بررسی تطبیقی مکاتب مطالعات فرهنگی و جامعهشناسی فرهنگی
محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی
صادق جهانبخش گنجه
1
(دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی، دانشگاه خوارزمی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
کلید واژه: فرهنگ, مطالعاتفرهنگی, جامعهشناسی فرهنگی, تحقیقات میان‌رشته‌ای فرهنگی,
چکیده مقاله :
فرهنگ، بستری است که تمام رفتارهای پایدار اجتماعی در درون آن صورت می گیرد. منظور از بستر، محیط غیرمادی ساخته شده انسانی است که شامل ارزش ها، باورها، آداب و رسوم و غیره است و مهمترین ویژگی آن پایداری و چسبندگی است و به رفتارهای پایدار انسان شکل می دهد. در حقیقت رفتارهای پایدار انسان نتیجه فرهنگ خاصی است که دارد و تفاوت این رفتارها نتیجه تفاوت فرهنگ ها است. براین اساس مکاتب و نظریات گوناگونی به فرهنگ و زمینه های آن‌ها پرداخته اند. در این مقاله ما در صدد برآمده‌ایم تا دو مکتب مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی فرهنگی را که ضمن تأثیر گذاری بر جریان های موجود در جامعه نقش مهمی را در این راه ایفا کرده اند، بررسی کنیم. براین اساس در ابتدا مکتب مطالعات فرهنگی معرفی شده است و در مرحله بعد به معرفی جامعه شناسی فرهنگی پرداخته ایم و در پایان مقایسه‌ای بین دو مکتب مذکور از حییث تفاوت های دو مکتب ذکر شده است. دو مکتب فوق با وجود مشترکاتی مانند خاستگاه مارکسیستی و خاستگاه اروپایی دارای تفاوت‌هایی نیز با هم هستند این تفاوت ها عبارتند از نوع نگاه آن ها به فرهنگ، موضوع مورد مطالعه آن ها، تفاوت در مکان های جغرافیایی متفاوت و نوع رویکرد اتخاذ شده از طرف دو مکتب برای بررسی پدیده های اجتماعی. براین اساس این مکاتب اگرچه شباهت هایی باهم دارند اما از نظر هستی شناسی یعنی نوع نگاه آن ها به فرهنگ، معرفت شناسی و روش شناسی دارای تفاوت های اساسی با هم دیگر هستند.
Culture is a context which encompasses all sustainable social behaviors. The meaning of context goes back to non-material environment including values, beliefs and custom and the most important feature is the sustainability that shapes to human behaviors. Indeed, the human sustainable behavior is due to having particular culture and differences of these behaviors are result of difference among cultures. Accordingly, different schools and theories have considered culture and its context. The aim of this essay is examine of two schools including cultural studies and cultural sociology which have affected on existing streams on society, so we have tried to compare these schools, Firstly the cultural studies school has been introduced, secondly, we introduced the cultural sociology school and finally there is comparison among them and also differences have been examined. However, there is some similarities among noted schools such as Marxist and European origin, also, there are some differences including the type of view to culture, the study subject and approach in examining the social phenomena. Although, there are some similarities between them but from point of ontological, epistemological and methodological view, we can recognize that they have critical differences.
باقری، شهلا، (۱۳۸۹) تولید دانش فرهنگی: چالشها و راهبردها، برگ فرهنگ، دوره جدید، شماره ۲۲، ۱۰۵-۸۸.
بهار، مهری، (۱۳۸۹) مطالعاتفرهنگی: اصول و مبانی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
پاینده، حسین،(۱۳۸۵) شیوههای جدید نقد ادبی: مطالعاتفرهنگی، نامهفرهنگستان، دوره هشت، شماره ۳، ۵۸-۴۱.
پولادی، فاطمه و دلگشایی، بهرام، (۱۳۹۳) مقایسه فرهنگ سنتی و فرهنگ مدرندر بوشهر با ارائه راهکارهای مدیریتی، مجله مدیریت فرهنگی، سال هشتم، شماره ۲۶، ۶۲-۳۹.
تامپسون، جان، (۱۳۷۷) مفهوم فرهنگ، علیقاسم نژاد در بهروز گرانپایه، فرهنگ و جامعه، تهران: شریف.
جلائی پور، حمیدرضا و محمدی، جمال، (۱۳۹۲) نظریههای متاخر جامعهشناسی، چاپ چهارم، تهران: نشرنی.
جمشیدی، فخری، (۱۳۹۲) درباره جامعهشناسیفرهنگی مروری بر دیدگاه جفریالکساندر، کتاب ماه علوماجتماعی، شماره ۶۳، ۹۰-۸۸.
حیدرپور، محمد و محمدی مزینانی، آتوسا، (۱۳۹۳) جامعهشناسیفرهنگ، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
دانشپژوه، منوچهر، (۱۳۸۱) فرهنگ ایرانی و تأثیر آن در فرهنگ جهان، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره صدو شصت و چهارم، شماره ۱۰۰۸، ۷۸-۶۷.
10. ذکایی، محمدسعید، (۱۳۹۲) مطالعاتفرهنگی دانشگاهی در ایران: دستاوردها، چالشها و افقها، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره ششم، شماره ۱، ۲۲-۱.
11. رضایی، محمد، (۱۳۹۴) جامعهشناسیفرهنگ، جامعهشناسیفرهنگی و مطالعاتفرهنگی، در مجله الکترونیکی فرهنگ و ادب،
123596 http://vista.ir/article/
12. روجک، کریس، (۱۳۹۰) مطالعاتفرهنگی، ترجمۀ: پرویز علوی، تهران: انتشارات ثانیه.
13. روحالامینی، محمود، (۱۳۸۸) زمینه فرهنگشناسی تالیفی در انسانشناسی، مردم شناسی، چاپ نهم، تهران: انتشارات عطار.
14. رشیدی، ذوالفقار و دانشفرد، کرماله،(۱۳۹۵) اعتباریابی الگوی اجرای برنامههای فرهنگی در سند چشماندازافق ۱۴۰۴، مطالعاتمیانفرهنگی، شماره ۲۹، ۴۰-۹.
15. فخرائی، سیروس، (۱۳۸۸) تفکر جامعهشناختی جفریالکساندر، فصلنامه جامعهشناسی، سال اول، شماره ۴، ۵۴-۲۹.
16. فرو، جان و موریس، میگن، (۱۳۹۰) مطالعاتفرهنگی مفاهیم و روشها، ترجمه: محسن ناصری راد، برگ فرهنگ، شماره ۲۳، ۱۷۳-۱۶۰.
17. اللهیاری فومنی، محمد، (۱۳۹۲) جهانی شدن و تحولات هویتی از منظر رهیافت مطالعاتفرهنگی، فصلنامه علوماجتماعی، شماره ۶۸، ۸۷-۷۱.
18. محمدی،جمال، (1388) درباره مطالعاتفرهنگی،تهران،انتشارت چشمه.
19. محمدی،جمال، (۱۳۹۱) جامعهشناسیفرهنگیالگزندر، خبرنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگ و ارتباطات، شماره ۱۷ و ۱۸، ۱۱-۶.
20. محمودی، محمد تقی، (۱۳۹۱) مطالعاتفرهنگی و برنامه درسی: دیدگاهها و موضوعات، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، سال هفتم، شماره ۲۶، ۵۴-۳۳.
21. مک گوییگان،جیم، (1388) بازاندیشی در سیاستفرهنگی،ترجمه نعمتاله فاضلی و مرتضی قلیج، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
22. ماحوزی، رضا، (۱۳۹۰) بنیاد فلسفی فرهنگ، فصلنامه تخصصی فلسفه و کلام، شماره ۵، ۱۹-۷.
23. نبوی، سیدحسین، (1390) نخستین صورت سازهفرهنگی «غرب» و «تجدد» در ایران معاصر(دوره قاجاری). رساله دکتری، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
24. نبوی، سیدحسین، (۱۳۹۱) درآمدی بر جامعهشناسیفرهنگی جفریالگزاندر، جزوه درسی دانشگاهخوارزمی، گروه علوم اجتماعی
Alexander, J, C. Giesen, B. and Mast, J,L (2006) Social Performance: Symbolic Action, Cultural Pragmatics, and Ritual. New York: Cambridge University Press.
Alexander, J, (1988). “The New Theoretical Movement”. In Smelser, N. J. Handbook of Sociology. Beverly Hills, CA: Sage Publications. pp. 77–101.
Alexander, J, (2003). “The Meanings of Social Life_ A Cultural Sociology”, Oxford University Press.
Alexander, J, (2006). “On the social construction of moral universals: the Holocaust from war crime to troma Drama, in jeffry alexander, the meaning of social life: A cultural sociology”. Oxford & New york. oxford university press.
Alexander, J, (2006). “The Civil Sphere”. London and New York: Oxford University Press. pp. 4–6.
Alexander, J, (2008). “Clifford Geertz and the strong program: the Human sciences and cultural sociology”, cultural sociology, Vol. 2, No. 2, pp. 157-168.
Alexander, J, And Smith, p.,(1999). “ Cultural stuctures, social action, and the discoyrses of American civil society: Areply to Battani, Hall, and Powers”, Theory and society, Vol. 28, No.3, pp.455.
Kurasawa, F. (2004), Alexander and The Cultural Refounding of American Sociology. SAGE Publications, (London, Thousand Oaks,CA and New Delhi), pp:53-64.
Semasko, L. (2006). “Review of Jeffrey Alexander’s book The Meanings of Social Life: a Cultural Sociology. New York: Oxford University Press, 2003, This review with some changes is published in International Sociology. Review of Books (ISRB), Vol. 21, No. 6, PP:834-838 .