تأثیرشاخص تنش برگردشگری خارجی ؛ مقایسه تطبیقی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی و توسعه‌یافته منتخب (رویکرد نهادگرایی )
محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری
سیدمحمد حسینی صالحی
1
(دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران)
محمد حسن فطرس
2
(استاد گروه اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران)
محمد حسین ایمانی خوشخو
3
(استاد گروه گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران)
احمد سرلک
4
(دانشیارگروه اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاداسلامی، اراک، ایران)
کلید واژه: گردشگری, تنش, نهادگرایی, روش GMM,
چکیده مقاله :
شاخصهای رشد و توسعه ، دلالت بر فاصله عمیق تر کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه داشته ورویکرد رشد درون‌زا و استفاده ظرفیت های داخلی و منابع پایدار تقویت شده است . طی دو دهه گذشته صنعت گردشگری بعنوان منبع پویای رشد و توسعه مورد توجه کشورهای بویژه توسعه یافته قرار گرفته است . کشورهای اسلامی با انبوه جاذبه‌های خاص فرهنگی، تاریخی و طبیعی می توانند با ایجاد بسترهای لازم از این ظرفیت به نحو بهینه استفاده نمایند . در این پژوهش تطبیقی ، یه بررسی عوامل موثر بر گردشگری با تاکید بر شاخص تنش در دو گروه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی و کشورهای توسعه‌یافته طی سال‌های2005 تا 2019 پرداخته ایم . یافته‌های تحقیق به تاثیر مثبت و معنادار متغییرهای تنش ، میزان گردشگران دورۀ قبل، درجۀ بازبودن اقتصاد و زیرساخت‌های حمل‌ونقل بر گردشگری خارجی دلالت دارد . البته ضریب تخمینی شاخص تنش در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی بزرگتر است . همچنین ضریب برآوردی هزینه های عمومی درآموزش در کشورهای توسعه‌یافته ، مثبت ومعنی دار بوده و در خصوص تاثیر شاخص قیمت مصرف کننده بر گردشگری خارجی ، ضرایب برآوردی دو گروه کشورها بواسطه نقش قدرت خرید ارز ، با یکدیگر متناقض ( درکشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی مثبت اما در کشورهای توسعه‌یافته منفی ) می باشد .
In recent years, global growth and development indicators have underscored a widening gap between developed and developing countries, including Islamic nations, prompting a shift towards endogenous growth strategies and the utilization of domestic capacities and sustainable resources. The tourism industry has emerged as a dynamic driver of growth and development, particularly in developed countries, over the past two decades. Islamic countries, rich in cultural, historical, and natural attractions, have the potential to optimize this capacity by establishing necessary platforms. This comparative research investigates the factors influencing tourism, with a specific emphasis on the tension index, across two groups: member countries of the Organization of the Islamic Conference and developed countries from 2005 to 2019. The findings reveal a positive and significant impact of tension variables, previous period tourist numbers, economic openness, and transportation infrastructure on foreign tourism. Notably, the estimated coefficient of the tension index is larger in member countries of the Organization of the Islamic Conference. Furthermore, the study identifies a positive and significant relationship between public spending on education and tourism in developed countries. Contradictory trends in the effect of the consumer price index on foreign tourism between the two groups highlight differences in purchasing power dynamics.
1- ابوجعفری، روح‌الله (1385). «برداشت‌های اقتصاد نهادگرا و مطالعات اقتصاد اسلامی». فصلنامۀ اندیشۀ صادق، شمارۀ 22، ص 122-145.
2- احمدیان، مریم (1390). معرفی و نقد شاخص راهنمای ریسک بین‌المللی کشوری. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات محیط کسب‌وکار.
3- اشرفیپور، محمدعلی و نقیب، رسول (1391). «بررسی اثرات حکمرانی خوب بر توسعه صنعت توریسم». دومین همایش ملی راهکارهای توسعۀ اقتصادی با محوریت برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دانشگاه آزاد سنندج.
4- امامقلی‌پور، سارا و آسمانه، زهرا (1390). «تعیین ارتباط بین گردشگری و حکمرانی در کشورهای عضو OECD با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته GMM». اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعۀ پایدار، تهران.
5- ﭘﻮرﻓﺮج، ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ، ﻋﯿﺴﯽزاده روﺷﻦ، ﯾﻮﺳﻒ و ﭼﺮاﻏﯽ، ﮐﺒﺮي (1387). «ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت، ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي، رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي». فصلنامۀ اقتصاد و تجارت نوین، دورۀ 4، شمارۀ 13، ص 46-66.
6- تلیابی، فریبا و شاه‌آبادی، ابوالفضل (1395). «تأثیر نهاد حکمرانی کشور میزبان بر درآمد گردشگری کشورهای درحال توسعۀ منتخب». فصلنامۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، دورۀ 5، شمارۀ 16، ص 8-30.
7- حیدری، چیانه و رحیم سلطانی، ناصر( ۱۳۹۳)، تحلیلی بر نقش ثبات سیاسی و امنیت در توسعه صنعت گردشگری مطالعه موردی منطقه خاورمیانه ، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال ۲۵ ، پیاپی ۵۴ ، شماره ۲ ، تابستان ۱۳۹۳، ص 209-228
8- خداپرست مشهدی، مهدی و فلاحی، محمدعلی (1395). «بررسی نقش کیفیت نهادی بر توسعۀ مالی در کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی». دوفصلنامۀ اقتصاد پولی و مالی، دورۀ بیست‌و‌سوم، شمارۀ 11، ص 26-45.
9- راسخی، سعید و حسینی، سپیده (1392). «عوامل مؤثر بر تراکم گردشگری در کشورهای درحال توسعۀ منتخب». برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، سال سوم، شمارۀ 8، ص 69-86.
10- رحمانی، فاطمه و رهنما ، علی(۱۳۹۹) ، تاثیر شاخصهای رقابت پذیری سفر و گردشگری بر تقاضای گردشگری خارجی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا . دو فصل نامه مطالعات اجتماعی گردشگری ، سال هشتم ، شماره ۱۶، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ ص صفحه۱۴۴- ۱۱۳
11- سیاح، علی (1392). تأثير زيرساختهاي حمل‌ونقل و شاخص حکمراني بر تقاضاي گردشگري کشورهاي منتخب توسعه‌يافته و درحال توسعه طي دورۀ 2000-2011. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه بوعلی سینا.
12- شاه‌آبادی، ابوالفضل و سیاح، علی (1392). «تأثیر زیرساخت‌های اقتصادی بر گردشگری (رویکرد پنل دیتا)». برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، سال دوم، شمارۀ 7، ص 25-43.
13- شریفی رنانی، حسین، سجادیه خواجویی، فرزام و ترابی، افسانه (1392). «نقش حکمرانی خوب در جذب گردشگر (مطالعۀ موردی: کشورهای منتخب «OPEC»)». اولین همایش الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی.
14- صامتی و همکاران (۱۳۹۴)، نتایج مطالعات آنها در مورد تقاضای گردشگری کشورهای اسلامی منتخب در طی دوره ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۲ با استفاده از روش داده های پانل، نشان داد که ثبات سیاسی و حاکمیت قانون در این گروه کشورها تاثیر مثبت و معنی داری بر افزایش ورود گردشگران خارجی داشته است
15- مریدی، مرضیه (1395). بررسی نقش گردشگری در توسعۀ اشتغال کلانشهرها. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ مدیریت شهری، دانشکدۀ مدیریت، واحد علوم تحقیقات تهران.
16- میرانی، نینا (1396). بررسی نقش کیفیت نهادی بر توسعۀ صنعت گردشگری پزشکی در ایران: رویکرد پویاییهای سیستمی. پایان‌نامۀ دکتری، رشتۀ اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه تبریز.
17- ندیری، محمد و محمدی، تیمور (1390). «بررسی تأثیر ساختارهای نهادی بر رشد اقتصادی با روش گشتاورهای تعمیم یافته». فصلنامۀ مدلسازی اقتصادی، سال پنجم، شمارۀ 15، ص 1-24.
18- موسوی شفایی، مسعود، حسینی بیدختی، علی اکبر و اسماعیل شهابی، سید مجتبی(1391) . تاثیر بی‌ثباتی سیاسی بر صنعت گردشگری ایران در دوره پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره دوم، تابستان1391، ص ۲۴۰- ۲۱۱
19- Aslan, A., Kula, F., & Kaplan, M. (2009). “International tourism demand forTurkey: A dynamic panel data approach”. A Research Journal of International Studies, 9; p. 64-75.
20- Arellano, M., & Bond, S. (1991). “Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations”. Review of Economic Studies, 58(12), 277-297.
21- Baltagi, B. H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. West Sussex: Wiley.
22- Barro, R. J. and X. Sala-i-Martin. (2004). Economic Growth, 2nd ed.Cambridge: MIT Press.
23- Flecher, J., & Morakabati, Y. 2008. Tourism Activity Terorrism and Political Instability within the Commonwealth: the Cases of Fiji and Instability Kenya.
24- Hall, C.M. (1994) Tourism and Politics, John Wiley and Sons, Brisbane
25- Kaufmann, D., Kraay, A. and Mastruzzi, M. (2009). “Governance matters VIII: Aggregate and individual governance indicators 1996-2008”. World bank policy research working paper, 4978.
26- Lee, S. (2015). “Research note: Quality of government and tourism destination competitiveness”. Tourism Economics, 21(4), 881–888.
27- North, D. (1990). Institutions, Institutional Change, and Economic Performance. Cambridge University Press. New York.
28- Nunkoo, R., Ramkisoon, H. and Gursoy, D. (2012). “Public trust in tourism institutions”. Annals of Tourism Research, 39(3), p. 1538–1564.
29- Rigobon, R., & Rodrik, D. (2005). “Rule of law, democracy, openness and income”. Economics of Transition, 13(3), p. 533–64.
30- Saha, S., Su, J. J., & Campbell, N. (2017). “Does political and economic freedom matter for inbound tourism? A cross-national panel data estimation”. Journal of Travel research, 56(2), 221-234.
31- Sequeira, T. N., & Nunes, P. M. (2008). “Does country risk influence international tourism? A dynamic panel data analysis”. Economic Record, 84(265), 223-236.