تبیین پراکنده رویی شهری بر اساس شاخص تراکم ساختمانی
محورهای موضوعی : معماریمحمدمهدی عزیزی 1 , مجتبی آراسته 2
1 - استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران
کلید واژه: Urban form, Multiple regression analysis, یزد, تراکم ساختمانی, city of Yazd, urban sprawl, فرم شهری, تحلیل رگرسیونی چند متغیره, پراکنده‌رویی, construction Density,
چکیده مقاله :
توسعه شهر یزد در گذشته در تعامل با اقلیم بوده است، اما الگوی گسترش آن طی دوران معاصر به رشدی پراکنده تبدیل شده است که گونه های متفاوتی از فرم شهری در نواحی مختلف شهر را ایجاد نموده است. هدف مقاله، تحقیق در مورد ارتباط متغیر تراکم ساختمانی با سایر متغیرهای تعریف شده است تا بر این اساس، روند پراکنده رویی و توسعه ناپایدار شهر یزد را تحلیل نمود. روش تحقیق بر مبنای رگرسیون چندمتغیره است. یافته های تحقیق نشان می دهد در شهر یزد تراکم ساختمانی ارتباط مستقیم با تراکم جمعیتی دارد، در حالی که ارتباطی معکوس با متغیرهای فاصله از مرکز اقتصادی شهر، فاصله از مراکز ناحیه ای، قیمت زمین و مساحت بلوک های شهری دارد. این موضوع نشان دهنده رشد تقاضای زمین در مناطق حاشیه ای است. در واقع، ساکنان شهر یزد، امروزه تمایل بیشتری به زندگی در خانه های ویلایی دارند که این موضوع، حاکی از رشد پدیده پراکنده رویی در شهر یزد است.
Yazd is one of the most famous cities in Iran, and perhaps in the world, because of its special characteristic in urban design and architecture. Historical district of this city, according to the city's cultural background and based on its climate features, is an example of specific structure and compact form of a city. While the form of development in the past was interactive with the climate and environment conditions, today, the development pattern of Yazd is converted to dispersal mode and unbalanced growth pattern; this pattern have made lots of urban form in different zone of the city. The purpose of this paper is to investigate construction density with respect to population density, distance to central business district, to the sub-centers, population density, land price, urban block area and cost of public transition in Yazd. Multiple regression analysis is used as the research method. Simple sampling method is used To select districts. So, at first, six district selected (Fahadan and Sheikhdad as central districts; Sare’dorah and Maskan’o’shahrsazi as middle districts; Azadshahr and Safa’eeye as outer and developing districts). After selecting the sample districts, the sample size from each settlement had to be identified. Stratified random sampling (Proportional allocation) is used to do this process and totally, 72 sample extract and study for this research. Construction density is seen as a dependent variable (Because the principle is that wherever physical development has occurred, the construction density increases) and the others as independent variables of the analysis. According to the results of the analysis, construction density of the neighborhoods is a function of distance to central business district, distance to the sub-centers, urban block area and price of land (with negative correlation coefficient) and population density (with positive correlation coefficient). There is no relationship between the construction density and cost of public transition. So, it can be interpreted that construction density increases by reducing the distance to the city center. This fact lonely explains the spread of physical structure in city of Yazd. Also, the negative correlation coefficient between construction density and distance to the sub-centers shows the distributing of compact districts in sprawl urban areas. The positive correlation coefficient between construction density and population density shows that somewhere population density increases, the construction density increases too. As considering that the average area of city block from the center to the periphery increases in city of Yazd, it can be said that the construction density decreases from center to periphery. The negative correlation coefficient between construction density and land price is one of the Interesting and distinctive results in this study. This finding shows that if the city spreads in periphery lands, the land prices in this area will increased. On the other hand, land demand in the periphery of Yazd is promoting and Residents of the city of Yazd, in contrast with intensive development in the past time, are now more willingness to live in detached houses. It is the sign of the increasing occurrence of urban sprawl in Yazd.
- ادبخواه، مصطفی؛ پورجعفر، محمدرضا؛ تقوائی، علیاکبر (1382)، « بررسی وضعیت تراکم ساختمانی و ارائه مدل پیشنهادی تعیین F.A.R با توجه به شبکه معابر (مورد مطالعه محله الهیه تهران) »، مجله هنرهای زیبا، شماره13، صص 16-31.
2- تقوایی، مسعود؛ سرایی، محمد حسین (1383)، « گسترش افقی شهرها و ظرفیتهای موجود زمین، مورد شهر یزد »، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره73، صص 187-210.
3- توسلی، محمود (1360)، « ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران »، تهران، دانشگاه تهران.
4- رضازاده، راضیه (1384)، « بررسی اهداف کنترل تراکم ساختمانی و نحوه تاثیر سیاست های کنونی بر تراکم جمعیتی و نیاز های خدماتی » نشریه بینالمللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (ویژهنامه معماری و شهرسازی)، شماره 16، صص 15- 25.
5- رنجبران، هادی (1385)، « آمار و احتمال »، تهران، نشر کتاب دانشگاهی.
6- زبردست، اسفندیار (1387)، « جزوه درسی آمار و روشهای کمی »، تهران، دانشگاه تهران.
7- عزیزی، محمد مهدی (1382)، « تراکم در شهرسازی، اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری »، تهران، دانشگاه تهران.
8- عزیزی، محمد مهدی (1376)، « تراکم در طرحهای شهری: دیدگاهی نظری در شناخت مساله، عوامل و آثار »، مجله هنرهای زیبا، شماره 2، صص 24-32.
9- علیبابایی، یحیی(1377)، « رگرسیون چندمتغیره در نرمافزار آماریSPSS »، تهران، موسسه نشر جهاد.
10- مثنوی، محمدرضا (1382)، « توسعه پایدار و پارادایم های جدید توسعه شهری: شهر فشرده و شهر گسترده »، نشریه محیطشناسی، شماره 31. صص 89-104.
11- مؤمنی، منصور (1386)، « تحلیلهای آماری با استفاده از SPSS»، تهران، کتاب نو.
12- مهندسین مشاور عرصه (1386)، «طرح جمع شهر یزد»، وزارت مسکن و شهرسازی.
13- نظریان، علی اصغر (1374)، « جغرافیای شهری ایران »، تهران، دانشگاه پیام نور.
13- Asami Y. et al (2001), “Characterization of the Street Networks in the Traditional Turkish Urban Form”, Environment and Planning B: Planning and Design, vol. 28.
14- Boulding, K.E. (1956), “Toward a General Theory of Growth, chapter in Population Theory and Policy”, Spengler, J.J., Duncan, O.D. (eds.), The Free Press, Glencoe, pp.109-124.
15- Jones, C. and Macdonald, C. (2004), “Sustainable Urban Form and Real Estate Markets”, Heriot-Watt University, Edinburgh.
16-Hayward, S (2000) The suburbanization of America. A guide to smart growth: Shattering myths, providing solutions. The Heritage Foundation.
17-Lee C. and Ahn K. (2003), “Is Kentlands Better than Radburn? ” , American Planning Association, vol. 69.
18-Lynch K. (1981), “A Theory of Good City Form” ,MIT Press, 1981.
19- Smart Growth Network (2010), Smart Growth Principles (www.smartgrowth.org/about/principles).
20-Tzakou, A. (1994), “Sifnos- The Evaluation of a Traditional Unity” , Ekistics Press, 1994.
21- Whitehand, J.W.R. (2001), “the Physical Form of Cities: A Historico-Geographical Approach”, Sage Publication Ltd., London
22- Winsborough, h.h.(1962), City Growth and City Structure, Journal of Regional Science, No 4, p2.
23- Yazgi, Burcin and Dokmeci, Vedia (2006). “Analysis of Different Urban Forms in Istanbul”, ERSA conference papers, European Regional Science Association.
_||_