«جایگاه قانون و آزادي در گفتمان مشروطه خواهی ايران»
محورهای موضوعی : مباحث معرفتی و روش شناختی و تاریخ پژوهی
1 - هیات علمی
کلید واژه: مشروطيّت, گفتمان, قانون, آزادي, ايران,
چکیده مقاله :
قانون گرايي به عنوان نشانه اصلي و دالّ مركزي گفتمان مشروطيّت ايران در پيوند استوار با نشانه ي فرعي آزاديخواهي مهمّ ترين عامل هويّت بخشي گفتمان مذكور در تقابل با گفتمان «دشمن» و «مخالف» آن يعني استبداد طلبي بود. فرايند غيريّت سازي در گفتمان مشروطه خواهي بيشتر از هر چيز مبتني بر دفاع عقلاني از حكومت قانون و آزادي از سلطه ي نظام استبدادي صورت مي گرفت. در مقابل، گفتمان استبداد طلبي نيز با تفسير خرافي و ارتجاعي از شريعت سعي در اثبات حق الهي پادشاه و تداوم بخشيدن به سلطه ي پادشاهي خودكامه داشت. منازعات گفتمان ها از طريق برجسته نمودن نشانه هاي اصلي هر كدام و طرد نشانه هاي گفتمان مخالف با غلبه نظام معنايي مشروطيت و فراگير شدن آن در افكار عمومي همراه شد كه نتيجه ي آن پيروزي جنبش مشروطه خواهي در قالب يك رخداد ارتباطي و شالوده شكني در ساختارهاي معنايي نظام استبدادي بود. بازنمايي شرايط سياسي، اقتصادي، فرهنگي و ايدئولوژيك ايران در عصر مشروطه خواهي زمينه هاي غلبه ي گفتماني مذكور بر گفتمان حاكم و نظام خودكامه را بخوبي نمايان مي سازد. بررّسي حاضر با تحليل گفتماني مشروطيّت و بيان نظام مفصل بندي آن در رقابت با گفتمان دشمن سعي در آشكار ساختن جايگاه عناصر اصلي قانون و آزادي و رابطه ي آن دو با يكديگر دارد.
 |
in Abstract
Legalism as the central feature of Iranian constitutional discourse steady connection with the subordinate feature of liberalism was the most important factor of identifying the mentioned discourse in contrast with the foe and opponent discourse that is, despotism. The process of otherness in Constitutional Discourse was, more than anything else, based on rational defense of rule of law and emancipation from despotism. In contrast, despotic discourse attempted to prove the king's divine right to continue autocracy through superstitious and reactionary interpretation of religion. The conflicts of the discourses were accompanied by distinguishing the central features of each side and rejecting the feature of the opponent discourse and following the supremacy the semantic order of constitutionalism and it's embracing the public thoughts, the outcome of which was the victory of constitutional movement in the form of a structure of the despotic order. The representation of the political, economic, cultural and ideological conditions in the constitutional era reveals the grounds of the mentioned discourse supremacy over the dominant discourse and the autocratic order. The present study attempts to reveal the position of the central elements of law and freedom and their relation by discourse analysis of constitutionalism and describing it's articulation order in competition with the discourse.
Key words: constitutionalism, discourse, law, freedom, Iran
- اعتماد السلطنه، محمد حسن خان؛ صدر التواریخ، به کوشش محمّد مشیری، تهران: انتشارات وحید، 1349.
- احتشام السلطنه، میرزا محموخان؛ خاطرات، به کوشش محمد مهدی موسوی، تهران: انتشارات زوّار، 1367.
- جمعی از نویسندگان؛ جریان های فکری مشروطیّت، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1386.
- حاج سیاح؛ خاطرات، به کوشش حمید سیاح، تهران: امیرکبیر، 1359.
- حبیبی خوزانی، محمد؛ گفتمان مشروطه اسلامی، تهران: گام نو، 1388.
- خواجه نظام الملک؛ سیاستنامه، به کوشش جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی، 1364.
- سلطانی، سید علی اصغر؛ قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی، 1387.
- ؛ فصلنامه علوم سیاسی؛ تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش، ش28، 1383.
- زرگری نژاد، غلامحسین؛ رسائل مشروطیت، تهران: کویر، 1377.
- شریف کاشانی، محمدمهدی؛ واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصور اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران، 1362.
- طالبوف، میرزا عبدالرحیم؛ آزادی و سیاست، به کوشش ایرج افشار، تهران: سحر، 1357.
- ؛ مسائل الحیات، به کوشش باقر مومنی، تهران: شبگیر، 1356.
- ؛ سیاست طالبی، به کوشش حاج سید ابراهیم ثقه الأسلام، بی نا، 1329.
- ؛ ایضاحات در خصوص آزادی، بی جا، بی نا، 1325.
- غزالی، امام محمد؛ نصیحه الملوک، تصحیح جلال الدین همایی، تهران: بابک، 136
- کرمانی، ناظم الأسلام؛ تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: آگاه، 1363.
- فراستخواه، مقضود؛ سرآغاز نواندیشی معاصر دینی و غیردینی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1373.
- کمالی طه، منوچهر؛ اندیشه قانون خواهی در ایران قرن نوزدهم، تهران: دانشگاه تهران، 1352.
- کوهن، آلوین استانفورد؛ تئوریهای انقلاب، ترجمه علیرضا طیب، تهران: قومس، 1369.
- قاضی مرادی، حسن؛ استبداد در ایران، تهران: نشر اختران، 1385.
- صفایی، ابراهیم؛ تاریخ مشروطیت به روایت اسناد، تهران: انتشارات ایرانیان، 1381.
- مراغه ای، زین العابدین؛ سیاحتنامه ابراهیم بیگ، به کوشش، م. ع. سپانلو، تهران: نشر آگاه، 1384.
- مراغه ای، زین العابدین؛ سیاحتنامه ابراهیم بیگ، ج2، تهران: نشر اندیشه، 1353.
- محیط طباطبایی، محمد؛ تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران: نشر بعثت، 1366.
- ملکم خان، میرزا؛ مجموعه آثار به کوشش محمد محیط طباطبایی،