تعیین ابعاد هویت ملی ـ قومیتی و مقایسه ابعاد هویت قومی، ملی و جهانی دانشجویان قومیت‌های مختلف

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

جواد مصرآبادی ¹ , پیمان یارمحمدزاده ² , ایوب ّفیضی ³

1 - دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 - استادیار مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید مدنی
3 - کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی ،دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

تاریخ دریافت : 1394/04/21 تاریخ پذیرش : 1394/06/21 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: هویت‌قومی, هویت‌ملی, جهانی‌شدن و دانشجویان,

چکیده مقاله :

با توجه به اهمیت تنوع قومی در جوامعی با اقوام و نژادهای مختلف و متفاوت، تأثیر آن بر وحدت و انسجام و یکپارچگی ملی آشکار و بدیهی است. هدف پژوهش حاضر تعیین ابعاد هویت قومی و ملی و بررسی مقایسه‌ای ابعاد هویت قومی، ملی و جهانی دانشجویان قومیت‌های مختلف دانشگاه شهید مدنی آذربایجان است. روش پژوهش حاضر علی– مقایسه‌اییا پس‌رویدادی بوده و جامعه آماری آن شامل دانشجویان سه قوم (ترک، لر و کرد) مشغول به تحصیل (سال تحصیلی 92-1391) در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بودند. با توجه به نبود آمار تفکیکی قومیت‌ها با در نظر گرفتن تقریبی 7 هزار نفر دانشجو طبق برآورد جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه برابر با 364 نفر در نظر گرفته شد که اعضای نمونه به شیوه گلوله برفی شناسایی شدند. برای اندازه‌گیری ابعاد هویتی قومی - ملی دانشجویان از مقیاس محقق ساخته و برای سنجش هویت جهانی دانشجویان از مقیاس پذیرش جهانی‌سازی لطف آبادی و نوروزی (1383) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. نتایج این پژوهش در مورد ابعاد هویتی ملی- قومی دانشجویان نشان‌دهنده 9 بعد هویتی بود که بر روی هم 70 درصد از واریانس هویت ملی- قومی دانشجویان را تبیین می‌کرد. از بین 9 بعد هویتی 6 مورد مربوط به مؤلفه قومیت‌گرایی و 3 مؤلفه مربوط به ملیت‌گرایی بودند. همچنین نتایج نشان داد: به طور کلی دانشجویان سه گروه قومی از لحاظ ترکیب نمرات مؤلفه‌های هویت قومی، ملی و جهانی با هم تفاوت دارند. در بین گروه‌های قومیتی از لحاظ مؤلفه ارتباط با اقوام و تعصب ملی تفاوت وجود دارد؛ ولی چنین تفاوتی از لحاظ مؤلفه‌های زندگی ملیتی و جهانی شده مشاهده نشد.

چکیده انگلیسی:

Considering the importance of diversity in communities with different ethnic background, its impact on national unity and integration is obvious. The aim of this study was to determine the national-ethnic identity dimensions and comparing ethnic, national and global identity in the students from different ethnic groups in Azerbaijan Shahid Madani University. The method of this study was causal-comparative and population includes students of three ethnic groups (Turk, Lor and Kurd) who were enrolled in the academic year 91-92. The sample size was 364 subjects that calculated by krejcie and Morgan sample size table. The study sampling method was snowball sampling. To measure the dimensions of ethnic and national identity, were used the ethnicity and nationality scale and acceptance of globalization scale to student global identity. For data analysis, was used the exploratory factor analysis and multivariate analysis of variance. The results in national-ethnic identity dimensions indicate nine identity dimensions that was explained 70% of the variance of the students’ national-ethnic identity. From the nine identity dimensions, six components were for ethnic and three for nationalism. Also the results showed that in general, composition of students’ scores were different together in three components of ethnic, national, and global identity. Finally, there are differences between ethnic groups in terms of component related with non-ethnic and prejudice national, but these differences wasn’t observed in national and global dimensions of life.

منابع و مأخذ:

 

احمدی‌پور، زهرا و حیدری موصلو، طهمورث (1391). «جهانی­شدن و تأثیر آن بر هویت اقوام ایرانی (نمونه موردی: دانشجویان قوم آذری)»، فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال دوم، شماره34.

افضلی، رسول، ضرغامی، پروین (1388). «تحلیل بنیادهای پایدار همگرایی و متغیرهای اعتباری تهدید قومی در ایران»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره70: 90-77.

اکوانی، سید حمداله (1387). «گرایش به هویت ملی و قومی در بین عرب‌های خوزستان»، فصلنامه مطالعات ملی، سال نهم، دوره 36: 127-99.

اگ، شورش (1388). بررسی رابطه برنامه‌های صدا و سیما با همگرایی قومی(مطالعه موردی استان آذربایجان غربی)، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی(دفتر تحقیقان کاربردی).

پاینده، محبوبه، جعفرزاده‌پور، فروزنده (1389). «بررسی رابطه میزان هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان دهدشت»، دوفصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره پنجم: 122-101.

پورسعید، فرزاد (1388). امنیت پایدار و سیاست‌گذاری قومی در ایران: فرایند‌ها و مولفه‌ها، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی(دفتر تحقیقات کاربردی).

جلایی­پور، حمیدرضا؛ قنبری، علی (1388). «بررسی هویت ملی و ارزش‌های جهانی­شدن با تاکید بر ایرانیان عرب زبان»، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره2: 188-165.

جوادی ارجمندی، محمدجعفر (1384). «جهانی شدن اقتصاد و پیامدهای آن بر سیاست‌گذاری خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 37، شماره 3: 112-67.

چلبی، مسعود؛ یزدانی نسب، محمد (1390). «بررسی تطبیقی- کمی اثر سیاست‌های قومی بر تضاد قومی و شیوه بروز آن 1995-2004»، مجله تحلیل اجتماعی، شماره 60: 77-47.

خادمی، علی و همکاران (1388). بررسی میزان و رابطه امنیت اجتماعی و همگرایی قومیت‌های آذری و کرد در شهر ارومیه، فرماندهی استان آذربایجان غربی(دفتر تحقیقات کاربردی).

رابرتسون، رولند (1383). «جهان محلی شدن، زمان- فضا و همگونی – ناهمگونی»، ترجمه مراد فرهاد پور، ارغنون، شماره 24:238-211.

ربانی، رسول و کجباف، محمدباقر (1386). روانشناسی اجتماعی. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.

‌ زینال نژاد، حسن (1388). بررسی راه‌های همگرایی قومیتی (با تاکید بر اقوام کرد و ترک در شهرستان ماکو)، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی، (دفتر تحقیقا ت کاربردی).

شیبانی، عبدالکریم، سرافرازی، مهرزاد، قوانلو، الهام (1390). «تأثیرات جهانی شدن بر هویت قومی ایل قشقایی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال دوم، شماره 3: 130-111.

عاملی، سعید رضا (1388). «جهانی شدن مفاهیم و نظریه‌ها»، ارغنون، شماره 24: 58-1.

‌ فکوهی، ناصر و عیاری، آذر نوش، (1389) اینترنت و هویت در پنج هویت قومی ایرانی، در همسازی و تعارض در هویت و قومیت، تهران: نشر گل آذین: 317-341.

گیبرنا، مونتسرات (1378). مکاتب ناسیونالیسم و دولت- ملت در قرن بیستم، ترجمه امیر مسعود اجتهادی، تهران: نشر وزارت امور خارجه.

محمد‌بخش، بهمن، حبی، اکرم، قریشی، فردین (1390). «جهانی شدن و هویت ملی دانشجویان دانشگاه تبریز»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 43: 34-7.

نجف‌زاده، اسماعیل؛ رضازاده، مرتضی (1392). «جهانی شدن، فرصت‌ها و چالش‌های هویت ملی و قومی در استان آذربایجان غربی»، فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان غربی، سال ششم، شماره بیست و یکم: 102-75.

نواح، عبدالرضا و تقوی نسب، مجتبی (1385). «قوم عرب: همگرایی و واگرایی»، فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال اول، شماره دوم: 48-19.

 

Berry, J. W. (2008). Globalization and acculturation, International Journal of Intercultural Relations, 32, 328-336.

Bhawuk, D. P. S. (2008). Globalization and indigenous cultures: Homogenization or differentiation?.International Journal of Intercultural Relations, 32, 305-317.

Castles, S. Kalantzis, M. Cope, B and Morrissey, M. (1992). Mistaken Identity: Multiculturalism and the Demise of Nationalism in Australia, Sydney: Pluto press.

Edensor, T. (2002). National Identity, Popular Culture and Everyday Life, Oxford: Berg.

Gannon, M. J. (2008).Paradoxes of culture and globalization, sage publication.

Hobsbawm, E. (1990). Nations and Nationalism since 1780, Cambridge: Cambridge university press.

Levitts, T. (1983). The globalization of markets, Harvard Business Review, 61(3), 92-102.

Phinney, J. S & Ong, A. (2007). Conceptualization and measurement of ethnic identity: current status and future directions,Journal of Counseling Psychology, 54(3): 271-281.

Sasaki, M. (2004). Globalization and National identity in Japan, International Journal of Japanese Sociology, 13, 69-87