مدل‌یابی روابط بین متغیرهای مکنون هوش و سرعت پردازش اطلاعات با خلاقیت دانشجویان
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)
زهرا کرمی باغطیفونی
1
(نویسنده مسئول)
نورعلی فرخی
2
(نویسنده)
صغری ابراهیمی قوام
3
(نویسنده)
یحیی مهاجر
4
(نویسنده)
کلید واژه: خلاقیت, کلید واژه(گان): هوش, سرعت پردازش اطلاعات, مدل یابی ساختاری,
چکیده مقاله :
زمینه: بیشترتحقیقاتانجامشده درحوزهخلاقیتعمدتًاازنوعپژوهش‌هایتجربیوفرضیه پردازیبودهوهنوزمدل‌هاونظریاتتجربیکه بهخوبیتبیین کنندهخلاقیتبراساسعواملبنیادینشناخت باشد، کمتر موردتوجهقرار گرفتهاند، همچنینبیشترتحقیقاتانجامشدهدراینحوزهعمدتًا بهبررسی‌هایهمبستگیسادهقناعتکردهو ازرسیدنبهمراحلنظریوکلینگرانهبازمانده اند. هدف: هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه بین هوش و خلاقیت و تبیین این رابطه بر اساس عامل بنیادین شناخت (سرعت پردازش اطلاعات) است. این پژوهش درصدد است با استفاده از مقیاس های چند بُعدی هوش، خلاقیت، و سرعت پردازش اطلاعات بخشی از محدودیت های مربوط به اندازه گیری این سازه ها را که احتمالاًمنجر به کم برآورد شدن رابطه هوش و خلاقیت در ادبیات پژوهشی شده است را بر طرف سازد. روش: نمونه این تحقیق شامل 481 نفر از دانشجویان کلیه رشته های علوم انسانی دانشگاه های تهران بود. برای سنجش هوش از خرده مقیاس های آزمون وکسلر بزرگسالان (وایز- آر)[1]، برای سنجش خلاقیت از آزمون های تفکر واگرا، خلاقیت در زندگی روزمره ، پیشرفت خلاقانه و خودپنداره خلاقانه و برای سنجش سرعت پردازش اطلاعات، از دو آزمون مداد-کاغذی، زاهلن- وربیندونگز (زد. وی. تی)[2] و آزمون رمزگردانی (کی. دی. تی)[3] استفاده شد. مدل یابی معادلات ساختاری برای بررسی مدل های مفروض شده روابط بین این متغیرها که بر اساس ادبیات پژوهش تدوین شده بودند، مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که رابطه بین هوش و خلاقیت زمانی که به صورت مکنون در نظر گرفته می شوند، بالاتر از زمانی است که این متغیرها به صورت مشاهده شده در نظر گرفته می شوند. نتیجه دیگر این بود که سرعت پردازش اطلاعات به عنوان عامل مرتبه بالاتر رابطه بین هوش و خلاقیت را مورد تبیین قرار می دهد. همچنین تأثیر غیر مستقیم سرعت پردازش اطلاعات بر خلاقیت بیشتر از تأثیر مستقیم آن بود، یعنی هوش به عنوان واسطه بین خلاقیت و سرعت پردازش اطلاعات عمل می کند. نتیجه گیری: نتیجه کلی این پژوهش کاوشی در جواب دادن به سؤالات اساسی در مورد ادبیات خلاقیت است و توانست به بخشی از سؤالاتی که در 50 سال اخیر در این حوزه مطرح است، پاسخ دهد. مثلا اینکه رابطه مشاهده شده بین هوش و خلاقیت ناشی از متغیر سومی به نام سرعت پردازش اطلاعات است. [1]. WAIS-R [2]. ZVT [3]. KDT
Background: Intelligence and creativity are two very important components of human intellectual abilities. So, to study and explain the relation of these two elements are the researchers intend. Objective: The main purpose of the current study was to find out the relationship between intelligence and creativity and to explain this relation through elementary cognitive factor (information processing speed). Method: A total of 418 students of Tehran human science faculties responded to the research instruments. The research instruments were: a) the sub-scales of Wechsler adult intelligence test (WAIS-R), b) Divergent thinking tests, c) Zahlen-Verbindungs-Test (ZVT,) and d) Coding Test (KDT). Structural equations model to examine the assumed model of the relationships among these variables were developed based on the research literature, were used. Result: The result indicated that, when this relationship investigates through latent variable analysis, the relationship boosts compared with it analyzed through observed variable. Another result of the study was the importance of information processing speed as a second-order factor in explaining the intelligence-creativity relation. In other words, processing speed is elementary cognitive ability that affects both intelligence and creativity simultaneously, and the indirect effect of processing speed on creativity was more than direct effect, in other word, intelligence mediated the processing speed and creativity relation. Conclusion: The results are explained in terms of their importance and possible applied aspects.