بـررسی و تحلـیل نقـش سینـما در انتقـاد از شهر سـازی مدرن

محورهای موضوعی : معماری

سیامک پناهی ¹ , سید مصطفی مختاباد امرئی ² , مهرداد نوابخش ³

1 - دکترای معماری، عضو هیئت علمی واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی
2 - دکترای فلسفه هنر، دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
3 - دکترای جغرافیای شهری، دانشیار واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

تاریخ دریافت : 1386/09/10 تاریخ پذیرش : 1387/02/10 تاریخ انتشار : 1391/04/26

کلید واژه: سینما, Cinema, Modern architecture, معماری مدرن, شهرسازی مدرن, دیستوپیا, Modern Urbanism, Dystopia,

چکیده مقاله :

این مقاله حاصل پژوهشی در "چگونگی نقش سینما در انتقاد از شهرسازی مدرن" است. در این تحقیق، با روش تحلیلی و توصیفی با تکیه بر روش نشانه شناسی لایه ای ( تحلیل فیلم با دیدگاه محور همنشینی1 لایه‌های متن2، بافت3، بینامتن4، رمزگان5 و رسانه ها6) و تحلیل سه گانه اروین پانوفسکی7 ( ادراک اولیه ،ادبیات موضوع و هرمنوتیک8) در تمامی لایه‌های همنشین مفاهیم بازشکافت شده اند. سینما در فرآیند انتقاد از جریان مدرنیته در ژانر کمدی سیاه، نشانه های تلخ مدرنیته، نوستالژی شهری، استفاده از پلان شهری و همچنین ارائه یوتوپیا9 و دیستوپیا10 ی شهری ابراز وجود نموده است. فرایند حاصل از تحقیق به این نتیجه دست یافته است که اگر چه معماری و شهرسازی مدرن تبلور جریان مدرنیته بوده اند، اما سینما همچون اکثر هنرها منتقد شهر سازی مدرن بوده و عناصر مشخصه فضاهای معماری و شهرسازی در تجلی معنا و مفاهیم انتقادی نقش بسزایی داشته اند.

چکیده انگلیسی:

This study has concentrated on the Role of Cinema on Critique of the Modern Urbanism. The theoretical framework of essay is designing architecture theory base on concept which is related to the way of  semiotic , base on layered semiotic ( analyzing  Film with syntagm layers: text ,context , intertextuality ,code , media) and Ervin Panofsky ‘s semiotic analyzing which has three periods: primitive understanding , background literature and hermeneutics. The research methods in this study are analytic and descriptive combination of qualitative (from case study to theory) and quantitative (from theory to case study) research. This study has analyzed some famous films by professional directors which their base concept was about criticizing modern movement. At first we analyzed the meaning  of modernism, mechinism, semiology, and then genealogy of modern space creation in film and the way of determination of modern movement and their critique. The conclusion of the study is that the architecture is formed and created base on concept and cinema is one of the best critical tools of modern stream in architecture and urbanism. Cinema with black comedy genre, modern semiotic, city palimpsest, city nostalgia, utopia and distopia manifests these kind of meaning.

منابع و مأخذ:

.  احمدی، بابک، (1380)، "مدرنیته و اندیشه انتقادی"، نشر مرکز،چاپ چهارم،تهران.

2. برمن، مارشال، (1384) ، "تجربه مدرنیته" ، ترجمه، مراد فرهاد پور ، انتشارات طرح نو ، چاپ پنجم،تهران.


3. پناهی، سیامک، (1383) ، "تاثیر معماری بر سینمای اکسپرسیونیست"، نشریه معماری و فرهنگ ، شماره 17، صفحه50.


4. پناهی، سیامک، (1384) ، "معماری سبز و افسانه ای"، نشریه معماری و فرهنگ ، شماره 21، صفحه4 .


5. پناهی، سیامک، (1385) ، "تبارشناسی حضور شهر در سینما"، نشریه معماری و فرهنگ ، شماره 24، صفحه34.


6. پناهی، سیامک، (1386) ، "انسان متعفن" ، مجموعه شعر، انتشارات قاضی،تهران.


7. پنز، فرانسوا، (1383) ، "سینما و معماری" ، شهرام جعفری نژاد ، چاپ اول، نشر سروش،تهران.


8. تافلر، آلوین، (1384) ، "موج سوم" ، شهیندخت خوارزمی ، نشر علم ، چاپ شانزدهم،تهران .


9. تامپسن، کریستین و بورودل ، دیوید، (1377)، "هنر سینما"، فتاح محمدی،نشر مرکز،تهران.


10. تامپسن، کریستین و بورودل ، دیوید، (1381) ، "تاریخ سینما"، روبرت صافاریان،نشر مرکز،تهران.


11. رحیمیان، مهدی، (1383) ، "سینما : معماری در حرکت" ، چاپ اول، انتشارات سروش ،تهران.


12. سجودی، فرزان، (1383) ، "نشانه شناسی کاربردی"، نشر قصه، تهران.


13. شریعتی، علی، (1370) ، "مجموعه آثار"، شماره 12، تاریخ تمدن (2)،انتشارات قلم ، چاپ دوم ،تهران.


14. ضیمران، محمد، (1382)،" درآمدی بر نشانه شناسی هنر"، نشر قصه، تهران.

15- Albrecht, Donald,  (2000 ), “Designing Dreams: Modern Architecture in the Movies” ,(Architecture & Film 2).

16- Heathcote, Edwin, (2000), “ Architecture & Film  II,AD, Architecture Design” ;Modernism as Enemy,

17- Heyman, I. (1986), “Architecture from prehistoric to post modernism”, Academy Edition.

18- Higham, Natasha, (1999) , “Movies Architecture, Signifying  the Imaginary City in Film”.

19- Neumann, D., (2005 ),  “Film Architecture: Set Designs from Metropolis to Blade Runner”.

20- Penz, F. and Thomas, M., ed.,(1997). “Cinema and Architecture: Melies, Mallet-Stevens, Multimedia, British Film Institute Publishing, London”.

21- Panofsky, Erwin (1983), “Meaning in the Visual Arts”, London,.

22- Price, Martin (2000 ) , “Architecture & Film"  II,AD , "Architecture Design”; LA: "Articulating  the Cinematic Urban”, “Eperience in the City of Make Believe”.