مقایسه تطبیقی مؤلفه‌های غنای حسی دوره گذار باغ به پارک در تهران(مطالعه موردی: باغ ایرانی و پارک نیاوران)
محورهای موضوعی : معماری
صدف سرمدی
1
,
آزاده شاهچراغی
2
,
لیلا کریمی فرد
3
1 - د انش آموخته کتری معماری، گروه معماری، واحد تهران جنوب، د انشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: دوره گذار, غنای حسی, منظر, باغ, پارک,
چکیده مقاله :
شناخت و تجربه انسان از حضور در منظر از طریق دریافت های حسی متعدد مانند، بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، لمسی و حواس وابسته به ذهن صورت می گیرد. تنوع تجربیات حسی کیفیتی را ایجاد می نماید که غنای حسی نامیده می شود. این پژوهش سعی در متناسب ساختن رابطه محیط کالبدی پارک های معاصر با نیاز و رفتار کاربران و افزایش غنای حسی آن از طریق شناسایی و اولویت بندی دریافت های حسی متنوع در منظر دارد. پژوهش حاضر با ماهیت آمیخته و هدف کاربردی به روش مقایسه تطبیقی بوده و پس از گردآوری اطلاعات پیشینه به روش کتابخانه ای، روش گردآوری و تحلیل اطلاعات در مطالعه میدانی، ترکیبی از دو روش، پیاده روی حسی و یادداشت برداری حسی است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که غنای حسی در باغ ایرانی بیشتر از پارک نیاوران بوده و در هر دو نمونه به ترتیب حس بینایی و شنوایی بالاترین تحریک حسی و حس چشایی کمترین تحریک را داشته است.
Human cognition and experience of being in the landscape are achieved through diverse sensory perceptions such as vision, hearing, smell, taste, touch, and mind-dependent senses. The importance of these senses in the landscape creates a non-intuitive connection with space, understanding aesthetics, the concept of the environment and empowering the human’s mind about the environment. Senses affect human spatial behavior and the spirit of space, due to their stimulus features. The extent and depth of the experience can create quality for the landscape, known as »sensory richness«. It not only can increase human enjoyment but also make the environment more enjoyable. This increases the variety of sensory experiences for humans as space users. This study refers to coordinate the relationship between the physical environment of contemporary parks regarding the needs and behaviors of users. This also leads to increase its sensory richness by identifying and prioritizing diverse sensory perceptions in the landscape. The present study is related to the mixed nature and the comparative method. After identifying the senses affecting the landscape through the library method, data collection and analysis method in field study will be a combination of two procedures called »Sensewalking« and »Sensory notation«. By Sensewalking method, in each case study, a specific pathway consisting of primary and secondary pathways, including sensory index elements, was selected for the study. Furthermore, according to previous research, the Hamburg Sensewalking Project by Schultz in 2014, a team of researchers and seven participants, who were masters of architecture and urban planning, were formed. The group was already familiar to walk to identify six index sensory points. Semi-structured interviews were conducted with participants during the walk, and the sensory stimuli that triggered people’s senses everywhere were identified. After identifying six sensory index points, sensory notation was performed to analyze senses. This is followed by connecting the dots on each diagram, in which a gray surface was created. By comparing the area of the painted surfaces in these six points, the sensory richness levels of each spot are determined qualitatively and quantitatively. A comparative study of the sensory richness in the Persian Garden and Niavaran Park reveals that the sensory richness of the Iranian garden, which has an Iranian pattern was well supplied. However, Niavaran Park, which is one of the old gardens of Tehran, changed to the park during the garden transition. This leads to have less sensory richness. Although because of the features of the Iranian garden in Niavaran Park such as the water axis and the row of trees, the visual and auditory preference was the same, the other senses had different priorities. Consequently, modeling the sensory richness of the Iranian garden through identifying and prioritizing diverse sensory perceptions in the landscape can enhance the sensory richness of contemporary parks. This leads to tailor the relationship between the park's physical environment to user needs and behavior. For the sake of suggestion for future research, we can address the impact of senses on the environmental quality of landscapes and their extent.
- اسپیرن، آن ویستون. (1395). زبان منظر. (حسین بحرینی و بهناز امین‌زاده، مترجمان). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی، 1998).
- ایرانی بهبهانی، هما؛ و سلطانی، حسن. (1382). شاخصها و ویژگیهای باغسازی دوران قاجار در تهران. محیطشناسی، 29(30)، 99-81.
- ایروانی، محمود؛ و خداپناهی، محمد کریم. (1395). روانشناسی احساس و ادراک. چاپ بیستم. تهران: سمت.
- باچ، شیما؛ درستکار، احسان؛ و بل، سایمون. (1396). تولید نقشه منظرصوتی شهر (Sonotop) با بهره‌گیری از روش گراندد تئوری و نرم‌افزار Nvivo (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران). محیطشناسی، 43(2)، 284-267.
- پلاسما، یوهانی. (1394). چشمان پوست. (علیرضا فخرکننده، مترجم). تهران: چشمه. (نشر اثر اصلی، 1996).
- حبیب، فرح؛ اعتصام، ایرج؛ و قدوسیفر، سید هادی. (1392). تبارشناسی پارک‌های شهری دوره پهلوی اول، نمونه موردی: باغ ملی تهران. معماری و شهرسازی، 6 (11)، 73-61.
- شاهچراغی، آزاده. (1388). تحلیل فرآیند ادراک محیط باغ ایرانی بر اساس نظریه روانشناسی بوم‌شناختی. هویت شهر، 3(5)، 84-71.
- شاهچراغی، آزاده؛ و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط. تهران: جهاد دانشگاهی.
- صالحی نیا، مجید؛ و نیرومند شیشوان، مهدیه. (1397). تبیین نقش مؤلفه‌های منظر حسی مبتنی بر حواس در کیفیت ادراک حسی محیطی گذر ارگ جدید تبریز. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 8(31)، 31-19.
- صداقت، زهرا. (1396). سنجش غنای حسی فضاهای شهری: معرفی یک چارچوب تحلیلی. صفه، 27(76)، 88-73.
- کارمونا، متیو؛ هیت، تیم؛ تیسدال، استیون؛ و تتراک. (1394). مکان‌های عمومی فضاهای شهری ابعاد گوناگون طراحی شهری. (فریبا قرائی؛ مهشید شکوهی؛ زهرا اهری؛ و اسماعیل صالحی، مترجمان). تهران: دانشگاه هنر. (نشر اثر اصلی، 2003).
- لطفی، افسانه؛ و زمانی، بهادر. (1393). نقش مؤلفه‌های منظر حسی در کیفیت محورهای مجهز محلی (مطالعه موردی: محور علیقلی آقا در اصفهان). مطالعات شهری، 4(13)، 43-56.
- مرلوپونتی، موریس. (1397). جهان ادراک. (فرزاد جابرالانصار، مترجم). تهران: ققنوس. (نشر اثر اصلی، 2004).
- منصوری، سید امیر. (1383). درآمدی بر شناخت معماری منظر. باغ نظر، 1(2)، 78-69.
- هال، ادوارد. (1393). بعد پنهان. (منوچهر طبیبیان، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اثر اصلی، 1966).
- Aletta, F., & Xiao, J. (2018). Handbook of Research on Perception-Driven Approaches to Urban Assessment and design. Pennsylvania: IGI Global.
- 17.Van den Brink, A., Bruns, D., Tobi, H., & Bell, S. (2016). Research in landscape architecture: methods and methodology. London: Routledge.
- Craig, T., Conniff, A., & Galan-Diaz, C. (2012). The Influences of Actual and Perceived Familiarity on Environmental Preferences for the Design of a Proposed Urban Square. Urban Studies Research, 2012, 1-9.
- Corbin, A. (2014). Urban Sensations: The Shifting Sensescape of the City. London: Bloomsbury.
- Degen, M. M. (2008). Sensing Cities: Regenerating Public Life in Barcelona and Manchester. London: Routledge.
- El-Khoury, R. (2006). See through Ledoux: architecture, theatre, & the first pursuit of transparency. New York: ORO editions.
- Erwine, B. (2016). Creating Sensory Spaces: The Architecture of the Invisible. New York: Routledge.
- European Landscape Convention. (2000). Text of the European Landscape Convention. Council of Europe. Retrieved Jul 2, 2019, from http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/176.htm.
- Hami, A., & Tarashkar, M. (2018). Assessment of women’s familiarity perceptions and preferences in terms of plants origins in the urban parks of Tabriz, Iran. Urban Forestry & Urban Greening, 32, 168-176.
- Herssens, J., & Heylighen, A. (2012). Haptic design research: A blind sense of place. Proceedings of the 7th International Conference on Architectural Research. June 23-26, (pp.1-9). Washington DC: Architectural Research Centers Consortium.
- Henshaw, V., Adams, M., & Cox, T.J. (2009). Researching Urban Olfactory Environments and Place through Sensewalking. PhD Colloquium on ‘Understanding Places, The University of Westminster.
- Howes, D. (2005). Architecture of the Senses. Sense of the city: An alternate approach to urbanism, 322-331.
- Landry, C. (2006). The Art of City Making. London: Earthscan.
- Le Poidevin, R. (2019). The Experience and Perception of Time. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved May 10, 2019, from https://plato.stanford.edu/entries/time-experience/.
- Lucas, R. (2009). Designing a Notation for the Senses. Architectural Theory Review, 14(2), 173-192.
- Lucas, R., & Romice, O. (2010). Assessing the Multi-Sensory Qualities of Urban Space: A methodological approach and notational system for recording and designing the multi-sensory experience of urban space. Psyecology, 1(2), 263-276.
- McGlynn, S., Smith, G., Alcock, A., & Murrain, P. (2013). Responsive environments. London: Routledge.
- Naghizade, M., & Ostadi, M. (2014). The Application of Tactile Experience in Urban Perception. International journal of architecture and urban development, 4(1), 53-62.
- Picker, J. M. (2003). Victorian Soundscapes. Oxford: Oxford university press.
- Rodaway, P. (2002). Sensuous Geographies: Body, Sense, and Place. London: Routledge.
- Schafer, R. M. (1994). The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Rochester, VT.: Destiny Books.
- Schultz, H. (2014). Designing large-scale landscapes through walking. Journal on Landscape Architecture, 9(2), 6-15.
- Wunderlich, F. M. (2013). Place-Temporality and Urban Place-Rhythms in Urban Analysis and Design: An Aesthetic Akin to Music. Journal of Urban Design, 18(3), 383-408.
_||_