نقش میانجی خودکار آمدی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه ای دختران دانشجو دانشگاه آزاد اسلامی

محورهای موضوعی : روان شناسی

مهتاب یکانی ¹ , سیده معصومه عزیزیان ²

1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - دکتری، گروه علوم تربیتی - مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر ، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/09/24 تاریخ پذیرش : 1403/05/24 تاریخ انتشار : 1403/05/17

کلید واژه: خودکار آمدی عمومی , فرا شناخت , و اضطراب رایانه,

چکیده مقاله :

هدف : در تحقیق حاضر به بررسی نقش میانجی خودکار آمدی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه ای دختران دانشجوپرداخته شده است روش پژوهش : توصیفی و از نوع همبستگی به شیوه معادلات ساختاری و مقطعی انجام شد . جامعه آماری شامل کلیه دختران دانشجوی مقطع کارشناسی دانشکده روانشناسی واحد تهران مرکز در سال تحصیلی 1402-1401 بوده است و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد ۲۲۵ دانشجوی دختر به عنوان نمونه انتخاب شده و به پرسشنامه های فرا شناخت ولز ، کاترایت و هاتن (۲۰۰۴) ، اضطراب رایانه ای هاینس ، گلاس و نایت (۱۹۸۷) و خودکارامدی شررو مادوکس (۱۹۸۲) پاسخ داده اند . تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گیری از مدل معادلات ساختاری ونرم افزارهایspss18 وAmoss23 انجام پذیرفت . یافته ها : بررسی حاصل از داده های بدست آمده نشان داد که فراشناخت و خودکارامدی بر اضطراب رایانه ای اثری برابر ۲۶۲/. و ۲۴۹/. دارند و مسیرهای فراشناخت وخودکار امدی به طورمشخص ۸۰/. و ۷۲./. از واریانس مشترک اضطراب رایانه ای را تبیین وپیش بینی می کنند . نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که مدل معادلات ساختاری پژوهش دارای برازش مناسبی میباشد و نتایج حاکی از آن بود که باورهای فراشناختی وخودکارامدی در اضطراب رایانه ای بسیار تاثیرگذار است بنابر این با در نظر گرفتن این عوامل و اقداماتی مناسب میتوان اضطراب رایانه ای را کاهش داد.

چکیده انگلیسی:

Aim: In this research, the mediating role of self-efficacy in the relationship between metacognition and computer anxiety of female students has been investigated. Research method: Descriptive and correlation type was conducted using structural and cross-sectional equations. The statistical population includes all undergraduate female students of the Faculty of Psychology, Tehran Center, in the academic year 1402-1401, and using the available sampling method, 225 female students were selected as a sample and applied to Wells, Cutright and Hutton's metacognitive questionnaires. (2004), Haynes, Glass and Knight's (1987) computer anxiety and Maddox's self-efficacy (1982) have answered. Data analysis was done using structural equation model and spss18 and amoss23 software. Findings: The analysis of the obtained data showed that metacognition and self-efficacy have an effect of 0.262 and 0.249 on computer anxiety, and the paths of metacognition and self-efficacy specifically account for 0.80 and 0.072 of the common variance of computer anxiety. They explain and predict. Conclusion: The results of the research showed that the structural equation model of the research has a good fit and the results indicated that metacognitive and self-efficacy beliefs are very effective in computer anxiety, therefore by considering these factors and appropriate measures, computer anxiety can be reduced.

متن کامل:



نقش میانجی خودکار آمدی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه ای دختران دانشجو

مهتاب یکانی¹   - سیده معصومه عزیزیان²

 

چکیده

در تحقیق حاضر به بررسی نقش میانجی خودکار آمدی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه ای دختران دانشجوپرداخته شده است. پژوهش  توصیفی و از نوع همبستگی به شیوه معادلات ساختاری و مقطعی انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه دختران دانشجوی مقطع کارشناسی  دانشکده روانشناسی واحد تهران مرکز به تعداد 1600 نفر در سال تحصیلی 1402-1401 بوده است و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد ۲۲۵  دانشجوی دختر به عنوان نمونه انتخاب شده و به پرسشنامه های  فراشناخت ولز ، کاترایت و هاتن، اضطراب رایانه ای هاینس ، گلاس و نایت و خودکارامدی شررو  مادوکس  پاسخ داده اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گیری از مدل معادلات ساختاری ونرم افزارهای spss18 وAmoss23 انجام پذیرفت . بررسی حاصل از داده های بدست آمده نشان داد که فراشناخت و خودکارامدی بر اضطراب رایانه ای اثری برابر ۲۶۲/. و ۲۴۹/. دارند و مسیرهای فراشناخت وخودکار امدی به طورمشخص ۸۰/. و ۷۲./. از واریانس مشترک اضطراب رایانه ای را تبیین وپیش بینی می کنند . نتایج پژوهش نشان داد که مدل معادلات ساختاری پژوهش دارای برازش مناسبی می باشد و نتایج حاکی از آن بود که باورهای فراشناختی وخودکارامدی در اضطراب  رایانه ای بسیار  تاثیرگذار است بنابر این با در نظر گرفتن این عوامل و اقداماتی مناسب میتوان اضطراب رایانه ای را کاهش داد.

 

واژگان کلیدی: خودکار آمدی عمومی، فرا شناخت ،اضطراب رایانه.

 

 

مقدمه

اضطراب حالتی روانشناختی است که تقریبا همه انسانها در طول زندگی به درجات مختلف تجربه میکنند، اما زمانی که افزایش می یابد وبه سطحی میرسد که موجب پریشانی و تعارض شود به عنوان یک اختلال شناخته می شود . دانش آموزان و دانشجویان نیز به دلیل مواجهه با چالشهای مختلف و فشارهایی که در طول تحصیل متحمل می شوند ، درجاتی از اضطراب را درطول تحصیل خود نشان می دهند (ظاهر زاده فرخی و همکاران ، ۱۴۰۱) . یکی از مواردی که پژوهش ها از جمله پژوهش اکبری بور رنگ و رضائیان (۱۳۸۷) نشان داده است که موجب اضطراب دانشجویان می شود سیستم های فناوری اطلاعات و ارتباطات علی الخصوص کار با سیستم های رایانه ای است .در حالیکه فناوریهای ارتباطی به سرعت در حال تاثیر گذاری بر الگوهای زندگی، کسب وکار و آموزش هستند ( رضوی ، ۱۴۰۲) به طوری که رابطه فن آوری رایانه و آموزش و پرورش و نیز چگونگی کاربردهای آن مسئله روز شده است و اهمیت آن به قدری آشکار است که نمی توان به سادگی آن را نادیده گرفت.در طی دهه گذشته تاکید بر کاربرد فنا وری رایانه در زندگی روزمره وحتی بیشتر از آن در حیات دانشگاهی وجود داشته است، دانشجویان به طور فزاینده ای ملزم می شوند تکالیفی را بر روی رایانه آماده سازند و برای پروژه های کلاسی از نرم افزار وسخت افزار رایانه ای استفاده کنند ( زارع و پوراصغر ۱۳۹۴).بدین جهت است که بررسی اضطراب و موضوع اضطراب رایانه در دانشجویان و عوامل تاثیر گذار در آن به جهت کنترل نشانه های اضطرابی که منجر به کاهش تمایل جهت استفاده از رایانه ها شود حائز اهمیت می گردد . همچنین  پژوهشهای مختلفی که در حوزه آموزش و دانشگاهها انجام پذیرفته نشان دهنده اهمیت مهارت های فراشناختی و خودکار آمدی در جنبه های مختلف عملکردی دانشجویان می باشد . بر اساس بررسی موتور های جستجو، پژوهشی که پیرامون سه متغیر فراشناخت ، خودکار آمدی و اضطراب رایانه در دانشجویان باشد یافت نشده است اما پژوهشهای مشابه موجود می باشد . در این راستا شهنی ییلاق و همکاران (۱۳۹۱) به رابطه  فراشناخت و  خودکار آمدی  اشاره داشته اند . همچنین حمیدی و شیر زاد (۱۳۹۵) در پژوهش خود بیان کردند که مهارت های فراشناختی موجب افزایش خودکار آمدی می شود و معتقدند فراشناخت ، شناختی است ورای شناخت و تفکر عادی و به آگاهی فرد از شناخت ، یادگیری و تفکر خود اطلاق می گردد و معتقدند با در نظر گرفتن نقش مهم رایانه در دنیای امروز ، یکی از مفاهیمی که در حوزه رایانه مطرح شده مفهوم خودکار آمدی است که خود کار آمدی به توانایی ادراک شده فرد در انطباق با موقعیت های مشخص گفته می شود.

فراشناخت به دانش مربوط به فرآیندهای شناختی و تنظیم آگاهی اشاره دارد . باورهای فراشناختی دانش دقیق‌ و ارزیابی پایدار از افکار فرد است . باورها شامل باورهای منفی درباره کنترل ناپذیری و خطر ناک بودن افکار ، اعتماد شناختی و نیاز به کنترل و خودآگاهی شناختی تقسیم می شود (راجیر و همکاران ، ۲۰۲۰)فراشناخت مجموعه گسترده ای از فرآیندهای مرتبط با خودآگاهی و خود ارزیابی بر اساس توانمندیها تجارب شناختی و هیجانی افراد می باشد (رافرد و همکاران ، ۲۰۲۰). پردازش های فراشناختی در چهار بخش توسط کلرک و همکاران (۲۰۱۴) معرفی شده که شامل: انتخاب اطلاعات، حفظ اطلاعات در ذهن ، بازسازی اطلاعات و مسیر یابی مجدد اطلاعات می باشد .

همانطور که اشاره گردید متغیر دیگر پژوهش حاضر خودکار آمدی می باشد ، بیرامی و پور فرج (1392)در پژوهشی مشابه چنین نتیجه گرفتند که بین باورهای فراشناختی و همچنین خودکار آمدی با اضطراب (امتحان) همبستگی وجود دارد . خودکار آمدی را قضاوت های اشخاص در ارتباط با توانمندی هایشان برای به نتیجه رساندن سطوح طراحی شده عملکرد تعریف کرده اند . درواقع خودکار آمدی مفهومی کلی می باشد که نشان می دهد افراد تا چه حدی به توانائیهای خود برای ‌کنار آمدن با عوامل مختلف اعتقاد دارند (موری و سیلییرز،2019) به نظر می رسد اشخاصی که دارای خود کار آمدی بالا هستند تلاش بیشتری داشته و پشتکار بیشتری از خود نشان می دهند(خیاط غیاثی و همکاران ، ۱۴۰۲). با توجه به موارد مطروحه و با توجه به اینکه پژوهشی که به بررسی هر سه متغیر در دانشجویان بپردازد یافت نشده است، پژوهش حاضر به دنبال بررسی این سوال پژوهشی است که آیا خودکار آمدی دختران دانشجو می تواند بین فراشناخت واضطراب رایانه را میانجیگری نماید ؟

روش پژوهش

تحقیق حاضر توصیفی و مقطعی از نوع همبستگی به شیوه معادلات ساختاری است که اضطراب رایانه ای به منزله متغیر برونزا، خودکار آمدی به عنوان متغیر واسطه ای و فرا شناخت به عنوان متغیر درون زا در نظر گرفته شدند. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان دختر مقطع کارشناسی دانشکده روانشناسی واحد تهران مرکزی به تعداد 1600 نفر می باشد و نمونه پژوهش ۲۲۵ نفری در فاصله زمانی مهرماه ۱۴۰۱ تا دیماه ۱۴۰۱ به صورت در دسترس ( داوطلب ) انتخاب شده اند . ملاک ورود داوطلب به طرح پژوهشی داشتن حداقل 19 سال سن و به اتمام رساندن ترم یک و داشتن حداکثر 40 سال سن و به اتمام نرسیدن دوران کارشناسی می باشد. به منظور تعیین حجم نمونه مطلوب در معادلات ساختاری پیشنهاد کلاین (۲۰۱۶) ملاک عمل قرار گرفته است . از دیدگاه کلاین برای آزمونهای معادلات ساختاری تعداد نمونه ها ۵/۲ تا ۵ برابر تعداد ماده های پرسشنامه باشد، مکفی خواهد بود. با توجه به ۶۶ ماده ای بودن پرسشنامه ها تعداد ۱۶۵ نمونه معرف جامعه می باشد،اما با هدف بالا بردن قابلیت تعمیم پذیری نتایج پژوهش تعداد نمونه ها بیشتر در نظر گرفته شد و نهایتا ۲۲۵ پرسشنامه تکمیل مورد بررسی قرار گرفت .در این تحقیق، جهت رعایت نکات اخلاقی پرسشنامه ها بدون نام بودند و پاسخگویی به سوالات اختیاری بود .اصول اخلاقی پژوهش شامل رازداری و حفظ حریم خصوصی اشخاص رعایت شد.

ابزار های گرد آوری

مقیاس خودکار آمدی عمومی : پرسشنامه خودکار آمدی عمومی توسط شرر و همکاران (۱۹۸۲) تهیه شده است و دارای ۱۷ گویه است و پاسخ گویه ها به صورت پنج درجه ای از مقیاس لیکرت بوده و شامل کاملا مخالفم تا کاملا موافقم از یک تا پنج نمره گذاری می شوند . حداقل نمره 17 و حد متوسط نمرات 51و حدبالای نمرات 85 است در صورتیکه نمرات پرسشنامه بین 17 تا 34 باشد میزان خودکارآمدی جامعه ضعیف و درصورتیکه بین 34 تا 51 باشد متوسط و بالای 51 بالا می باشد. نمره بالای این آزمون قوی تر و نمره پایین تر خودکارآمدی ضعیف تر رانشان می دهد. از گویه های این پرسشنامه گویه وقتی طرحی می ریزم مطمئن هستم که می توانم آن را انجام دهم یا گویه دیگر : به توانایی خود برای انجام کارها اعتماد ندارم می باشد . پایایی این مقیاس ۷۶/. و آلفای کرونباخ ۷۹/. توسط براتی و بختیاری (۱۹۹۸) گزارش شد (سیفی پور امشی و ابوالقاسمی، ۱۴۰۲). آلفای کرونباخ این در پژوهش حاضر (۸۲/.) محاسبه شده است .

مقیاس باورهای فراشناختی : توسط ولز،کاترایت و هاتن (۲۰۰۴) ساخته شده است که یک پرسشنامه ۳۰گویه ای است و باورهای افراد درباره تفکرشان را می سنجد.این پرسشنامه دارای پنج خرده مقیاس: باورهای مثبت در مورد نگرانی، باورهای منفی در مورد کنترل ناپذیری و خطر افکار، اعتماد شناختی و نیاز به کنترل افکار خودآگاهی شناختی می‌باشد که باورهای افراد را در قالب یک مقیاس پنج درجه ای لیکرت از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم (از یک تا پنج) مورد سنجش قرار می دهد. حداقل نمره در فرا شناخت ۳۰ و حداکثر نمره ۱۵۰ می باشد.نمره بالای این آزمون قوی تر و نمره پایین تر ضعیف تر رانشان می دهد. شیرین زاده این پرسشنامه رابرای جمعیت ایران ترجمه و آماده نموده است ، ضریب آلفای کرونباخ کل مقیاس در نمونه ایرانی ۹۱/.گزارش شده است وبرای خرده مقیاس های کنترل ناپذیری، باورهای مثبت، خودهشیاری شناختی، اطمینان شناختی و نیاز به کنترل افکار منفی به ترتیب در نمونه ایرانی ۸۷/. و ۸۶/. و ۸۱ /. و ۸۰/۰ و ۷۱/. گزارش شده است. در بررسی روایی سازه ای آن که با استفاده از تحلیل عاملی صورت گرفته بود مورد تائید قرار داده اند و پایایی آن را با آلفای کرونباخ برای کل و زیر مقیاس ها مابین ۷۶/. الی ۹۳/. گزارش کرده اند و همچنین روایی و اعتبار این پرسشنامه به وسیله دو روانشناس بالینی و یک روانپزشک بررسی وبه منظور سنجش انسجام درونی از طریق روش دو نیمه کردن واز طریق روش آلفای کرونباخ ضریب ۷۹/. بدست آمده وبه منظور اعتبار پرسشنامه فراشناخت مقیاس روی ۵۲نفر اجرا گردیده و ضریب پایایی آن ۸۸/.=  r به دست آمده است (قمری وفا ، ۱۳۹۶) ضریب آلفای کرونباخ این پژوهش (۷۹/.) محاسبه شده است.

مقیاس اضطراب رایانه ای: این مقیاس توسط هاینس، گلاس ونایت (۱۹۸۷) تدوین شده است ویک ارزیابی خودسنجی اضطراب رایانه است که با ۱۹گویه که دارای مقیاس ۵درجه بندی لیکرت از کاملا موافق تا کاملا مخالف درجه بندی شده اند که از نمره 1 الی 5 به هر گزینه تعلق می گیرد. از همین رو دامنه نمرات بین 19 تا 95 می باشد. لازم به ذکر است گویه های 2- 4- 5- 6- 7– 9- 10 – 17 – 19به صورت معکوس نمره گذاری می شود.نمره بالای این آزمون قوی تر و نمره پایین تر ضعیف تر رانشان می دهد.به عنوان مثال: من اطمینان ندارم که بتوانم خروجیهای رایانه را تفسیر کنم یا مثال دیگر من همواره در کار با رایانه احساس دلشوره می کنم از گویه های این مقیاس هستند ( رستگار، ۱۳۹۵). ضریب آلفای کرونباخ در این پژوهش (۸۱/.) محاسبه شده است.

یافته های پژوهش

در اطلاعات جمعیت شناختی در وضعیت سنی میانگین برابر با 58/22 و انحراف استاندارد 99/4 بود. در ابتدا با بررسی مقیاس ابزار که فاصله ای می باشد و پیش فرض های آماری با استفاده از آزمون کلموگراف- اسمیرونوف نرمالی داده ها تایید شد. با توجه به آزمون کلموگراف- اسمیرونوف داده های متغیرهای فراشناخت و خودکارآمدی با اضطراب کامپیوتر نرمال است.

 

 

 

 

 

جدول 1: آمار توصیفی و ماتریس همبستگی خرده آزمون های فراشناخت و خودکارآمدی با اضطراب کامپیوتر

متغیر

M

SD

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

باورهای مثبت

70 / 15

02/3

1

کنترل پذیری

82/11

53/2

.44**

1

اطمینان شناختی

84/10

43/2

.58**

.32**

1

کنترل افکار

24/11

69/1

.50**

.50**

.71**

1

خودآگاهی

61/20

75/3

.95**

.69**

.57**

.57**

1

فراشناخت

20/70

22/11

.89**

.72**

.74**

.74**

.90**

1

میل به آغازگری رفتار

64/9

79/1

.22**

.20**

.18**

.21**

.15*

.24**

1

متفاوت در رویارویی

93/18

42/2

.19**

.16**

.17**

.20**

.18**

.27**

.66**

1

گسترش تلاش

79/11

01/2

.20**

.18**

.19**

.17**

.20**

.25**

.70**

.73**

1

خودکارآمدی

36/40

73/4

.24**

.21**

.20**

.22**

.21**

.29**

.81**

.77**

.80**

1

اضطراب کامپیوتر

53/42

14/4

-.23**

-.31**

-.26**

-.28**

-.29**

-.33**

-.23**

-.27**

-.28**

-.27**

 

**در سطح 01/0 معني داري است. *در سطح 05/0 معني داري است.

 

نتایج مندرج در جدول (1) آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد متغیرها فراشناخت، خودکارآمدی و اضطراب کامپیوتر نشان داده می شود و همبستگی معنی داری بین متغیرهای فراشناخت، خودکارآمدی با اضطراب کامپیوتر وجود دارد. به طور مشخص همبستگی منفی معنی‌داری بین متغیرهای فراشناخت (33/0-)با اضطراب کامپیوتر در آزمودنی ها را نشان می دهد. همبستگی منفی معنی‌داری بین متغیر خودکارآمدی (27/0) با اضطراب کامپیوتر در آزمودنی ها را نشان می دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2: شاخص های برازش حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها و متغیر ها پس از تصحیح

نام آزمون	توضیحات	مقادیر قابل قبول	مقدار به دست آمده
	کای اسکوئر نسبی	3>	598/2
RMSEA	ریشه میانگین توان دوم خطای تقریب	1/0>	029/0
GFI	شاخص برازندگی تعدیل یافته	9/0<	999/0
NFI	شاخص برازش نرم	9/0<	999/0
CFI	شاخص برازش مقایسه ای	9/0<	999/0
DF	249

 

مقدار RMSEA برابر با 029/0 مي­باشد لذا این مقدار کمتر از 1/0 است که نشان دهنده این است که ميانگين مجذور خطاهاي مدل مناسب است و مدل قابل قبول می باشد. همچنين مقدار کاي دو به درجه آزادي (598/2) بین 1 و 3 مي­باشد و ميزان شاخص ­GFI، CFIو NFI  نيز تقریبا برابر و بزرگتراز 9/0 می باشد که نشان می دهند مدل متغیرهای پژوهش، مدلی، مناسب است.

 

جدول 3: برآورد مستقیم مدل به روش حداکثر درست نمایی (ML³)

متغیر	b	β	R2	t	P
فراشناخت بر اضطراب کامپیوتر	304/0-	262/0-	080/0	114/3	01/0
خودکارآمدی بر اضطراب کامپیوتر	291/0-	249/0-	072/0	987/2	01/0

 

با توجه به جدول (3) فراشناخت و خودکارآمدی بر اضطراب کامپیوتر اثری برابر با 262/0- و 249/0- دارند و مسیرهای فراشناخت و خودکارآمدی به طور مشخص 080/0 و 072/0 از واریانس مشترک اضطراب کامپیوتر را تبیین و پیش بینی می کنند.

جدول 4: برآورد غیر مستقیم مدل با استفاده از روش بوت استرپ⁴

متغیر	B	R2	حد پایین	حد بالا	معنی‌داری
فراشناخت بر اضطراب کامپیوتر از طریق میانجی نقش خودکارآمدی	627/0-	461/0	689/0-	547/0-	001/0

با توجه به جدول (4)، مسیر غیر مستقیم فراشناخت بر اضطراب کامپیوتر با میانجی گری خودکارآمدی مشاهده می شود و به طور کلی مسیر به طور مجزا توان پیش بینی(46/0=R2) از متغیر اضطراب کامپیوتر را دارند که 46 در صد از این متغیر درون زا توسط این متغیرها قابل تبیین می باشد و 54 درصد از متغیر اضطراب کامپیوتر توسط دیگر متغیرهای خارج از پژوهش تبیین می گردد.

 

 

نمودار 1: مدل نهایی آزمون شده به همراه آماره های پیش بینی استاندارد شده

 

بحث و نتیجه گیری

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مدل معادلات ساختاری نقش میانجیگری خودکار آمدی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه دختران دانشجو دارای برازش می باشد. با بررسی موتورهای جستجوگر پژوهشی که نشان دهنده رابطه سه متغیر پژوهش حاضر در دانشجویان دانشگاه باشد موردی یافت نشد،اما پژوهشهای مشابه انجام پذیرفته است . در مورد ارتباط بین فراشناخت و اضطراب رایانه یافته های این پژوهش با یافته ها ی  ولز (۲۰۰۹) ، ولز وهمکاران (۲۰۱۰) ، یلماز و همکاران (۲۰۱۱) ، براون و فرنی (2015)  مشابه است و این پژوهشگران در یافته های خود نشان دادند که مابین پردازش های فراشناختی افراد و اضطراب آنها رابطه وجود دارد . در ایران نیز پژوهشهای مشابه ای انجام شده که به شرح ذیل است : سالاری فر و پور اعتماد (۱۳۹۰) در پژوهش خود نشان دادند که بین باورهای فراشناختی و اضطراب همبستگی وجود دارد. خوشنویسان و افروز (۱۳۹۰) در پژوهش خود نشان دادند که بین خودکارامدی و اضطراب دانش آموزان رابطه وجود دارد. اعلم الهدی و زینالی (1400) نیز در پژوهش مشابه ای نشان دادند که فرا شناخت بر خودکار آمدی( تحصیلی) اثر دارد. بیرامی و پور فرج (۱۳۹۲) در پژوهشی چنین نتیجه گیری کردند که بین باورهای فراشناختی و همچنین خودکار آمدی با اضطراب (امتحان ) در دانشجویان همبستگی وجود دارد.  سپندار نیا و همکاران (۱۴۰۰) در پژوهش خود نشان دادند که با بهبود مهارتهای فراشناختی در دانشجویان میتوان اضطراب را در آنها کاهش داد . رحمانی وهمکاران (۱۴۰۱) در پژوهش خود نشان دادندکه باورهای فراشناختی در اضطراب دانشجویان تاثیر دارد . همچنین در تبیین یافته ها به موارد پژوهش های دیگری هم اشاره شده است.

در تبیین یافته پژوهش حاضر که نشان از میانجیگری خودکار آمدی در رابطه بین فراشناخت و اضطراب رایانه دارد میتوان چنین بیان کرد که : خودکار آمدی در انتخاب هدف موثر است. انتخاب هدف در افراد براساس ارزیابی از توانایی خود است، خودکار آمدی پایین، منفی و بی ثبات احساس ناامنی و نالایقی ایجاد و باعث عدم دستیابی به هدف های بزرگتر می شود. خودکار آمدی قوی باعث جذب عمیق نسبت به وظایف می شود و به افراد کمک می کند تا بیشتر مشتاق شرکت در فعالیت های چالش بر انگیز باشند، افرادی که خودکار آمدی قوی تری دارند هدف های چالش بر انگیز تری انتخاب می کنند وبرای رسیدن به آن تلاش بیشتری می نمایند( سیاحی و همایی، ۱۳۹۹). بنابراین چنین می توان نتیجه گرفت که با داشتن خودکارامدی دانشجو می تواند هدف  های بزرگتر تحصیلی که با بکارگیری رایانه به آنها دستیابی پیدا می کند برای خود برگزیند و چالشهایی را که در زمان به کار بست سیستم های رایانه ای مواجه می شود موفق تر حل نماید. بنابر این پیشنهاد می شود با توجه با حائز اهمیت بودن خودکارآمدی، آن را در دانشجویان تقویت نمود .یکی از موثر ترین برنامه ها در زمینه تقویت خودکارآمدی ارائه برنامه آموزش مثبت اندیشی است( مال امیری و همکاران،۱۴۰۲).هنگامی که افراد مثبت نیندیشند و منفی قضاوت کنند به عقیده ولز (۲۰۰۹) اگر این قضاوت منفی و معیوب با احساسات ذهنی درباره خطر و مقابله با آن همراه شوند اضطراب رخ داده و حفظ می شود، همچنین ولز معتقد است پردازش های معیوب شناختی و فراشناختی علت اضطراب هستند و درمان فراشناختی درمان نسبتا موفقی برای اختلال اضطراب می باشد .

لذا پیشنهاد می شود در صورتیکه میزان اضطراب دانشجویی بسیار بالا باشداز درمان فراشناختی جهت کاهش اضطراب بهره گرفته شود. همچنین باتوجه به اینکه نتایج پژوهش ها از قبیل پژوهش احدی وهمکاران(۱۴۰۰) نشان داد که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خودکار آمدی موثر است و با توجه به نتایج پژوهش حاضر که نشان داده است که خودکار آمدی بالا می تواند در کاهش اضطراب دانشجو موثر واقع شود پیشنهاد می گردد دوره های آموزشی  مهارت افزایی درارتباط باراهبردهای شناختی و فراشناختی برای دانشجویان ارائه گرد د. از دیدگاه حسین خانی و همکاران (۱۴۰۰) بدین جهت آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی برای دانشجویان حائز اهمیت است که این راهبردها مجموعه فعالیت آشکار و پنهان پردازش اطلاعات هستند که در هنگام یادگیری توسط یادگیرنده برای یادگیری سریع تر، آسان ترو موثر تر و لذت بخش تراستفاده می شود و به اعتقاد موحدیان و همکاران (۱۴۰۱) تجارب فراشناختی تفکر فرد را در مواجهه با مسئله و حل مشکل هدایت می کند. ارتقاء مهارت‌های فراشناختی می‌تواند باعث افزایش روند فکری بهتر دانشجویان شود و همچنین بالا بودن باورهای خودکارآمدی می تواند منجر به افزایش تلاش و بیشتر شدن پشتکار دانشجویان شده تا آنها مهارت‌های رایانه‌ای را آسان‌تر و سریعتر و با لذت یاد بگیرند و نهایتاً با پشتکار بیشتر و به واسطه داشتن حس خوب و احساس مثبت در زمان کار با رایانه اضطرابشان کاهش می یابد و در برابر مشکلاتی که در طی استفاده از سیستم‌های رایانه‌ای پیش می‌آید مقاومت کرده، مهارت ها را آسان تر و سریع‌تر یاد می گیرند و با افزایش مهارت‌های رایانه‌ای به طور مداوم از شدت اضطراب رایانه‌ای کاسته می شود و به مرور اضطرابشان به طور کامل از بین می‌رود .

محدودیت ها و پیشنهاد پژوهش

این پژوهش همانند تحقیقات دیگر با محدودیت هایی مواجه شده است که از آن جمله امکان سوگیری در پاسخ ها توسط پاسخ دهندگان وجود داشته است. انجام تحقیق فقط در یک دانشگاه به عنوان جامعه در دسترس جز محدودیت های این پژوهش بوده است. همچنین پژوهش حاضر در دختران دانشجو انجام پذیرفته ودر تعمیم یافته ها به پسران دانشجو باید احتیاط رعایت شود و با توجه به اینکه این پژوهش در جامعه  دانشجویان دانشگاه صورت پذیرفته تعمیم نتایج به دیگر اقشار جامعه نیز با احتیاط رعایت گردد. پیشنهاد می گردد با توجه به اینکه افزایش مهارت در به کار بست رایانه باعث کاهش اضطراب رایانه در آنها خواهد شد. 

 

منابع

احدی ، الناز ؛ انتصار فومنی ، غلامحسین ؛ کیانی ، قمر (۱۴۰۰) . اثر بخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خودکار آمدی و اشتیاق تحصیلی دانش آموزان دختر با درماندگی آموخته شده . فصلنامه زن و مطالعات خانواده ، ۱۴، (۵۴) ۳۳_ ۵۰ .

اکبری بور رنگ ، محمد ؛ رضائیان ، حمید (۱۳۸۷) . اضطراب رایانه در دانشجویان دانشگاه اراک و رابطه آن با کار آمدی رایانه . مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران . ۵۲ ، ۹۰ _ ۹۲.

اعلم الهدی ، مهسا ؛ زینالی ، علی (۱۴۰۰) . مدل خودکار آمدی تحصیلی دانش آموزان نقش فراشناخت و فرا هیجان با میانجیگری یادگیری خود راهبر . مجله آموزش و یادگیری ، ۳۴.

بیرامی ، منصور ؛ پورفرج، مجید (۱۳۹۲) بررسی باورهای فراشناختی ، خودکار امدی و خوش بینی ، با اضطراب امتحان دانشجویان علوم پزشکی. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام ، ۲۱ (۷) ۹_۱۶.

حسین خانی ، خلیل ؛ حجازی ، مسعود ؛ قاسمی ؛ مسعود (۱۴۰۰) . اثربخشی بسته آموزشی مبتنی بر مولفه های شناختی ، تفکر انتقادی ، حل مسئله و فراشناخت بر خودکار آمدی و سر زندگی تحصیلی دانش آموزان، مجله تازه های علوم شناختی ، ۹۲ ، ۵۲_۶۰ .

خیاط غیاثی ، پروین ؛ خواجه افضلی ، طیبه ؛ صمدی ، سهیلا ( ۱۴۰۲) . بررسی اثر بخشی آموزش نظریه انتخاب بر کیفیت زندگی ، مسئولیت پذیری و خودکار امدی دانشجو معلمان ( پردیس نسیبه ) . مجله پیشرفت های نوین در روانشناسی و علوم تربیتی، ۶ (۵۸).

خوشنویسان ، زهرا ؛ افروز ، غلامعلی (۱۳۹۰) . رابطه خودکار آمدی با اضطراب، افسردگی و استرس دانش آموزان . مجله علوم پزشکی کرمان ، ۵ (۲۰) ۳۷ _ ۸۰ .

رحمانی ، ملیحه ؛ زنجانی ، زهرا ؛ امیدی ، عبدالله (۱۴۰۱) . بررسیواسطه ای باورهای فراشناختی در رابطه بین نگرانی و نشانه های اضطراب فراگیر در دانشجویان. مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، ۱۰ (۲). 

رستگار ، احمد (۱۳۹۵) . مدل علی روابط باورهای هوشی و پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات : نقش واسطه ای اهداف پیشرفت ، اضطراب رایانه با خود کار آمدی رایانه دانش آموزان متوسطه . مجله روانشناسی شناسی تربیتی ، ۳۹ ۱۵۷_ ۱۷۴ .

رضوی ، سید عباس (۱۴۰۲) . بررسی نسخه ۱ و ۲ شبکه آموزشی دانش آموزان ( شاد ) از نظر قابلیتهای آموزشی ، طراحی و ظاهر ، عملکرد و ویژگیهای فنی . فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی ، ۱۴ (۲) ۵_۲۷ .

زارع ، حسین ؛ پور اصغر، ، نصیبه ( ۱۳۹۴) . تجربیات قبلی و عملکرد تکالیف مرتبط با رایانه دانشجویان: نقش خودکار آمدی رایانه ، اضطراب رایانه و جنسیت . مجله پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، ۹ ، ۶۹ _ ۸۲ .

سیفی پور امشی، ندا ؛ ابوالقاسمی ، عباس (۱۴۰۲) . نقش واسطه ای خودکار امدی عمومی و تحمل پریشانی در رابطه بین امید به زندگی و اضطراب کرونا در بزرگسالان . مجله دست آوردهای روان شناختی ، ۱۴ (۳۰) ۱۸۳_ ۲۰۴ .

سیاحی ، مهین؛ همایی، رضوان ؛ (۱۳۹۹) . اثربخشی آموزش توانمند سازی فردی بر خودکار آمدی، کار آفرینی و انسجام خانواده در زنان سرپرست خانوار. فصلنامه زن و جامعه ‌ ، ۱۱(۴) ۲۸۹_ ۳۰۸ .

سپندار نیا، مینا ؛ برجعلی، احمد ؛ حسین ثابت ، فریده (۱۴۰۰) . رابطه بین باورهای فراشناختی و اضطراب با نقش میانجیگری سبک های حل مسئله در دانشجویان، http:// civil ca .com/ doc/ 1532288

سالاری فر ، محمد حسین ؛ پور اعتماد ، حمید رضا (۱۳۹۰) . رابطه باورهای فراشناختی با اختلال افسردگی و اضطراب . مجله علمی پژوهشی یافته ، ۱۳(۴) ۲۹_ ۳۸.

شیرین زاده دستگیری، صمد، گودرزی، محمدعلی، رحیمی، چنگیز، و نظیری، قاسم. (1387). بررسی ساختار عاملی, روایی و اعتبار پرسشنامه فراشناخت 30. مجله روانشناسی، 12(4 (پیاپی 48))، 445-461.

شهنی ییلاق ، منیجه ؛ دبستانی، فا طمه؛ عالی پور ، سیروس ؛ حاجی یخچالی ، علیرضا (۱۳۹۱) خودکارامدی وهدف های پیشرفت . مجله مطالعات روانشناسی تربیتی ، ۹(۱۶) . ۸۱ _ ۱۱۰ .

ظاهر زاده قهقرای، سجاد ؛ عزیزیان پور ، حسن ؛ شانه نیا ، زینب (۱۴۰۱) . رابطه بین حساسیت اضطرابی و باورهای فراشناختی با اضطراب امتحان دانشجویان . فصلنامه انجمن ایرانی روانشناسی ، ۲۶ (۳) ۳۰۰ _ ۳۰۸ .

قمری وفا ، بهروز (۱۳۹۶) . بررسی باورهای فراشناختی و خودکار آمدی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه ناحیه ۲ شهر همدان . پنجمین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی ، روانشناسی و مشاوره و آموزش در ایران ، تهران http//civil ca . Com / doc / 686824

مال امیری ، محمد رضا ؛ خسرو نژاد ، شیوا ؛ قربانی کهریزی سنگی ، معصومه (۱۴۰۲) . بررسی تاثیر برنامه آموزش مبتنی بر تفکر مثبت بر توسعه خودکار آمدی در دانش آموزان . مجله پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش ، ۶ (۶۲) ۳۹۵ _ ۴۱۱ .

موحدیان، زهرا ؛ قمرانی ، امیر !؛ سجاد یان الناز (۱۴۰۱) . اثر بخشی آموزش فراشناختی و تحول مثبت نوجوانی بر تاب آوری و بهزیستی تحصیلی دانش آموزان دختر با مشکلات رفتاری . مجله روانشناسی تحولی

موحدیان ، زهرا ؛ قمرانی ، امیر ؛ سجاد یان، ایلناز .(۱۴۰۱) . اثر بخشی آموزش فراشناختی بر فرسودگی تحصیلی دانش آموزان دختر دارای مشکلات رفتاری . مجله مطالعات ناتوانی ، ۱۲، ۲۷۱_۲۶۳ .

Brown, RG& Fernie,B.A(2015) .metacognitive, anxiety, and distress related to motor fluct uations in Parkinson's disease .JOURNAL of psychology Research, 78 , 143 _ 148 .

Clerk, j; PH ; & Cosneefroy   L .(2014) .Young children's transfer of strategies: utilization deficiencies, executive function, and metacognition. Development Review, 34, 378 _ 393.

Hainssen, R . K , Glass c .R .& kinght, L, A (1987) . Assessing computer anxiety Development and validation of the computer anxiety rating scale. Computer inhuman Behavior, 3 , 49.

Kline R . (2016) . Principles and practices of structural equation Modeling (4thed; pp64_ 96) NewYork , NY Guilf Ford.

Murire, o ;& Villiers, L , (2019) . Critical success Factors to improve the adoption of social media in teaching and learning: A case study at a traditional university. International JOURNAL of Interactive Technology (IjiM) , 13 (3).

Rogier, G ; zoble, S. B ; Morgantiw ; ponzoni, S . & Velotti , p (2020) . Metacognition in gambling disorder: Systematic review and meta analysis. Addictive Behavior s  , 106600.

Raffard, S ; Lebrun , c ; Bayard , S , Macgregor, A & capdeville, D(2020) .self _ awareness deficits of cognitive impairment in individuals with schizophrenia. Really ? Frontiers in psychiatry, 11 , 731 .

Sherer , MM ., Maddux , E.(1982). The self- efficacy scale: Construction and validation . Psychology Report, 51, 663-671.

Wells, A, & Cartwright _ Hatton , a. (2004) .A short from of the metacognitive questionnaires properties of the McQ _ 30 .Behavior Research. 42 _ 385 _ 369 .

Wells,A .(2009) .Metacognitive therapy for anxiety and depression, New York ; theGuiford press .

Wells, A ; Welford, M, king , p ; papageorgiou , c , wisely, J , & Mendel , E , .(2010) .Pilot randomized of metacognitive therapy vs applied relaxation in the treatment of adult with general ized anxiety disorder. Behavior Research and therapy, 48 , 429 _ 434 .

Yilmaz , A . E ; Gencoz , T .& wells , A , . (2011) .The temporal precedence of metacognition in the development of  anxiety and depression symptoms in the context of life stress A prospective study. JOURNAL of Anxiety disorders,  25 , 389 - 396 .

 

 

 

 

 

 

 

The Mediating Role of General Self Efficacy in the Relationship between Metacognitive and Computer Anxiety of Islamic Azad University of Tehran

Mahtab Yekani 1,Seyedeh Masoumeh Azizian2

  

 Abstract

In the present research, the mediating role of self-efficacy in the relationship between metacognition and computer anxiety of female students has been investigated. Descriptive and correlational research method was carried out using structural and cross-sectional equations. The statistical population included all undergraduate female students of the Faculty of Psychology, Tehran Branch, in the number of 1,600 students in the academic year 1402-1401, and using the available sampling method, 225 female students were selected as a sample and applied to Wells metacognitive questionnaires. , Cutright and Hutton, Haynes, Glass and Knight's computer anxiety and Maddox's villainous self-efficacy have answered. Data analysis was done using structural equation model and spss18 and amoss23 software. The analysis of the obtained data showed that metacognition and self-efficacy had an effect of 262.0 on computer anxiety. and 249/. and the paths of metacognition and automaticity are specifically 80/. and 72/. They explain and predict computer anxiety from the common variance. The results of the research showed that the structural equation model of the research has a good fit and the results indicated that metacognitive and self-efficacy beliefs are very effective in computer anxiety, therefore by considering these factors and appropriate measures, computer anxiety can be reduced.

Keywords: General Automaticity, Metacognition, Computer Anxiety

 

1Assistant Professor, Department of Psychology, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Ph.D., Department of Educational Sciences - Educational Management, Islamshahr Branch, Islamic Azad University, Islamshahr, Iran.

 

---

[1]  استادیار، گروه روانشناسی ،واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران.

[2]  دکتری، گروه علوم تربیتی - مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران. 

آدرس الکترونیکی نویسنده مسئول: [e-mail]

[3]   Maximum Likelihood

[4]  Bootstrap

---