مطالعه‌ی اسنادی تأثیر بازی های آموزشی بر خلاقیت کودکان دبستانی

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

رباب رحمتی ¹ (استادیار گروه آموزش علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان البرز، کرج، ایران)
امیر کریمی ² (دبیر مطالعات اجتماعی، زنجان، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/12/22 تاریخ پذیرش : 1401/10/07 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: کودکان دبستانی, بازی, آموزش خلاقیت, مروری,

چکیده مقاله :

مقدمه: خلاقیت یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های شناختی است که توجه به آن در فرایند آموزشی به‌ویژه در دوره ابتدایی حائز اهمیت است. هدف: لذا پژوهش حاضر باهدف مطالعه‌ی تأثیر انواع بازی‌های آموزشی بر رشد خلاقیت دانش آموزان انجام‌شده است. روش پژوهش: از نوع مروری بود و پایگاه‌های اطلاعاتی نورمگز، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا، علم نت، مگیران و... با استفاده از کلیدواژه‌های پژوهش بررسی شدند و 19 مقاله مرتبط از بین مقالات منتشرشده از سال 1390 تا 1400 انتخاب و بررسی شدند.یافته‌های پژوهش: 84 درصد از مقالات تأثیر مثبت بازی بر خلاقیت کودکان دبستانی را اثبات کرده‌اند، 5 درصد از مقالات تأثیر منفی و 11 درصد تأثیر معناداری بین بازی و خلاقیت نشان ندادند. همچنین 29 درصد از پژوهش‌ها تأثیر بازی‌های کامپیوتری را بر خلاقیت کلی/تفکر انتزاعی/ بار شناختی/ انعطاف‌پذیری و سیالی/ پیشرفت تحصیلی نشان دادند. بازی‌های اکشن کامپیوتری / بازی‌سازی رایانه‌ای / ساعت بازی متوسط / تخیل/بازی وانمودی/ قصه‌گویی /شعر با 9 درصد بر خلاقیت اثر داشته و بازی‌های خلاقانه کانون پرورش فکری/ پرورش گیاهان و بازی/ بازی‌های درک، خطی و ترکیبی/ مبتنی بر برنامه درسی تابا/ بازی‌های ایفای نقش/ بازی‌درمانی خلاقیت محور/ بازی‌های آموزشی هندسی با 5 درصد بر خلاقیت تأثیر داشتند. بیشترین توجه مقالات به بازی‌های رایانه‌ای بیشترین بوده و تأثیر بازی‌هایی چون: بازی‌های کوهنوردی، دویدن، آواز خواندن، بازی در فضای باز و طبیعت، بازی‌های تجاری، بازی‌هایی با استراتژی‌های مؤثر، بازی‌های شرطی شده، بازی‌های جدی نقش‌آفرینی مغفول مانده‌اند.درنتیجه استفاده از بازی‌های آموزشی می‌تواند موجب افزایش خلاقیت دانش آموزان گردد و توجه به جنبه‌های مغفول مانده در پژوهش‌ها حائز اهمیت است.

چکیده انگلیسی:

ntroduction: Creativity is one of the most important cognitive components, which is important to pay attention to in the educational process, especially in the elementary period. Purpose: Therefore, the present research was conducted with the aim of studying the effect of various educational games on the development of students' creativity. Research method: It was a review type and databases of Nurmagz, comprehensive portal of humanities, scientific information center of academic jihad, Civilica, Alamnet, Mogiran, etc. were checked using research keywords and 19 related articles were published from 1390 to 1400 were selected and examined.Research findings: 84% of the articles have proven the positive effect of play on the creativity of primary school children, 5% of the articles showed a negative effect and 11% did not show a significant effect between play and creativity. Also, 29 percent of the studies showed the effect of computer games on general creativity/abstract thinking/cognitive load/flexibility and fluidity/academic progress. Computer action games / computer game creation / medium game hours / imagination / pretend play / storytelling / poetry has a 9% effect on creativity and creative games of the center of intellectual cultivation / plant cultivation and games / comprehension, linear and combined games / based on the Taba curriculum / Role-playing games/ creativity-based play therapy/ geometric educational games had a 5% effect on creativity. Most of the articles pay attention to computer games and the impact of games such as: climbing games, running, singing, outdoor and nature games, business games, games with effective strategies, conditioned games, serious games Role-playing has been neglected.As a result, the use of educational games can increase the creativity of students, and it is important to pay attention to the neglected aspects in researches.

منابع و مأخذ:

آسا، ک، نادری، ع، سیف نراقی، م .(1399). طراحی و اعتبارسنجی چهارچوب درس بازی‌های رایانه‌ای، به‌منظور پرورش خلاقیت دانش‌آموزان پایه ششم. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3 ), 69-94.

ابراهیم ، ا. غلامعلی لواسانی، م. ارجمندنیا، ع ، افروز، غ. (1400). بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش‌آموزان تیزهوش تحصیلی. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 11(1)، 22-1 .

احمدزاده بهشتی، س، علیزاده اجیرلو، س، بابا پور، ج، حامی، ا .(1399). اثربخشی کاربرد گیاهان در محیط آموزش و بازی بر پرورش خلاقیت کودک. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 15(59)، 127-141.

آقایی‌گلدیانی، ‌غیاثی،‌ ز(1399). مقایسه اثربخشی بازی‌درمانی و طرح‌واره درمانی بر روی ذهنیت کودک آسیب‌پذیر در کودکان دارای اختلالات یادگیری. پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش، 32(3)، 44-37.

امامی ریزی، ک، حقانی، ف، یوسفی، ع. (1398). بررسی تأثیر به‌کارگیری بازی‌های آموزشی در درس هندسه بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه سوم ابتدایی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)، 16(34 (پیاپی 61) ), 64-74.

    باقری، ن. لطیفی،ز(1400).اثربخشی مداخله بسته مغز برتر بر تمرکز، حافظه و خلاقیت دانش‌آموزان مقطع دبستان شهر اصفهان. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،10(4) ، 63-8.

باقری کراچی، ا، صادقی، س، رزمجو، م. (1397). مقایسه خلاقیت دانش‌آموزان علاقه‌مند به بازی‌های رایانه‌ای برحسب سبک، سابقه و میزان. راهبردهای آموزش (راهبردهای آموزش در علوم پزشکی،11(6)، 20-25.

بیرنگ، ن، علیوندی وفا، م. (1399). اثربخشی بازی‌درمانی خلاقیت محور بر عزت‌نفس, خلاقیت و کمرویی دانش‌آموزان کمروی مقطع ابتدایی. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 13(52)، 137-159.

پارسامنش، ف، صبحی قراملکی، ن (1392). تأثیر بازی‌های وانمودی شعر بر پرورش خلاقیت کودکان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 158-141.

پورروستایی اردکانی، س، عارفی، ز. (1396). مقایسه اثربخشی آموزش مبتنی بر بازی رایانه‌ای آموزشی و آموزش مبتنی بر فیلم آموزشی بر خلاقیت و انگیزش دانش‌آموزان. فناوری آموزش (فناوری و آموزش)، 12(1 )، 74-63.

توران پشتی، م؛ کریم زاده، ص. (1390). تأثیر بازی‌های رایانه‌ای بر خلاقیت و رابطه آن با سازگاری روانی دانش‌آموزان. نوآوری‌های مدیریت آموزشی (اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی)، 7(1) (مسلسل 25))، 55-68.

حسینی، ن، حجتی، ح، آخوندزاده، گ (1398). تأثیر بازی‌درمانی والدمحور بر خلاقیت کودکان پیش‌دبستانی. آموزش پرستاری. ۸ (۳) :۵۲-۴۶.

خزایی، س، مشهدی، ا. (1394). بررسی تأثیر بازی مجازی بر بار شناختی و خلاقیت فراگیران در پودمان ترکیبی آموزش نوشتار انگلیسی. مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، 10(1 (پیاپی 18))، 83-72.

خزایی، ک، جلیلیان، ن. (1393). تأثیر بازی‌های آموزشی رایانه‌ای بر پیشرفت تحصیلی و خلاقیت دانش‌آموزان مقطع ابتدایی. فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 5(2 (پیاپی 18))، 23-39.

داودی، م،یاعلی، ر، قدیری، ف، بهرام، ع. (1400). تأثیر روش‌های آموزشی بازی برای درک، آموزش ورزش، ترکیبی (بازی برای درک+ آموزش بازی) و خطی بر خلاقیت کودکان در فوتسال. رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی (حرکت)، 13(3 )، 311-293.

رادبخش، ن، محمدی فر، م، کیان ارثی، ف. (1392). اثربخشی بازی و قصه‌گویی بر افزایش خلاقیت کودکان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 195-177.

رمضانپور گلیرد، ز. یعقوبی، ا. پیرانی، ذ. تقوایی، د. (1401). اثربخشی مداخالت بازی محور مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی. نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،10(4) ، 158-137 .

روشنیان رامین، م،  علی‌آبادی، خ، دلاور، ع. (1399). بررسی تأثیر بازی‌سازی رایانه‌ای بر خلاقیت دانش‌آموزان دوره ابتدایی. فناوری آموزش (فناوری و آموزش)، 14(3) (پیاپی 55) )، 739-748.

صالحی، ط، علیمردانی، م،  قدرتی شهیدی، م (1400). اثربخشی بازی‌های کامپیوتری بر خلاقیت و واکنش‌های هیجانی کودکان، مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 57، 433 - 447.

علاءالدینی، ز، کلانتری، م، کجباف، م، مولوی، ح. (1394). تأثیر بازی‌های ایفای نقش بر خلاقیت هیجانی و شناختی کودکان. روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)، 12(45)، 25-15.

فلاح تفتی، ح، منتظری سانیج، ف، رضائی، م. (1399). تحلیل تأثیر اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای بر خلاقیت و نیت کارآفرینی (موردمطالعه: بازی-بازهای منتخب شهر یزد). توسعه کارآفرینی، 13(3 )، 381-400.

قربان دردی نژاد، ف، خزایی، س. (1393). بررسی تأثیر میدان بازی مجازی بر خلاقیت مشارکتی و پیشرفت یادگیری فراگیران در پودمان ترکیبی آموزش واژگان زبان انگلیسی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(3)، 31-1.

مرادی، ر، نوروزی، د. (1395). مقایسه اثربخشی آموزش از طریق بازی‌های آموزشی رایانه‌ای و روش سنتی بر مهارت‌های تفکر انتقادی و خلاقیت دانش‌آموزان تیزهوش. روانشناسی مدرسه، 5(2)، 131-150.

مهرعلی، ر، موحدی، ی (1397).تأثیر اسباب‌بازی‌های خلاقانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بر میزان خلاقیت کودکان دبستانی 7 تا 9 سال، مطالعات پیش‌دبستان و دبستان، 3(11)، 1-24.

نوری، ر، رحیمی مروتی، ر. (1400). استفاده از بازی در آموزش شیمی آلی. پژوهش در آموزش شیمی، 3(1)، 123-101.

یارمحمدی واصل، م، رشید، خ، بهرامی، ف. (1393). آموزش از طریق بازی بر بهبود نگرش ریاضی دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدایی. روانشناسی مدرسه، 3(3)، 122-135.

یوسفی، عاطفه (1394). کودکان از نظر جان دیویی، نشریه فلسفه و کودک، 3(1) (پیاپی ۹)، 90-83.

 

Ali, S., Payne, B. H., Williams, R., Park, H. W., & Breazeal, C. (2019). Constructionism, ethics, and creativity: Developing primary and middle school artificial intelligence education.Robots.Media.Mit.Edu. https://robots.media.mit.edu/wp-content/uploads/sites/7/2019/08/ Constructionism__Ethics__and_Creativity.pdf

Behnamnia, N., Kamsin, A., Ismail, M. A. B., & Hayati, A. (2020). The effective components of creativity in digital game-based learning among young children: A case study. Children and Youth Services Review, 116, 105227.https://doi.org/10.1016/J. CHILDYOUTH. 2020.105227

Bulut, D., Samur, Y. & Cömert, Z. The effect of educational game design process on students’ creativity. Smart Learn. Environ. 9, 8 (2022). https://doi.org/10.1186/s40561-022-00188-9

Caso, S., & van der Kamp, J. (2020). Variability and creativity in small-sided conditioned games among elite soccer players. Psychology of Sport and Exercise, 48, 101645.

     https://doi.org/10.1016/J.PSYCHSPORT.2019.101645

Çelikler, D., Demir Kaçan, S., & Yenikalaycı, N. (2021). Nomenclature of Cyclic and Aromatic Hydrocarbons by Educational Games: OrgChemGame. International Journal of Progressive Education, 17(4), 297–307. https://doi.org/10.29329/ijpe.2021.366.18

Daniyarova, A., Suad, A., Vecherinina, E., Seluch, M., & Ananishnev, V. (2022). Games for Science Education: is this technique effective for developing students’ creativity and scientific competence? World Journal on Educational Technology: Current Issues, 14(1), 28–41. https://doi.org/10.18844/WJET.V14I1.6629

Darni, R. (2020). English Game Education Application with Mobile Learning for Childhood. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(06), 1862–1868.

Dodd, H. F., Nesbit, R. J., & Maratchi, L. R. (2021). Development and evaluation of a new measure of children’s play: the Children’s Play Scale (CPS). BMC Public Health, 21(1), 1–11.

     https://doi.org/10.1186/s12889-021-10812-x

Kristanto, A., Mustaji, Mariono, A., Sulistiowati, & Afifah. (2019). Development of education game media for xii multimedia class students in vocational school. Journal of Physics: Conference Series, 1387(1), 012117. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1387/1/012117

Hammershøj, L. G. (2021). Creativity in children as play and humour: Indicators of affective processes of creativity. Thinking Skills and Creativity, 39, 100784. https://doi.org/10.1016/J.TSC.2020.100784

Hoang Minh Phu. (2019).  Developing creativity for children: Roles of parents.Critivity Development and Opportunities for Business and Startup Ideast: Ha Noi, Viet Nam.

https://www.researchgate.net/publication/335099597_Developing_creativity_for_children_Roles_of_parents

Lam, J. H. Y., & Tong, S. X. (2021). Drawing a New Picture: Children with Developmental Dyslexia Exhibit Superior Nonverbal Creativity. Research in Developmental Disabilities, 116, 104036.

     https://doi.org/10.1016/J.RIDD.2021.104036

Marda, M. (2020). Enhancing Deeper Learning Using Empathy and Creativity In Role-Playing Serious Games.

     https://core.ac.uk/download/pdf/333645501.pdf

Reyes-Chua, E. (2019). Games as effective language classroom strategies: a perspective from English major students. European Journal of Foreign Language Teaching.

     https://doi.org/10.5281/zenodo.2621548

Ruiz, M. F. L., Esclada, R. I., Balderama, J. H., Aguirre, A. A. I., Cutin, M. N. I., & Lozada, R. M. (2021). WISE game: wireless interactive software educational game. Indonesian Journal of Electrical Engineering and Computer Science, 23(3), 1357–1365.

     https://doi.org/10.11591/ijeecs.v23.i3.pp1357-1365

Satrio, Y. D., Wardoyo, C., Sahid, S., Fauzan, S., & Ma’ruf, D. (2021). The Effectiveness of Educational Games on Post-Pandemic Learning. KnE Social Sciences, July. https://doi.org/10.18502/kss.v5i8.9388

Vocaturo, E., Zumpano, E., Caroprese, L., Pagliuso, S. M., & Lappano, D. (2019). Educational games for cultural heritage. CEUR Workshop Proceedings, 2320(March), 96–106.

Walia, C. (2019). A Dynamic Definition of Creativity.

     Https://Doi.Org/10.1080/10400419.2019.1641787, 31(3), 237–247. https://doi.org/10.1080/10400419.2019.1641787.