بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری
محورهای موضوعی : معماری
خشایار کاشانی جو
1
(
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس
)
کلید واژه: Sustainable City, شهر پایدار, New Urbanism, فضاهای عمومی شهری, مکان سوم, نوپیاده گرایی, نوشهرسازی, Public urban spaces, Third place, New Pedestrianism,
چکیده مقاله :
در آستانه هزاره سوم فضاهای عمومی شهری به عنوان مکان سوم که نقشی اساسی در برقراری تعاملات اجتماعی ایفا می نمایند مورد توجه جدی قرار گرفته و به کانون تمرکز دانش- حرفه طراحی شهری بدل گردیده اند. در این میان، صاحبنظران گوناگون با رویکردهای متفاوتی این موضوع را مورد بحث و بررسی قرار داده اند. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی نظرات اصلی ترین و مطرح ترین متفکران مرتبط با فضاهای عمومی شهری به روش مطالعه اسنادی و با استفاده از منابع واجد ارزش در این عرصه انجام گرفته، ضمن بررسی متاخرترین ایده ها همچون نوشهرسازی و نوپیاده گرایی، این نظریه پردازان را در شش محور دسته بندی نموده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که گرچه دیدگاه های ارائه شده در ارتباط با این موضوع در بسیاری موارد واجد جنبه هایی مشترک بوده اند اما در دوران اخیر با تثبیت اهمیت نقش کالبدی و اجتماعی فضاهای عمومی شهری، تاکید بسیار بر رویکردهای پایداری، ایجاد امنیت و انسان مداری می باشد.
At the beginning of the third millennium, urban public spaces as third places are focal points of urban design activities. They play an important role in social interactions. Public spaces belong to all citizens and they are not only defined by physical aspects but also by human activities. Public spaces have a long history in urban development process and structures of the most cities have been formed around them. After industrial revolution, urban public spaces lost their main function because of emerging of automobile and so new concepts propounded. Since three decades ago, as a result of developing ICT and increasing public interests, quality issues in urban spaces have been considered so much more than before. These factors have led to diverse theoretical trends in related to urban public spaces by different theorists. The aim of this paper is reviewing viewpoints of the most important experts related to urban public spaces and categorizing them. For this purpose, a documentary research method through valid resources and a comparative analysis process have been applied. In this order, after studying the last concepts, theorists related to public spaces have been divided into six topics: environmental-sustainability, spatial-visual cognition, social interactions, pedestrian-orientation, security and human scale, and environmental-behavioral effects. While a theorist may have discussed about the subject from different aspects, but in this research, he (she) has been classified based on his (her) most predominant trend. Accordingly, Serge Chermayeff, Graham Haughton, Colin Hunter, Hugh Barton and Richard Rogers in environmental-sustainability trend, Sitte, Cullen, Rob Krier, Rossi, Christopher Alexander, Cliff Moughtin, Ali Madanipour and Jahanshah Pakzad in spatial-visual cognition trend, Arendt, Zucker, Jane Jacobs, William Whyte, Jan Gehl, Oldenburg and C.C. Marcus in social interactions trends, Garnier, Speiregen, Halprin, Bacon, Bill Hillier and Michael E.Arth in pedestrian orientation trend, Mammford, Francis Tibbalds, Andres Duany, Plater-Zyberk, Peter Katz, Zeninca and Bernan in security and human scale trend, Lynch, Rapoport, Romedi Passini, More, Jon Lang and Hossein Bahreini in environmental-behavioral effects trend have been classified. The results show that there has been diverse and variable trends related to urban public spaces specially in the last century. So, the most significant contemporary related theories can be categorized based on their dominant trend into three main periods: from late 19th century to 1960, from 1960 to 1990 and from 1990 until now. In the first period, theorists have been emphasized on spatial and visual cognition in public spaces. So, concepts such as artistic principles of city planning, townscape, serial vision and architecture of the city were dominated. While in the second period, the focus has been on environmental- behavioral effects, strengthening social interactions and developing pedestrian-orientation in urban spaces. Theories like third place, monumental plaza, way finding, city image, space syntax and new pedestrianism are the most important concepts in this period. Finally, in the last period, security-oriented and human-scale designing of public realms in addition to environmental considerations and sustainability issues have become more important. Sustainable city and new urbanism are the main theories in this recent period.
1- اوستروفسکی، واتسلاف، (1371). «شهرسازی معاصر از نخستین سرچشمه ها تا منشور آتن»، ترجمه لادن اعتضادی، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، تهران.
2- بحرینی، سید حسین، (1375). «تحلیل فضاهای شهری؛ در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده کنندگان و ضوابطی برای طراحی»، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.
3- بیکن، ادموند، (1376). «طراحی شهرها»، ترجمه فرزانه طاهری، انتشارات مرکز تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول، تهران.
4- پاکزاد، جهانشاه، (1384). «راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران»، شرکت طرح و نشر پیام سیما، تهران.
5- پاکزاد، جهانشاه، (1386). «سیر اندیشه ها در شهرسازی (2)؛ از کمیت تا کیفیت»، شرکت عمران شهرهای جدید، چاپ اول، تهران.
6- تیبالدز، فرانسیس، (1383). «شهرسازی شهروندگرا؛ ارتقاء عرصه‌های همگانی در شهرها و محیط‌های شهری»، ترجمه محمد احمدی نژاد، نشر خاک، چاپ اول، اصفهان.
7- رضایی، محمود، (1383). «نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در طراحی شهری»، رساله دکترای شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.
8- چرمایف، سرگئی ایوان، (1376). «عرصه‌های زندگی خصوصی و جمعی»، منوچهر مزینی، دانشگاه تهران، تهران.
9- کلیف، ماتین، شرلی، پیتر، (1387). «طراحی فضاهای شهری با محوریت توسعه پایدار»، ترجمه نارسیس سهرابی ملایوسف، انتشارات ثامن الحجج، چاپ اول، تهران.
10- لینچ، کوین، (1374). «سیمای شهر»، ترجمه منوچهر مزینی، دانشگاه تهران.
11- مدنی پور، علی، (1387). «فضاهای عمومی و خصوصی شهر»، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری شهرداری تهران، چاپ اول، تهران.
12- Arendt, Hannah (1958) , “The Human Condition”, University of Chicago Press, Chicago.
13- Carmona, Matthew & Others (2003), "Places Urban Spaces”, Architectural Press, Amesterdam & Others.
14- Cullen, Gordon (1961), “The concise Townscape”, Architectural Press, London.
15- Gehl, Jan (1987), “Life between Building”, Translated by J.Koch, NewYork.
16- Gosling, David (1996), “Gordon Cullen: Vision of Design”, Academy Editions, Britain.
17- Halprin, Lawrence (1972), “Cities”, The MIT Press, Massachusetts.
18- Hillier, B (1996), “Space is the Machine”, Cambridge University Press, Cambridge.
19- IPA (2004), “Design Standards: A Framework for Delware”
20- Jacobs, Jane (1993), “Tod und Lebengrober Amerikanischer Stadte”, Verlage uhlstein GmbH, Frankfurt.
21- Oldenburg, R. (1999), “The Great Good Place: Cafes, Coffeeshops, bookstores, bars, hair salons and the other hangouts at the heart of a community”, Marlowe and Company, NewYork.
22- Ramati, Raquel (1981), “How to save your own street”, Carden city, Dolfin Book, NewYork.
23- Speiregen, Paul (1960), “The Architecture of Towns and Cities”, The American Institute of Architecture.
24- Zucker, Paul (1970), “Town and Square; From the agora to the village Green”, The MIT Press, Massachusetts.
25- http://en.wikipedia.org/wiki/new pedestrianism (NP)
26- http://en.wikipedia.org/wiki/Wayfinding
_||_