بحران در خراسان بزرگ (چالش خلافت عباسی و معارضان)
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
زهره علیپور اول
1
(دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت حیدریه ، ایران)
محمدعلی علیزاده
2
( استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد ، ایران. نویسنده مسئول dr_lzdh@yahoo.com)
محمدنبی سلیم
3
(استادیار گروه تاریخ ، واحد شاهرود ، دانشگاه آزاد اسلامی ، شاهرود ، ایران)
کلید واژه: خراسان, خلافت عباسی, ماوراءالنهر, بحرانهای سیاسی,
چکیده مقاله :
اهمیت خراسان بزرگ به مثابه منطقه ای سوق الجیشی و اثرگذار در اداره سرزمینهای خلافت شرقی، هیچگاه از نظرخلفای عباسی قابل چشم پوشی نبود. پیوند این ناحیه با فرارود یا اصطلاحاً ماوراءالنهر و وجود شهرهای آباد، شوارع تجاری و اراضی حاصلخیز، ضرورت لحاظ کردن سیاست جدی و پرهزینه را برای اداره خراسان به خلفا گوشزد میکرد. اما ناآرامی های مستمر و فقدان مدیریت جامع در این خطه، نه تنها بر کاهش درآمد خلافت تاثیر داشت، بلکه بر ایجاد نابسامانی در ماوراءالنهر و تشدید بحران سیاسی نیز اثر مستقیم می گذاشت. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، درصدد پاسخ بدین پرسش است که مهم ترین چالشهای برقراری استیلای پایدار خلفای عباسی بر خراسان و فرارود چه بوده است؟ نتیجه یافته ها حاکی است که در دوره اول خلافت عباسی ، با وجود بهره مندی خلفا از اقتدار نظامی ، به دلیل تعدد مخالفان و تغییرات پیاپی در موازنه قدرت، امکان ایجاد ثبات پایدار فراهم نبود. پس از قتل ابومسلم، تقابل خلفا و خراسانیان تا زمان کسب استقلال داخلی توسط طاهریان، امکان ثبات را از خراسان بزرگ سلب نمود و بستری برای نفوذ ترکان در ماوراء النهر و سرحدات دارالاسلام شد. واژهای کلیدی : خراسان، خلافت عباسی، ماوراءالنهر، بحرانهای سیاسی
The importance of Great Khorasan as a strategic region and effective in the administration of the territories of the Eastern Islamic Caliphate, could never be ignored from the point of view of the caliphs. The connection of this area with Transoxiana or beyond the river and the existence of settled cities, commercial streets and fertile lands, reminded the caliphs of the need to consider a serious and costly policy for the administration of Khorasan. However, the continuous unrest and the lack of comprehensive management in this region not only had an impact on the reduction of the Caliphate's income, but also had a direct effect on the creation of disorder in the Trans-Nahar region and the escalation of the political crisis. Based on the descriptive-analytical method, the current research tries to answer the question, what were the most important challenges of establishing the stable control of the Abbasid caliphs over Khorasan and Transoxiana? The results of the findings indicate that in the first period of the Abbasid caliphate, despite the caliphs benefiting from military authority, due to the multitude of opponents and successive changes in the balance of power, it was not possible to establish stable stability. After the killing of Abu Muslim, the conflict between the caliphs and the Khorasanis until the Taherians gained internal independence, deprived Great Khorasan of the possibility of stability and became a platform for the influence of the Turks in Transoxiana and the borders of Islam territories. key words : Khorasan. Abbasid Caliphate,Transoxiana,Political crisis