بررسی اثرات زیست محیطی صنایع پتروشیمی تولید کننده PET-PTA (مطالعه موردی: منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر)
محورهای موضوعی : آب و محیط زیست
سعید ملماسی
1
,
سید علی جوزی
2
,
سید مسعود منوری
3
,
الهه جعفریان مقدم
4
1 - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
2 - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
4 - کارشناس ارشد رشته مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات
کلید واژه: صنایع پتروشیمی, بررسی اثرات زیست محیطی, فرایند تحلیل سلسله مراتبی, آلودگی آب,
چکیده مقاله :
صنایع پتروشیمی با توجه به ترکیبات متنوع آن و نیز به واسطه دارا بودن فلزات سنگین، از پتانسیل ایجاد آثار سوء بر بهداشت و سلامت افراد و تخریب محیط زیست را برخوردارند. در این مطالعه اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت صنعت پتروشیمی تولید کننده PET- PTA واقع در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه عمده صنایع پتروشیمی موجود در این منطقه در مجاورت خورها احداث شده اند، آلودگیهای ناشی از این صنایع، خورهای موجود در منطقه را بعنوان مهمترین اکوسیستمهای دارای تنوع زیستی بالا تحت تاثیر قرار می دهد. جهت بررسی آثار سوء ناشی از صنعت پتروشیمی مورد مطالعه از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. در این روش دو معیار اثر بر سلامت و بهداشت افراد و تخریب زیست محیطی مورد سنجش قرار گرفته است. معیار اثر بر سلامت و بهداشت افراد با اولویت بندی اثر انتشار آلاینده ها بر کارکنان منطقه ویژه و افراد بومی پیرامون آن و معیار تخریب زیست محیطی از طریق اولویت بندی دو معیار میزان آلودگی و حساسیت محیط پذیرنده نمره دهی و ارزشگذاری شده است. بر اساس نتایج اندازه گیریهای دوره ای و ماهیت فعالیتهای صنعت پتروشیمی مورد مطالعه، 9 نوع آلاینده عمده شامل فلزات سنگین، ترکیبات نفتی،COD ، TSS،H2S ، CO، NOx ، SOx و ذرات معلق ارزشگذاری و مورد مقایسه قرار گرفته اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که آلودگی آب، مهمترین عامل آلاینده محیطی ناشی از فعالیت صنعت مذکور می باشد. همچنین آلودگی زیست محیطی ناشی از تخلیه پساب خروجی سیستمهای تصفیه مجتمعهای صنعتی به خورهای اطراف به ویژه خور زنگی قابل تامل است. میزان TSS و ترکیبات نفتی با وزنهای بترتیب 326/0 و 235/0 مهمترین آلاینده های آب به لحاظ میزان آلودگی و آثار سوء وارده بر محیط پذیرنده شناسایی شده و می بایست کنترل گردد. تاثیرگذاری آلودگی هوا ناشی از انتشار آلاینده های گازی شکل و ذرات معلق نیز در اولویت دوم اهمیت شناخته شده است.
Petrochemical industries pollutants especially heavy metals affect human health and environment. In this study, impacts of poly ethylene terephthalate petrochemical industries in Mahshahr economic special zone are evaluated with Analytical Hierarchy Process (AHP) by weighting and synthesizing of health human and environmental damage criteria. In this region, main petrochemical industries are constructed close to fiords. Hence pollutants due to these industries have detrimental effects on fiords as most important ecosystem with high biodiversity. Health human damage evaluation is achieved by expressing the impacts of each pollutant on employee and local population health. Environmental damage assessment requires on intuitive expression pollutants density and environmental sensitivity. Finally nine main pollutants are evaluated according to the kind of studied petrochemical industry, TSS, Oil & Grease, COD, Heavy metals, SOX, NOX, CO2, H2S and PM. these pollutants are then compared to derive a environmental scores. Results indicate that water pollution is most important issue and TSS and Oil & Grease with 0.235, 0.326 scores from waste water discharged as highest priority should be controlled in studied area. Air pollution due to gaseous emission is second priority.
- سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، 1380، مطالعات فاز یک طرح ساماندهی خورهای منطقه ویژه اقتصادی، سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی
2- نبوی، سید باقر، 1378، بررسی ماکروبنتوزهای خوریات ماهشهر با تاکید بر نقش آنها در تغذیه آبزیان شیلاتی، پایان نامه دکترای بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی.
3- اصغر پور، جواد، 1385، تصمیم گیری های چند معیاره، دانشگاه تهران
4- قدسی پور، سید حسن، 1385، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
5- قدسی پور، سید حسن، 1385، مباحثی در تصمیم گیری چند معیاره، برنامه ریزی چند هدفه (روشهای وزن دهی بعد از حل)، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
6- صمدیار، حسن، 1384، تهیه مدل انتقال آلاینده ها در خلیج فارس (خور موسی) ناشی از فعالیتهای پتروشیمی بندر امام خمینی، پایان نامه کارشناسی ارشد
7- داخته، کبری، 1383، اثر عناصر سنگین بر آبزیان، پایان نامه کارشناسی ارشد
8- مهندسین مشاور شیل آمایش، 1385، طرح جامع محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، گزارش نقاط دارای پتانسیل آلایندگی، سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، جلد دوم
9- معاونت امور انسانی، 1378، ضوابط و استانداردهای زیست محیطی، سازمان حفاظت محیط زیست
10- رضوی، سیروس، 1383، شرح فرایند شرکت پتروشیمی تندگویان، شرکت پتروشیمی تندگویان
11- کریم زاده، کتایون، 1376، نرم تنان بیواندیکاتور آلودگی نفتی در خور موسی، پایان نامه کارشناسی ارشد آلودگی و حفاظت محیط زیست دریا
12- مهندسین مشاور ایمن آراء، 1386، ارزیابی اثرات زیست محیطی پتروشیمی فجر 2
13- مکرمی رستمی، علی، 1384، بررسی سمیت هیدروکربنهای نفتی روی آبزیان، سمینار دو کارشناسی ارشد
14- اسماعیلی ساری، عباس، 1381، آلاینده ها، بهداشت و استاندارد در محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس
15- احترام، مهدی، 1382، اثر آلودگیهای نفتی بر موجودات آبزی، پایان نامه کارشناسی ارشد بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی.
16. Thora Ellen Thorhallsdottir, 2007, Environment and energy in Iceland: A comparative analysis of values and impact, Iceland, Environmental Impact assessment Review
17. Ong, S.K, 2001, assessing the environmental impact of materials processing techniques using an analytical hierarchy process method, Department of mechanical engineering, national university of Singapore, 10 Kent ridge crescents, Singapore.
18. Reid, S.D, Mc Donald, D.G, 1988, Effect of cadmium, copper and low pH on ion fluxes in rainbow trout (salmo gairdneri). Canadian journal of fisheries and aquatic science, 45, 244- 253
19. Roberts, 2001, Applying Environmental criteria to supplier assessment: A study in the application of the analytic hierarchy process, USA, European journal of operational Research.
20. Athanasios, I, 2007, Objective and subjective evaluation of power plants and their non-radioactive emissions using the analytic hierarchy process, Department of engineering and management of energy resources, University of western Macedonia, Greece.
21. Ramanathan, R., 2001, A note on the use of the analytic hierarchy process for environmental impact, Indira Gandhi institute of development research Santosh Nagar, Goregaon (East) Mumbai, India, Journal of Environmental Management
22. Solnes, Jujius, 2003, Environmental quality of large industries development alternatives using AHP, University of Iceland, Reykjavik, Iceland
23. Villa, Ferdinando, Mcleod, Helena, 2006, Environmental Vulnerability Indicators for Environmental Planning and Decision- Making: Guidelines and Applications, Institute for Ecological Economics, University of Maryland, USA.
24. ACGIH word wide, 2006, TLVs and BELs based on the documentation of the threshold limit values for chemical substances and physical agents & biological exposure indices.
25. Videotel marine international, 2001, Response to Marine Oil Spills, International tank owner’s pollution federation Ltd., London.