تراکـم ساختمانی و توسعه ی درون زا

محورهای موضوعی : معماری

غلامرضا رستمی ¹ (استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران)
هوتن ایروانی ² (دانشجوی دکتری معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران)

تاریخ دریافت : 1387/03/01 تاریخ پذیرش : 1387/07/20 تاریخ انتشار : 1387/10/01

کلید واژه: تراکم ساختمانی, building density, مدل توسعه‌ی درون زا, مدل امتیازی, Endogenous Development Model, Score Model,

چکیده مقاله :

امروزه دستیابی به توسعه پایدار و درون زا و بهره مندی عادلانه از مسکن، غذا، آموزش، بهداشت، امید و امنیت در شهرهای ایران از ضروریات اساسی به شمار می رود. عدم توجه به کیفی بودن مفهوم توسعه توسط مدیران و رونمودن به راه حلهای کمی که مفهوم رشد را بجای توسعه در بر می گیرد، شهرهایی مانند اصفهان را با مشکلات جدی روبرو نموده است. تراکم های ساختمانی نابجا و غیرفنی باعث عدم تعادل شده و زندگی مردم را به مخاطره انداخته است. در این نوشتار وضعیت موجود شهر اصفهان با مدل توسعه درون زا، با استفاده از روش تحلیلی مورد بررسی قرارمی گیرد. محور بررسی، تراکم ساختمانی بوده و مشکلات شهری از این منظر به آزمون گذاشته می شود. نتیجه ی بدست آمده حاکی از عدم همسویی روند رشد شهری اصفهان با مفهوم توسعه ی درون زا و پایـدار است. در انتها راه حلی بنام مدل امتیازی جهت بهبود مشـکل تراکم ساختمانی با رویکرد توسعه درون زا پیشـنهاد می گردد.

چکیده انگلیسی:

Endogenous development model is an undeniable necessity for today's architecture and urbanism. Iran is a country which requires an especial development to approach goals for sustaining food, education, hygiene and hope, righteously. Iranian urban designers do not note the sustainable and endogenous development in their projects since their only basic goal is urban growth. Hence, the most urban and architectural problems relates closely to the difference between growth and development. While development is a qualitative matter, growth refers to a quantitative one. Endogenous development is quite a qualitative model that covers a comprehensive domain. This paper tries to examine contemporary architecture in Esfahan through one of the most harmonic models of development theory named Endogenous Development by an analytic research method. Urban residential density is the main topic, examined through Endogenous Development model in Esfahan. The result shows that the existing residential density condition in this city is too far from Endogenous Development proposition.       At the end, via a synthetic approach, a new model derived from Endogenous Development   named Score model is suggested to be able to reform and change unsuitable residential urban and architectural density in Esfahan and make it closer to Endogenous Development targets.

منابع و مأخذ:

- اداره کل مسکن و شهرسازی استان اصفهان، (1372)، "طرح تفصیلی شهر ا صفهان-ضوابط ساختمانی وشهرسازی"، مهندسین مشاور نقش جهان- پارس، اصفهان.

2- اسلامی، سید غلامرضا، (1381)، "مواجهه با مشکلات و توسعه ی درون زا"، نشریه صفه شماره 34، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

3- اسلامی، سید غلامرضا، (1380)، "فرآیند تولیدوتوسعه درون زا"،مجله هنرهای زیبا شماره 44، دانشگاه تهران، تهران.

4- اسلامی، سید غلامرضا، (1386)، "پژوهش درحوزه ی هنروعلم: شباهتها و تفاوتها"، پژوهشنامه فرهنگستان هنر شماره 3، تهران.

5- اسلامی، سید غلامرضا، (1384)، "رویکردی معرفت شناسانه به فرآیند شکل گیری مکان"، مقالات اولین هم اندیشی تخیل هنری، انتشارات فرهنگستان هنر، تهران.

6- رفیعی،مینو، (1380)، "تراکم درشهرها"، مجله شهر شماره 18، تهران.

7- شعیبی،عباس، (1381)، "بررسی سیاست "عرضه مازاد تراکم ساختمان" نمونه موردی:شهر تهران"، نشریه صفه شماره 34، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

8- وزارت مسکن وشهرسازی، (1378)، معاونت شهرسازی ومعماری، "طرح تحقیقاتی اصول ومعیارهای تعیین تراکم شهری"، دانشگاه تهران، تهران.

• Alexander, Ernest. (1993). “Density Measures: A Review and Analysis”. Journal of  Architectural and Planning Research 10, 3: 181-202.       


• Churchman, Arza. (1999). “Disentangling the Concept of Density”. Journal of Planning Literature 13, 4: 389-411.


• Forsyth, Ann. (2003). “Density In Encyclopedia of the City”. Roger Caves ed. New York: Routledge.


• Girardet,Herbert,( 1999), “Girardet , Herbert, Creating Sustainable Cities”,Green  Books ,Devon,UK.


• Islami,S,Gh.Reza,(1998), “Endogenous Development: A Model for the Process of Man-environment Transaction’’, Unpublished phil  Dissertation , Edinburgh College of   Art ,Heriot Watt University,  Edinburgh.


• Maryland Office of Planning. (1997). “Designating Maryland’s growth models and guidelines”: smart  growth, designating priority funding areas.


• Newman, Peter and Jeffrey Kenworthy. (2000). “Cities and Sustainability”. Washington, DC: Island


• Rapoport, Amos. (1984). “Toward a Redefinition of Density”. Environment and Behavior 7, 2: 7-32.