نقش گردشگری خانه‌ها‌ی دوم در تغییرات کالبدی و زیست محیطی شهرستان لاهیجان طی دو دهه اخیر(مطالعه موردی: دهستان شیرجوپشت شهرستان لاهیجان)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

منوچهر مهدی پور ¹ , تیمور آمار ² , عیسی پوررمضان ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی،گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - استادیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

تاریخ دریافت : 1400/04/15 تاریخ پذیرش : 1400/06/09 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: گردشگری روستایی, خانه‌ها‌ی دوم, دهستان لیل, تغییرات زیست محیطی,

چکیده مقاله :

یکی از راهبردهای اساسی در زمینه توسعه روستایی که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از کشورها نتایج مثبت به همراه داشته است توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی می‌باشد. اما این راهبرد در ایران و به ویژه در منطقه مورد مطالعه با پدیده‌ای به نام خانه‌ها‌ی دوم همراه بوده که نتایج این گسترش پیامدهای منفی زیادی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی و اجتماعی به همراه داشته است. نواحی روستایی دهستان لیل از بخش مرکزی شهرستان لاهیجان طی دو دهه اخیر با رونق صنعت گردشگری با پدیده گسترش خانه‌ها‌ی دوم همراه بوده است. در این تحقیق با استفاده از روشهای توصیفی- تحلیلی و آزمونهای آماری به اثرات گسترش خانه‌ها‌ی دوم بر تغییرات کالبدی و زیست محیطی نواحی روستایی دهستان لیل پرداخته شده است. نتایج نشان داد که گسترش خانه‌ها‌ی دوم بیشترین تأثیر را در بخش کالبدی روستاها داشته است. از اثرات منفی بخش کالبدی می‌توان تغییر در چشم‌انداز روستایی و شهری شدن سکونتگاه، برهم خوردن ساختار سنتی و همگونی ساخت وساز، از بین رفتن زیبایی ظاهری روستا، تغییر در واحدهای مسکونی و تجاری نام برد و همچنین تغییر کاربری اراضی، تسطیع دامنه کوه‌ها‌، افزایش تولید زباله و تغییرات واحدهای کارگاهی و شاغلان مردم محلی از مهمترین اثرات منفی در بخش زیست محیطی می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

One of the basic strategies in the field of rural development that has been considered in recent years and has had positive results in many countries is the development and expansion of tourism in rural areas. However, this strategy in Iran and especially in the study area has been associated with a phenomenon called second homes, the results of this expansion has had many negative consequences in physical, economic, environmental, cultural and social dimensions. Rural areas of Lil rural district of the central part of Lahijan during the last two decades with the prosperity of the tourism industry have been associated with the phenomenon of the expansion of second homes. In this research, using descriptive-analytical methods and statistical tests, the effects of the expansion of second homes on physical and environmental changes in rural areas of Lil district have been investigated. The results showed that the expansion of the second homes had the greatest impact on the physical part of the villages. Negative effects of the physical part include: changes in the rural landscape and urbanization of the settlement, disruption of the traditional structure and homogeneity of construction, loss of physical beauty of the village, changes in residential and commercial units. Also land use change, leveling of mountains, increasing waste production and changes in workshop units and local employees are the most important negative effects in the environmental sector.

منابع و مأخذ:

 

1. آمار، ت. (1392)، آسیب شناسی توسعه گردشگری در سکونتگاههای روستایی استان گیلان مورد: دهستان دیلمان، شهرستان سیاهکل، فصلنامه اقتصاد و فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره 1، صص 192- 171.


2. اشتری مهرجردی اباذر، میرزایی حسین، فیروزآبادی سید احمد، ایمانی جاجرمی حسین، بررسی جامعه شناختی خانه‌ها‌ی دوم درایران و بررسی پیامدهای آن (مطالعه موردی شهرستان فراهان) (1395)، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28، صص 69-41.


3. تقدیسی احمد، سپهوند فرخنده (1394)، تغییرات محیطی- کالبدی گردشگری خانه‌ها‌ی دوم در نواحی روستایی با رویکرد پایداری (مطالعه موردی: بخش رودبار قصران شمیرانات)، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 14، صص 41-29.


4. حاتمی نژاد حسین، بیرانوند محمد، حاتمی احمد (1398)، ارزیابی و تحلیل اثرات خانه‌ها‌ی دوم گردشگری بر مکان‌ها‌ی روستایی (نمونه موردی: روستای قلعه حاج عبدالله)، مجله کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی، شماره 1، صص 39-19.


5. خسرو بیگی رضا، بازقندی افسانه (1398)، ارزیابی نگرش ساکنان مناطق روستایی نسبت به گسترش خانه‌ها‌ی دوم مطالعه موردی: روستاهای پیرامون شهر سبزوار، جغرافیا و توسعه، شماره 54، صص142-121.


6. رضوانی، محمدرضا (1387)، توسعة گردشگری روستای با رویکرد گردشگری پایدار، دانشگاه تهران، تهران.


7. علی پور، خ؛ ظاهری، م. (1396)، ایجاد خانه‌ها‌ی دوم و تأثیر آن در پایداری، ناپایداری سکونتگاههای روستایی مطالعه موردی شمیران(بخش رودبارقصران)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 55، صص 16- 1.


8. قدیری معصوم مجتبی، غلامی علی، محمودی چناری حبیب، تقوی زیروانی اسماعیل، محمدزاده لاریجانی فاطمه (1395)، اثرات خانه‌ها‌ی دوم بر مناطق روستا- شهری مورد: منطقه فیرروق در شهرستان خوی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 4، صص 122-105.


9. ملکشاهی غلامرضا، حسینیان سیده زهرا (1395)، نقش گردشگری خانه‌ها‌ی دوم در تغییرات اقتصادی و زیست محیطی (نمونه موردی: منطقه چلاو آمل)، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره ی هشتم، صص 148-133.


10. Farstad, M., Fredrik Rye, J. (2013). Second home owners, locals and their perspectives on rural development, Journal of Rural Studies, 30(1), 41-51.


11. Fredrik Rye, J. (2011). Conflicts and contestations. Rural populations’ perspectives on the second homes phenomenon, Journal of Rural Studies, 27(2), 263-274.


12. Habib Alipour, Hossein G.T. Olya, Bahareh Hassanzadeh, Hamed Rezapouraghdam, (2017), Second home tourism impact and governance: Evidence from the Caspian Sea region of Iran, Ocean & Coastal Management, Volume 136, Pages 165-176


13. Kondo, M.C., Rivera, R., and Rullman, S. (2012). Protecting the idyll but not theenvironment: Second homes, amenity migration and rural exclusion in Washington State. Landscape and Urban Planning, 106(2), 174-182.


14. Maria Trinitat Rovira Soto, Salvador Anton Clavé, (2017), Second homes and urban landscape patterns in Mediterranean coastal tourism destinations, Land Use Policy, Volume 68, Pages 117-132.


15. Muller, D.K. (2004) a. Mobility, tourism and second homes. In LEW, A.A., Hall, C.M. and Williams, A.M. (Eds) A companion to Tourism, pp.387-398. Oxford: Blackwell.


16. Scott, d., Lemieux, c,(2010): Weather and Climate Information for Tourism, Environmental Sciences, No 1, pp 146-183.


17. Vepsa¨la¨inen, M. Pitka¨nen, K.(2010). Second home countryside. Representations of the rural in Finnish popular discourses, Journal of Rural Studies, 26(1), 194–204.


18. Visser, G. (2006) South Africa has Second Homes Too! An Exploration of the Unexplored, Current Issues in Tourism, 9 (4 & 5), pp. 353-383.