دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها
محورهای موضوعی : معماری
محمدرضا پورجعفر
1
(استاد طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر، گروه طراحی شهری)
محمدسعید ایزدی
2
(استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان،ایران.)
سمانه خبیری
3
(دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران.)
کلید واژه: دلبستگی مکانی, هویت مکانی, وابستگی به مکان, حس مکان, تعلق مکانی,
چکیده مقاله :
دلبستگی‌مکانی از دهه 60 و به دنبال طرح مفهوم مکان در مطالعات روانشناسی‌محیطی مطرح شد. عدم اجماع بر چیستی و چگونگی فرایند شکل‌گیری دلبستگی مکانی و کاربست مفاهیم مشابه به‌جای دلبستگی‌مکانی، آن را به مفهومی بی‌ثبات و لغزنده تبدیل کرده است. هدف این مقاله بازشناسی مفهوم دلبستگی مکانی به عنوان یکی از سطوح روابط مردم-مکان، اصول، معیارها و فرایند شکل‌گیری آن است به گونه‌ای که تمیز آن از سایر مفاهیم مرتبط را ممکن سازد. ابعاد متفاوت دلبستگی مکانی و معیارهای موثر بر آنها، در قالب مدلی مفهومیِ فرایند تعاملی شکل‌گیری دلبستگی‌مکانی و چارچوبی از مولفه‌های سازنده آن ارائه شده است. براساس این مدل، دلبستگی مکانی به‌عنوان هسته اولیه شکل‌گیری حس‌مکان، فرایندی احساسی، ادراکی و رفتاری است که در تعامل افراد با فضاهایی که بدان معنای ویژه‌ای بخشیده‌اند، با ایجاد دو سطح وابستگی و هویت مکانی شکل می‌گیرد و در قالب رفتارهایی ویژه بروز می‌یابد. خودبسندگی، تداوم، تمایز و عزت‌نفس نیز به‌عنوان اصول دلبستگی مکانی شناسایی شدند.
_||_