ارزیابی مقایسه‌ای حس تعلق شهروندان به میدان ایالت ارومیه و میدان حسن‌آباد تهران با بررسی هویت مکانی
محورهای موضوعی : معماری
سید رحمان اقبالی
1
(استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.)
راضیه زینالی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران)
الناز اسماعیلی
3
(دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.)
کلید واژه: هویت مکانی, حس تعلق, میدان ایالت, میدان حسن‌آباد,
چکیده مقاله :
حس تعلق شهروندان به میدان ایالت ارومیه و میدان حسن‌آباد تهران با استفاده از بررسی‌های میدانی مبتنی بر مشاهده و نظرسنجی پرسش‌نامه‌ای که براساس معیارهای عوامل اجتماعی، ادراکی - شناختی فردی و محیطی کالبدی و شاخص‌های ارزش و ترجیج، خاطره‌انگیزی، احساس امنیت، آشنایی با مکان، تشخص مکان و رضایتمندی از ویژگی‌های کالبدی آن که به مثابه عناصر اصلی ارتباط‌دهنده حس تعلق و هویت مکانی منظور شده‌اند به صورت مقایسه‌ای و از طریق تحلیل نتایج مورد ارزیابی قرار گرفته است. تحلیل داده‌ها و تفسیر نتایج حاصل از پرسش‌نامه نشان داد که ارتباط معناداری میان هویت مکانی و حس تعلق به مکان وجود دارد. در واقع توجه و تمرکز اصلی تحقیق، ارزیابی مقایسه‌ای حس تعلق شهروندان به دو میدان مورد مطالعه از طریق بررسی هویت مکانی بوده و یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که هویت مکانی و حس تعلق به میدان ایالت ارومیه نسبت به میدان حسن‌آباد تهران، بیشتر احساس می‌شود.
The old cities of Iran have different qualities that some of them cannot be seen in contemporary cities. Experiencing the invasion of cars and people’s new life style during the last century, old city gradually lost their forms and function. Such changes caused new challenges and demands by which various qualities of old cities have been altered or vanished forever, as urban cohesion and wholeness. Cohesion and wholeness are two related concepts where the former one is a fundamental condition to reach the later one. In this paper, wholeness is defined as an integrated system, consisted of different elements and their relations which can tolerate no changes, since a trivial one may change it into another system. Moreover, cohesion is considered as an important quality of relations between different elements of the whole. Although cohesion can be seen with various scales in different layers of cities, the layer that is emphasized in this paper is the built environment.For the theoretical framework of this paper, we used complexity theory with emphasis on Christopher Alexander and Nikos Salingaros theories about wholeness and coherent urban form. We extracted principals of urban coherence to evaluate the cohesion of central part of Shiraz and to make design guidelines to achieve cohesion. These principles are: coupling, diversity, boundary, forces, organization, hierarchy, interdependence, and decomposition. And also a wide range of valid records, documents, and maps are used which enabled us to illustrate the main structure of this old city, before its destruction in Pahlavi era. Taking into account all of these principles, we focused on these questions: does cohesion exist in the ancient area of this city? Can we find some application of these principals in the old city that could be as a foundation for design guidelines?As our first contribution, we used the principles and evaluated their existence by applying them to an old area of Shiraz city which dates back to the Zand dynasty. Due to our promising results, mentioned principles can be seen in old city. On one hand, the existence of these principles in the old city means that the old area follows the rules of complex system theory so it emphasizes that the old area is a coherent area. On the other hand, it suggests some design principals and patterns that can be considered as a foundation for design guidelines towards coherence and coupling contemporary city. Our second contribution is a design guideline for cohering contemporary cities by connecting two adjacent areas. These guidelines are: complementarity of adjacent areas, increasing the permeability of area in its edges, reducing unlimited views, reducing parcel size of edges, reducing the distance between adjacent areas, increasing the permeability of edge parcels, priority of pedestrian movements, increasing the diversity of functions, increasing the diversity of forms, and increase the homogeneity of parcels in a street. By using these guidelines we can increase the connectivity of two adjacent areas in the first step and increase the cohesion of the whole city in the last step.... Key words: Wholeness, Form Cohesion, Complexity System Theory, Urban Form Principles.
ادب، مورا. (1389). معنی در مکان، بررسی مؤلفه‌های مؤثر در شکل‌گیری هویت مکانی. راه و ساختمان، 8(75)، 97-88.
اردلان، نادر؛ و بختیار، لاله. (1380). حس وحدت. (حمید شاهرخ، مترجم). تهران: نشرخاک.
امین‌زاده، بهناز. (1389). ارزیابی زیبایی و هویت مکان. هویت شهر، 5(7)، 14-3.
بهزادفر، مصطفی. (1390). هویت شهر (نگاهی به هویت شهر تهران). تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مؤسسه نشر شهر.
تابان، محسن؛ پورجعفر، محمدرضا؛ و پورمند، حسنعلی. (1391). هویت و مکان؛ رویکردی پدیدارشناسانه. هویت شهر، 6(10)، 90-79.
جوان‌فروزنده، علی؛ و مطلبی، قاسم. (1389). مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل‌دهنده آن. هویت شهر، 5(8)، 37-27.
رلف، ادوارد. (1389). مکان و بی‌مکانی. (محمدرضا نقصان محمدی، کاظم مندگاری و زهیر متکی، مترجمان). تهران: انتشارات آرمانشهر.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌غربی. (1385). مطالعه و طرح مرمت میدان ایالت ارومیه. ارومیه: معاونت حفظ و احیا، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
سرمست، علی؛ و متوسلی، محمدمهدی. (1389). بررسی و تحلیل نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان (مطالعه موردی : شهر تهران). مدیریت شهری، (26)، 146-133.
ضرابیان، فرناز؛ و منعام، محمدرضا. (1389). بررسی میزان و عوامل تأثیرگذار بر حس مکان. شهرداریها، 9(89)، 28-23.
طراحی شهری؛ و توسلی، محمود. (1376). طراحی شهری در بخش مرکزی تهران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، واحد شهرسازی و معماری.
فلاحت، محمدصادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن. هنرهای زیبا، (26)، 57-66.
کاشی، حسین؛ و بنیادی، ناصر. (1392). تبیین مدل هویت مکان – حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن، نمونه موردی: پیاده‌راه شهر ری. هنرهای زیبا، 18(3)، 52-43.
کیانی، مصطفی. (1392). جایگاه هنر آجرکاری تزیینی در معماری دوره پهلوی اول. هنرهای زیبا، 18(1)، 28-15.
لینچ، کوین. (1376). تئورى شکل خوب شهر. (سید حسین بحرینى، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مدیریت میراث فرهنگی استان تهران. (1376). گزارش ثبتی میدان حسن‌آباد. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
نگین تاجی، صمد. (1390). بررسی نقش عوامل کالبدی در تشکیل مفهوم مکان و حس مکان. منظر، (13)، 29-24.
نوایی، مرجان؛ رفعت جو، عظیمه؛ و رفیعی، سمیه. (1392). هویت در نامکان (جستجوی معنا در شهر آینده). اولین همایش سالانه ملی ساختمان آینده. اردیبهشت، (ص 7-1)، ساری: کانون مهندسین ساری.
شولتز، کریستین نوربرگ. (1388). روح مکان: به سوی پدیدارشناسی معماری. (محمدرضا شیرازی، مترجم). تهران: انتشارات رخ داد نو.
وارثی، حمیدرضا؛ عامل بافنده، مهدی؛ و محمدزاده، محمد. (1389). بررسی و تحلیل مؤلفه‌های هویت شهری و رابطه آن با میزان تعلق مکانی ساکنین هویت شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر گلبهار). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 1(2)، 36-17.
Altman, I., & Low, S. M. (1992). Place attachment (Human behavior and environments: Advances in theory and research). (vol. 12). New York: Plenum Press.
Canter, D. (1977). Book review of E. Relph, 'Place and placelessness'. Environment and PlanningB, 4(1), 118-120.
Carmona, M., & Tiesdell, S. (2007). Urban design reader. New York: Oxford Architectural Press.
Heidari. A. A., & Mirzaii, Sh. (2013). Place Identity and its informant parameters in Architectural studies. Journal of Novel Applied Sciences, 2(8), 260-268.
Jackson, J. B. (1994). A Sense of Place, a Sense of Time. New Haven: Yale University Press.
Jiven, G., & Larkham, P. (2003). Sense of Place: Authenticity and Character. Journal of Urban Design, 8(1), 67-81.
Jorgensen, B. S., & Stedman, R. C. (2006). A comparative analysis of predictors of sense of place dimensions:Attachment to dependence on and dentification with lakeshore properties. Journal of Environmental Management, 79(3), 316–327.
Kauluwehi, Ch. (2006). Q.What does “sense of place” mean to you?. HawaiiI Magazine, March/April, 8-9.
Nairn, I. (1965). The American Landscape. New York: Random House.
Najafi, M. & KamalBin, M. (2011). The Concept of Place and Sense of Place In Architectural Studies. International Scholarly and Scientific Research & Innovation, 5(8), 8-24.
Relph, E. (1976). Place and placelessness. London: Pion.
Rotenberg, R. L. (2012). Space, place, site and locality: the study of landscape in cultural anthropology In S. Bell, I. S. Herlin, & R. Stiles (Ed.), In Exploring the boundaries of landscape architecture (Vol.10, pp. 233-258). London: Routledge Press.
Seamon, D. (1982). The Phenomenological Contribution to Environmental Psychology. Journal of Environmental Psychology, 2(2), 119-140.
Shamai, Sh. (1991). Sense of place: An empirical measurement. Geoforum, 22(3), 347-358.
Turner, P., & Turner, S. (2006). Place, sense of place, and presence. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 15(2), 204-217.
Yazdanpour, A., & Moztarzadeh, H. (2014). Sense of Belonging in Research Buildin. Advances in Environmental Biology, 8(17), 561-567.
Wang, S., & Chen, J. S. (2015). The influence of place identity on perceived tourism impacts. Annals of Tourism Research, 52, 16–28.
_||_