شناسایی عوامل مؤثر بر ایجاد نواحی نوآوری با تأکید بر بازآفرینی محلات ناکارآمد شهری
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری
مریم مهدیزاده کیقباد
1
*
,
حمید رضا صارمی
2
,
مجتبی رفیعیان
3
1 - دانشجو کارشناسی‌ارشد، گروه شهرسازی، هنر و معماری، تربیت‌مدرس، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه شهرسازی، هنر و معماری، تربیت‌مدرس، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
کلید واژه: نواحی نوآوری, بازآفرینی, محلات ناکارآمد شهری, دلفی,
چکیده مقاله :
نحوه مواجهه با بافت‌های ناکارآمد شهری در ادوار مختلف بر اساس الگوهای مختلفی بوده است که متأسفانه نتیجه مطلوبی در جهت بهبود آنها به دست نیامده است ایجاد مراکز نوآوری شهری سبب شکل‌گیری رویکردی نوین برای بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شده است؛ اما مسئله این است که آنها نیز نتوانسته‌اند تأثیر چشمگیری در این بافت‌ها بگذارند؛ زیرا نواحی نوآوری اعیانی‌سازی را تشویق می‌کنند و ممکن است موجب کاهش فرصت‌های شغلی برای افراد کم‌سوادتر شوند، بدین ترتیب نیاز به سیاست‌ها و اقداماتی مبتنی بر جامعه است که از اعیانی‌سازی جلوگیری کند؛ بنابراین هدف پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر ایجاد نواحی نوآوری با تأکید بر بازآفرینی محلات ناکارآمد شهری است. در این پژوهش ابتدا عوامل مؤثر از طریق مرور ادبیات نظری به‌دست‌آمده و سپس برای تکمیل و غربالگری آن عوامل از روش دلفی در دو راند استفاده شده است، در نهایت 28 عامل به‌دست‌آمده است که در سه بعد کالبدی و محیطی، شبکه‌ای و اجتماعی و اقتصادی قرار گرفته‌اند.
The engagement with inefficient urban fabrics across different periods has not yielded satisfactory results. The establishment of urban innovation centers has led to a novel approach for the regeneration of inefficient areas; however, the issue remains that these centers have also failed to make a significant impact on these areas, as innovation zones tend to encourage gentrification and may reduce job opportunities for less educated individuals. Thus, there is a need for community-based policies and actions to prevent gentrification. The aim of this research is to identify the factors influencing the creation of innovation zones with an emphasis on the regeneration of inefficient urban neighborhoods. In this study, the influential factors were initially derived through a literature review, and then to complete and screen these factors, the Delphi method was employed in two rounds. Ultimately, 28 factors were identified, categorized into three dimensions: physical and environmental, network-related, and social and economic.
1. ابیلی، خ., حسنی، س., و صاحب‌کار خراسانی، س. (1401). شناسایی و تبیین مؤلفه‌های مفهوم ناحیه نوآوری با فراترکیب پیشینه.
2. تاجیک, ز., پورموسوی, س., و سرور, ر. (1402). تحلیلی بر چالش‌های توسعه محلی مبتنی بر بازآفرینی اقتصاد پایدار شهری مطالعه موردی: شهر تهران. فصلنامه شهر پایدار, 6(2), 111-132.
3. جعفر, ع., اکبری, م., و داوری, ع. (1399). عوامل مؤثر بر شکل‌گیری خوشه‌های نوآوری؛ مطالعه ناحیه نوآوری شریف. سیاست علم و فناوری, 13(1), 1-14. doi:10.22034/jstp.2020.12.1.1119
4. دفترمقررات‌ملی‌و‌کنترل‌ساختمان, و شرکت‌بازآفرینی‌شهری‌ایران. (1397). بازآفرینی شهری پایدار در محدوده‌ها و محله‌های ناکارآمد شهری. تهران: نشر توسعه ایران
5. رضائی, م., ابراهیم‌زاده, ع., و رفیعیان, م. (1395). سنجش عوامل مؤثر در رهاشدگی اراضی شهر ایلام در راستای دستیابی به پایداری شهری. پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری, 4(2), 153-173.
6. رفیعیان, م. (1400). ناحیه نوآوری شهری از نظریه تا عمل: انتشارات دانشگاه تربیت مرس.
7. عسگری, ا., خورسندی‌طاسکوه, ع., غیاثی‌ندوشن, س., قاضی‌نوری, س., و خیاطیان‌یزدی, م. (1400). بیان ماهیت و ارایه مدل استقرار ناحیه نوآوری: پژوهشی فراترکیب با استفاده از متن کاوی. رهیافت, 31(81), 21-41.
8. کلوری, ب. ز., معصومه, س., پورموسوی, نادر, س., و وثیق. (1399). بازآفرینی بافت فرسوده شهری با تاکید براقتصاد خلاق (مطالعه موردی: محله بازار شهر دزفول). هویت شهر, 14(2), 19-30.
9. مشایخی, ع. ن., فرهنگی, ع. ا., مومنی, م., و علی‌دوستی, س. (1384). بررسی عوامل کلیدی مؤثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی ایران: کاربرد روش دلفی.
10. نازی, ر., نقیبی, و خسرونیا. (1401). بررسی نقش ظرفیت های مردمی و محلی در بازآفرینی بافت ناکارآمدشهری (نمونه موردی: بافت فرسوده ارومیه). پژوهشهای جغرافیای انسانی.
11. نیکینا, آ., پیکه, چ., و سنز, ل. (1398). نواحی نواوری در عرصه جهانی مفهوم و کاربرد (ه. آقازاده, Trans.): موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
12. Ababio, E. P., & Meyer, D. F. (2012). Local Economic Development (LED) Building Blocks, Strategy and Implementation for Local Government in South Africa. Administratio Publica, 20(4), 6-27.
13. Ashour, K. N. (2016). Urban regeneration strategies in Amman's core: Urban development and real estate market. Universitätsbibliothek Dortmund.
14. Battaglia, A., & Tremblay, D.-G. (2011). 22@ and the Innovation District in Barcelona and Montreal: a process of clustering development between urban regeneration and economic competitiveness. Urban Studies Research, 2011.
15. Camagni, R., & Capello, R. (2002). Milieux innovateurs and collective learning: from concepts to measurement. The emergence of the knowledge economy: A regional perspective, 15-45.
16. Camagni, R., & Capello, R. (2009). Knowledge-based economy and knowledge creation: the role of space. Growth and innovation of competitive regions: the role of internal and external connections, 145-165.
17. Chan, S. Y.-K. (2018). Innovation, Intention and Inequities: Addressing the Potential Social Impacts of Innovation Districts in Post-Industrial Waterfront Zones Upon Working Class and Minority Neighborhoods. Columbia University.
18. Dos Santos Figueiredo, Y. D., Prim, M. A., & Dandolini, G. A. (2022). Urban regeneration in the light of social innovation: A systematic integrative literature review. Land Use Policy, 113, 105873.
19. Etzkowitz, H., & Leydesdorff, L. (2000). The dynamics of innovation: from National Systems and “Mode 2” to a Triple Helix of university–industry–government relations. Research Policy, 29(2), 109-123.
20. Farelnik, E. (2015). Innovation in Urban Revitalization Programs in the Region of Warmia and Mazury. Olsztyn Economic Journal, 10(1), 85-95.
21. Hasson, F., Keeney, S., & McKenna, H. (2000). Research guidelines for the Delphi survey technique. Journal of advanced nursing, 32(4), 1008-1015.
22. Katz, B., & Wagner, J. (2014). The rise of innovation districts: A new geography of innovation in America: Metropolitan policy program at Brookings.
23. Kayanan, C. M. (2022). A critique of innovation districts: Entrepreneurial living and the burden of shouldering urban development. Environment and Planning A: Economy and Space, 54(1), 50-66.
24. Kayanan, C. M., Drucker, J., & Renski, H. (2022). Innovation Districts and Community Building: An Effective Strategy for Community Economic Development? Economic Development Quarterly, 36(4), 343-354.
25. Kuriakose, P. N., & Philip, S. (2021). City profile: Kochi, city region-Planning measures to make Kochi smart and creative. Cities, 118, 103307.
26. Lawrence, S., Hogan, M., & Brown, E. G. (2019). Planning for an innovation district: RTI Press.
27. McKenna, H. P. (1994). The Delphi technique: a worthwhile research approach for nursing? Journal of advanced nursing, 19(6), 1221-1225.
28. Monardo, B. (2018). Innovation districts as turbines of smart strategy policies in US and EU. Boston and barcelona experience. Paper presented at the International Symposium on New Metropolitan Perspectives.
29. Morisson, A., & Bevilacqua, C. (2019). Balancing gentrification in the knowledge economy: the case of Chattanooga’s innovation district. Urban research & practice, 12(4), 472-492.
30. Pareja-Eastaway, M., & Pique, J. M. (2011). Urban regeneration and the creative knowledge economy: The case of 22@ in Barcelona. Journal of Urban Regeneration & Renewal, 4(4), 319-327.
31. Pique, J. M., Miralles, F., & Berbegal-Mirabent, J. (2019). Areas of innovation in cities: the evolution of 22@ Barcelona. International Journal of Knowledge-Based Development, 10(1), 3-25.
32. Pique, J. M., Miralles, F., & Berbegal-Mirabent, J. (2020). Application of the triple helix model in the creation and evolution of areas of innovation. Paper presented at the Proceedings of the II International Triple Helix Summit 2.
33. Roberts, P., & Sykes, H. (1999). Urban regeneration: a handbook: Sage.
34. Swinburn, G., Goga, S., & Murphy, F. (2004). Local economic development: a primer developing and implementing local economic development strategies and action plans.
35. Taraba, J., Forgaci, C., & Romein, A. (2022). Creativity-driven urban regeneration in the post-socialist context-The case of Csepel Works, Budapest. Journal of Urban Design, 27(2), 161-180.
36. Wagner, J., Davies, S., Sorring, N., & Vey, J. (2017). Advancing a new wave of urban competitiveness: the role of mayors in the rise of innovation districts.