ارزشگذاری تفریحی و اقتصادی فعالیت های شهرداری در پارک آب و آتش تهران

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

محمدتقی رهنمایی ¹ , نگین شکروی ²

1 - دانشیار بازنشسته گروه جغرافیا- برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران.
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1402/08/18 تاریخ پذیرش : 1403/02/04 تاریخ انتشار : 1403/02/04

کلید واژه: ارزش تفریحی, ارزش اقتصادی, پارک شهری, هزینه سفر فردی, پارک آب و آتش.,

چکیده مقاله :

با توجه به تقاضای روزافزون مردم به تفرجگاهها، تجزیه و تحلیل در مورد این مسئله از نقطه نظر اقتصادی و اجتماعی و پیش بینی نیازهای تفرجگاهی و اوقات فراغت به علت ضرورت الزامی است. ارزشگذاری اقتصادی پارک ها و فضاهای سبز تفریحی به عنوان ابزار مدیریتی جهت برنامه ریزی طرح های توسعه ای مورد استفاده مدیران و مسئولان شهری قرار می گیرد.از طرفی باید فعالیت های شهرداری در زمینه های مختلف خدمات شهری مورد ارزیابی قرارگیرد تا میزان هزینه گذاری بصورت منطقی و علمی صورت گیردهدف اصلی از این تحقیق برآورد ارزش فعالیت های شهرداری در زمینه فضای سبز و تفریحی پارک آب و آتش می باشدروش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد که برای جمع آوری داده ها از روش پیمایشی(پرسشنامه) و کتابخانه ای استفاده شده و برای تحلیل داده ها از روش ارزشگذاری هزینه سفر فردی استفاده شده است..همچنین از نرم افزارspss و stata کمک گرفته شده است. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از 160 بازدید کننده از پارک جمع آوری شد. نتایج نشان می دهد که ارزش تفریحی پارک آب و آتش در سطح بالایی قرار دارد.و میزان هزینه و کیفیت پارک تاثیر زیادی در تعداد بازدیدکننده ها داشته است ضریب تغییر هزینه ی سفر در میزان بازدید از پارک تاثیر زیادی دارد و کشش تقاضا برای بازدید از پارک در حد بالا می باشد. در نتیجه فعالیت های شهرداری در زمینه افزایش کمیت و کیفیت پارک آب و آتش برای افزایش ارزش اقتصادی پارک آب و آتش نقش مهمی دارد.

چکیده انگلیسی:

This article addresses the increasing demand for parks and entertainment centers, emphasizing the necessity of analyzing them from economic and social perspectives. Despite challenges, it underscores the importance of anticipating future requirements. Evaluating the economic value of these spaces is crucial for city officials and development project managers. The research focuses on assessing the recreational value of Aab-o-Aatash Park using a descriptive-analytic method and questionnaires from 160 park visitors. Findings reveal the park's high recreational value, with expenses and park quality impacting visitor numbers and facilities. This highlights the role of governors in improving park quantity and quality to enhance its economic value. The study underscores the significance of ongoing park improvements to elevate their economic and social contributions.

منابع و مأخذ:


1- امامی میبدی، علی و قاضی، مرتضی1387 ، برآورد ارزش تفریحی پارک ساعی تهران با روش ارزشگذاری مشروط،فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران،شماره 36.
2- امیرنژاد، حمید عطایی، کمال و مهجوری، کمیل1388، تعیین ارزش تفریحی پارک های شهری، پارک ائل گلی تبریز،مجله دانش کشاورزی، جلد19، شماره 2.
3- ایران نژاد پاریزی،محمدحسین و تجملیان، مهدیه(1390)،بوستان ها و فضای سبز شهری، انتشارات دانشگاه یزد.
4- پوربلیغی، مجید و حجازي، رخشاد. (1397 .(ارزشگذاري اقتصادي تفرجگاه طبیعی ژئوپارك قشم با استفاده از روش هزینه سفر. فضاي گردشگري، 7)27 ،(34-17.
5- شکروی، نگین، پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد ، ارزشگذاری اقتصادی فعالیت های شهرداری در پارک ها نمونه موردی پاک آب و آتش تهران، دانشگاه تهران. 1393
6- عبد شاهی، عباس انسان، ابراهیم (1397)، ارزشگذاری اقتصادی کارکرد تفرج گاهی پارک ساحلی اهواز با استفاده از روش هزینه سفر انفرادی، نشریه: علوم و تکنولوژی محیط زیست سال:1397 ، دوره:20 ،شماره:2 (مسلسل 77) صفحات :191-202
7- مافی غلامی، داوود و نوری کمری، اکرم و یارعلی، نبی الله (بهار 1390)، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 75.
8- مجابی، سید محمد و منوري ،مسعود (1384)، ارزش گذاري اقتصادي پارکهاي پردیسان و لویزان ، علوم محیطی، شماره 7
9- مجله دنیای اقتصاد، شماره 3495 : 94 ، گزارش سالانه UNWTO، https://donya-e-eqtesad.com
10- مجنونیان، هنریک(1374)، مباحثی پیرامون پارک ها، فضای سبز تفریح گاه ها، انتشارات سامان پارک ها و فضای سبز، تهران
11- مرادی، غلامحسین و اپرا جونقانی، الهام و سلطانی بابوکانی،افسانه و دهقان بنادکوکی، فرناز،1400، برآورد ارزش اقتصادي جاذبه هاي گردشگري با استفاده از روش هزینۀ سفر (مورد پژوهش: باغ نمیر استان یزد، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 16، زمستان 1400، شماره 56 ،309-339
12- هوشیاری، زهرا ملک نیا، رحیم نقوی، حامد برازمند، سحر (1395) .مروری بر فواید پارک های شهری، همایش: کنفرانس ملی دیده بانی آینده زمین با محوریت آب و هوا کشاورزی و محیط زیست سال:1395 | دوره برگزاری:1

1- Armbrecht, J. (2014). “Use value of cultural experiences: A comparison of contingent valuation and travel cost”, Journal of Tourism Management, No. 42, PP. 141- 14 8.
2- Costanza R., d'Arge, R., Groot, R., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S., O’Neill, R. V., Paruelo, J., Raskin, R. J., Sutton P., Van Den Belt, M., 1997, The Value of The World’s Ecosystem Services and Natural Capital, Ecological Economics, (25) 3-15.
3- Edwards, D., Tony, G. and Bruce, H.(2011) Urban tourism research Developing an Agenda Annals of Tourism Research, 35(4): 1032-1052
4- Kamf, H., 2000, Economic in Strait of Ecology, Publication of Organization of Environment Conservation, Tehran, Iran, 248 Pp.
5- Kant, S., 2007, Economic Perspectives and Analyses of Multiple Forest Values and Sustainable Forest Management, Forest Policy and Economics (9) 733 740.
6- Khorshiddust, A., 1997, The Role of Valuation Methods and Economic Analysis in Environment Assessment, Journal of Environmental Studies, (20) 93-102.
7- Pothof, R. (2006). Urban Heritage Tourism- A Case Study of Dubrovanik, Thesis Bournemouth University, UK.
8- Rezaee, Zabihollah. 2011.Financialservices firms, Governance, Valuations, Mergers and Acquistions., Vaily Journal.Third edition
9- Song, C., et al. 2019. Physiological effects of forest-related visual, olfactory, and combined stimuli on humans: An additive combined effect Urban Forestry & Urban Greening, Vol 44, p. 126437. - Sussman, N., & Zohar, O. 2018. Has inflation targeting become less credible? BIS Working Papers, no 729.
10- Hibberd, B, G (2001), Ground rule in urban forestry, jou of agric and for, vol12.
11- Lansdell N., Gangadharan L. (2003): Comparing travel cost models and the precision of their consumer surplus estimates: Albert Park and Maroondah Reservoir. Australian Economic Papers, 42: 339–417.

متن کامل:



 

چکیده

با توجه به تقاضاي روزافزون مردم به تفرجگاهها و مراکز تفریحی، تجزیه و تحلیل در مورد این مسئله از نقطه نظر اقتصادي و اجتماعی و بررسی کامل خواسته هاي مردم و همچنین پیش بینی نیازهاي تفرجگاهی و اوقات فراغت در آینده کاري است که با وجود دشواري به علت ضرورت الزامی است. از آنجاییکه امروزه ارزشگذاری اقتصادی پارک ها و فضاهای سبز تفریحی به عنوان ابزار مدیریتی مؤثري جهت تصمیم گیری در زمینه برنامه ریزي طرح هاي توسعه اي مورد استفاده مدیران و مسئولان شهری قرار می گیرد، بنابراین ایجاد مدل و شاخص سازی برای ارزشگذاری تفریحی پارک ها و فضاهای سبز شهری نیاز مبرم می باشد.از طرفی باید فعالیت های شهرداری در زمینه های مختلف خدمات شهری مورد ارزیابی قرارگیرد تا میزان هزینه گذاری بصورت منطقی و علمی صورت گیرد، با توجه به اینکه مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته است، در این تحقیق ارزشگذاری اقتصادی فعالیت های شهرداری در پارک آب و آتش مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است،که هدف اصلی از این تحقیق برآورد ارزش فعالیت های شهرداری در زمینه فضاهای سبز و تفریحی پارک آب و آتش می باشد، که برای نیل به هدف از یک مدل پیشنهادی استفاده شده است.روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد که برای جمع آوری داده ها از روش پیمایشی(پرسشنامه) و کتابخانه ای استفاده شده است و برای تحلیل داده ها از روش ارزشگذاری هزینه سفر فردی استفاده شده است..همچنین از نرم افزارspss و stata  کمک گرفته شده است. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل مجدد پرسشنامه در سال 1400 از 160 بازدید کننده از پارک جمع آوری شد. نتایج نشان می دهد که ارزش تفریحی پارک آب و آتش در سطح بالایی قرار دارد.همچنین براساس نتایج بدست آمده میزان هزینه و کیفیت پارک تاثیر زیادی در تعداد بازدید بازدیدکننده ها داشته است بدین معنی که با افزایش کیفیت پارک و افزایش فعالیت های شهرداری میزان بازدید بازدیدکنندگان افزایش می یابد ، ضریب تغییر هزینه ی سفر در میزان بازدید از پارک تاثیر زیادی دارد و کشش تقاضا برای بازدید از پارک در حد بالا می باشد. در نتیجه فعالیت های شهرداری در زمینه افزایش کمیت و کیفیت پارک آب و آتش برای افزایش ارزش اقتصادی پارک آب و آتش نقش مهمی دارد.

کلمات کلیدی: ارزش تفریحی، ارزش اقتصادی،پارک شهری، هزینه سفر فردی،پارک آب و آتش.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در چند دهه ی گذشته، شهرها به عنوان یکی از مهمترین مقاصد گردشگری در بین گردشگران شناخته شده (ادوارد و همکاران، 1032:2008)  و به دنبال آن، گردشگری شهری مورد بررسی و تحقیق بسیاری از محققان قرار گرفته است( پوتوف، 15:2006). میزان تفریح و اوقات فراغت به خدمات تفرجگاهی و گردشگری وابسته است. درک این روابط برای موفقیت مدیران و اجرای سیاست گذاری آنها در خدمات رسانی بخش گردشگری حائز اهمیت است (et Song 2019., al ). یکی از عوامل توسعه پایدار ، با ارزش تلقی نمودن سرمایه های طبیعی است. بیان ارزشی منابع طبیعی، به ناچار ما را به سوی پرسش هایی درباره نحوه و میزان ارزش گذاری منابع زیست محیطی راهنمایی میکند(امامی و قاضی :1387). مدیریت صحیح تسهیلات، امکانات تفریحی و فضای سبز یک منطقه تاثیر چشم گیری بر اقتصاد آن می گذارد.یکی از عوامل توسعه پایدار، با ارزش تلقی نمودن سرمایه های طبیعی است.ایجاد جامعه ای سالم . سازنده برای تداوم پیشرفت و توسعه اقتصادی،نیاز به حفظ ، توسعه و نگهداری تفرجگاه ها و مناطق توریستی جهت جوابگویی به تقاضای روز افزون انسان ها دارد(مجابی و منوری،1384).ارزشگذاری اقتصادی به معني تعيين ارزش های کمي کالاها و خدماتي است که منابع زیست محيطي فراهم ميکنند. این کالاها و خدمات ممکن است قيمت های بازاری یا قيمتهای غيربازاری داشته باشند. و انکار آن در درازمدت نتیجه ای جز پشیمانی نخواهد داشت ( Kant.2007.73) و (آرمبرچت;2014)..  ازآنجاکه عمده کالاها و خدمات زیست محيطي غير بازاری و در حکم کالای عمومي محسوب ميشوند، ارزش گذاری اقتصادی آنها به سادگي کالاهای خصوصی نيست(آرمبرچت;2014).. فضای سبز یکی از مهمترین نظام های حیات بخش انسان به شمار می رود و اهمیت آن نه تنها به دلایل اقتصادی بلکه به دلایل زیست محیطی(هیبرد،2001؛220) و اجتماعی نیز می باشد،یک منبع لازم برای زندگی است. یکی از مهمترین اهداف طراحی و ایجاد فضای سبز به ویژه بوستان ها ی شهری فراهم ساختن محیطی امن و آرام و آسوده برای گذراندن اوقات فراغت مردم است به نحوی که آسایش جسمی و روحی استفاده کنندگان تامین گردد.بنابراین باید مجموعه ای از تاسیسات و امکانات رفاهی لازم و متناسب با شرایط محل و نیازهای افراد بازدید کننده تدارک دید،به هر حال در اغلب فضاهای سبز متناسب با امکانات و بافت شهری موجود، خدماتی در زمینه های ورزشی،فرهنگی و تفریحی مردم ارائه می شود(ایران نژاد،تجملیان:1390؛159).که بر ویژگی های زیست محیطی شهرها و همچنین بر نیازهای تفریحی و تفرجی تاثیر مهمی دارد. باتوجه به وجود شواهد بسیاری که از ارزش بالای این فضاها حکایت می کنند و نیز نیاز رو به افزایش آدمی به تفریح و تفرج،داشتن برآوردی نزدیک به واقعیت از ارزش اقتصادی کارکرد تفرجگاهی منابع طبیعی و انسانی ،ضرورت انکارناپذیری پیدا می کند.در همین راستا به نظر می رسد که در صورت برخورداری این قبیل منابع از قیمت و بهای واقعی و عدم تلقی رایگان بودن آنها،می تواند تا حدود زیادی از تخریب و نابودی آنها جلوگیری نماید. در این میان یکی از مولفه ها ی مهمی که در مورد کارکرد فضاهای سبز و از جمله پارک های شهری از دیر باز مورد توجه و شناخت انسان بوده،استفاده از فضاهای سبز در راستای گردشگری و لذت بردن از جاذبه های طبیعی و انسانی آن است.ارزش اقتصادی چنین کارکردی آنچنان است که کمتر کسی در چشمگیر بودن آن تردید دارد. فضاهای گردشگری و گذران اوقات فراغت متعدد و متنوعی از جمله سینما،تئاتر،پارک،جنگل و... در ایران وجود دارند که از میان آنها پارک ها نقش عمده ای در گذران اوقات فراغت ،تفریح و تفرج گردشگران برعهده دارد( (شکروی،ن،1392:3) براي ادارة یک مرکز تفرجگاهی، نیاز به ایجاد مدیریتی کارآمد در زمینۀ توسعه و حفاظت از ارزشهاي تفرجی آن است. بنابراین براي دستیابی به این هدف، به کارگیري سایر روشها جهت ارزشگذاري خدمات و منافع کیفی این تفرجگاه، به ویژه در زمینۀ ارزشهاي زیست محیطی آن ضروري است(مرادی و همکاران ; 1400) و (Costanza et al .1997.6 ). روش های مختلفی برای تعیین منحنی تقاضا برای پارک ها و سایر کالاهای عمومی ارائه شده است که امکان ارزیابی مقادیر مختلف ارزش پارک ها وجود دارد. (لنس دل،گنگ ادهاران; 2003) برای اداره مرکز تفرجگاهی، به ایجاد مدیریتی کارآمد در زمینه توسعه و حفاظت از آن نیاز است. برای دستیابی به این هدف، به کارگیری سایر روش ها به منظور ارزشگذاری خدمات و منافع کیفی ضروری است.(مافی غلامی و همکاران 1390. 15).t همانطور که نتیجه‌گیری می‌شود، روش هزینه سفر مهمترین و پرکاربردترین تکنیک برای اندازه‌گیری مازاد تفریح ​​مصرف‌کننده است. (لنس دل،گنگ ادهاران; 2003(.به عبارتی، یکی از روشهاي مناسب براي ارزشگذاري مکانهاي تفرجی روش هزینۀ سفر است (پوربلیغی و حجازي، 1397 ( بر اساس این روش، فرض می شود که ارزش مکان های تفریحی به شدت با هزینه هایی که مردم برای تفریح ​​استفاده می کنند، مرتبط است. (لنس دل،گنگ ادهاران; 2003(. و از قیمت های واقعی بازار برای قیمت گذاری غیربازاری محیط زیست استفاده می کند) Khorshiddust, 1997, 94; Kamf, 2000, 135( ). 

طرح مسئله 

فضای سبز به عنوان جزئی از نظام کالبدی شهر که انسان همواره با آن در تماس بوده و هدف از طراحی آن توجه به نیازهای انسانی و فرهنگی جامعه است. ولی برای ایجاد، نگهداری آن باید از لحاظ تمام ارزش های اقتصادی(تفریحی، اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی) مورد ارزشیابی قرار گیرد، تا ادامه فعالیت های شهرداری در این زمینه به صورت آگاهانه باشد و از طرفی میزان تأثیرگذاری این مکان ها به بیشترین حد خود برسد. در واقع ارزش گذاری اقتصادی منابع تفریحی و پارک ها بعنوان ابزار مدیریتی موثری جهت تصمیم گیری در زمینه برنامه ریزی طرح های توسعه ای مورد استفاده مدیران محیط زیست و پارک ها قرار می گیرد. امروزه بدلیل نقشی که این فضاها در زندگی شهری دارند، به عنوان عامل کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و در نتیجه شکل گیری شهری پایدار را سبب می شود. زیرا در شادابی، نشاط،سلامتی روحی و جسمی،تخلیه ی هیجان،تعامل اجتماعی و ... مردم اثر قابل توجهی دارند وهمین موجبات افزایش بازدهی اقتصادی و بهره وری در کار و از طرفی موجب کاهش هزینه های درمان و خدمات پزشکی می شود. باتوجه به تقاضای روز افزون مردم به تفرجگاه ها و مراکز تفریحی،طبیعی،تحلیل های اقتصادی و اجتماعی و بررسی کامل خواسته های مردم و همچنین پیش بینی نیازهای تفرجی و اوقات فراغت افراد برای فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم امری بدیهی و الزامی است. همچنین آگاهی از ارزش های اقتصادی تفرجگاه ها برای انجام مدیریت صحیح در اجرای طرح های توسعه ای و بهره برداری پایدار از آنها،ضروررتی انکارناپذیر است. با توجه به اینکه ارزش گذاری تفریحی در کشور ما بندرت صورت گرفته است، نیاز مبرم بررسی های علمی در این زمینه دیده می شود. روش هزینه سفر بیشتر برای تحقیق ارزش اقتصادی بر مبنای قیمت های بازاری استفاده می شود ، این روش براساس رفتار واقعی می باشد و روشی کم هزینه است ، در نتیجه این روش در تحقیق حاضر مورد تاکید واستفاده قرار گرفته است.

ضرورت تحقیق

امروزه نیاز به شناخت و برآورد ارزش دارایی های محیط زیست و فضاهای سبز در سرمایه گذاری ها،قیمت گذاری ها،تعیین سیاست های توسعه اقتصادی ،اجرای پروژه های عمرانی،صنعتی و تصمیم گیری های مربوط به کاربری اراضی کاملا مشهود است.در محاسبات اقتصادی جهان پیشرفته کنونی،که برای برآورد هزینه تامین کالاها و خدمات غالبا هزینه های مربوط به دارایی های زیست محیطی نیز مورد شناسایی قرار می گیرد.به طور کلی هزینه یا بهای کالاها و خدمات زیست محیطی،در برگیرنده صدمه ها،تخریب ها و آسیب هایی است که در اثنای تولید،توزیع و مصرف کالا ها و خدمات برمحیط تحمیل می گردد.

امروزه گردشگری و از سویی محاسبه ارزش پولی مکان های تفریحی و تفرجگاه ها که نقش مهمی در زندگی انسان ها دارند،برای فهم آسانتر این ارزش برای برنامه ریزان و مصرف کنندگان،به جهت حفظ و نگهداری و بهره برداری صحیح و پایدار از آنها کاری بس ضروری است.گردشگری و گذران اوقات فراغت در جهان امروز به صنعت بزرگی تبدیل شده است و علاوه بر آن بیش از هر زمان دیگراهمیت محیط های طبیعی و فضاهای سبز از بعد گردشگری و گذران اوقات فراغت ،به عنوان تضمینی برای حفظ سلامتی انسان و جامعه تلقی می شود، برای اساس رشدوتوسعه این صنعت همراه با سایر شاخه های اقتصادی دور از انتظار نیست. براساس آمار ارائه شده به وسیله سازمان گردشگری(WTO) پیش بینی می شود که تعداد گردشگران جهان تا سال 2020 به 1.6 میلیارد نفر برسد ، روند رو به رشد گردشگری بین المللی در سال 2014 ادامه یافته است و تعداد گردشگران بین المللی نسبت به سال 2013 با افزایش 48 میلیون نفری یا 4.4 درصدی رو به رشد و به رکورد جدید 1135 میلیون نفر رسید (مجله دنیای اقتصاد، شماره 3495 : 94)و با توجه به اینکه ورود هر گردشگر خارجی می تواند چهار تا ده فرصت شغلی در کشور میزبان ایجاد کند،می توان به اهمیت این صنعت پی برد.این در حالی است که سهم درآمد ارزی ایران از بخش گردشگری،کمتر از یک درصد درآمد گردشگری جهان می باشد و کشور ایران علیرغم اینکه از نظر جاذبه های گردشگری جزء رده های بالای جهان می باشد،ولی متاسفانه از نظر جذب توریسم و توسعه صنعت گردشگری در رتبه های پایین جهان قرار گرفته است که دلیل عمده این عقب ماندگی،عدم شناخت ارزش گردشگری است. در ایران و سایر کشورهای جهان هدف از پارک های شهری فراهم آوردن امکانات تفرجی می باشد. عناصر و جاذبه های طبیعی (گیاه، آب، و…) هم در خدمت این امر قرار می گیرند. پارکهای شهری انواع گوناگونی دارند (پارک های همسایگی، محلی، منطقه ای و شهری) که هدف مشترک آنها فراهم آوردن امکانات جهت پر کردن وقت فراغت شهروندان با تفرج سالم می باشد. حوزه خدمات هریک از این پارک ها با عنوان شان تطابق دارد و همانطور ارتباط مستقیم با نوع وقت فراغت دارند. تقاضای تفرجی برای دو نوع (روزانه، هفتگی) از سه نوع وقت فراغت عمده شهروندان (روزنامه، هفتگی و سالانه) عمدتاً از طریق پارک های شهری برآورده می شود و در ارتباط با فراغت سالانه نیز معمولاً نیاز های تفرجی شهروندان با درآمد کم را این گونه پارک ها پوشش می دهند.

اما آنچه بر ضرورت انجام این تحقیق تاکید می ورزد در کشور ایران در راستای توجه به پارک و ایجاد فضاهای تفریحی در حل معضلات شهری و توسعه صنعت گردشگری هیچ گونه ارزشگذاری اقتصادی به ویژه تفریحی صورت نگرفته است که روش خوبی برای توجیه اقتصادی فعالیت های شهرداری در زمینه احداث پارک شهری می باشد. لذا در این تحقیق تلاش می¬شود تا با در نظر گرفتن متغیرها و شاخص¬های ارزشگذاری تفریحی در زمینه فعالیت های شهرداری در پارک های شهری ارزشگذاری اقتصادی به شیوه ی تفریحی انجام شود.

بنابراین¬مطالعات ارزشگذاری تفریحی در پارک های شهری  برای آن انجام می¬شود که مشخص کند ایجاد و بارگذاری یک پروژه یا فعالیت شهرداری در این فضا سودآور خواهد بود یا خیر و اگر چنین است تحت چه شرایطی؟

پیشینه تحقیق

مافی غلامی و یارعلی(1391) جهت ارزشگذاري تفرجی تالاب بین المللی چغاخور از روش هزینه سفر منطقه اي استفاده کرده و میزان ارزش تفرجی روزانه را حدود 44 میلیون تومان برآورد کردند. نتایج نشان داد که متغیرهایی مانند سن، سطح سواد و درآمد ماهانه بازدیدکنندگان تأثیر چشمگیري بر استفاده از تفرجگاهها دارند. قائمی (1390) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به ارزشگذاری اقتصادی تالاب چغاخور پرداخته است و ارزش تخمين زده شده با استفاده از روش هزینه سفر، معادل 2038980696ريال به ازاي هر هكتار برآورد مي‌گردد،در پژوهشی دیگر که ارزش تفریحی و گردشگری پارک ائل گلی تبریز مورد بررسی قرارگرفته،این ارزش 1594200 ریال در روز برآورد شده است.همچنین ارزش تفریحی سالانه پارک ملی گلستان بر اساس روش TC،83395 ریال در هکتار بدست آمده است. یکی از اولین افرادی که در سال 1351مسئله تفرجگاهها را در ایران مطرح نمود علی یخکشی است،او در سال 1356 با انتشار کتابی با عنوان (مقدمه ای بر پارک های ملی و جنگلی ایران) به ارزیابی و مدیریت تفرجگاهها پرداخت. ارزش تفریحی پارک سی سنگان در سال 1353 با استفاده از روش TC مورد بررسی قرار گرفته که 8960 ریال برآورد شده است که این مقدار در سال 1368 با استفاده از روش کلاوسون به 2608200 ریال در هکتار رسیده است، در سال 1383 ارزش تفریحی پارک جنگلی سی سنگان با استفاده از روش CV  برآورد شده که متوسط تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای ارزش تفریحی این پارک 2477 ریال برای هر بازدید است. آلبرینا¹ و همکاران در مقاله ی خود در سال 2006 از روش هزینه سفر فردی برای تخمین ارزش های مصرفی 4 مکان فرهنگی در ارمنستان پرداخته اند.نتایج نشان می دهد که ضریب هزینه سفر منفی می باشد و افراد با تحصیلات پایین تر کمتر از این مکان ها بازدید می کنند و سن رابطه ی مستقیم با تابع تقاضا داشته است و با تغییر در کیفیت مکان،تغییر اضافه رفاه مصرف کنندگان معادل 20دلار در هر سال می باشد.)آقاکاظم جوراب باف :44).چن² و همکاران (2004) با کاربرد روش هزینه سفر منطقه ای به برآورد تقاضاي تفریح در جزیره زیامن چین اقدام کرده و منافع تفریحی سواحل شرقی این جزیره را در حدود53 میلیون دلار تخمین زدند. مندس³(2003) با استفاده از روش هزینه سفر، ارزش تفریحی پارك ملی پندا گریس در لیسبون را محاسبه کرده و نتیجه گرفت که ارزشگذاريهاي متفاوت هزینه فرصت زمان میتواند منجر به برآوردهاي متفاوتی از ارزش تفریحی منطقه شود. امانوئل و همکاران در سال 2013 برای برآورد ارزش تفریحی پارک ملی کاکوم در غنا یک تکنیک ارزیابی اقتصادی به نام روش هزینه سفر استفاده کردند و ارزش تفریحی پارک را 981.188 GH برآورد کردند و بر اساس یافته ها، مطالعه موارد زیر را توصیه شد:افزایش تبلیغات پارک، فراهم کردن امکانات اضافی در پارک و آموزش عمومی در مورد اهمیت تفریح. در سال 1400 بادام فیروز و همکاران به برآورد ارزش پارک ملی و منطقه حفاظت شده کرخه پرداختند که  ارزش خالص فعلی کارکرد تفرجگاهی در کل منطقه، 63/50 میلیارد ریال خواهد بود.در سال 1400 مرادی و همکاران ارزش اقتصادي جاذبه هاي گردشگري با استفاده از روش هزینۀ سفر باغ نمیر را برآورد کردند که نتایج نشان می دهد مازاد مصرف کننده در هر بازدید بیست ویک هزار ریال و کل متوسط ارزش تفریحی خانوار در سال ، نهصدوسیزده هزاروپانصد ریال می باشد.

مبانی نظری

ارزش تفریحی

اقتصاددانان ارزش منابع تفریحی و پارکها را از نظر مردم، برآورد مبالغی که مردم مایلند برای استفاده یا افزایش خدمات پرداخت کنند، ارزیابی می کنند. ضرورتی ندارد تا خدمات منابع تفریحی و مطبوع بودن آنها در بازار خرید و فروش شوند تا ارزش آنها به ریال تعیین کرد. آنچه لازم است برآورد مقدار قدرت خرید است که مردم مایلند در ازای استفاده از خدمات منابع تفریحی و لذت بردن از مطلوبیت آنها بپردازند.(امیرنژاد و همکاران;1388).

ارزش اقتصادی

ارزش اقتصادی که یک ارزش ابزاری می باشد،در ارتباط با هدف حداکثرسازی رفاه بشر به کار گرفته می شود.این ارزش انسان مدارانه می باشد یعنی آن ارزشی که برای انسان ها براساس ترجیحات پایه ریزی شده است.اقتصاددانان عموما فرض میکنند که افراد،نه دولت ،بهترین قاضی برای خواسته های خود هستند.بنابراین تئوری ارزش گذاری اقتصادی براساس ترجیحات افراد و انتخاب های آن ها بنا شده است.افراد ترجیحات خود را از طریق انتخاب ها و روابط جایگزینی و محدودیت های معین مثل محدودیت هایی در زمینه درآمد و یا زمان قابل دسترس بیان می کنند.ارزش اقتصادی یک کالای خاص یا یک خدمت به وسیله ی حداکثر مقداری که شخص تمایل به پرداخت دارد تا آن کالا را بدست آورد سنجش می شود. ارزش اقتصادی عبارت است از یک مبلغ بیان شده بر حسب پول که در ازای کسب دارایی با حقوق ناشی از دریافت منافع آینده از طریق استفاده از دارایی ، قابل پرداخت است. بنابراین ارزش اقتصادی هر دارایی همان ارزش پولی آن است(rezaee,2011:137 )

پارک شهری

پارک قطعه زمینی است در داخل یا نزدیک شهرها که معمولا با امکاناتی نظیر زمین های بازی، گردشگاهها و زمین های ورزشی برای استفاده عمومی تجهیز می شود(مجنونیان،1374). پارکها و فضاهای سبز در شهرها نه تنها ضامن سلامت جسم و روح شهروندان هستند بلکه محیط های شهری را برای کار و زندگی دلچسب و جذاب می کند. همچنین نقش بسیار مهم و ارزشمندی در پایداری محیط زیست شهرها دارند و موجب خنک شدن و تمیزی هوا می شوند.(هوشیاری و همکاران، 1395).

 

هزینه سفر فردی

روش هزینه سفر به عنوان ارزش غیربازاری یک کالای محیط زیستی در نظر گرفته می شود، از جمله مزایای آن می توان به هرینه کم، قوی و قابل اعتماد بودن،کاربرد آسان، نیاز به جامعه کوچک،سادگی تفاسیر و توجیه نتایج اشاره کرد.( عبدشاهی، 1397).

پارک آب و آتش

پارک آب و آتش تداعی کننده عبور از مسیر آب و آتش در سفر است.در این محوطه چهار برج آتش با معماری سنگ و خاک و آجر با ارتفاع حدود 10 متر قرار دارند که محوطه آن ها با جریانات و فواره ها و آ ب نماهای متنوع تلفیق شده است.طرح محوطه این محدوده نرم و ملایم فاقد عناصر عمودی مکمل است.در جانمایی برج های آتش نیز سعی شده است که حداکثر فاصله را با بافت مسکونی غربی داشته باشند و در خط الراس یال مشرف به بزرگراه مدرس قرار گیرند.سطح این پارک حدود 24000 متر مربع و در تاریخ 1388 افتتاح گردید. این بوستان دارای آلاچیق ها ی متعدد برای استراحت می باشد. این آلاچیق ها دارای دو نوع با میز و صندلی و یک نوع مخصوص پهن کردن زیرانداز می باشد و در این آلاچیقها از مناظر زیبای تپه های عباس آباد لذت برد.  این پارک دارای 2 در ورودی می باشد یکی از اتوبان شهید حقانی و دیگری از کوچه کنار پارک در ضلع غربی پارک که این ضلع غربی دالانی با سقفی چوبی است که در تابستان با گل و گیاه پوشیده می شود وبسیار زیبا و دلنشین است.   

منبع:google map

روش تحقیق

با توجه به ماهیت تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است، همچنین برای گردآوری داده ها از روش پیمایشی (پرسشنامه) استفاده شده است، برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری از جمله تحلیل رگرسیونی استفاده شده است، همچنین از نرم افزار های SPSS  و STATA  در تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. در این تحقیق به منظور ارزش گذاری پارک از روش هزینه سفر فردی استفاده شده است. روش هزینه سفر یک روش برای تعیین ارزش های تفریحی و فرهنگی اکوسیستم، با استفاده از برآورد منحنی تقاضا برای مکان تفریحی و تعیین ارزش آن می باشد.این روش بر پایهی هزینه هایی که فرد واقعا میپردازد تا به بازدید یک مکان تفریحی برود استوار است. برای ارزش گذاری با استفاده از این روش تعریف یک دوره زمانی بسیار با اهمیت می باشد. جامعه آماری تحقیق افراد حاضر در پارک هستند که از پارک بازدید داشته اند. بدلیل عدم تعیین ورودیه برای این پارک نمی توان جامعه آماری قابل اطمینانی را بیان کرد لذا برای اطمینان بیشتر و دقت در آمار تعداد افراد بازدید کننده در طول سال در روزهای متوالی و در فصل های مختلف در ساعات مشخص به شمارش تعداد افراد بازدید کننده پرداخته شد. در تحقیق حاضر برای تامین نمونه لازم جهت برآورد ارزش تفریحی- اقتصادی از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است، ابتدا 30 پیش پرسشنامه با هدف انجام یک پیش آزمون در روز سال در میان بازدیدکنندگان پارک توزیع گردید و براساس آن واریانس هزینه هر بار سفر برآورد شد. سپس با ضریب اطمینان 95 درصد و خطای 10 درصد برای تعیین ارزش تفریحی، تعداد نمونه های لازم به صورت زیر با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شدند:

 

بنابراین ،تعداد نمونه های لازم برای برآورد ارزش تفریحی پارک آب و آتش در حدود 161 می باشد. بعد از اصلاح پرسشنامه اولیه، پرسش نامه نهایی تنظیم گردید و برای محاسبه نتایج نهایی این تحقیق حدود 175 پرسشنامه توسط بازدیدکنندگان سایت ، در روزهای(شنبه تا جمعه) ماه های فروردین تا دی تکمیل شد که از این 175عدد، 160 پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت و 15پرسشنامه بدلیل ناقص بودن حذف گردید، در گام بعدی براساس مقادیرمتغیر مورد نظر، هزینه هربار سفر فرد بر مکان مورد مطالعه، با استفاده از تکنیک حذف داده‌های به منظور ایجاد داده‌های همگن، 5درصد از پرسشنامه که در آن‌ها داده‌ی پرت برای متغیر مورد حاصل می‌شد، کنار گذاشته شد. درنهایت بر اساس 160 پرسشنامه به مطالعه موضوع خواهیم پرداخت. به منظور سنجش روایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است مقدار آلفای کرونباخ در این تحقیق برای پرسش‌های مطرح شده از 160 نفر، مقدار 0.874 بدست آمد که نشانگر یک آزمون پایا است. با توجه به اینکه هدف این تحقیق ارزش گذاری فعالیت های شهرداری بوده است و از آنجاییکه از روش هزینه سفر استفاده شده است در این تحقیق 3 متغیر اصلی برای تجزیه و تحلیل و برآورد اهداف تحقیق استفاده شده است که شامل سه متغیر زیر می باشد:

1-       کیفیت پارک(متغیر مستقل یک)  2-هزینه سفر(متغیر مستقل دو)  3-تعداد دفعات بازدید در سال(متغیر وابسته) همچنین برای بیان بهتر جزئیات از متغیرهای میانی از جمله ویژگی های فردی(سن،جنس،وضعیت تاهل،میزان تحصیلات ،شغل و درآمد) استفاده شده است.

سطح و واحد تحلیل داده ها

با توجه به ماهیت تحقیق و روش مورد استفاده یعنی روش هزینه سفر که مبتنی بر میزان تقاضا و حضور افراد

در سایت مورد بررسی می باشد در نتیجه واحد تحلیل تحقیق شامل کسانی می باشد که در زمان جمع آوری

داده ها در سایت مورد نظر حضور داشتند.

جدول (1) مدل مفهومی تحقیق

منبع:یافته های تحقیق

یافته ها

 

جدول (2) متغییرهای تحقیق

متغییر	طبقات	درصد	متغییر	طبقات	درصد	متغییر	طبقات	درصد	متغییر	طبقات	درصد
سن	کمتر از 20	3.1	میزان تحصیلات	زیردیپلم	11.2	وضعیت فصول	بهار	32.3	اولویت سرمایه گذاری	زیرساختی	16
	20-40	70		دیپلم و فوق دیپلم	18.0		تابستان	40.4		تفریحی	52
	40-60	24		لیسانس	42.2		پاییز	16.1		زیست محیطی	21
	60 و بالاتر	3.1		فوق لیسانس و بالاتر	28.6		زمستان	11.2		خدماتی	11
جنس	زن	50	وضعیت اشتغال	کارمند	40.4	وضعیت دسترسی	موتورسیکلت	4.97	علت بازدیداز پارک	توصیه دوستان	14
				آزاد	24.8		نقلیه عمومی	26.71		نزدیکی به محل سکونت	9.9
	مرد	50		مدرس	9.9					گردش و تفریح	37
				خانه دار	1.9		تاکسی	6.83		زیبایی طبیعی پارک	12
وضعیت تاهل	مجرد	57		کارگر	5.6		وسیله شخصی	50.31		جذابیت پارک	17
				بازنشسته	1.2					پیاده روی و ورزش	6.8
	متاهل	43		دانش آموز و دانشجو	16.2		پیاده	11.18		قرارهای دوستانه	3.1

منبع: یافته های تحقیق

تجزیه تحلیل و یافته های تحقیق

براساس نتایج بدست آمده دلایل استفاده از پارک در 7 مولفه اصلی توصیه دوستان ، نزدیکی به محل سکونت ، گردش و تفریح، زیبایی طبیعی پارک، جذابیت پارک، ییاده روی و ورزش، قرارهای دوستانه بوده است که مولفه گردش و تفریح با 36.6 درصد و جذابیت پارک و زیبایی طبیعی پارک به ترتیب بیشترین سهم را شامل می شوند.قرارهای دوستانه و پیاده روی و ورزش کمترین سهم را شامل می شوند. نتایج نشان می دهد که نقش اصلی پارک تفریحی بوده است و از آن به عنوان یک مکان تفریحی و گذران اوقات فراغت استفاده می کنند، از طرفی نقش پارک به عنوان مکان پیاده روی و ورزش نامحسوس بوده است که دلیل اصلی آن نبود امکانات مناسب برای پیاده روی و ورزش بوده است، همچنین با وجود حذف برخی از امکانات و تجهیزات تفریحی از جمله خودران و... با این وجود علت اصلی استفاده از پارک نقش تفریحی پارک می باشد. در نتیجه براساس سلیقه استفاده کنندگان از پارک در برنامه ریزی باید امکانات تفریحی و گردشی پارک افزایش و تقویت گردد. اولویت سرمایه گذاری از دید بازدیدکنندگان چهار مولفه زیرساختی، تفریحی، زیست محیطی و خدماتی به عنوان اولویت های برنامه ریزی انتخاب شده بود که مولفه تفریحی با 52.2 درصد در ارائه خدمات بهتر از ارجحیت بیشتری برخوردار بوده است. مولفه زیست محیطی با 21.1 درصد در اولویت بعد قرار دارد، همچنین مولفه های زیرساختی و خدماتی به ترتیب با 15.5 و 11.2 در اولویت های بعدی قرار دارند، این نتایج نیز نشان دهنده بالا بودن گرایش و خواست مردم به نقش تفریحی پارک دارند، به عبارتی دیدگاه مردم نسبت به پارک آب و آتش به عنوان یک مکان تفریحی و گذران اوقات فراغت می باشد و از ان به عنوان مکان تفرجی استفاده می کنند.

جدول (3) شاخص ها و انحراف از میانگین

مولفه ها	شاخص ها	میانگین	انحراف از میانگین	مولفه ها	شاخص ها	میانگین	انحراف از میانگین
فضای سبز	کمیت	٣.٣٠	1.08	امنیت و بهداشت	سطل زباله	۲.۹۱	۰87
	کیفیت	۳.۴۳	۱.۱۳		آب شرب و آبخوری	٢.٨٢	۰۷۵
کالبدی فیزیکی	تعداد نیمکت	۲.۹۲	٠.٩۴		امکانات بهداشتی	۲.۹۴	٠.٩٧
	محل پیک نیک	۳.17	۰.۹۷		امنیت و حراست	۳.۴۰	۰.۹۵
	سنگفرش	۳.۴۴	۱.۱۳		بهداشت محیط	3.60	۰.۸۶
فضای تفریحی	محل بازی بچه ها	3.22	١.٠۴		کیفیت غذا	۲.۹۹	٠.٨٣
	آبنما	۳.۶۶	١.٠٠		رستوران	٣.٣٠	٠.٩٢
	زمین بازی و ورزش	۳1.۳	۱.0۶		روشنایی	3.38	1.03
	میزان آرامش	۳9.۳	۱.۰۹	دسترسی	دسترسی آسان	۲.۹۴	١.٠٧
	هیجان و نشاط	۳.۶۴	١.٠٣
					پارکینگ	۲.۷۵	۱.۰۶
مدیریتی	ارائه خدمات و تسهیلات به گردشگران	۲.۹۴	۱.۰۵
					راه و معابر در پارک	٣.٨٣	٠.٨٩
	راهنما	۲.۷۴	٠.٨۵		دربهای ورودی	۲.۸۶	١.٠٧
	تشکیلات اداری	99.2	0.90
	تابلو راهنما	٣.٠٩	۰.۹۸	جذابیت و منظر	تنوع نسبت به پارکهای دیگر	٣.٣٣	۱.۱۵

منبع: یافته های تحقیق

تحلیل آمار استنباطی و اقتصادی داده ها 

1-       اعداد صحیح غیر منفی: متغیر وابسته (تعداد دفعات بازدید از سایت در یک دوره یکساله) فقط اعداد صحیح مثبت و قابل شمارش می باشد.

2-       برش : هر نمونه انتخاب شده از درون سایت فقط شامل افرادی می باشد که حداقل یکبار به بازدید از سایت آمده اند و طبیعتا تمامی اطلاعات در مورد افرادیکه به بازدید نمی آیند در نمونه مورد نظر لحاظ نمی گردد،

بنابراین بدلیل ویژگی متغیر وابسته (تعداد دفعات سفر)، اگر این متغیر از توزیع نرمال پیروی کند تمام محاسبات دارای خطا شده و تخمین پارامترهای مدل با استفاده از روش OHS ناسازگار خواهند بود.لذا یکی از بهترین توزیع ها برای جلوگیری کردن از ایجاد ناسازگاری،استفاده از توزیع پواسن برای متغیر وابسته می باشد.

توزیع پواسن:

توزیع های پواسن به متغیرهایی مربوط می شود که در واحد زمانی یا مکانی اتفاق می افتد،شکل کلی توزیع پواسن برای متغیر وابسته ی y  (تعداد دفعات سفر) به صورت زیر می باشد:

(1-1)                         و                               

که  پارامتر پواسن برای فرد i ام به صورت زیر تعریف می شود:

    و                                   (1-2)

در معادله (4-2)، β ها پارامترهای مدل و X  ها متغیر های مستقل مدل هستند. با استفاده از روش حداکثر درست نمایی توزیع پواسن (1-1) پارامترهای β برآورد شده و مهمتر از همه آنکه y  و λ  با یکدیگر هم ارز خواهند بود. یعنی λ همان متغیر وابسته ی ما می باشد. زیرا نمایان‌گر تعداد دفعات بازدید از سایت در طول یک دوره ی یک ساله است. لازم به ذکر است که توزیع پواسن، تنها توزیعی است که مقدار میانگین و واریانس آن با هم برابر بوده و هر دو معادل با پارامتر پواسن یعنی λ می باشند.

 توزیع پواسن بریده شده:

در توزیع پواسن متغیر وابسته چون متغیرY  مربوط به داده های درون سایت از یک شروع می شود ( نه از صفر) لذا استفاده از معادله (1-1) باعث می شود که تخمین ها دچار خطا گردند بنابراین برای حل این مشکل و همچنین برای در نظر گرفتن ویژگی دوم از توزیع پواسن بریده شده استفاده می کنیم.

به عبارتی دیگر با توجه به ویژگی دوم هنگامی که داده ها از درون سایت جمع آوری می شوند استفاده از شکل معمولی توزیع پواسن تخمین ها را دچار خطاهای آماری می کند، (یعنی متغیر وابسته صفر را شامل نمی شود و از یک شروع می گردد) حال اگر این مشکل حل گردد منجر به برآورد بیش از حد اضافه رفاه می شود.

برای تصحیح مشکل برش در مدل پواسن به متغیر وابسته مساوی با  y-1  در نظر گرفته می شود. بنابراین تابع توزیع پواسن به شکل زیر خواهد بود که اصطلاحاً به آن توزیع پواسن بریده شده (در صفر)⁴ می گویند:

                   و                     (1-3)

که همانند قبل با استفاده از روش حداکثر درست نمایی توزیع پواسن بریده شده (3-1) پارامترهای β در معادله (2-1) به درستی تخمین زده می شوند، لازم به ذکر است که در تابع توزیع پواسن بریده شده مقدار میانگین برابر است با (+ 1λ) بوده، ولی مقدار واریانس معادل با λ می باشد.

در این تحقیق با توجه به دو ویژگی داده های مربوط به متغیر وابسته برای تخمین پارامترها از روش توزیع پواسن بریده شده استفاده شده است، همچنین از نرم افزار stata  پارامترها برآورد گردیدند.

 نتایج حاصل از مدل رگرسیونی پواسن بریده شده برای داده های مربوط به پارک

جدول زیر به طور نسبتا جامعی برای مقادیر برآورد شده برای پارامترها می پردازد. اولین ستون مربوط به نام متغیرهای مدل می باشد. سه پارامتر در این پژوهش وجود دارند که یکی از آنها مقدار عرض از مبدا و دو پارامتر دیگر عبارتند از هزینه ی هر بار سفر به پارک آب و آتش و دیگری سطح کیفیت پارک.

 

جدول (4)نتایج حاصل از رگرس کردن تعداد دفعات سفر بر روی هزینه سفر و سطح کیفیت پارک آب و آتش با مدل رگرسیونی پواسن بریده شده.

متغیرهای توضیحی مدل	ضرایب	خطای استاندارد	دامنه اطمینان 95 درصدی		سطح معناداری	وضعیت معناداری
			حد پایین	حد بالا
عرض از مبدأ	1. 596	1965	1.211	1.982	0.05p <	معنی دار
هزینه سفر	-.0373	0069	-.023	-.050	0.05p <	معنی دار
سطح کیفیت پارک	0. 167	0687	.301	.032	0.05p <	معنی دار

 

جدول(5) تعداد بازدید سالانه از پارک آب و آتش

تعداد بازدید در سال	فراوانی	درصد		درصد تجمعی
1	6	3.7	3.7
2	44	27.3	31.1
3	22	13.7	44.7
4	16	9.9	54.7
5	16	9.9	64.6
6	11	6.8	71.4
7	11	6.8	78.3
8	7	4.3	82.6
9	7	4.3	87.0
10	10	6.2	93.2
11	1	.6	93.8
12	4	2.5	96.3
14	4	2.5	98.8
15	2	1.2	100.0

فرضیه اول: با توجه به نتایج بالا فرض تحقیق مبتنی بر « بنظر می رسد ضریب تغییر هزینه ی سفر ، در میزان بازدید از پارک تاثیری ندارد.» نتایج مدل نشان می دهد که در سطح خطای 0.05 معنادار می باشد، و فرض صفر تحقیق مبتنی بر عدم وجود معناداری رد می شود. از طرفی ضریب تغییر منفی می باشد یعنی با افزایش میزان هزینه سفر تعداد بازدید بازدیدکننده ها از پارک به میزان قابل توجهی کاهش می یابد

جدول(6) ضریب تغییر هزینه سفر

وضعیت معناداری	معناداری سطح	دامنه اطمینان 95 درصدی		خطای استاندارد	ضرایب	توضیحی متغیرهای مدل
		حد بالا	حد پایین
معنی دار	P<0.05	1.982	1.211	1.965	1.596	مبدا از عرض
معنی دار	P<0.05	-0.50	-0.23	0.069	-0.373	سفر هزینه
معنی دار	P<0.05	0.032	0.301	0.687	0.167	پارک کیفیت سطح

فرضیه دوم : با توجه به نتایج بالا فرض تحقیق مبتنی بر « بنظر می با افزایش فعالیت های شهرداری در پارک آب و آتش ضریب متغیر سطح کیفیت مثبت می باشد..» نتایج مدل نشان می دهد که در سطح خطای 0.05 معنادار می باشد، و فرض صفر تحقیق مبتنی بر عدم وجود معناداری رد می شود. از طرفی ضریب تغییر کیفیت پارک مثبت می باشد یعنی با افزایش میزان فعالیت های شهرداری تعداد بازدید بازدیدکننده ها از پارک به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

جدول (7) ضریب متغییر سطح کیفیت پارک

وضعیت معناداری	معناداری سطح	دامنه اطمینان 95 درصدی		خطای استاندارد	ضرایب	توضیحی متغیرهای مدل
		حد بالا	حد پایین
معنی دار	P<0.05	1.982	1.211	1.965	1.596	مبدا از عرض
معنی دار	P<0.05	-0.50	-0.23	0.069	-0.373	سفر هزینه
معنی دار	P<0.05	0.032	0.301	0.687	0.167	پارک کیفیت سطح

فرضیه سوم: بنظر می رسد کشش تقاضا برای بازدید از پارک آب و آتش در حد بالا می باشد. با جاگذاری معادله رگرسیونی بدست آمده در فرمول کلی کشش تقاضا نسبت به قیمت )هزینه سفر (رابطه زیر حاصل می شود

 

                                                

قدر مطلق کشش تقاضای سفر در نقطه میانگین کمتر از 1 است و لذا سفر به پارک دارای تقاضای باکشش نمی باشد.

فرضیه چهارم: بنظر می رسد با بهبود سطح کیفیت پارک آب و آتش و با فرض عدم تغییر در هزینه سفر ، اضافه رفاه هر بازدید کننده افزایش می یابد

 

با توجه به نتایج بدست آمده اگر میانگین کیفیت سایت افزیش یابد مقدار اضافه رفاه بدست آمده،افزایش می یابد.

فرضیه پنجم: بنظر می رسد در بالاترین سطح کیفی پارک آب و آتش،اگر هزینه ی سفر طوری افزایش یابد که تعداد دفعات بازدید هر فرد از پارک در همان مقدار اولیه باقی بماند، در نتیجه تغییری در رفاه ایجاد نمی گردد

با جاگذاری سطح کیفیت عالی پارک و متوسط تعداد دفعات بازدید در سال در مدل رگرسیونی برآورد شده و رابطه اضافه رفاه ،تغییری در اضافه رفاه سالانه فرد رخ نخواهد داد.

 

نتیجه گیری

با توجه به تقاضاي روزافزون مردم به تفرجگاهها و مراکز تفریحی، تجزیه و تحلیل در مورد این مسئله از نقطه نظر اقتصادي و اجتماعی و بررسی کامل خواسته هاي مردم و همچنین پیش بینی نیازهاي تفرجگاهی و اوقات فراغت در آینده کاري است که با وجود دشواري به علت ضرورت الزامی است. از آنجاییکه امروزه ارزشگذاری اقتصادی پارک ها و فضاهای سبز تفریحی به عنوان ابزار مدیریتی مؤثري جهت تصمیم گیری در زمینه برنامه ریزي طرح هاي توسعه اي مورد استفاده مدیران و مسئولان شهری قرار می گیرد، بنابراین ایجاد مدل و شاخص سازی برای ارزشگذاری تفریحی پارک ها و فضاهای سبز شهری نیاز مبرم می باشد، نتایج نشان داد که تعداد بازدیدکنندگان تابعی از مسافت یا هزینه سفر است. به طوري که با افزایش فاصله و در نتیجه افزایش هزینه سفر، تعداد بازدیدکنندگان کاهش می یابد. با توجه به اینکه بیش از 66 درصد از بازدیدکنندگان مابین 20 الی 35 سال قرار دارد، این قشر از جامعه با توجه به ویژگی های گروه سنی نیازها و خواسته های ویژه ای دارند که در برنامه ریزی های آتی فعالیت های پارک هرچقدر به این قشر توجه کند، دارای نتایج مثبتی خواهد شد. همچنین نصف بازدیدکنندگان از پارک آب و آتش قشر زنان می باشند و باید نصفی از فعالیت های شهرداری و المان و مبلمان پارک آب و آتش به زنان اختصاص یابد بنابراین ضروری است که به نیاز این قشر از جامعه توجه زیادی شود،در حالیکه با توجه به یافته ها و مشاهدات نگارنده ،عناصر خیلی کمی برای این قشر در نظر گرفته شده است. باتوجه به اینکه ضریب هزینه سفر منفی و ضریب سطح کیفیت پارک مثبت می باشد، این بدان معناست که هر چقدر هزینه هر بار سفر فرد به پارک افزایش(کاهش) یابد، تعداد دفعات بازدید آن فرد از پارک کاهش (افزایش) می یابد. بنابراین روی منحنی تقاضا به سمت بالا (پایین) حرکت می کنیم، همچنین با بهبود(تخریب) سطح کیفیت پارک در همان هزینه سفر اولیه، تعداد دفعات بازدید هر فرد افزایش(کاهش) می بابد، لذا منحنی تقاضای سفر به سمت بالا و راست (پایین و چپ) حرکت می کند. اگر در سطح کیفیت 3.0696( از حداکثر سطح کیفی یعنی 5)، هزینه های هر بار سفر فرد به پارک آب و آتش به میزان 20 درصد افزایش یابد، کاهشی در نرخ بازید سالانه از پارک معادل با 12درصد رخ می دهد. حال کاهش در اضافه رفاه سالانه هر فرد که از ضرب آن در تعداد کل بازدید کنندگان پارک آب وآتش در طول یکسال میزان کاهش در اضافه رفاه سالانه ی تمام بازید کنندگان بدست می آید.کشش تقاضای بازید هر فرد از پارک آب و آتش برابر با 0.5502953- می باشد، بنابراین با یک درصد افزایش در میانگین هزینه ي سفر فرد، تعداد دفعات بازدید سالانه ي او از این پارك، کمتر از یک درصد کاهش می یابد که این بدان معناست که قدر مطلق کشش تقاضاي سفر در نقطه‌ي میانگین کمتر از یک بوده و لذا سفر به پارك داراي تقاضاي با کشش نمی‌باشد.

منابع و ماخذ

-       امامی میبدی، علی و قاضی، مرتضی1387 ، برآورد ارزش تفریحی پارک ساعی تهران با روش ارزشگذاری مشروط،فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران،شماره 36.

-       امیرنژاد، حمید عطایی، کمال و مهجوری، کمیل1388، تعیین ارزش تفریحی پارک های شهری، پارک ائل گلی تبریز،مجله دانش کشاورزی، جلد19، شماره 2.

-       ایران نژاد پاریزی،محمدحسین و تجملیان،مهدیه(1390)،بوستان ها و فضای سبز شهری،انتشارات دانشگاه یزد.

-       پوربلیغی، مجید و حجازي، رخشاد. (1397 .(ارزشگذاري اقتصادي تفرجگاه طبیعی ژئوپارك قشم با استفاده از روش هزینه سفر. فضاي گردشگري، 7)27 ،(34-17.

-       شکروی، نگین، پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد ، ارزشگذاری اقتصادی فعالیت های شهرداری در پارک ها نمونه موردی پاک آب و آتش تهران، دانشگاه تهران. 1393

-       عبد شاهی، عباس انسان، ابراهیم (1397)، ارزشگذاری اقتصادی کارکرد تفرج گاهی پارک ساحلی اهواز با استفاده از روش هزینه سفر انفرادی، نشریه: علوم و تکنولوژی محیط زیست سال:1397 ، دوره:20 ،شماره:2 (مسلسل 77) صفحات :191-202

-       مافی غلامی، داوود و نوری کمری، اکرم و یارعلی، نبی الله (بهار 1390)، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 75.

-       مجابی، سید محمد و منوري ،مسعود (1384)، ارزش گذاري اقتصادي پارکهاي پردیسان و لویزان ، علوم محیطی، شماره 7

-       مجنونیان، هنریک(1374)، مباحثی پیرامون پارک ها، فضای سبز تفریح گاه ها، انتشارات سامان پارک ها و فضای سبز، تهران

-       مرادی،غلامحسین و اپرا جونقانی، الهام و سلطانی بابوکانی،افسانه و دهقان بنادکوکی، فرناز،1400، برآورد ارزش اقتصادي جاذبه هاي گردشگري با استفاده از روش هزینۀ سفر (مورد پژوهش: باغ نمیر استان یزد، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 16،  ،زمستان 1400، شماره 56 ،309-339  

-       هوشیاری، زهرا ملک نیا، رحیم نقوی، حامد برازمند، سحر (1395) .مروری بر فواید پارک های شهری، همایش: کنفرانس ملی دیده بانی آینده زمین با محوریت آب و هوا کشاورزی و محیط زیست
سال:1395 | دوره برگزاری:1

-       Armbrecht, J. (2014). “Use value of cultural experiences: A comparison of contingent valuation and travel cost”, Journal of Tourism Management, No. 42, PP. 141- 14 8.

-       Costanza R., d'Arge, R., Groot, R., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S.,O'Neill, R. V., Paruelo, J., Raskin, R. J., Sutton P., Van Den Belt, M., 1997, The Value of The World’s Ecosystem Services and Natural Capital, Ecological Economics, (25) 3-15.

-       Edwards,D., Tony, G. and Bruce, H.(2011) Urban tourism research Developing an Agenda Annals of Tourism Research, 35(4): 1032-1052

-       Kamf, H., 2000, Economic in Strait of Ecology, Publication of Organization of Environment  Conservation, Tehran, Iran, 248 Pp.

-       Kant, S., 2007, Economic Perspectives and Analyses of Multiple Forest Values and Sustainable Forest Management, Forest Policy and Economics (9) 733 740.

-       Khorshiddust, A., 1997, The Role of Valuation Methods and Economic Analysis in  Environment Assessment, Journal of Environmental Studies, (20) 93-102.

- Pothof, R. (2006). Urban Heritage Tourism- A Case Study of Dubrovanik, Thesis Bournemouth University, UK.

- Rezaee,Zabihollah.2011.Financialservices firms,Governance,Valuations,Mergers                 and Acquistions.,Vaily Journal.Third edition

- Song, C., et al. 2019. Physiological effects of forest-related visual, olfactory, and combined stimuli on humans: An additive combined effect Urban Forestry & Urban Greening, Vol 44, p. 126437. - Sussman, N., & Zohar, O. 2018. Has inflation targeting become less credible? BIS Working Papers, no 729.

-       Hibberd,B,G(2001),Ground rule in urban forestry ,jou of agric and for,vol12.

-       Lansdell N., Gangadharan L. (2003): Comparing travel cost models and the precision of their consumer surplus estimates: Albert Park and Maroondah Reservoir. Australian Economic Papers, 42: 339–417

 

Recreational and economic valuation of municipal activities in Tehran AboAtash park

Abstract

Taking in consideration the always growing need of promenades, parks and entertainment centers, it has become necessary to analyze the matter from both the economic and in social aspect. And despite all the Difficulties it's also important to predict people's needs and what might be necessary in the future entertainment centers. Science today an assessment of the economic value of parks and entertainment centers is an important management tool in the development projects of parks and entertainment centers for the managers of the city officials, it is important to set value indicators for parks and entertainment centers. On the other hand, the governors’ efforts and endeavors in various urban servitudes must be estimated in order to accomplish costing in a reasonable and scientific way. The main goal of this research is to calculate the sportive value of the municipality in the grounds of ever green environment of the Aab o Aatashpark. The method used is a descriptive-analytic method, for the acquisition of data, the questionnaires method has been used, and for data analysis the method of personal traveling valuation has been used, also there was software aiding too. The data was collected through questionnaires from 160 park visitors.

The results show that the re creative value of the AB O ATASH park is in a high level. Also, the results show that the amount of the expenses and the quality of the park influences the amount of the more visitors, also as the amount of the visitors increases their facilities also increases. The increase and decrease of the expenses have a direct influence on the amount of the visitors, which means the governors effort in increasing the quantity and quality of the park plays an important role in increasing the economic value of the park.

Key words: recreational value, municipal activity, park quality, individual travel cost, AboAtash park.

 

Dr. Mohammadtaghi Rahnemaei (Professr of Tehran university)

Negin Shokravi (Master of Science in Geography and tourism planning-Tehran university)

---

[1]  -Alberina

[2]  -Chen

[3] - Mendes

[4]  Zero-Truncated Poisson Distribution

 

---