راهکارهای آموزشی طرح‌واره در فرایند معماری بر اساس نظریه میزانسن (نمونه موردی: مقدمات طراحی معماری (2) پردیس دانشگاهی شمس گنبد)

محورهای موضوعی : معماری

محمد حسین عابدی ¹ , ایرج اعتصام ² , سید مصطفی مختاباد امرئی ³ , ازاده شاهچراغی ⁴

1 - دانش آموخته دکتری معماری، دانشکده عمران هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد، دانشکده عمران هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استاد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
4 - دانشیار، دانشکده عمران هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/07/26 تاریخ پذیرش : 1396/11/16 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: آموزش معماری, فرایند طراحی معماری, طرح‌واره, میزانسن,

چکیده مقاله :

این مقاله به بررسی چگونگی آموزش طرح‌واره1 در کارگاه معماری پرداخته است. ایده و طرح‌واره می‌تواند مبنای طراحی باشد و اهمیت آن در ارائه راه‌حل‌های نوآورانه توسط معمار قابل‌توجه است. این تحقیق با روش پیشنهادی خود، به دنبال ارتقای کیفیت آموزش طراحی معماری بوده است. ازاین‌رو طرح‌واره در دو سطح کلان و خُرد طبقه‌بندی‌شده و پس از مشخص شدن نیازهای آموزشی و مهارتی لازم برای هرکدام از سطوح طرح‌واره، راهکارهای آموزشی بر اساس نظریه میزانسن پیشنهادشده است. برای سنجش مطلوبیت راهکارهای آموزشی پیشنهادی از نمونه موردی در دو ترم متوالی استفاده شد. این تحقیق به‌صورت کیفی انجام‌شده و داده‌ها به روش تحلیلی و توصیفی موردبررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان‌دهنده آن است که روش طراحی پیشنهادی در توانمندسازی دانشجویان جهت خلق ایده، بیان و ارائه طرح‌واره‌های ذهنی در سطح کلان و خُرد مؤثر بوده است.

چکیده انگلیسی:

This article examines how concept as a lesson is taught in an architectural workshops. The idea and concept is the basis of design and its importance in providing innovative solutions by the architect is significant. A problem has to be found before starting the design. After finding the problem, search for the creative solution has begun. The challenge for the researcher has been to develop an innovative solution to architectural designers. This paper, in its proposed methods, has sought to improve the quality of architectural design education. Consequently, the concept is classified into two levels of macro and micro, and after identifying the training and skill needs for each of the levels of the concept, educational solutions are proposed based on the theory of Mise en Scene. The development of a concept in architecture can be created through the elements of the theory of Mise en Scene. The elements of the theory of Mise en scene are attention to the scene, light, angle of the camera, the arrangement of objects, the states of the actors, the costumes of the actors and the activities on the scene, all of which refer to the general idea that the atmosphere of film has made. This overall atmosphere of the film can be the same concept as the macro level in architecture, and the attention to each element of Mise en Scene can be the same concept of micro-level in architectural design. The way of using the Mise en Scene's theory of components to maintain the overall atmosphere of the film, helps the researcher to provide a design training strategy. To evaluate the desirability of proposed educational strategies, a case study was used in two consecutive semesters. This research was carried out qualitatively and the data were analyzed by analytical and descriptive method. A set of studies has suggested that the skills required by students for a macro-level concept are: visual memory, initial recognition of visual literacy, a strong archive of images with classified topics of architecture, memories and experiences of quality from the presence of architecture, face to face or documentary film from an architectural work, capable of free-style design, familiarity with drawing techniques and rendering, a three-way communication between the mind, eyes and hands of the designer. And the abilities required for a micro level concept include a three-way communication between the mind, eyes and the designer's hand, familiarity with sensible experiences for humans by architectural elements, familiarity with the definition of the event in spaces, and the circulation; therefore, the common factor in the abilities, the need for two levels of the schema is the existence of a triple bond between the mind, student's eyes and hands and the educational strategy presented in this article is to strengthen this three-dimensional relationship and other components. The results indicate that the proposed design method has been effective in empowering students to create ideas, expression and presentation of mental concepts in the macro and micro levels.

منابع و مأخذ:

1. بازرگان، عباس. (1387). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته. چاپ اول. تهران: دیدار.


2. پرتوی، پروین. (1392). پدیدارشناسی مکان. چاپ دوم. تهران: ترجمه و نشر آثار هنری متن.


3. پنا، ویلیام ام. (1388). مبانی برنامه‌ریزی معماری، تبیین روش مسئله کاوی.(محمد احمدی نژاد، مترجم). چاپ دوم، تهران: نشر خاک.


4. ثقفی، محمود رضا. مظفر، فرهنگ. موسوی، سید محسن. (1394). بررسیتأثیرروشآموزشمشارکتمستقیماستادودانشجوبرفرایند یادگیریدردرسمقدماتطراحیمعماری1. دو فصلنامه علمی پژوهشی مرمت و معماری ایران، 5 (10)، 79-90.


5. دانشگر مقدم، گلرخ. (1388). فهم مسئله طراحی در آموزش معماری؛ بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر فهم کافی از مسئله طراحی به‌عنوان آغازگاهی برای طراحان مبتدی. نشریه هنرهای زیبا، (37)، 59-68.


6. دورک، دانا پی. (1389). برنامه‌دهی معماری، مدیریت اطلاعات برای طراحی. (دکتر سید امیر سعید محمودی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


7. رلف، ادوارد. ( 1389). مکان و بی‌مکانی. ( محمدرضا نقصان محمدی، مترجم). تهران: انتشارت آرمان‌شهر.


8. سمرقندی، سمانه. (1393). بررسی فضا در معماری و سینما. مجموعه مقالات معماری. اولین کنگره بین‌المللی افق‌های جدید در معماری و شهرسازی در ایران. دی 17-18(ص2-9) تهران: دانشگاه تربیت مدرس دانشکده هنر و معماری.


9. قربانی، علی. ( 1394). تحلیل پدیدارشناسانه الگوهای تدریس و تأثیر آن بر طراحی معماری کلاس درس. نشریه علمی –پژوهشی نوآوری‌های آموزشی،14(55)، 113-138.


10. قهرمانی، محمدباقر. پیراوی ونک، مرضیه. مظاهریان، حامد. صیاد، علیرضا.(1393). کالبدمتحرکناظروشکل‌گیریسکانس‌هایفضایی درمعماریسینماتیک. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 19(4)، 27-26.


11. گال، مردیت. (1383). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. ( احمدرضا نصر، مترجم). تهران: سمت.


12. محمودی، سید امیر سعید. ( 1377). آموزش روند طراحی معماری، به‌کارگیری استعدادهای نهفته دانشجویان. هنرهای زیبا، (4 و 5)، 73-81.


13. مختاباد امرئی، سید مصطفی. پناهی، سیامک. ( 1386). بررسی و تحلیل نقش معماری داخلی در تجلی معنا در فیلم‌های علمی تخیلی. هنرهای زیبا، (30)، 107-118.


14. ملک پور، جمشید. (1393). گزیده‌ای از تاریخ نمایش در جهان. تهران: افراز.


15. نقد بیشی، رضا. برق جلوه، شهین دخت. اسلامی، غلامرضا. کامل نیا، حامد. (1395). الگوی آموزش معماری بر اساس نظریة قابلیت‌های محیطی گیبسون. هویت شهر، 10(26)، 75-84.


16. ویمر، راجر دی. دومنیک، جوزف آر. (1384). تحقیق در رسانه‌های جمعی. ( کاووس سیدامامی، مترجم). تهران: سروش.


17. ویندر، کاترین. ( 1388). تهیه‌کنندگی انیمیشن. ( فاطمه نصیری فرد، مترجم). تهران: شرکت انتشارات سوره.


18. کی یین، رابرت. (1376). تحقیق موردی. (علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، مترجم). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.


19. Archer, L. B.(1965). Systematic method for design. London: council of industrial design.


20. Aroztegui, C., Solovyova, I., & Nanda, U. (2010, June). Architectural research and representation: expressing sense of place through storyboarding and animatics. In 2010 International Conference on Architectural Research: the Place of Research/the Research of Place (pp. 23-26).


21. Charalambous, N., Christou, N.(2016). Re-adjusting the objectives of Architectural Education. Proceedia Social and Behavioral Sciences,228,375 – 382.


22. Chinkatham, T., Souili, A., Taheri, A., Cavallucci, D.(2016). An Approach to identify the readiness level of a Solution Concept in The Inventive Design Method. Procedia CIRP, 39, 179 – 184.


23. Choi,Y. M.(2015). Utilizing end user input in early product development. 6th International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics and the Affiliated Conferences, AHFE,Procedia Manufacturing,3, 2244 – 2250.


24. Özer, D. G., & Turan, B. O. (2015). Ecological Architectural Design Education Practices Via Case Studies. Megaron, 10(2).


25. Kordaki, M. (2014). On the design of educational digital stories: the Ed-W model, 5th World Conference Educational Sciences -WCES, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 1631 – 1635.


26. Guest, J. (2012). Architecture and the Moving Image: Cinematic strategies in design and representation. Unpublished Doctoral dissertation, Auckland University.


27. Jones, J.(1970). Design Methods. London:John Wilay & Sons.


28. Labuda, I. (2015). Possibilities of applying TRIZ methodology elements (the 40 Inventive Principles) in the process of architectural design, Procedia Engineering, 131, 476 – 499.


29. Mahdavinejad, Mohammadjavad; Pourbaqer, Somaye. (2014). The Impacts of Formalistic Approach in Architectural Design Process on Quality of Students' Learning, Case: Design Studio II, IV. Procedia - Social and Behavioral Sciences,136, 271 – 277.


30. Soliman, A. M. (2017). Appropriate teaching and learning strategies for the architectural design process in pedagogic design studios. Frontiers of architectural research, 6(2), 204-217.


31. Torres, A., Serra, J., Llopis, J., García, Á., & Cabodevilla, N. (2015). The Need and Experience of Drawing With Ingeniuty. An Analysis of the Graphic Practice in Architectural Education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 2505-2514.


32. Ulusoy, M., Kuyrukcu, E.Y.(2012). The meaning and importance of the traditional architecture in architecture education; Gonen winter school model. Procedia - Social and Behavioral Sciences,47, 2120 – 2126


33. Yasar, Y., Macka Kalfa, S.(2015). The effects of social, cultural and education dynamics on the education-training environment in architectural education; the case study of the department of architecture, KTU. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 182, 408 – 413.