بررسی نقش هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در تبیین رابطه بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی

محورهای موضوعی : خلاقیت شناسی سازمانی و مدیریتی- مدیریت خلاقیت و نوآوری

عظیم زارعی ¹ (استادیار، دانشکده اقتصاد و مدیریت ، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران [e-mail])
علیرضا مقدم ² (استادیار، دانشکده اقتصاد و مدیریت ، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران [e-mail])
سهیلا مهمانوازان ³ (کارشناس ارشد، دانشکده اقتصاد و مدیریت ، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران (نویسندة مسئول) [e-mail])
مهری شهریاری ⁴ (کارشناسی ارشد ، دانشکده اقتصاد و مدیریت ، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران [e-mail])

تاریخ دریافت : 1394/04/20 تاریخ پذیرش : 1395/01/25 تاریخ انتشار : 1395/02/15

کلید واژه: یادگیری سازمانی, مدیریت دانش, هوش سازمانی, نوآوری سازمانی,

چکیده مقاله :

زمینه: این پژوهش به بررسی نقش هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در تبیین رابطه بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی می‌پردازد. روش: جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه کارکنان سازمان مرکزی و معاونت آموزشی دانشگاه سمنان است. حداقل حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 110 نفر برآورد شد و پرسشنامه ها با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای توزیع و جمع آوری شد. به منظور سنجش روایی ابزار تحقیق از روایی سازه مبتنی بر تحلیل عاملی تأییدی و برای تعیین پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن 83/0 بدست آمد که نشان از پایایی مناسب پرسشنامه دارد . یافته ها: فرضیات پژوهش به کمک مدل معادلات ساختاری؛ یعنی تحلیل مسیر بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOSصورت گرفته است. نتیجه گیری: مطابق نتایج به‌دست آمده، تأثیر مستقیم و معنادار هوش سازمانی بر نوآوری سازمانی و یادگیری سازمانی تأیید شد. تأثیر مستقیم و معنادار مدیریت دانش بر هوش سازمانی و نوآوری سازمانی نیز تأیید شد. همچنین مشخص شد که مدیریت دانش توسط هوش سازمانی به صورت غیر مستقیم بر نوآوری سازمانی نقش دارد.

چکیده انگلیسی:

Background: This research investigates the role of organizational intelligence and organizational learning in explaining the relationship between knowledge management and organizational innovation. Method: The statistical population of the current research is the personnel of educational assistant and central organization at Semnan University. For this purpose, 110 questionnaires have been gathered from a sample of this population. Confirmatory factor analysis (CFA) has been employed to assess the construct validity of the research questionnaire, and Cronbach’s alpha has also been applied to assess the reliability of the questionnaire, which has been calculated as 0.83. Findings: The hypotheses of the research have been tested using path analysis technique, which is the structural part of the structural equation modeling. Data analysis using SPSS and AMOS has been made. Result: According to results, the direct impact of organizational intelligence on organizational innovation and organizational learning has been supported; the direct impact of knowledge management on organizational intelligence and organizational innovation has been supported too. Meanwhile the indirect impact of knowledge management with the mediating role of organizational intelligence on organizational innovation has also been supported.

منابع و مأخذ:

الهیان، علی و زواری، محمد ابراهیم (1388)، هوش سازمانی؛ خاستگاه هوش کسب وکار، مجله تدبیر، 208، 49-52.

الهی، شعبان (1382)، هوشمندی سازمان، فصلنامه پیام مدیریت، 2 (2)،115-140.

باب الحوائجی، فهیمه؛ قاضی میر سعید، سید جواد و الهیان، علی (1388)، سنجش هوش سازمانی کارکنان کتابخانه‌های فردوسی مشهد و آستان قدس رضوی، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 1، 9-33.

بنی سی، پری ناز و ملک شاهی، علیرضا (1389)، بررسی رابطه­یبین مؤلفه های هوش سازمانی با سازمان یادگیرنده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، فصلنامه علوم تربیتی، 3(11)، 131-142.

بیک زاد ،جعفر؛ فردی آذر ،علی رضا و فتحی بنابی، رقیه (1389)، بررسی عوامل سازمانی مؤثر بریادگیری سازمانی منطقه 8 عملیات انتقال گاز،فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت ومنابع انسانی در صنعت نفت، 4 (12)، 33-64.

بیک زاد، جعفر؛ علائی، محمد باقر و اسگندری،کریم (1389)، بررسی رابطه هوش سازمانی مدیران با عملکرد آنان در سازمان های دولتی استان آذربایجان شرقی، پژوهش هایمدیریت، 3(8)، 143-163.

جمال زاده ، محمد؛ غلامی  ، یونس وحسن سیف، محمد (1388)، بررسی رابطه هوش سازمانی و یادگیری سازمانی در بین کارکنان و اعضای هیأت علمی منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی و ارائه الگویی جهت ارتقاء یادگیری سازمانی، فصلنامهرهبریومدیریتآموزشی، 3(2)،63-86.

حاجی پور، بهمن و کرد، مرتضی(1390)، اثرات پیمان های راهبردی بر روابط بین یادگیری سازمانی، نوآوری و عملکرد مالی شرکت، مطالعات مدیریت بهبود وتحول، 64، 141-166.

حسینعلی شیرازی، محمودآقا؛ طاهری گودرزی، حجت وقنواتی، اکبر (1390)، رابطه بین زیر سیستم تحول سازمانی در سازمان یادگیرنده با هوش سازمانی در شرکت مخابرات استان خوزستان، مجله  فراسوی مدیریت ،5(18) 18، 7-24.

ساعدی ، مهدی و یزدانی، حمید رضا (1388)، ارائه مدل فرآیندی برای پیاده سازی مدیریت دانش مبتنی بر یادگیری سازمانی در ایران خودرو : نظریه برخاسته از داده ها، نشریهمدیریتفناوریاطلاعات، 1(2)،صص67-84.

ستاری قهفرخی، م(1386)، رابطه بین زیر سیستم مدیریت دانش در سازمان یادگیرنده و مؤلفه های هوش سازمانی )مورد مطالعه: شرکت ذوب آهن اصفهان(، اولینکنفرانسملیمدیریت دانش.

ستاری قهفرخی، م (1389)، رابطه بین هوش سازمانی و سازمان یادگیرنده در صنعت فولاد ایران، اولینهمایشهوشسازمانیوهوشکسبوکار.

سیادت، سیدعلی؛ کاظمی، ایرج و مختاری پور، مرضیه (1389)، بررسی مقایسه ای رابطه بین هوش سازمانی و رهبری تیمی دربین اعضای هیأت علمی دانشگاه های دولتی اصفهان، چشم اندازمدیریتدولتی، 1، 87-99.

شاهین، شعله و فخیمی آذر، سیروس (1390)، بررسی روابط بین زیر سیستم مدیریت دانش و مؤلفه های هوش سازمانی در سازمان یادگیرنده، فراسویمدیریت ، 5(19)،211-234.

شکری، زینب و خیرگو، منصور(1388)، نقش یادگیری در نوآوری سازمانی، مجله تدبیر، 212، 45-48.

شهابی،مریم وجلیلیان، حمید (1390)، بررسی روابط بین  اینرسی دانش ،یادگیری سازمانی، ونوآوری سازمانی(مطالعه موردی شرکت  بهره برداری نفت و گاز غرب)، فصل نامه علمی پژوهشی  مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، 2(8)، 137-157.

شریفی، اصغرو اسلامیه، فاطمه (1387)، بررسی رابطه‌ بین یادگیری سازمانی و به کارگیری فن آوری‌های ارتباطات  واطلاعات در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار در سال تحصیلی 87-86، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1(2)، صص 1-22.

طالبی زاده، محدثه، و نورمحمد یعقوبی(1391) ، بررسی رابطه هوش سازمانی و نوآوری سازمانی در سازمان امور اقتصادی و دارایی شهر کرمان، دومین کنفرانس دانشجویی کارآفرینیکشور، تهران، دانشگاه شاهد.

طاهری هشی، علی؛ دارایی، رؤیا و دهقان، حبیب الله (1389)، موانع انسانی مدیریت دانش در سیستم مالی ارتش جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مدیریت نظامی، 37، 85-110.

طبرسا، غلامعلی؛ ابدالی، رقیه و حاتمی، سکینه (1390)، ارتقای خلق  دانش سازمانی:تبیین نقش هوش سازمانی و یادگیری سازمانی(شرکت سایپا)، پژوهش های مدیریت منایع انسانی، 1(3)،107-133.

علامه، سید محسن و زارع ،سید محسن ( 1387)، بررسی رابطه بین مدیریت دانش، نوآوری و عملکرد سازمانی، اولین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، TRIZ و مهندسی و مدیریبت نوآوری ایران، تهران، پژوهشکده علوم خلاقیت شناسی، نوآوری.

علوی، سمیه؛ ارباب شیرانی، بهروز و اسفندیاری، احسان (1393)، بررسی ارتباط یادگیری سازمانی و نوآوری از دیدگاه سیستم دینامیکی در مرکز تحقیقات مهندسی اصفهان، مدیریت تولید و عملیات، 5(1)، 71-92.

فرهنگ، ابوالقاسم؛ سیادت ، سید علی؛ مولوی، حسین و هویدا، رضا (1389)، بررسی ساختار عاملی اعتماد سازمانی و رابطه مؤلفه های آن با یادگیری سازمانی در دانشگاه های دولتی جنوب شرق کشور، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 55، 111-130.

فرهنگ، ابوالقاسم؛ سیادت، سید علی؛ هویدا، رضا و مولوی، حسین (1390)، بررسی رابطة ساده و چندگانة یادگیری سازمانی و اعتماد اجتماعی در سازمان با توسعة کارکنان دانشگاه های دولتی پزشکی و غیرپزشکی جنوب شرق کشور، مجله جامعه شناسی کاربردی، 22(41)، 159-182.

فلاح شمس، میر فیض؛ بوداقی خواجه نوبر، حسین و دلنواز اصغری، بیتا (1391) ، بررسی رابطه بین هوش سازمانی و خلاقیت کارکنان دردانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال 1388، مجله فراسوی مدیریت، 6(21)،149-166.

قربانی زاده، وجه اله ومشبکی، اصغر (1387)، ساخت و اعتبار یابی مقیاسی برای سنجش فرآیند یادگیری سازمانی، دو ماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، 15(29)، 85-100.

کشتکاران، علی؛ محبتی، فاطمه؛ هدایتی، سید پوریا و روشن فرد، آمنه (1388)، رابطه‌ سبک تفکر با نوآوری سازمانی مدیران ارشد و میانی بیمارستان های آموزشی شیراز، مجلهدانشکدهبهداشتوانستیتوتحقیقاتبهداشتی، 7(4)، 33-40.

کندی،کارول (1388) ، ارﺗﻘـﺎء و ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزی ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧـﺶ در ﺳـﺎزﻣﺎن، ترجمه مهدی ایران نژاد پاریزی، چاپ اول، کرج: انتشار موسسه تحقیقات وآموزش مدیریت و نشر مدیران.

کیوا ن آرا ، محمود؛ یزدخواستی ، علی؛ بهرامی، سوسن و مسعودیان، یوسف(1390)، رابطه مؤلفه های مدیریت دانش و هوش سازمانی در دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مدیریتاطلاعاتسلامت، 8(5)، 673-680.

محبوبی، طاهر و توره، ناصر(1387)، آسیب شناسی خلاقیت و نوآوری در دانشگاه، فصلنامه دانشگاه اسلامی، 12(1)، 75-125.

مختاری پور، مرضیه (1389)، رابطه استراتژیک هوش سازمانی و مدیریت دانش، توسعه مدیریت، 82،17-25.

مصلح، عبدالمجید و یاری بوزنجانی، احمد اله (1393)، تأثیر هوش سازمانی بر نوآوری فناورانه در شرکت‌های دانش بنیان،  فصلنامهعلمیپژوهشیمطالعاتمدیریت (بهبود و تحول)، 22(73)، 63-94.

ملائیان، صدیقه و اسلامیه، فاطمه (1389)، بررسی رابطه بین میزان برخورداری شرکت سایپا یدک از ویژگی های سازمانهای یادگیرنده با میزان هوش سازمانی در این شرکت، فصلنامهتازههایروانشناسیصنعتی/سازمانی، 1(4)، 77-88.

ملک زاده، غلامرضا (1389)، هوش سازمانی ؛ ابزاری قدرتمند در مدیریت شرکت های دانش محور،فصلنامه تخصصی  پارک ها و مراکز رشد، 22، 31-37.

مومنی، منصور و فعال قیومی، علی (1389). تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS، چاپ اول، تهران: نشر نو.

میر اسماعیلی، الهام (1386)، بررسی و مقایسه مدیریت دانش و یادگیری سازمانی در مدارس هوشمند و مدارس عادی شهر تهران، فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی، 2(2)، 149-169.

ودادی، احمد و عبدالعلیان، حمیده (1391)، بررسی رابطه بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی در منابع انسانی شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران، فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، 4(13).

هادیزاده مقدم،اکرم ؛ محبی، پروین و قلیچ لی، بهروز(1391)،  بررسی رابطه بین تسهیم دانش و نوآوری در سازمان‌های خدمات مالی: بانک رفاه کارگران، پژوهش های مدیریت در ایران، 17(1)، 201-220.

یوسفی ،احسان؛ فیضی،جعفر صادق و سلیمانی ،محمد (1391)، بررسی میزان تأثیر مدیریت دانش بر نوآوری، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 1(3)، 29-51.

 

Akgun,A.E.; Byrne,J.; & Keskin, H.(2007), Organizational intelligence: A structuration view, Journal of Organizational Change Management, Vol. 20,No.3, pp: 272-289.

Allameha, M.; Zamani, M.;& Davoodia, M .R. (2011), The Relationship between Organizational Culture and Knowledge Management (A Case Study: Isfahan University), Procedia Computer Science, Vol .3, PP :1224–1236.

Au, Y.A. ; Carpenter, D.; Chen, X.; & clark, J. G.  (2009), Virtual organizational learning in open sourse software development projects, Information & Management, Vol. 46,No.1, pp: 9-15.

Azma, F.& mostafapour, M. A.(2011), Identify Knowledge  management  And Organizational  learning Indicators and its relation With Creativity, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 30, pp: 2249 – 225.

Azma, F.; mostafapour, M. A.;& Rezaei, H.(2012).The application of information technology and its relationship with organizational intelligence. Procedia Technology. Vol. 1, pp: 94 – 97.

Bagozzi, R.P., Yi, Y. (1988), On the evaluation of structural equation models. Journal of the Academy of Marketing Science16, 74–94.

Bentler, P.M. (1990), Comparative fit indices in structural models, Psychological Bulletin107, 238–246.

Cantnera, U.; Joel ,K.;& Schmidtc, T. )2011), The effects of knowledge management on innovative success – An empirical analysis of German firms, Research Policy,PP:1-10.

Carneiro, A. (2001), The role of Intelligent Resources in KnowledgeManagement, Journal of Knowledge Management, Vol. 5, No. 4, PP:358-367.

Chang ,S.C.and Lee,M.S.(2008). The Linkage between knowledge  accumulation capability and organizational innovation,Journal of Knowledge Managament, Vol. 12, No. 1, pp: 3-20

Comlek , O.;  Kitapç , H.; Celik, V.;& Ozşahin,M.(2012), The effects of organizational  learning capacity on firm innovative performance. International Conference on Leadership, Technology and Innovation Management, Procedia - Social and Behavioral Sciences  , Vol. 41, pp: 367 – 374.

Damanpour, F. & Aravind, D. (2012), Managerial innovation: Conceptions, processes, and antecedents, Management and Organization Review, Vol. 8,No.2, pp: 423–454.

Ferna´ndez-Mesa, A., & Alegre, J. (2014), Entrepreneurial orientation and export intensity: Examining the interplay of organizational learning and innovation, International Business Review. 

Fraj, E.; Matute, J.; & Melero, I. (2015). Environmental strategies and organizational competitiveness in the hotel industry: The role of learning and innovation as determinants of environmental success. Tourism Managemen, vol.46, pp:30-42.

Fornell, C., Larcker, V.F.(1981), Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error, Journal of Marketing Research18, 39–50.

Ganter, A.& Hecker, A.(2013), Configurational paths to organizational innovation: qualitative comparative analyses of antecedents and contingencies, Journal of Business Research, No of Pages 8, pp:1-8.

Gülsoy,T.(2013).Human resource practices of an emerging-market multinational: Implications for enhancing organizational innovation. 2^nd International Conference on Leadership, Technology and Innovation Management, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol . 75, pp:498-507.

Gumusluoglu ,L. & Ilsev, A. (2009), Transformational leadership ,creativity and organizational  innovation, Journal of Business Research ,Vol . 62, pp:461-473.

Hu, B. (2014), Linking business models with technological innovation performance through organizational learning, European Management Journal, vol.32, pp: 587-595.

Javier, T.T.; Leopoldo, G.G.;&  Antonia , R.M.(2013), The relationship between exploration and exploitation strategies, manufacturing flexibility and organizational learning: An empirical comparison between Non-ISO and ISO certified firms, European Journal of Operational Research,pp:1-15.

Jiménez-Jimenez,D.& Sanz-value,R.(2011). Innovation ,organizational learning,and performance.Journal of business Research, Vol. 64, No.4, pp: 408–417.

Jiménez-Jimenez, D.; Sanz Valle, R.& Hernandez-Espallardo, M. (2008), Fostering innovation: The role of market orientation and organizational learning, European Journal of Innovation Management, Vol. 11, No.3, pp:389 – 412.

Joreskog, K.G., Sorbom, D. (1996) LISREL 8: Users reference guide, Scientific  International, Chicago.

Kim, K. H. (1998), an analysis of optimum number of response categories for consum Journal of Korean Academic Marketing Science, 1(1): 61–86.

Liao,S.H.; Fei,W.C.;& Liu ,C.T.(2008), Relationships between  knowledge inertia, organizational learning and organization innovation, Technovation, Vol. 28, pp: 183-195.

Liao, S.H .& Wu, C.c . (2010), System perspective of knowledge management, organizational learning, and organizational innovation, Expert Systems with Applications, Vol. 37, pp : 1096–1103.

Lu,T.T.&Chen,J.(2010), Incremental or radical? A study of organizational innovation:an artificial world approach, Expert Systems with Applications, Vol. 37, No. 12, pp:8193-8200.

Lyles, M. A.(2013), Organizational Learning, knowledge creation, problem formulation and innovation in messy problems, European Management Journal, pp:1-5.

Monacko, N.J.(2008), knowledge management in universities, Journal of Academy of U.P.M university, Vol .10, No.42.

Mooghali , A.R.& azizi. A.R .(2008), Relation  Between Organizational Intelligence Organizational knowledge Management  Development, World Applied Science  Jornal, Vol. 4, No. 1, pp: 1-8.

Nunnally, J. C. (1978), psychometric theory. 2 nd Ed. New York: McGraw- Hill

Resto,G. (2010), Orgenizational intelligence.attitudes And habits Of Hispanic entrepreneurs in the process of decision-making and business performance, humanities and Socialsciences.vol. /is. 70/ 12A(4766),0419-4209.

Sadeghi , Z .& Mohtashami, R.(2011), Relationship of strategic human resource practices and organizational innovation in one of the military centers, Iranian Journal of Military Medicine , Vol. 13, No. 2,pp; 97-102.

Staskeviciute,I.& Ciutiene,R. (2008), processes of  university organizational intelligence:Empirical research , The economic conditions of enterprisefunctioning. No.5,PP:65-71.

svobodova, A. & koudelkova, P.(2011), collective intelligence and knowledge management as a tool for innovations, economics and management, 16: 942-946

Tohidi, H.& Jabbari, M. M. (2012), Studying impact of organizational learning on innovating, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 31,pp: 408 – 413.

Torabi, M. & Goodarzi,M.(2009),The  Holding Knowledge & Innovation Based Companies,Transformation in Medical Sciences & Economic Growth, Hakim Research Journal, Vol. 12, No. 3, pp:10-17.

Walker, R.M.(2007), An Empirical Evaluation Of  Innovation Types and Organizational and Environmental Characteristics:Towards a Configuration Framework, Journal of  Public Administration  Research And Theory,Vol.18,pp: 591-615.