. همچنين (Khosravi & Borjian,2011) مهارت سواد اطلاعاتی معلمان را در این استاندارد، مطلوب ارزیابی نمودند. برای خلق دانش نیاز است کتابداران از تفکر انتقادی برخوردار بوده و قادر باشند اطلاعات به‌دست‌آمده را ارزیابی نمایند، با پیش داشته‌های ذهنی خود ترکیب و از نتایج آن برای پاسخ‌گویی به نیاز کاربران استفاده کنند. معلمان کامیاران تا حدود زیادی توانایی در تنوع و روشهای جستجو دارند و می‌توانند اطلاعات را برای انجام یک مقصود خاص، به‌صورت مؤثر مورداستفاده قرار دهند و سطح آن‌ها در حد قابل‌قبولی است؛ بنابراین، تقویت نیروی انسانی متخصص و تربیت کارکنان برای کسب مهارت‌های سواد اطلاعاتی و به‌کارگیری آن بسیار مؤثر خواهد بود. پیشنهاد می‌گردد مباحث مربوط به اصول و قوانین چگونگی دسترسی و استفاده از اطلاعات و ابزارهای جستجوی اطلاعات در قالب کارگاه‌های آموزشی به معلمان آگاهی داده شود. همچنین با تشکیل کلاس‌های آموزشی مستمر در راستای تقویت سواد اطلاعاتی معلمان تلاش شود. مباحث مختلف حوزه سواد اطلاعاتی به‌صورت آموزش‌های ضمن خدمت به معلمان آموزش داده شود و جهت ارتقا و پیشرفت در به‌کارگیری سواد اطلاعاتی، معلمان به‌صورت دوره‌ای مورد سنجش قرار گیرند.

از جمله محدودیتهای پژوهش حاضر میتوان به عدم آشنایی کامل گروه جامعه موردمطالعه از موضوع سواد اطلاعاتی و بی‌انگیزه بودن معلمان از پاسخ به پرسش‌نامه بود. پیشنهاد می‌گردد از توانایی‌های معلمان جوان و با سطح تحصیلات بالاتر برای ارتقای سطح دانش سایر معلمان مشغول به خدمت در آموزش‌وپرورش استفاده گردد. تخصیص بودجه مناسب برای آموزش معلمان جزء ضروریات امر است. پس توصیه میشود دروسی مانند فناوری اطلاعات و مهارت‌های رایانه‌ای در آموزش ضمن خدمت معلمان گنجانده شود.

References

Ahmadi M. (2017). Studying the information literacy of physical education graduate students in the southeast region. Communication Management in Sports Media, No. 20. 29-40 (in Persian)

Al-Daihani, S. M. & Rehmani, S. U. (2007). A Study of the Information Literacy

Capabilities of the Kuwaiti Police Officers. The Electronic Library. 25 (5), 613-626. Retrieved April 22, 2012, from: www.emeraldinsight.com/02640473.htm

Alinejad M., Sarmadi M., Zandi B., Shobairi M. (2012). The level of information literacy

its role in the e-learning process of students. Information research public libraries,

17(2), 325-367 (in Persian).

Alizadeh Jadidi M.,Ghazizadeh Y. (2012). Investigating the information literacy of public

library librarians in Mazandaran province its effect on their scientific output. Scientific communication, 19(1), 44-53 (in Persian).

American Library Association (ALA) (2003). American Library Association presidential committee on Information literacy, Chicago: American library association. http://www.ala.org/acrl (20feb 2003).

Ardalan M., Abdulmaleki J., Ahmadi M., Heydari N., Amani M. (2019). The role of information literacy in lifelong learning of smart school teachers in Panj district of Tehran. NewEducational Thoughts,117, 9-114 (in Persian).

Attaran M. (2004). Electronic learning: basics, design, implementation evaluation,

Hamedan: Bo Ali Sina Publications (in Persian).

Berimani A., Rasouli J. (2016) Investigating the relationship between information literacy and life skills of primary school teachers in Mianroud city. Information communication

technology in educational sciences, 1(29), 5-22 (in Persian).

Bruce, C.S. (2003). “Information Literacy. International Encyclopedia of Information and Library Science. 2nd ed. Eds. John Feather & Paul Sturges. London: Routledge. 261–263.

Bruce, C. S., Somerville, M. M., Stoodley, I., & Partridge, H. (2013). Diversifying information literacy research: An informed learning perspective. In Developing people’s information capabilities: Fostering information literacy in educational, workplace and community contexts (223-240). Emerald Group Publishing Limited.

Chiang, Y. C., Wang, T. C., & Chen, Y. H. (2007). A study of information literacy of elementary school teachers. Proceedings of 6th WSEAS International College & Research Libraries, 65(2), 96-121.

Cheng-Ping, Chang, Lina, Yu-Han, Dan- Dan, Zhang, Si-Chen, Wang (2016). The influence of Student’s Information Literacy Competency on Creativity under the Regulation of Classroom Climate. Creative Education 2016, 7, 1551- 1560.

Davarpanah M., Siamak M. (2009). "Construction validation of the basic actual

information literacy questionnaire of undergraduate students". Library Information

Quarterly. Volume 12(1),119-146 (in Persian).

Derakhshan R., Majidi A. (2019). Evolution of the concept of literacy in the information society.Computer Report, 190, 19-27 (in Persian).

Ghasemi A., Kiyani Khuzestani; H., Mansourian, Y., Samii, M. Ghazizadeh, H. (2007) Information literacy its role in the country. Book of the Month: Koliat, 10(12), serial 120, 37-48 (in Persian).

Ghasemi P., Nowrozi A. (2014). Investigating the status of information literacy of teachers in Beilesavar city. Academic library information research, 1(50), 13-30 (in Persian).

Henry J., Hay L., Aberg D. (2004). The role of the principal in a school with an information literacy environment: findings of an international research project. Translated by Ali Mazinani. In the selected articles of IFLA 2002. Tehran: Documents Organization National Library of the Islamic Republic of Iran , 333-351 (in Persian).

Hosseini Lorgani M., AbdulMaleki J. (2016). The relationship between teachers' information literacy the effectiveness of smart schools. Educational Psychology Skills, 32, 104-119 (in Persian).

Imani Tayibi, S., Zare Farashbandi, F., Ashrafi Rizi, Hassan (2016). Determining the information literacy of the faculty members of Isfahan University of Medical Sciences. Health Information Management, 14(6),255-259. SID. https://sid.ir/paper/121585/fa (in Persian).

Jaokar A., Ismailpour M. (2009). Virtual education information literacy: a case study of

virtual education in Shiraz University. Book, 77, 11-26 (in Persian).

Julien, H. & Breu, R. D. (2005). Instructional Practies in Canadian Public Libraries. Library & Information Science Research, 27 (3), 281-301.

Khosravi F., Borjian M. (2011). Information literacy skills of librarians its compliance with the stard (ACRL) in the National Library of Iran. National Studies of Librarians

Information Organization, 2(9), 178-191 (in Persian).

Kofsky, I. L., Meriwether Jr, J. W., Schroeder, J. W. (1974). Data reduction and auroral characterizations for ICECAP. HAES report No. 4. Final report, 17 August 1972--17 August 1974 (No. AD/A-009340; PhM-110-74). Photometrics, Inc., Lexington, Mass.(USA).

Kurbanoglu, S. S. (2004). An Overview of Information Literacy Studies in Turkey. The International Information & Library Review, 36 (1), 23-27. Retrieved April 22, 2012, from: http://www.elsevier.com/locate/iilr

Lester J., Koehler, W. (2010). The basics of information: understing information its

environment, translated by: Mohsen Nokarizi. Tehran: press (in Persian).

Malekipour A., Malekipour M. (2012). Investigating the status of information literacy stards among educators in Dehlran city, quarterly journal of interdisciplinary virtual education in medical sciences, volume 4 (number 3), https://civilica.com/doc/255244/ (in Persian).

Marais, J.J. (2014)."Evolution of Information Literacy as Product of Information Education". South African. Journal of Library and Information Science. 1992; 60(2: 75-79.

Marefat R., Mansourian Y., Zeresaz M. (2016). Review of information literacy articles

research methods used in them, Library Information Research Journal, 7(2), 129-143 (in Persian).

Mir Jalili h. (2006) Information literacy: a look at the concept of literacy in the information age. Book Quarterly, 65,109-122 (in Persian).

Moghadzadeh H., Yamin Firouzm., Alimohammadi Kh. (2015). Investigating the relationship between information literacy skills teachers' effectiveness: a case study of elementary school teachers in Sari city. Library Information Research Journal, 11(6), 306-320 (in Persian).

Mohammad Hasani N., Zeresazam. Bineshian B. (2019). Information literacy in using variou teaching approaches for primary school teachers. LibraryInformation Research Journal, 0(1), 205-223 (in Persian).

Mokaberi Z., Mohammad Davodi A., Safarzadeh M. (2022). The relationship between

teacher's information literacy, teaching quality problem-solving skills of elementary

school teachers in district 12 of Tehran. Curriculum educational planning researches,

2(12).59-68 (in Persian).

Montazer Gh., Nasiri Saleh F., Fathian., M.(2016). Designing a model for the development of information literacy in Iran. Research Planning Quarterly in Higher Education, 13(2), .109-132 (in Persian).

Moradi Mokhles H., Qolipour Mutlaq Sabzevari N. (2022). The relationship between media literacy information literacy with teachers' professional ethics. Ethics in Science Technology, 3,74-80 (in Persian).

Nazari M. (2007). An overview of the structure content of the information portal of the information literacy course for postgraduate courses in the country. Quarterly Journal of Technology Information Sciences, 21(2), 71-84 (in Persian).

Pandpazir M., Cheshme Sohrabi M. (2011). Investigating the information literacy of graduate students of Kermanshah University of Medical Sciences based on Eisenberg Berkowitz's six big skills. Information research public libraries, 16 (2),115-137 (in Persian).

Parirokh M. (2008). Teaching information literacy: concepts, methods programs. Tehran: Librarian (in Persian).

Parirokh M., Moghadzadeh H. (2000). Assessment of information literacy in secondary

education students [research project]. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad (in

Persian).

Qolmobaz S., Moarefzadeh A. (2011). Examining the information literacy of the final year undergraduate students of Payam Noor University, Dezful center in the academic year 2016- 2018 providing solutions to improve the current situation. Library Information Science Studies, 16(4),167-198 (in Persian).

Rabbani Khorasgani R., Warsi H., Akhwan Mahdavi M. (2012). Investigating the role place of information literacy on citizens' electronic participation in urban management (case study: Isfahan city). Urban Management, 9(27), 197-215 (in Persian).

Rezvan A., Kaokabi M., Bigdeli Z. (2010). Investigating the level of information literacy of public library librarians in Khuzestan province in order to identify their possible strengths or weaknesses in this field. Information research public libraries (library message), 15(3 (58 consecutive)), 9-37 (in Persian).

Ramakrishna, E. K. C. & Walmike, R. H. (2004). Assessment of Information Literacy and Computer Literacy amonge Post graduate Student: A Case Study of Kavempu University Library, SERLS. Journal of Information Management, 4 (41), 367-382.

Rider Hannelore, B. (2002). Information literacy 1973-noh A selected literature review library trends.

Safahieh, H. & Asemi, A. (2010). Computer Literacy Skills of Librarians: A Case Study of Isfahan University Libraries, Iran. The Electronic Library, 28 (1), 89– 99.

Safavi Z., Mahboob S. (2011). Evaluating the effect of information literacy of public library librarians on library performance indicators: study roll, Tehran public libraries. Library information, 16 (2), 225-241 (in Persian).

Saifouri V.(2011). Investigating the information literacy status of the final year undergraduate students of Razi Kermanshah University. Shamse electronic publication, 1,95-108 (in Persian).

Saifouri V., Ghafari S. (2012. Information literacy of the final year of Razi University of

Kermanshah's undergraduate course. Information Systems Services Quarterly, 1 (1), 95-108 (in Persian).

Said Moradi N. (2023). Evaluating the quality of teachers' electronic teaching their

information literacy predicting the academic discouragement of secondary school boys in Ilam. Studies in Psychology Educational Sciences (Nagareh Institute of Higher

Education),40,15-35 (in Persian).

Siamak M., Davarpanah M. (2010). Construction validation of the basic actual

information literacy questionnaire of undergraduate students. Library Information, 1(45),119-146 (in Persian).

Small, R. V., Zakaria, N., El-Figuigui, H. (2004). Motivational aspects of information literacy skills instruction in community college libraries. College & Research Libraries, 65(2), 96-121.

Sohrabi M. (2011). Investigating the concept of information literacy (content analysis of

periodical articles). Book Quarterly, 10(3), 68-93 (in Persian).

Tafreshi S., Angouri Taqavi M. (2009). Investigating the level of information literacy of

librarians of Tehran public libraries affiliated to Tehran Public Libraries Institution. Science, 1(3),29-38 (in Persian).

Talebi B., Moradi S., Pakdel Bonab M., Zemestani Q. (2012). Providing information literacy skills training in higher education curricula. Quarterly Journal of Educational Sciences, Islamic Azad University, Tabriz Branch, 4(14),127-150 (in Persian).

Tayebnia V. (2007). Studying the information literacy of postgraduate students of Allameh Tabatabai University's Faculty of Economics. Master's thesis. not printed Tehran: Islamic Azad University, Scienc Research Unit. Research Journal of Fundamentals of Education, 7(1), 83-104 (in Persian).

Yary., SH. (2012). A review of information literacy texts in Iran. Librarianship Information, 14(1), 183-216 (in Persian).

Yazdani F.,Mousavi M. (2016). Identifying the status of information literacy skills of

elementary teachers in three districts of Kermanshah. Scientific Quarterly (Library

Information Sciences Information Technology),37, 95-108 (in Persian).

Zahed Babelan A., Rajabi S. (2012). Investigating the information literacy status of Mohaghegh Ardabili University students. Educational Technology, 5(4), 309-317 (in Persian).

[1] *استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران* m.babaie@cfu.ac.ir

**کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، معلم ، سنندج، تهران، ایران.

نويسنده مسؤول يا طرف مكاتبه: مظهر بابایی

تاريخ دريافت مقاله: 1/11/1402

تاريخ پذيرش مقاله: 05/06/1403

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

طراحی مدل مرتبط با وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان(مورد مطالعه: معلمان مقطع متوسطه شهر کامیاران)