پشتوانه مردمی در طرح مرمت و احیای بافت تاریخی (نمونه موردی: بافت تاریخی عودلاجان و امام‌زاده یحیی تهران)
محورهای موضوعی : معماریمحمود نیکدست 1 * , بهمن ادیب زاده 2 * , مرجان خان محمدی 3 , سعید صالحی مرزیجرانی 4
1 - دانشجوی دکتری،گروه معماری،واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی،اراک،ایران
2 - دانشیار گروه معماری دانشگاه شهید بهشتی
3 - دانشیار،گروه معماری، البرز، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
4 - دانشیار، گروه معماری،واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی،اراک،ایران
کلید واژه: مرمت و احیای بافت تاریخی, پشتوانه مردمی, چشم‌گیر و تأثیرگذار بودن, زودبازده بودن,
چکیده مقاله :
معدود اقدامات اجرایی موردی و مقطعی نهادهای رسمی در مرمت و احیای بافتهای تاریخی و عدم حمایت و توجه ساکنین به این طرح‌ها، ضرورت تهیه طرح‌های فنی مهندسی باپشتوانه مردمی رامطرح می‌سازد. هدف اصلی این پژوهش نحوه تقرب به این طرح‌ها با پشتوانه ساکنین می‌باشد. در این مسیر متغیر چشم‌گیر و تأثیر گذار بودن به تأمین و برآورده کردن نیازها و خواسته‌های واقعی ساکنین و متغیر زودبازده بودن به ایجاد جذابیت طرح و تقویت روحیه مشارکت در بین ساکنین می‌انجامد. روش تحقیق در این مقاله ترکیب دو روش کیفی و کمی می‌باشد.در روش کیفی ابعاد و شاخص‌های درگیر در طرح مرمت و احیای بافت تاریخی استخراج شد و در روش کمی این ابعاد و شاخص‌ها در محله امام‌زاده یحیی و عودلاجان با دو رویکرد اجتماعی-محلی و رویکرد فنی- مهندسی مورد سنجش قرار گرفت و بر این اساس چارچوب کلی طرح مرمت و احیای بافت تاریخی عودلاجان و امام‌زاده یحیی از نگاه ساکنین ارائه شد.
The few executive actions of official institutions in the restoration and revitalization of historical fabric and the lack of support and attention of the residents to these plans is necessity of preparing technical-architectural plans with public support.The main goal of this research is how to approach these plans with the support of residents.In this way, the being impressive variable leads to providing the real needs and desires of the residents and the being earlyed conclusing variable leads to creating the attractiveness among the residents.The research method in this article is a combination of qualitative and quantitative methods.In the qualitative method, the indicators involved in the restoration and revitalization were extracted and in a quantitative method, these indicators were measured in Imamzadeh Yahya and Oudlajan neighborhoods with two social-local metod and technical-architectural metod And based on this, the general framework of the restoration and revitalization aspect of attitudes residents was prepared
1. اتابکی، جواد (1395)؛ بررسی تنوع هویت‌های اجتماعی در شهر کاشان و عوامل تهدیدکننده همبستگی اجتماعی در سطح محلات، دومین همایش بین‌المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم.
2. ادیب‌زاده بهمن (1394)، الگوهایی برای نوسازی: درآمدی بر معرفی تجربیات مثبت و مثمر نوسازی مشارکتی مهندسین مشاور رازاندیشان عمران، نشر شهرتهران.
3. ادیب‌زاده، بهمن؛ عسگری تفرشی، حدیثه و حسینی، سید ابراهیم. (1389)."مهندسی اجتماعی" و نقش مشارکت مردمی در تحقق پذیری نوسازی در بافتهای فرسوده شهری؛ نمونه موردی: محله نعمت آباد منطقه -19 تهران، نامه معماری و شهرسازی، 2 (4) : 158-141.
4. امیر احمدی، رحمت اله؛ نوابخش، مهرداد و زنجانی، حبیب اله. (1395)، بررسی نقش سرمایه فرهنگی – اجتماعی بر مشارکت شهروندان در نوسازی بافتهای فرسوده شهری )مطالعه موردی: شهر مشهد(، دوفصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر. 5(8) : 143-123.
5. پوراحمد، احمد؛ حبيبي، کیومرث و کشاورز، مهناز. (۱۳۸۹). سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافتهای فرسوده شهری، مطالعات شهر ایرانی و اسلامی. 1 (1) : 92-73.
6. باقی نصرآبادی، علی (1384). همبستگی اجتماعی و مشارکت عمومی (دیدگاه‌ها، عوامل تقویت، تهدیدها و راهکارها).
7. بشیریه، حسین . (1378). جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران ، تهران ، مؤسسه نشر علوم نوین .
8. بیرو، آلن (1370)؛ فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، نشر کیهان.
9. حبیبی، سیدمحسن؛ مقصودی، ملیحه. (۱۳۸۶). مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
10. حدادی، علیرضا؛ ردادی، محسن.(1403). درس‌آموخته‌های مرتبط با روند سرمایه اجتماعی در سال 1401. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اجتماعی، مسلسل2006، شهریور 1403.
11. خسروی، یلدا؛ معصومه، هدایتی مرزبالی و مقصودبیگی، جواد (1395). ارزیابی تأثیر میزان حضورپذیری و همبستگی اجتماعی در جهت ارتقای امنیت مکان در محیط‌های مسکونی، مطالعه موردی: آمل، همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در افق‌های نوین عمران و معماری، بوشهر.
12. دورکیم، امیل (1384). درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران:مرکز، چاپ دوم.
13. رستگار خالد، امیر؛ محمدی، میثم و اسماعیل بیگی، معصومه (۱۳۹۳)؛ ارتباط احساس محرومیت نسبی با همبستگی
اجتماعی بین جوانان شهر تهران، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 3، شماره 3.
14. روانبخش، محمدحسین (۱۳۸۶)؛ بررسی تطبیقی میزان انسجام اقشار اجتماعی شمال و جنوب شهر تبریز، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره ۲۳.
15. زینل زاده، ستاره؛ جاهد قدمی، محمد. (1395). تبیین و اولویت سنجی ابعاد تأثیرگذار جهت تحقق نوسازی مشارکتی در بافت فرسوده شهری ( نمونه موردی: محله شهید خوب بخت تهران). باغ نظر. 13 (43) : 76-61.
16. عبداله‌زاده فرد (1395). نقش مشارکت مردمی در طراحی میدان شهری، کنگره بین‌المللی پایداری در معماری و شهرسازی معاصر خاورمیانه.
17. كوزر، ليوئيس (1383). زندگي و انديشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثي، انتشارات علمي.
18. مرادی، فاطمه؛ زرآبادی، زهرا سادات سعیده و ماجدی، حمید. ( 1398). واکاوی اصول بازآفرينی شهری فرهنگ- مبنا با رویکرد ارتقای رقابت پذيری. باغ نظر. 16 (70) : 16-5.
19. نیکدست، محمود؛ ادیب زاده، بهمن؛ خان محمدی، مرجان و صالحی مرزیجرانی، سعید. (1403). توانمندسازی: مدل مرمت و احیای پایدار بافتهای تاریخی ایران؛ فصلنامه آرمانشهر، 17 (47) : 89-73.
20. یارمحمد توسکی، مریم (1394). بررسی وضعیت همبستگی اجتماعی در توسعه شهری اراک، فصلنامه مطالعات ملی، دوره ۱۶، شماره ۶۲.
21. یزدان پناه شاه آبادی، محمدرضا؛ سجادزاده، حسن. (1397). تاثير سرمايه اجتماعي بر كيفيت زندگي شهري؛ رويكردي اجتماعي در برنامه ريزي محلات تاريخي؛ نمونه موردي بافت تاريخي شهر تهران . فصلنامة علمي- پژوهشي جامعه پژوهي فرهنگی ، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، سال نهم، شمارة سوم.
1. Chan, J, To, H. and Chan, E. (2006), Reconsidering social cohesion: Developing a definition and analytical framework for empirical research, Social Indicators Research, 75, pp. 273–302.
2. Peters, Karin & Etal. (2009): "Social interactions in Urban Parks: Stimulating social cohesion?” Urban Forestry & Urban Greening, Wageningen university. The Netherlands
3. Rose, R. (1999), getting Things Done in an Anti modern Society: social capital Networks in Russia. In Dasgupta &Serageldin, 1999: 71-147.