رابطه بین مهارت حل مسئله و خلاقیت دانشجویان با نقش واسطه‌ گری خودکارآمدی تحصیلی: مدل یابی معادلات ساختاری

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

فاطمه محزون زاده بوشهری ¹ (دانشجوی دکتری علوم تربیتی گرایش برنامه ریزی درسی، دانشگاه آموزگاری تاجیکستان)

تاریخ دریافت : 1395/11/18 تاریخ پذیرش : 1396/01/29 تاریخ انتشار : 1396/02/01

کلید واژه: &quot, خودکارآمدی تحصیلی&quot, , &quot, مهارت حل مسئله&quot, , &quot, خلاقیت&quot, ,

چکیده مقاله :

زمینه: امروزه رتبه‌بندی جوامع و کشورها بیشتر بر پایه تولید دانش است که ریشه در خلاقیت افراد دارد. از دیدگاه مازلو خلاقیت را می توان به معنای بروز خویشتن به عنوان یک شخص خاص تعبیر کرد که به کمک حل خلاقانه مساله می توان آن را به بهترین روش افزایش داد. هدف: پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین مهارت حل مسئله و خلاقیت، با واسطه گری خودکارآمدی تحصیلی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش از لحاظ هدف تحقیق، کاربردی و از نظر روش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشجویان شهر دوشنبه بودند که در سال تحصیلی 2013-2014 مشغول به تحصیل بودند. جهت انتخاب نمونه از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای استفاده شد و به منظور برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد 250 نفر برآورد گردید. تکنیک جمع آوری داده ها سه پرسشنامه استاندارد مهارت حل مساله هپنر و پیترسون(1982)، خلاقیت عابدی(1983) و خودکارامدی تحصیلی اون و فرانمن(1998)می باشد. یافته ها : یافته ها حاکی از آن بود که مدل علّی مفروض از براش خوبی برخوردار بوده و در مجموع متغیرهای پژوهش 32 درصد از واریانس خلاقیت دانشجویان را تبیین نمود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مهارت حل مسأله علاوه بر تاثیر مستقیم بر خلاقیت به صورت غیرمستقیم نیز از طریق خودکارآمدی تحصیلی بر خلاقیت دانشجویان تأثیر دارد. بدین معنی که خودکارآمدی تحصیلی می تواند در رابطه بین مهارت حل مسأله و خلاقیت، نقش میانجی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Abstract Today, ranking and classifying the societies and nations are based on knowledge produce which is resulted from individuals' creativity. According to Maslow, creativity can be interpreted as self-emerging as a special person by which creative problem solving can be increased through the best way. The main purpose of this study is to define the relationship between the skill of problem solving and creativity with moderating curricular self-efficacy. It is a descriptive-surveying research.The statistical population consisted of all students in the city of Dushanbeh, using the Cocran formula of whom 250 were selected by multistage cluster sampling. Data were collected using Happner-Peterson's problem-solving skill Inventory (1982), Owen-Froman's Academic Self-efficacy Scale (1998), and Abedi's Test of Creativity (1983). Findings showed that presumed causative model had acceptable goodness fitness and 32 percent of variance of students' creativity is explained. Also, findings showed that the skill of problem solving could positively affect the creativity and affect indirectly students' creativity through curricular self-efficacy meaning that the curricular self-efficacy could be acted as a moderator for the skill of problem solving and creativity.

منابع و مأخذ:

احمدی، غلامعلی و عبدالملکی، شوبو(1392). مجله مطالعات آموزش و یادگیری. دوره پنجم، شماره اول، بهار و تابستان 1392، پیاپی 2/64، صص 1-21.

احمدی، محمدسعید؛ حاتمی، حمیدرضا؛ احدی، حسن و اسدزاده، حسن(1392). تاثیر آموزش های مهارت های ارتباطی بر باورهای خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر. فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. سال چهارم، شماره چهار، زمستان 92.صص 105-118.

ایروانی، محمود؛ صبحی قراملکی، ناصر و مهرافزون، داریوش(1392). اثربخشی آموزش مؤلفه‌های خودکارآمدی بر افزایش خلاقیتدانش آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره 3، شماره 3 ، زمستان 1392. صص 69 - 91.

بندک، موسی؛ ملکی، حسن؛ عباس پور، عباس و ابراهیمی قوام، صغری(1393). بررسی تاثیر آموزش های مهارت های زندگی بر خلاقیت دانش آموزان.  فصل نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره چهارم، شماره یک، تابستان 93. صص 189-  200.

پاکیزه، علی(1394). بررسی تأثیر شیوه آموزشی تلفیقی هنر بر خلاقیت و یادگیری دانش آموزان پسر سال اول دبستان. توسعه آموزشی جندی‌شاپور، فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، سال ششم، شماره 1، بهار 94. صص 52-60.

پاناجیوتس، کامپی لیس، النی برکی. رهنمودهایی برای پرورش تفکر خلاق. ترجمه: احمد شریفیان.(1394). رشد تکنولوژی آموزشی، دوره سی ام، شماره 7، فروردین 1394. صص 18-21.

پایندانی، جمشید.(1394). اهمیت و ضرورت داشتن تفکر خلاق. ماهنامه مهندسی مدیریت، سال هشتم، آبان و آذرماه 1394، شماره 63. صص 2-3.

پورقاز، عبدالوهاب؛ محمدی، امین و دوستی، مرضیه(1391). تأثیر خودکارآمدی تحصیلی و خستگی شناختی بر حل مسائل شناختی دانش آموزان، مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 4، دوره 9، شماره 15، تابستان 1391. صص 66-86.

حاجی یخچالی، علیرضا؛ مروتی، ذکر اله و فتحی، فتانه(1393). رابطه ویژگی‌های شخصیت، باورهای هوشی و هدف‌های پیشرفت با خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان دختر دبیرستانی. فصلنامه شخصیت و تفاوت‌های فردی، سال سوم، شماره 4، تابستان 1393، 75- 92.

حبیب زاده، حسین؛ خواجه علی، نسیری؛ خلخالی، حمیدرضا و محمدپور، یوسف(1393). بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر شواهد بر خودکارامدی دانشجویان پرستاری. گام های توسعه در آموزش پزشکی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، دوره یازدهم، شماره چهارم.صص 500-507.

حسینی، سیدیدالله(1392). بررسی تاثیر آموزش مهارت های تحصیلی بر خودکارآمدی دانش آموزان مقطع متوسطه آموزش و پرورش زیدون. پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی. دانشکده تحصیلات تکمیلی بوشهر.

حکمتی پور، نفیسه؛ بهنام وشانی، حمید رضا؛ واقعی، سعید و اصغری نکاح، سید محسن( 1394). بررسی تاثیر قصه گویی بر خودکارامدی تحصیلی کودکان 12-7 سال مبتلا به تالاسمی. فصل نامه مراقبت مبتنی بر شواهد. پاییز 1394، 5(16)، 19-28.

خواجه، لاله و حسین چاری، مسعود.(1390). بررسی رابطه اضطراب اجتماعی و جو روانی اجتماعی کلاس با خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان دوره راهنمایی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 7 (20)، 7- 23.

رحیمی وند، مریم و عباس پور، عباس.(1394). تأثیر شیوه‌های جدید آموزش بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان. فصل‌نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره چهارم، شماره چهارم، بهار 94، ص119-142.

رنجدوست، شهرام و عیوضی، پروانه.(1392). بررسی رابطه هوش هیجانی دبیران با تفکر خلاق دانش آموزان متوسطه. پژوهش در برنامه ریزی درسی، دوره دوم، شماره 9(پیاپی36)، سال دهم، بهار 92.

شکوهی یکتا، محسن؛ دوایی، مهدی؛ زمانی، نیره؛ پورکریمی، جواد و شریفی، علی.(1392). تأثیر آموزش «من می‌توانم مشکل را حل کنم» بر بهبود مهارت حل مسأله و مهارت‌های اجتماعی دانش آموزان پیش‌دبستانی و پایه اول. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. سال 15، شماره 3، پاییز 1392. صص 73- 82.

صبوحی، اسماء(1392). بررسی ارتباط بین خودکارامدی تحصیلی و خلاقیت با رشته های تحصیلی دبیرستانهای دخترانه و پسرانه عالی شهر. پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی. دانشکده تحصیلات تکمیلی بوشهر. چاپ نشده.

طباطبایی، زهرا؛ اوجی نژاد، احمدرضا و قلتاش، عباس.(1394). رابطه هوش اجتماعی با مهارت‌های کارآفرینی و خلاقیت دانش آموزان هنرستان‌های شهر شیراز. فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال ششم، شماره 1، بهار 94، پیاپی 21. ص 85- 101.

عرب زاده، مهدی؛ کدیور، پروین و دلاور، علی.(1393). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بر مهارت حل مسأله اجتماعی دانش آموزان. دو فصلنامه شناخت اجتماعی، سال سوم، شماره 6، زمستان 1393.  صص 71-82.

غفوری آثار، مریم؛ میرهاشمی، مالک و گنجی، حمزه.(1395). سهم هوش فرهنگی، ویژگی های شخصیتی و عوامل جمعیت شناختی با میانجی گری انگیزش پیشرفت در تبیین خلاقیت دانش آموزان دوره متوسطه، فصلنامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6 (1)، 91-108.

فتحی آذر، اسکندر؛ گرگری، رحیم و احراری، غفور.(1393). تأثیر آموزش فن شش کلاه تفکر دوبونو بر گرایش تفکر انتقادی و خلاقیت دانش آموزان. فصل‌نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره چهارم، شماره 1، تابستان 93. صص 159- 188.

قدم پور، عزت الله؛ یوسف وند، لیلا و رادمهر، پروانه.(1395). تأثیر آموزش برنامه جرات ورزی بر میزان تفکر انتقادی( خلاقیت، بالندگی و تعهد) در دانش آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه اول شهر خرم آباد. فصل‌نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره ششم، شماره 2، پاییز95. صص1-18.

قراباغی، حسن؛ امیرتیموری، محمدحسن و مقامی، حمیدرضا (1390). بررسی رابطه‌ بین خلاقیت با خودکارآمدی رایانه‌ای در دانشجویان کارشناسی رشته‌ی تکنولوژی آموزشی دانشکده‌ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال اول، شماره دوم، بهار و تابستان 90،ص151-178.

کدخدایی، مریم و سلیمانی، آمنه.(1394). مقایسه آموزش به روش بدیعه پردازی و روش سخنرانی بر افزایش خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر پایه ابتدایی زرین‌شهر. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، سال دوازدهم، دوره دوم، شماره 18(پیاپی 45). تابستان 94. صص 119-130.

گیلک، ملیحه؛ علیزاده محمدی و باقری، فریبرز.(1392). رابطه تاب‌آوری و خود پنداشت با خودکارآمدی معلولان جسمی دختر: نقش واسطه‌ای خلاقیت. روان‌شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی- سال نهم، شماره 35، بهار 1392، صص307-315.

مازلو، آ. اچ.(1371). به‌سوی روانشناسی بودن. ترجمه: ا. رضوانی. مشهد، انتشارات قدس رضوی (تاریخ انتشار اثر اصلی، 1986).

مال امیری، منصور.(1394). تئوری سیستمی خلاقیت در سازمان. فصلنامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره چهارم، شماره چهارم، بهار 94، صص 163-207.

نوری، فریده؛ میرشاه جعفری، سید ابراهیم و سعادتمند، زهره.(1394). بررسی رابطه بین خودباوری تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در درس فیزیک مبتنی بر انگیزه تحصیلی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. سال دوازدهم، دوره دوم، شماره 19، (پیاپی 46). پاییز 1394. صص 75-89.

ولی زاده قره قوزلو، حسین؛ عسکری مبارکه، کریم و کلانتری، مهرداد.(1395). اثربخشی روش های القاء خلق مثبت بر بهبود خلاقیت سیالی کلامی و انعطاف پذیری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد. فصل‌نامه علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره ششم، شماره 2، پاییز95. صص143-158.

یوسفی، علیرضا؛ غرضی، فاطمه و گردان شکن، مریم.(1391). تأثیر آموزش حل مسأله بر خودکارآمدی و خودکارآمدی ادراک‌ شده در نوجوانان. مجله تحقیقات علوم رفتاری، شماره 27، 1391.  ص 421-430.

 

Altunsoy, S. Çimen, O., Ekici, G., Atikc, A. D., & Gokmen, A. (2010). An assessment of the factors that influence biology teacher candidates’ levels of academic self-efficacy. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2377-2382.

AlperAy, F., Karakaya, A., & Yilmaz, K. (2015). Relations between selfleadership and critical thinking skills. Procedia- social and Behavioral sciences, 207: 29- 41.

Eizadi Fard R, Sepasi Ashtiani M. (2010). Effectiveness of cognitive behavioral therapy with problem solving skills training on reduction of test anxiety symptoms. J Behav Sci. 2010; 4(1):23-7.

1. (1991).   Problem-   solving   appiraisal   and   psychological   adjustment following spinal cord injury.  Cognitive therapy and research. 15(5), 387- 398.

Kirovova I. (2010). "The need for career counseling in the Czech context." procedia social and behavioral sciences, 5, PP: 1708-1712.

Mathisen, G. E., & Bronnick, K. S. (2009).Creative self-efficacy: An intervention study. International Journal of Educational Research, 48 (1), 21-29.

Roni, M. (2010). Successful problem solving. Journal of Research in Science Teaching, 47(9), 1094-1115.

Saif, Ali. (2012). "Modern educational psychology ", psychology of learning and teaching. Tehran, Doran.

Shure MB. (2000). I Can Problem Solve (ICPS): An Interpersonal Congestive Problem Solving Program for Children. Affiliated with MCP:Hahnemann University; 2000.

Smith L.Laurd L. (2012). "Exploring the advantages of blended instruction at community style, and self-esteem of nursing student in Korea", Nurse Education Today, 30 (8). PP: 731-736.

Torrance.E.P. (1987). Teaching for Creativity.In Isaken, S.G.(Ed.),frontiers of creativity research:beyond the basics(pp.189-215).Buffalo,NY:Berly limited.

Turnbull, M., Littlei, A., & Allan, M. (2010). Creativity snd collaborative lwarning and teaching strategies in thedrsign dis crippling Indication. Arts Education Policy Review, 111, 52-62.

Yang, H. L. & Cheng, H. H. (2009). Creative self- efficacy and its factors: An empirical study of information system analysts and programmers. Computers in Human Behavior, 25(2), 429-438.