واکاوی حس تعلق به مکان در محیط های آموزشی کودکان (گروه سنی 4 تا 5 سال)

محورهای موضوعی : روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی

شیرین میرشکرایی ^{1 *} , میترا کلانتری ²

1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، واحد استاد فرشچیان، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیارگروه مهندسی معماری، واحد پرفسور حسابی تفرش، دانشگاه آزاد اسلامی، تفرش، ایران

تاریخ دریافت : 1403/10/25 تاریخ پذیرش : 1403/12/15 تاریخ انتشار : 1403/12/17

کلید واژه: حس تعلق به مکان, محیط آموزشی کودکان, دلبستگی به مکان, روانشناسی محیط ,

چکیده مقاله :

ادراک انسان از محیط یکی از مفاهیم اصلی در روانشناسی محیط است که تأثیر زیادی بر رفتارها و خلق و خوی افراد دارد. شرایط فیزیکی محیط‌ها می‌تواند بر حس تعلق به مکان تأثیر بگذارد و به طور خاص در فضاهای آموزشی، نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت و رفتار کودکان ایفا کند.

این پژوهش به روش نظریه زمینه‌ای و از نوع مطالعه موردی انجام شده است. روش جمع‌آوری داده‌ها شامل تحلیل منابع کتابخانه‌ای، طراحی پرسشنامه و مصاحبه با کارشناسان و اساتید معماری و روانشناسی محیط است. نمونه‌گیری به روش گلوله برفی و به صورت آنلاین انجام شده و حجم نمونه با استفاده از روش کوکران محاسبه شده است.

 نتایج نشان داد که طراحی مناسب فضاهای آموزشی با استفاده از رنگ‌های شاد، ایجاد فضاهای بازی متنوع، استفاده از پوشش گیاهی، و افزودن المان‌های سمعی و بصری می‌تواند به تقویت حس تعلق به مکان در کودکان کمک کند. همچنین، این عوامل بر خلاقیت و علاقه‌مندی کودکان به محیط تأثیر مثبت دارند.

مطالعه حاضر تأکید دارد بر اهمیت طراحی محیط‌های آموزشی به گونه‌ای که موجب تقویت حس تعلق به مکان در کودکان شود. استفاده از ویژگی‌های محیطی مناسب در فضاهای آموزشی نه تنها بر رفتار کودکان بلکه بر توسعه خلاقیت و تعاملات اجتماعی آنها تأثیرگذار است. این تحقیق پیشنهاد می‌کند که طراحان و معلمان به این جنبه‌ها توجه بیشتری داشته باشند تا فضاهایی مناسب‌تر برای رشد و توسعه کودکان ایجاد کنند.

چکیده انگلیسی:

Human perception of the environment is a core concept in environmental psychology, significantly influencing individuals' behaviors and emotions. Physical conditions in environments can impact place attachment, particularly in educational spaces, which play a crucial role in shaping children's personalities and behaviors.

 This research follows a grounded theory approach in a case study format. Data collection methods include a literature review, questionnaire design, and interviews with experts in architecture and environmental psychology. Snowball sampling was employed online, and the sample size was calculated using the Cochran method.

 The results showed that the proper design of educational spaces using cheerful colors, creating diverse play areas, incorporating greenery, and adding audio-visual elements can strengthen children's sense of place attachment. These factors also positively impact children's creativity and engagement with the environment.

 This study emphasizes the importance of designing educational environments that enhance children's sense of place attachment. Properly designed educational spaces not only influence children's behavior but also foster creativity and social interactions. The research suggests that designers and educators should pay closer attention to these environmental factors to create more suitable spaces for children's growth and development.

منابع و مأخذ:

1- رحیم لو، بهرام و اسکندری، امید حسین (1394). حس تعلق پذیری کودک به فضا در مهدهای کودک. اولین کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران، تبریز
2- صالحیان، ابوالفضل (1395). مقایسه نشانه های ترس در کودکان سنین9تا12سال تک سرپرست و عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز
3- فروزنده، علی و مطلبی، قاسم (1392). مفهوم حس تعلق به مکان وعوامل تشکیل دهنده آن. هویت شهر، 5(8)، 27-37
4- کرونر،والتر (1385). معماری برای کودکان (ترجمه احمدخوشنویس و المیرا میررحیمی). تهران: انتشارات گنج هنر
5- لوشر،ماکس (1393). روانشناسی رنگها (ترجمه ویدا ابی زاده). تهران: درسا
6- مستغنی،علیرضا و اعتمادی، شهرزاد (1392). ایجادفضای کاشانه درپرورشگاه باتاسی ازحس مکان (بررسی موردی:مجتمع خدمات بهزیستی پرورشگاه آمنه تهران). نامه معماری و شهرسازی، 7(14)، 97-115
7- نوذری،عبدالرحمن (1393). ارائه الگوی بهینه مکانیابی فضای سبزشهری بااستفاده ازسامانه اطالعات جغرافیایی(GIS)ومدل(AHP)نمونه موردی:شهرشوشتر). اولین همایش ملی جغرافیا،شهرسازی وتوسعه پایدار، تهران
8-Lüscher, M. (2014). The psychology of color (V. Abizadeh, Trans.). Tehran: Darsa. 9-Kröner, W. (2006). Architecture for children (A. Khushnuis & A. Mirrahimi, Trans.). Tehran: Ganj Honar Publications. 10-Rahimloo, B., & Eskandari, O. H. (2015). The child's sense of belonging to space in kindergartens. In Proceedings of the First International Conference on Human, Architecture, and Civil Engineering.Tabriz. 11-Salehian, A. (2016). Comparative study of fear indicators in children aged 9 to 12 years in single-parent and ordinary families (Master's thesis, University of Tabriz). 12-Forouzandeh, A., & Matlabi, Q. (2013). The concept of sense of place and its constitutive factors. City Identity, 5(8), 27-37. 13- Mostaghni, A., & Etemadi, S. (2013). Creating a homelike environment in an orphanage based on the sense of place (Case study: Ameneh Welfare Services Complex in Tehran). Journal of Architecture and Urban Planning, 7(14), 97-115.