بررسی رابطه خودآگاهی با خلاقیت و تفکر نقادانه در دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر پیشوا

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

فریبا حسینا ¹ (فارغ التحصیل کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران )
اسماعیل سعدی پور ² (استاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/09/26 تاریخ پذیرش : 1401/06/29 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: خلاقیت, خودآگاهی, تفکر نقادانه,

چکیده مقاله :

هدف: هدف این پژوهش، بررسی رابطه خودآگاهی با خلاقیت و تفکر نقادانه در دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر پیشوا بود. روش: پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نوع پژوهش و شیوه اجرا توصیفی-پیمایشی، از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل 391 دانش آموز دختر پایه ششم ابتدایی شهر پیشوا بود که با روش تصادفی خوشه ای 193 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه‌های خودآگاهی کوپر(1997)، خلاقیت عابدی (1372)و سنجش تفکر نقادانه کالیفرنیا (1992)، در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت و بعد از جمع آوری پرسشنامه‌ها، داده‌ها با روش همبستگی و با استفاده از نرم افزار spss تحلیل شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که بین خودآگاهی با خلاقیت و تفکر نقادانه در دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر پیشوا، ارتباط مثبت معنی‌داری وجود دارد و همچنین بین خلاقیت و تفکر نقادانه نیز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان گفت که سطح بالای خودآگاهی با سطوح بالای خلاقیت و تفکر نقادانه رابطه مستقیم دارد.

چکیده انگلیسی:

aim: The aim of this study was to investigate the relationship between self-awareness and creativity and critical thinking in sixth grade elementary school female students in Pishva.Method: The research was applied in terms of purpose and correlational in terms of the type of research and descriptive-survey method. statistical population consisted of 391 students in sixth grade elementary school girls in Pishva that 193 students were selected as a sample by cluster random sampling method. Cooper's self-awareness, Abedi's creativity and California critical thinking questionnaires were provided to students. After collecting the questionnaires, the data were analyzed by correlation method and SPSS software.Results: The results showed that there is a significant positive relationship between self-awareness and creativity and critical thinking in sixth grade elementary school girls in Pishva and also there is a positive and significant relationship between creativity and critical thinking.Conclusion: According to the results of this study, it can be said that high levels of self-awareness are directly related to high levels of creativity and critical thinking.

منابع و مأخذ:

اعظمی، زهرا. (1394). بررسی مؤلفه‌های هوش هیجانی و رابطه آن با مهارت‌های تفکر انتقادی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشکده‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.

امرایی، فروزان؛ قدمپور، عزت اله؛ شریفی، طیبه و غضنفری، احمد. (1398). مقایسه تأثیر آموزش  مهارت‌های وسعت بخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر خلاقیت (سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط) دانش‌آموزان. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(4)، 97-128.

امیدی، نبی؛ نصرالهی، فاطمه و  امیدی، محمدرضا.(1398). مدل‌یابی رابطه‌ی بین تفکر انتقادی و هوش هیجانی پرستاران. اخلاق و تاریخ پزشکی، 12(1)، 73-81.

امیری، مهدی و پرتابیان، اکبر.(1397). رابطه مؤلفه‌های هوش هیجانی با خلاقیت دانشجویان دانشگاه پیام نور با نقش تعدیل کننده جنسیت سن تحصیلات. نشریه نامه آموزش عالی، 11(44)،213-237.

ایمانی، جواد. (1397). بررسی رابطه هوش هیجانی و کیفیت زندگی کاری با خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش ناحیه دو بندرعباس. پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره،4(8)، 128-150.

بحرینی، ناهید و آقایی، اصغر. (1398). مقایسه‌ی تنظیم هیجانی و خودآگاهی در نوجوانان عادی و بزهکار، اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی،14(52)،57-66.

بختیاری، ایرج. (1389). مقایسه اثربخشی روش‌های آموزشی سخنرانی و بحث گروهی بر یادگیری مهارت خودآگاهی دانش‌آموزان پسر دوره‌ی راهنمایی شهر تویسرکان. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.

بدری گرگری، رحیم؛ فتحی آذر، اسکندر؛ حسینی نسب، داوود و مقدم، محمد.(1386). بررسی مهارت تفکر انتقادی دانشجو معلمان مراکز تربیت معلم تبریز. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز. 2(7)، 11-26.

به پژوه، احمد. (1388). خلاقیت چیست؟ کودک خلاق کیست؟. نشریه پیوند، 3(57) ،19-23.

پور فرج عمران، مجید. (1387). بررسی رابطه بین خلاقیت، هوش هیجانی و خودکار آمدی، اولین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی و نوآوری ایران،تهران،https://civilica.com/doc/56467

جهانی ملکی، سیف الله ؛ شریفی، مسعود ؛ جهانی ملکی، رعنا و نظری بولانی، گوهر.(1390).  رابطه سطح آگاهی از مهارت‌های زندگی با باورهای خودکارآمدی در دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی. پژوهش‌های نوین روانشناختی، 6 (22). 19-49.

حامدی نسب، صادق و عزیزی، معصومه.(1400). نقش واسطه‏ای تفکر انتقادی در ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی و خلاقیت با عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 23(90)، 115-130.

دلبری، سید هادی؛ فلاح، وحید و سعید، صفاریان همدانی. (1399). تأثیر هوش اخلاقی بر خودآگاهی دانش‌آموزان با رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی به منظور ارائه مدل. فصلنامه توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 11(ویژه نامه)، 102-114.

رادفر، صادق (1387). راهنمای تجربی مهارت‌های زندگی برای نوجوانان، تهران: وترانس.

رمضانپور، زهرا؛ یعقوبی، ابوالقاسم ؛ پیرانی،  ذبیح الله و تقوایی، داوود. (1401). اثربخشی مداخلات بازی محور مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 11(4)، 137-158.

رهنما، اکبر و عبدالملکی، جمال.(1388). ، بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد. اندیشه‌های نوین تربیتی. 5(2). 55-78.

سجادی، منیره سادات؛ شاه مرادی، سجاد و سلیمی، مهتاب. (1399). تأثیر آموزش سازه‌های رباتیک بر تفکر انتقادی و خلاقیت و یادگیری درس ریاضی دانش‌آموزان متوسطه اول شهر تهران. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،10(3)، 17-40.

سلیمان پور عمران، محبوبه و علیزاده، راحله. (1399). پیش بینی رابطه ی بین یادگیری مشارکتی، تفکر خلاق و تفکر انتقادی با مهارت‌های اجتماعی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی. توسعه آموزش جندی شاپور، 11(2)،132-145.

سلیمانی فر، امید؛ بهروزی، ناصر و صفایی مقدم، مسعود. (1394). نقش ویژگی‌های شخصیتی، شیوه‌های یادگیری و فراشناخت در پیش بینی تفکر انتقادی  دانشجویان کارشناسی. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. 8(1)، 60-67.

شفیع زاده، حمید و خوش اخلاق، علی. (1399). بررسی رابطه رهبری تحول آفرین و خلاقیت با یادگیری خودتنظیمی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 2(10)، 65-90.

طالب زاده نوبریان، محسن و نوروزی، عباسعلی. (1390). رابطه بین هوش هیجانی و آگاهی فراشناختی از راهبردهای خواندن با عملکرد تحصیلی دانشجویان گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. 2(2)، 1-21.

طالبی، محمدعلی و امیدوارفاز، منیره.(1400). بررسی رابطه سطح سواد رسانه با تفکر نقادانه و مهارت‌های اجتماعی در دانشجویان دانشگاه پیام نور بیرجند. فصلنامه رهپویه ارتباطات و فرهنگ، 1(2)، 21-30.

عبداللهی عدلی انصار، وحیده؛ عبداللهی، نیدا و فتحی آذر، اسکندر (1393). ارتباط تفکر انتقادی با خلاقیت، باورهای خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانشجو‌معلمان. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. (2)7. 41-52.

غفاری مجلج، محمد؛ قنبری زرندی، زهرا و هاشمی رزینی، سعداله (1388). رابطه هوش هیجانی و باورهای معرفت شناختی با خلاقیت، نشریه روانشناسی. 1(1)، 61-77.

فتاحی، فاطمه و ترکیان تبار، منصور. (1401).  بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت با نوآوری در طراحی برنامه درسی (مورد مطالعه: معلمان زن مقطع ابتدایی شهر خرم‌ آباد.  نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 2(17)، 101-115.

قادری، محمدرضا؛اصابت طبری، ابراهیم؛ مقصودی، علی و قادری، علیرضا. (1398). رابطه مؤلفه‌های هوش هیجانی با تفکر انتقادی دانشجویان مقطع ارشد دانشگاه بیرجند. کنفرانس بین المللی علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره، آموزش و پژوهش،تهران،https://civilica.com/doc /1010847

قنبری، سیروس؛ اردلان، محمدرضا و محمدی، بهرام. (1393). بررسی رابطه هوش هیجانی و خلاقیت با اثربخشی سازمانی مدارس دوره متوسطه شهرستان سنندج. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(2)،135-151.

لرنی، معصومه؛ ستوده، نعمت؛ جهان، فائزه  و اسدزاده، حسن (1400). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر رفتارهای پرخطر و نشانه‌های بیمارگون دانش‌آموزان دختر. فصلنامه علمی مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی،14(53)،11-32.

الله کرمی، آزاد و علی آبادی، خدیجه.(1391). نقش خلاقیت در پیش بینی تفکر انتقادی و شادکامی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 2(2)، 69-49.

مجیدی, اکبر؛ زرداری، سولماز و علی‌وند، زینب.(1400). نقش خودآگاهی بر عملکرد شغلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان آذربایجان شرقی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی،27(4)،651-678.

محمدزاده قلعه جوقی، آرزو؛ شریعتمداری، مهدی و خسروی، پرستو. (1394). بررسی رابطه بین هوش هیجانی با خلاقیت و بهبود عملکرد کارکنان اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران. پژوهش‌های برنامه ریزی درسی و آموزشی.(1)5. 88-71.

محمدی، سید داوود؛ قمی، مهین و مسلمی، زهرا.(1395). بررسی رابطه مهارت‌های تفکر انتقادی با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم. توسعه آموزش در علوم پزشکی، 9(23)، 90-101.

مصباح زالی، حمید.(1394). تبیین رابطه هوش هیجانی با خلاقیت و نوآوری سازمانی کارکنان بانک توسعه تعاون منطقه شمال غرب کشور. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.

موسوی، سید حسین. (1399). اثر بخشی آموزش خودآگاهی از منظر آموزه‌های اسلام بر کاهش فشار روانی دانشجویان. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی،17(37)،159-174.

مومنی، منصور و فعال قیومی، علی. (1389). تحلیل آماری با استفاده از spss. تهران: انتشارات مومنی.

میهن دوست، زهرا. (1397). ارتباط بین خودآگاهی، احساسات و مهارت‌های خواندن در دانش‌آموزان ابتدایی. علوم اجتماعی و علوم رفتاری. 2 (11)، 652-656.

نعمتی یار عزیز ،سجاد؛ نورالدین میرزایی، سجاد و داودی، رسول.(1400). بررسی عوامل آموزشی مؤثر بر رشد خلاقیت در بین دانش‌آموزان دوره متوسطه مدارس شهرستان تکاب.نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 11(3)،55-82.

 

Akyıldız, S. T., & Çelik, V. (2020). Thinking outside the box: Turkish EFL teachers’ perceptions of creativity. Thinking Skills and Creativity, 36, 100649.

Batastini, S. D. (2012). The relationship among student's emotional intelligence, creativity and leadership. Dissertation Abstract International Secction A: Humanities and Social Science, 62. (UMI No AAI 3006440).

Belda-Medina, J. (2022). Promoting inclusiveness, creativity and critical thinking through digital storytelling among EFL teacher candidates. International Journal of Inclusive Education, 26(2), 109-123.

Blakemore, T., & Agllias, K. (2018). Student reflections on vulnerability and self-awareness in a social work skills course. Australian Social Work, 72(1), 21-33

Bond, A. B., & Diamond, J. (2019). Thinking like a parrot: Perspectives from the wild. Chicago, IL: University of Chicago Press.

Carter AG, Creedy DK, Sidebotham M. (2018).Critical thinking in midwifery practice: A conceptual model. Nurse Education in Practice; 33: 114-20

Cheung, H. P. R. (2016).Teacher-directed versus child-centered: The challenge of promoting creativity in Chinese preschool classrooms, Pedagogy, Culture and Society, 25(1), 73-86.

Chin, S. T. S., Raman, K., Yeow, J. A., & Eze, U. C. (2012). Relationship between emotional intelligence and spiritual intelligence in nurturing creativity and innovation among successful entrepreneurs: A conceptual framework. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 57, 261-267.

Chung, Namyong; Ro, Gyoung-sug. (2004). the Effect of Problem-Solving Instruction on Children's Creativity and Self-Efficacy in the Teaching of the Practical Arts Subject. Journal of Technology Studies, v30 n2 p116-122.

Côté, S. (2017). Enhancing managerial effectiveness via four core facets of emotional intelligence. Organizational dynamics, 3(46), 140-147.

Facione, P. A., & Facione, N. C. (1992). CCTDI: A disposition inventory. Millbrae, CA.

GU, Q., & Su, Y. (2016). How does objective career success affect subjective career success? The moderating role of self-awareness. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 4(03), 227.

Halpern, M. (2009). The Enhance Critical Thinking Skills in Problem-solving and Resilience on high school students. Journal of Developmental Sciences, 15(2), 121-128.

Hetzroni, O., Agada, H., & Leikin, M. (2019). Creativity in autism: an examination of general and mathematical creative thinking among children with autism spectrum disorder and children with typical development. Journal of autism and developmental disorders, 49(9), 3833-3844.

Huang, C., Yang, C., Wang, S., Wu, W., Su, J., & Liang, C. (2020). Evolution of topics in education research: a systematic review using bibliometric analysis. Educational Review, 72(3), 281-297.

Jaikim, H., & Park, S. (2016). Development of the story template design and digital contents for promoting young children’s creativity, Indian Journal of Science and Technology, 9(44), 1-5.

Jauk, E. (2019). A bio-psycho-behavioral model of creativity. Current Individual Difference, 38, 1805-1812.

Kahlke R, Eva K. (2018). Constructing critical thinking in health professional education. Perspective. Med. Educ. 2018; 7(3):156-65.

Kase, T., Ueno, Y., Shimamoto, K., & Oishi, K. (2019). Causal relationships between sense of coherence and life skills: Examining the short-term longitudinal data of Japanese youths. Mental Health & Prevention, 13, 14-20.

Kreibich, A., Hennecke, M., & Brandstätter, V. (2022). The role of self-awareness and problem-solving orientation for the instrumentality of goal-related means.Journal of Individual Differences, 43(2), 57–69. https://doi.org/10.1027/1614-0001/a000355

Lam T, K. (2005). Developing creativity and problem solving through story telling for preschool children. Dissertation of Master of Education, University of Hong Kong.Opinion in Behavioral Sciences, 27, 1-6.

Li, W. (2022). Studying creativity and critical thinking skills at university and studentsfuture income. Thinking Skills and Creativity, 43, 100980

Liu, Y., & Pásztor, A. (2022). Effects of problem-based learning instructional intervention on critical thinking in higher education: A meta-analysis. Thinking Skills and Creativity, 45, 101069.‏

Noone T, Seery A. Critical thinking dispositions in undergraduate nursing students: A case study approach. Nurse Education Today. 2018; 68: 203-7.

Olatoye RA, Akintunde SO, Ogunsanya EA. (2011). Relationship between creativity and academic achievement of business administration students in south western polytechnics, Nigeria. Int African Res Review. 4(3a):134-149.

Quinn, M.F. (2000). Principles and Practice of Nurse Education (4th Ed.). London: University of Greenwich.

Reed, J. H. (1998). Effect of a model for critical thinking on student achievement in primary source document analysis and interpretation, argumentative reasoning, critical thinking dispositions, and history content in a community college history course. University of South Florida.

Susetyarini E, Fauzi A. Trend of critical thinking skill researches in biology education journals across Indonesia: From research design to data analysis. Int. J. Instruction. 2020; 13(1):535-50.

Tewari, R. & Sharma, E. (2016). An Investigation into the Expectations of the Recruiters and the Preparedness of the Management Graduates for Effective On-Job Performance. The IUP Journal of Soft Skills, 4(1), 14-23.

Tosuncuoglu, I. (2018). Place of Critical Thinking in EFL. International Journal of Higher Education, 7(4), 26-32.

Treffinger, D. J. & Isaksen, S. G. (2013). Teaching and applying creative problem solving: implications for at-risk students. International Journal for Talent Development and Creativity, 1(1), 87-97.

Walia, C. (2019). A dynamic definition of creativity. Creativity Research Journal, 31(3), 237-247.

Whiteley, T. R. (2014). Using the Socratic Method and bloom’s taxonomy of the cognitive domain to enhance online discussion, critical thinking, and student learning. Develop Business Simul Experient Learn, 33, 65-70.

Wolfradt, U. Felf, J. & Kostler, T. (2002). Self-perceived emotional intelligence and creative personality. Imagination, Cognition and Personality, 21(4), 293-300

World Health Organization. (2016). ICD-10: International statistical classification of diseases and related health problems, 10th Revision. ICD-10 Version: 2016.Retrieved from:

     https://icd.who.int/browse10/2016/e.

Yao, Y., Wang, P., Jiang, Y., Li, Q., & Li, Y. (2022). Innovative Online learning strategies for the successful construction of student Self-awareness during the COVID-19 pandemic: Merging TAM with TPB. Journal of Innovation & Knowledge, 100252

Zeki, A. (2015). The effects of microteaching on the critical thinking dispositions of preservice teachers. Australian Journal of Teacher Education, 40(6), 140-153.

Zhang, L. F., & Sternberg, R. J. (2011). Revisiting the investment theory of creativity. Creativity Research Journal, 23(3), 229-238.