بررسی تأثیر مؤلفه‌های کالبدی بافت تاریخی بر امنیت محیطی گردشگران (مطالعه موردی: محله چرخاب شهر اردکان)
محورهای موضوعی : معماریزینب السادات میرحسینی 1 , حیدر جهان بخش 2
1 - دانشجوی دوره کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه پیام نور ، واحد تهران شرق، ایران.
2 - استادیار و رئیس دانشکده هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
کلید واژه: بافت تاریخی, امنیت محیطی, فضای شهری امن, آسایش بصری, نفوذپذیری,
چکیده مقاله :
ارتقاء امنیت محیطی بافت‌های تاریخی که رو به متروکه شدن هستند، به‌واسطه مؤلفه‌های کالبدی می‌تواند علاوه بر ایجاد آرامش و اطمینان از حضور در محیطی امن، موجب جذب گردشگران شود. بر این اساس با بازآفرینی مناسب با هدف بهره وری حداکثر و افزایش امنیت، زمینه فعالیت بهینه افراد را فراهم نمود. در این پژوهش، بررسی میزان تأثیر مؤلفه‌های کالبدی بر افزایش امنیت محیطی محله چرخاب مورد هدف است. روش پژوهش، علی-مقایسه‌ای و تحلیل داده‌ها در نرم افزار spss صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد اگر چه بین دیدگاه گردشگران و ساکنین محله در زمینه مؤلفه‌های کالبدی محله اختلاف دیدگاه وجود دارد و از نظر گردشگران، محله ناامن تر است، اما در اولویت بندی مؤلفه‌های کالبدی از نظر هر دو گروه آسایش بصری در بالاترین رتبه و نفوذپذیری در پایین رتبه قرار دارد. در نهایت با ارائه راهبرد‌های کالبدی جهت ارتقاء امنیت محله پرداخته شده است.
Upgrading environmental security of historical context that are going to be abandoned, due to main components in addition to creating peace from being in a safe environment, also it causes to attract tourists. Success and sustainable growth of tourism depends on well-functioning and coordinated numerous elements and factors which are interconnected. One of the most important of these factors is the safety of tourists and tourist destination. Accordingly, by recreating in accordance with maximum efficiency and increasing security, the abandoned environments provide people optimal background activities in these environments. The development of tourism industry in Iran as a way of diversification of revenue of the country should be considered more than ever by planners and policy makers, because Iran despite of having a history of ancient civilizations and diverse historical and cultural attractions still has not used the advantages of this industry in a proportional place. The unfulfilled security needs of the audience with the historical context of cities, not only prevents from reaching to higher level needs such as self-actualization, aesthetic, knowing and understanding, but also reduce social interaction and ultimately they are followed by vacant and abandoned historic neighborhoods. So, the impact of the main components in increasing environmental security in two groups of residents and tourists of Charkhab neighborhood is targeted. In order to collect data on the theoretical basis, the studies in five sectors including the historical context of tourism, health & safety in connection with the tourists, safe urban environment, security of urban fabric, and similar examples in the world are followed to respond the research question based on that gathered information. The used method in this study is causal-comparative and by means of questionnaires and observation to analyze the views of residents and tourists and by taking advantage of existing library resources and collecting information, Charkhab neighborhood is selected as the sample and it is periodic. Data analysis was performed by using SPSS software that Student T test for independent groups of the assumption of homogeneity of variances was used to check the effect of the main components of environmental security Statistical population of the study, due to the uncertainty of tourists' population, is available sampling method considered, as 120 people were used (60 people per group). Finally, research indicates that between environment main components that include: Form and size of the space, environmental visual comfort, spatial organization and permeability, quality of buildings and land use perspective from two groups, there is a difference and in terms of tourists compared to Charkhab neighborhood residents is less secure. However, in prioritizing the main components in terms of both groups, visual comfort is in highest rank and permeability is lower in rank. So, in the end by presenting the main strategies to promote environmental security has been provided, and the threat of spatial opportunities to reduce the security feeling cause the increasing presence of more tourists in historic neighborhoods that have strong potential for tourism in Iran, and promote the dynamism and vitality in historic neighborhoods.... Keywords: Historical Context, Perimeter Security, Secure Urban space, Visual Comfort, Permeability.
ابقهی، علیرضا. (1380). بافت تاریخی، حفاظت، مرمت، بهسازی یا نوسازی. هفت شهر، 1(4)، 113- 124.
انجمن چارسوق اردکان. (1394). طرح پایش بافت تاریخی. اردکان: پدیدآورنده.
ایرانمنش، نسیم. (1384). استفاده از اصول جلوگیری از جرم از طریق طراحی محیطی و بررسی اجمالی آن در ایران. مسکن و انقلاب، 110، 16-23.
بحرینی، سید حسین. (1386). فرایند طراحی شهری. تهران: دانشگاه تهران.
بنتلی، ای ین؛ الکک، آلن؛ مورین، پال؛ گلین، سومک؛ و اسمیت، گراهام. (1382). محیط‌های پاسخده. (مصطفی بهزادفر، مترجم). تهران: دانشگاه علم و صنعت. (نشر اثر اصلی 1985).
پاکزاد، جهانشاه. (1381). میزگرد نقش فضاهای شهری در تامین امنیت اجتماعی. شهرداری‌ها، 41، 5-14.
پودراتچی، مصطفی. (1373). فضاهای بدون دفاع شهری. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران.
پور معروفی، آمنه؛ و زمانی، زهرا. (1393). ارتقای امنیت زنان در پارک‌های شهرک ولی عصر با رویکرد جلوگیری از جرم با استفاده از طراحی محیطی. نوسازی، 24، 1-14.
تولایی، نوین. (1379). شکل شهر منسجم؛ مطالعه انسجام کالبدی شهر در اندیشه و عمل. پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران، تهران.
جیکوبز، جین. (1386). مرگ و زندگی شهر‌های بزرگ آمریکایی. (حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، مترجمان). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی 1961).
حشمتی، محمد.(1384). تأثیر طراحی شهری بر پیشگیری و کاهش جرائم و نابهنجاری‌ها. صفه، 15(41)، 82-89.
حشمتی، محمد. (1382). فضای قابل دفاع-استراتژی طراحی شهری جهت پیشگیری و کاهش جرایم. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
دهستانی، بهبود. (1383). برنامه ریزی کالبدی گردشگری( مطالعه موردی: شهرستان آستارا). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
رنجبریان، بهرام؛ و زاهدی، محمود. (1379). برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای. اصفهان: جهاد دانشگاهی.
رهنما، محمد رحیم. (1377). فرهنگ و میراث فرهنگی؛ مشهد شهر تاریخی- فرهنگی. مشکوه، 59، 232-252.
سلطانی، مهرداد. (1388). بازآفرینی مرکز شهر؛ توسعه گردشگری بر محور مرکز تاریخی شهر. منظر، 1(5)، 74-76.
شرکت لوین دیویس. (1389). مکآنهای امن، سیستم برنامه ریزی و پیشگیری از جرم. (محسن هنرور و امین امینی، مترجمان). تهران: آرمان شهر. (نشر اثر اصلی2004).
صالحی، اسماعیل. (1387). ویژگی‌های محیطی فضاهای شهری امن. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
صدر موسوی، جواد. (1386). ارزیابیوضعیتتسهیلاتگردشگریاستانآذربایجانشرقیاز دیدگاهگردشگران. تهران: دانشگاه تهران.
صیدایی، سید اسکندر؛ و هدایتی مقدم، زهرا. (1389). نقش امنیت در توسعه گردشگری. فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد شوشتر، 8 ، 97-110.
ضابطیان، الهام؛ بمانیان، محمدرضا؛ و رفیعیان، مجتبی. (1389). بررسی الگوی برنامه ریزی کاربری فضاهای شهری مؤثر بر افزایش امنیت زنان(نمونه موردی: بخش مرکزی تهران). علوم اجتماعی، 48، 108- 148.
عباس زادگان، مصطفی. (1384). ابعاد اجتماعی-روانشناختی فضاهای شهری. نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید ، 16 (1)، 69-84.
علی آبادی، جواد. (1381). نقش فضاهای شهری در تامین امنیت اجتماعی. شهرداری‌ها، 41، 5-13.
غلامی، یونس. (1387). تحلیل اثرات کالبدی توسعه حرم مطهر امام رضا(ع) بر فضای پیرامون. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
فروم، اریک. (1360). جامعه سالم. (اکبر تبریزی، مترجم). تهران: انتشارات بهجت. (نشر اثر اصلی 1956).
قائد رحمتی، صفر؛ و شمسی، هژیر. (1392). بررسی شاخص‌های طراحی محیطی در پیشگیری از جرم. هویت شهر، 7(16)، 63-70.
قرایی، فریبا؛ راد جهانباتی، نفیسه؛ و رشید پور، نازیلا. (1389). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری. آرمانشهر، 4، 17- 23.
کارگر، بهمن. (1383). امنیت شهری. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
کلانتری، محسن. (1380). بررسی جغرافیایی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران. رساله دکتری، دانشگاه تهران، تهران.
لینچ، کوین. (1372). سیمای شهر. (منوچهرمزینی، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی1960).
ماندل، رابرت. (1387). چهرهمتغیرامنیتملی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی غیر انتفاعی.
مشهدیزاده دهاقانی، ناصر. (1383). تحلیلی از ویژگی‌های برنامه ریزی شهری در ایران. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
وولاند، جیک؛ و وینتریام، دانیل. (1380). شهر امن با نورپردازی، (ترجمه فریبرز بهروزفر). شهرداری‌ها، 28، 50- 54.
Atlas, R. (1999). Designing against terror: sit security planning and design criteria. Architectural graghics standards. Florida: Atlas safety & security design.
Ashton, J. (1988). Healthy cities concepts and visions. Liverpool: University of Liverpool.
Australian Capital Territory Government. (2000). Crime Prevention And Urban Design Resource Manual. Department Of Urban Services. Australian, Sarkissian Associates Planners in collaboration with ACT Planning Land Management.
Boyle, J., Findlay, C., & Forsyth, L. (2001). An Investigation into Women’s Perceptions of Fear and the Design of the Urban Environment. London, Edinburgh College of Art, School of Architecture
Carmona, M., Heath, T., Oc, T., & Tiesdell, S. (2003). Public Places urban spaces. New York: Architectural press.
Duhl, L. (2005). Healthy Cities and the Built Environment. Built Environ, 31, 356–361.
Gibson, V., & Johnson, D. (2013). CPTED, but not as we know it: Investigating the conflict of frameworks and terminology in crime prevention through environmental design. Security Journal, 29, 256-275
Rapoport, A. (1977). Human Aspects of Urban Form. New York: PergamoPress.
Wekerle, G., & whitzman, C. (1995). Safe Cities:guidelines for planning, Design and Management. New York: Van Nostrad Reinhold.
Pekins, D., Wandersman, A., Rich, R., & Taylors, R. (1993). The physical Environment of street crime. Environmental psychology, 13, 29-49
Siebel, w., & Wehrheim, j. (2003). security and the urban public sphere. urban studies, 42(2), 45-60
Wellesley, D. (1990). Urban living the individual in the city. Hongkong: Longman group
_||_