روابط سلجوقیان و عباسیان (ملکشاه و المقتدی)
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
ابوالحسن شهواری
1
(استادیار دانشگاه پیام نور گلستان)
کلید واژه: ترکمانان سلجوقی, بیعت, خلیفه و سلطان, ملکشاه, خواجه نظام الملک, المقتدی,
چکیده مقاله :
پس از فروکش کردن آخرین مقاومت‌های وابسته به نظام ساسانی، کشور ایران جزئی از بخش شرقی سرزمین‌های خلافت گردید. در ابتدا برای اداره هربخش از سرزمین‌های شرقی خلافت، عاملانی از طرف خلیفه مسلمین اعزام می‌گردید. این عاملان به عنوان نمایندگان تام‌الاختیار خلیفه عمل می‌کردند. از زمان طاهریان رابطه خلیفه با امرای مستقل آغاز گردید و در دوران یعقوب لیث، امارت استکفاء تبدیل به امارت استیلا شد، و امرا از چنان قدرتی برخوردار گردیدند که می‌توانستند خلفا را تعویض، وخود جانشینی را تعیین کنند. از دوره آل بویه، سلطنت وخلافت با هم آشتی کردند. آل بویه با وجودی که شیعه بودند خلفا را به رسمیت شناختند و در مقابل خلفا آل بویه را پذیرفتند. در دوره سلاجقه این رابطه به هم نزدیکتر گردید و خلیفه و سلطان به عنوان مکمل یکدیگر عمل می‌نمودند. در تحقیق حاضر سعی شده است تا روابط ملکشاه سلجوقی، بزرگترین سلطان سلجوقی که به دستیاری خواجه نظام‌الملک بر تخت سلطنت نشسته بود و خلیفه المقتدی به تصویر کشیده شود. این روابط به صورت کامل و یک دست (از ابتدای سلطنت 465ﻫ.ق تا مرگ ملکشاه485 ﻫ. ق) در هیچ متنی نیامده است. لذا با مراجعه به مراجع واشارات پراکنده آنها سعی شده است تا موضوع به روشنی تبیین و تحلیل شود.
After the defeat of last resistance, of Sasanid dependent territories by Arabs, Iran became a part of eastern section of caliphate territory. In order to govern the section, at the beginnings, some agents who were plenipotentiaries, were sent there by khalifa. After Taherid era some chang took place in relationship between those governers and khalifa. From taherid period some semi-independent governer took shape which taheryan was one of them. In Yagub leyth period Emyrat of Estekfa chang to Istilae. In this kind of governer ship , the governer got much power and even the could interfere in khalifa appointment or euendismissing them. Since ale Buyid era, the made up a god relationship with caliphate and they recognized caliphate, and vice versa. Those relations improved in Slajugh period , so that khalifa and sultan would compel monetarily. In current research it has been tried to illustrate the relations between Malek shah Seljuk, the gratest Seljuk sultan who got the throne with the assistance khajeh Nezamalmulk, with khalifa almgtdy. Since this the relations have not been mention has not been cited clearly in historical books. I have tried to examine it through other related sources.