تحلیل و ارزیابی عملکرد روش‌های فرهنگ‌سازی اصول پایه‌ای معماری در جامعه‌ی ایران

محورهای موضوعی : معماری

مژگان صالح آهنگر ¹ ( دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران )
سعید تیزقلم زنوزی ² ( استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
مهرداد جاویدی نژاد ³ ( استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )

تاریخ دریافت : 1398/07/17 تاریخ پذیرش : 1400/01/17 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: فرهنگ‌سازی معماری, اصول پایه‌ای معماری, روش‌های فرهنگ‌سازی, ارزیابی راهبردی, مشارکت مردمی,

چکیده مقاله :

تبیین روش‌های فرهنگ‌سازی و بررسی نقاط ضعف و قدرت آن‌ها قدم اول در آموزش اصول پایه‌ای معماری به عامه مردم، قطب مهم کنترل و نظارت بر ساختمان‌سازی صحیح، هست. هدف از انجام این پژوهش معرفی و ارزیابی عملکرد فعلی روش‌های فرهنگ‌سازی اصول پایه‌ای معماری در جامعه ایران است. این مقاله به لحاظ هدف از نوع کاربردی هست و رویکرد روش‌شناسی آن آمیخته (کمی-کیفی) است. ابتدا با مطالعات کتابخانه‌ای اصول معماری و روش‌های شاخص فرهنگ‌سازی تبیین و سپس عملکرد فعلی این روش‌ها با شواهد کمیت‌پذیر، با زبان آمار و ارقام، بیان‌شده‌اند. جامعه‌ی آماری این تحقیق با توجه به تنوع فرهنگی از شهر تهران انتخاب‌شده است. نتایج تحقیق حاکی از توجه و علاقه زیاد مردم به آگاهی یافتن از اصول معماری است و درعین‌حال عملکرد فعلی نهادهای فرهنگ‌ساز در این زمینه ضعیف است. مشارکت مردمی روشی با اثربخشی بالا است. رسانه‌های دیداری و فضای مجازی از روش‌های کم‌هزینه و با سرعت بالا محسوب می شود.

چکیده انگلیسی:

Today, perhaps more than ever, we are in disarray in the field of architecture and the city. On the other hand, we cope with buildings that have nothing to do with the history and culture of our country and without cultural, social, and philosophical backgrounds, according to the tastes and welcome of employers and designers, based on foreign examples, in the corners of our cities and views. However, in the field of residential architecture, we see the construction of buildings that are under the rule of the economic view of the city and architecture and to become more profitable, cultural, social, and natural features of its construction completely ignored and regardless of various cultural characteristics The different ethnic groups of Iran, in all the vast and diverse areas of the land of Iran, are made the same and uniform. Undoubtedly, the effect of cultural patterns on human artifacts in lands that are the origin of ancient civilizations and cultures, which have a longer life history, due to during the time and the impact of various historical, social, economic, and natural factors. The plateau of Iran with more than a few thousand years of history in civilization and life in its cultural and natural areas is one of these lands. Because of its inherent nature, the field of architecture has a two-way interaction between architects and people. Explaining cultural methods and examining their weaknesses and strengths is the first step in teaching the basic principles of architecture to the general public, an important hub of control and supervision of proper construction. The purpose of this study is to introduce and evaluate the current performance of cultural methods of basic principles of architecture in Iranian society. This article is applied in a methodological approach, the mixture of quantitative-qualitative. First, they are explained by library studies of architectural principles and methods of cultural indexation, and then the current performance of these methods is expressed with quantitative evidence, in the language of statistics. The statistical population of this study has been chosen from Tehran according to cultural diversity. The results of the research indicate that people are very interested in learning about the importance of architecture, although the current performance of cultural institutions in this field is weak. Public participation is a highly effective method. Visual media and cyberspace are low-cost and high-speed. Paying attention to the public issue and trying to solve it is not possible without public participation. Intellectuals and people of culture must work to raise the level of awareness of the people and the country to develop and excel, and if the level of awareness and culture of the people increases, the people will recognize the issues from each other and will be aware of their rights. It is hoped that the general public will become more aware of the basic principles of architecture and that the public, as one of the most influential nuclei, will require builders and architects to adhere more closely to the principles of architecture.

منابع و مأخذ:

. ازکیا، مصطفی؛ و ایمانی، علی. (1394). توسعه پایدار روستایی. تهران: انتشارات اطلاعات.

2. ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (1392). توسعه­ی روستایی با تأکید بر جامعه­ی روستایی ایران. تهران: نشر نی.


3. افهمی، رضا؛ حسینی گوهری، پیمان؛ سیف الهی ده میری؛ محمدطه و ورمزیار، حسن. (1395). معماری و فرهنگ، با رویکرد فرهنگ معماری. کنفرانس بین‌المللی مهندسی معماری و شهرسازی. تهران.


4. ایوبی، مرتضی؛ و امیرکیایی، مهدی. (1394). بررسی تأثیرات متقابل فرهنگ و معماری و جایگاه آن در معماری بومی ایران. دومین همایش بین‌المللی و چهارمین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار. اسفند 10، همدان.


5. بهمنی کازرونی، سارا؛ و پورجعفر، محمدرضا. (1392). تجلی فرهنگ در فضاهای معماری ایرانی ـ اسلامی با تأکید بر سلسله‌مراتب فضایی مجموعۀ زندیۀ شیراز. دومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی. آبان 26-27، قم.


6. بیات سید شهابی، علی؛ و مقبول اقبالی، مهناز. (1389). بررسی نقش رسانه ملی دراثر بخشی آموزش‌های شهروندی بر روی شهروندان. سمینار رسانه و آموزش شهروندی. تهران: اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران.


7. پیرایه گر، میلاد؛ و ریاضی، فیاض. (1389). ارائه راهکارهایی برای آموزش شهروندان در ساخت و ارتقاء کیفی فضاهای شهری در ایران. سمینار رسانه و آموزش شهروندی. تهران: اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران.


8. جامع، رقیه؛ و شاکری، عبدالرضا. (1389). رسانه‌های نوین و آموزش. سمینار رسانه و آموزش شهروندی. تهران: اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران.


9. حائری مازندرانی، محمدرضا. (1395). خانه، فرهنگ، طبیعت در معماری ایران. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.


10. حجت، عیسی؛ و معظمی، منوچهر. (1393). ریشه‌های گسست و گم‌گشتگی فرهنگی در معماری معاصر ایران. آرمانشهر. 10(21)، 103-112.


11. کاوسی، اسماعیل؛ و حسن پور، محمد. (1386). بررسی عوامل مؤثر در ارتقاء سطح فرهنگ عمومی از دیدگاه مدیران فرهنگ و ارشاد اسلامی. مدیریت فرهنگی، 1(1)، 13-29.


12. حمزه نژاد، مهدی؛ مخبری، نغمه؛ و عربی، مائده. (1392). ابعاد فرهنگسازی برای ایجاد معماری هویت گرا در جامعه امروز. دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی. آذر 5-6، تبریز.


13. خواجه روشنایی، نرگس؛ و نوالی حسینی، سید محمدرضا. (1395). تدوین روش‌های ارتقای سطح آگاهی عمومی در اجرا و بهره‌برداری مناسب شبکه فاضلاب داخلی و بیرونی مطالعه موردی: شهر مشهد. نشریه آب و توسعه پایدار. 3(2)، 27-34.


14. دهشیری. محمدرضا. (1384). اصول خبررسانی و برنامه‌سازی در رسانه ملی. تهران: انتشارات سروش.


15. رسول‌زاده اقدم، صمد؛ رضانژاد اصل بناب، هادی؛ سالک قهفرخی، رقیه؛ و قاسم زاده، بهنام. (1395). بررسی مشخصه‌های معماری مسکن بر اساس معیارهای فرهنگ و سبک زندگی: یک رویکرد تطبیقی از معماری سنتی و مدرن. فصلنامه جامعه‌شناسی سبک زندگی، 2(6). 35-63.


16. رجب‌زاده، (1378). شاخص سازی فرهنگی، زمینه‌های نظری و محدودیت‌های آن. مقالات برگزیده همایش نقش و جایگاه دولت در توسعه فرهنگی. تهران: نشر جهاد دانشگاهی.


17. رجب‌زاده، (1380). درآمدی بر مفهوم فرهنگی، مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ، جلد پنجم، تهران: نشر آرون.


18. رشیدزاده، الهام و بایزیدی، قادر. (1394). بررسی مقایسه ای نحوه ی پذیرش و آموزش معماران در دانشگاه های ایران و سایر کشورها (آمریکا، المان، اتریش، روسیه، ژاپن). اولین همایش بین المللی ایده های نو در معماری و شهرسازی، مهر 30، اردبیل.


19. روزبهانی، روح‌انگیز؛ حمیدی، سهراب؛ یعقوبی، رضا؛ و فردرو، محسن. (1380). ملاحظاتی پیرامون فرهنگ عمومی و اصلاح آن، جلد اول مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ،، تهران: نشر آرون.


20. رئوفی، نگین و قدوسی فر، سید هادی. (1396). نقش فرهنگ در معماری بومی. کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر. مرداد 24، تهران.


21. شارع پور، محمود. (1395). جامعه‌شناسی شهری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).


22. شصتی، شیما؛ فلامکی، محمدمنصور؛ وجواهری پور، مهرداد. (1396). معماری مسکونی امروز شهر تهران و پروبلماتیک فرهنگ از منظری جامعه‌شناختی، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9(2)، 85-106.


23. صالح آهنگر، مژگان؛ تیزقلم زنوزی، سعید؛ و جاویدی نژاد، مهرداد. (1398). سنجش میزان آگاهی عامه مردم از اصول پایه‌ای معماری. فصلنامه علمی، راهبرد اجتماعی فرهنگی، 8(31)، 207-233.


24. صالح آهنگر، مژگان. (1394). مقایسه­ی میزان تفاوت انرژی مصرفی مصالح آجر و سنگ در پوسته­ی خارجی ساختمان با بهره­گیری از نرم‌افزار ECOTECT. نخستین همایش ملی انرژی، ساختمان و شهر. بهمن 3-4، ساری.


25. عسکری، سید احمد؛ و قاسمی اردهائی، علی. (1390). آموزش استفاده از تکنولوژی های نوین رسانه ای به شهروندان شهر مجازی تهران. سمینار رسانه و آموزش شهروندی. تهران: اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران.


26. فردرو، محسن؛ روزبهانی، روح‌انگیز؛ حمیدی، سهراب؛ و یعقوبی، رضا. (1380). استراتژی‌های عمده در رابطه با فرهنگ عمومی و خرده‌فرهنگ‌های عمومی، مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ، جلد اول، تهران: نشر آرون.


27. فردرو، محسن. (1381). مطالعه وضع فرهنگ عمومی. تهران: نشر روژین.


28. فکوهی، ناصر. (1391). انسان‌شناسی شهری. تهران: نشر نی.


29. قائدی، سینا. (1390). تجارب جهانی آموزش شهروندی. سمینار رسانه و آموزش شهروندی. تهران: اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران.


30. فولادی، محمد، (1387). فرهنگ و مهندسی فرهنگ. تهران: فصلنامه راهبرد فرهنگ، 1(6). 183-220.


31. مظفر، فرهنگ؛ حسینی، سیدباقر؛ و عبدمجیری، امین. (1391). فرهنگ در پژوهش‌های معماری. نشریه مسکن و محیط روستا. 31(138)، ۲۹-۳۸.


32. مولایی، اصغر. (1395). توسعه شهری پایدار با محوریت حقوق شهروندی. دومین همایش ملی تببین حقوق شهروندی. مهر 3، ارومیه.


33. مومنی، کوروش و مسعودی، زهره. (1395). رابطه فرهنگ و معماری (با بررسی موزه هنرهای معاصر تهران). جلوه هنر، 8(15)، 67-82.


34. معتمدنژاد، کاظم. (1385). وسایل ارتباط جمعی. جلد اول. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.


35. مهدوی‎نژاد، محمد‎جواد؛ یاری، فهیمه؛ پرویزی، قامت؛ و دهقانی، صهیب. (1392). تحول در آموزش معماری در تعامل دوسویه با تاریخ و فناوری. دو فصلنامه معماری و شهرسازی پایدار. 1(2)، 55-63.


36. نجاتی حسینی، سید محمود. (1379). اطلاع رسانی و فرهنگ. تهران: خانه کتاب ایران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی. 
    
    
    
    38. Brindley, T., Rydin, Y., & Stoker, G. (1996). Re-Making Planning: The Politics of urban Changes, London: Routledge.
    
    
    39. Chandler, T. (1987). Four Thousand Years of Urban Growth: An Historical Census. Lewiston, NY: Mellen.
    
    
    40. Hoshiar, N. (2012). Architectural Identity in an Era of Change. Developing Country Studies, 2(10), 81-96.
    
    
    41. King, A. (1990). Architecture, capital and the globalization of culture. Theory, Culture and Society, 7 (2-3), 397-41.
    
    
    42. Gill, L. (2004). Does culture affect form: Creating architecture and community from culture? University of Maryland. College Park.
    
    
    
    

    42.Mahdavinejad, M., & Amini, M. (2011). Public participation for sustainable urban planning in case of Iran. Procedia engineering, 21, 405-413.‏

    
    
    
    
    43. Million, A., Heinrich, A., & Coelen, T. (2017). The Interrelationship between Education and Urban Development. Education, Space and Urban Planning. Springer, Cham..
    
    
    44. Mirzaean Mahabadi, Sh., Zabihi, H., & Majedi, H. (2014). Participatory Design; a New Approach to Regenerate the Public Space. International Journal of Architecture and Urban Development, 4 (4). 15-22.
    
    
    45. Ruiz, L. (2019). Architecture as a Cultural Catalyst, PA: Pennsylvania State University.
    
    
    46. Kockler, R. E. (1989). Culturally responsive architecture: a community center and housing for Latinos in Roxbury(Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology).
    
    
    47. UNESCO Bangkok (Asia and Pacific Regional Bureau for Education), (2020). Sustainability Ofcommunity Learning Centres: Community Ownership and Support. Mom Luang Pin Malakul Centenary, Retrieved November 18, 2020, from: https://unesdoc.unesco.org/