ردپای بوم شناختی توریسم در نواحی روستایی مطالعه موردی: روستای وشنوه (شهرستان قم، بخش فردو)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

فرزاد ویسی ¹ (هیات علمی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
آرمان رحیمی ² (کارشناس ارشد شهرسازی دانشگاه کردستان، کارشناس حوزه عمرانی استانداری کردستان. ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/02/03 تاریخ پذیرش : 1398/04/11 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: گردشگری روستایی, اثرات زیست محیطی, استان قم, ردپای بوم‌شناختی, روستای وشنوه,

چکیده مقاله :

مطالعات و اقدامات تجربی زیادی برای عملیاتی کردن مفهوم توسعه پایدار و مدل‌های ارزیابی آن صورت پذیرفته است. اما، علی‌رغم تمام این اقدامات، نتایج حاصل از پیشرفت به سوی پایداری مطلوب نبوده است. از طرف دیگر مطالعات نخستین در کشور نیز حاکی از وجود چالش‌های عمده در جهت دستیابی به پایداری توسعه گردشگری به‌ویژه در روستاهای هدف گردشگری می‌باشد.در این پژوهش سعی شده است تا با روشی توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای اسنادی و نیز برداشت های میدانی(توزیع پرسشنامه و مصاحبه با دهیار و شورای روستا و نیز گردشگران)، میزان اثرات زیست محیطی وارده به روستای وشنوه توسط گردشگران به وسیله مدل ردپای بوم شناختی برآورد گردد. جامعه آماری این پژوهش تعداد گردشگرانی است که در سال 1391 به روستای وشنوه مراجعه نموده اند. با توجه به اینکه در سال 1391 تعداد 10000 نفر گردشگر به این روستا وارد شده اند، بنابراین با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه آماری برابر با 350 نفر برآورد گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ردپای بوم شناختی گردشگری در روستای وشنوه در گروه های مصرفی مواد غذایی، حمل و نقل، گرمایش، آب، برق و نیز تولید زباله برابر با 1.08(سرانه هر گردشگر) هکتار بوده است.مقایسه این مقدار با فضای پشتیبان آن، بیانگر آن است که گردشگری در روستای وشنوه برای براوردن نیازهای زیستی و پایداری زیست محیطی خود متکی به منطقه ای فراتر از این روستا می باشد.

چکیده انگلیسی:

Therefore, many empirical studies and actions have been taken to exploit the concept of sustainable development and its evaluation models. However, despite all these measures, the results from the progress towards sustainability have not been favorable. On the other hand, the first studies in the country indicate that there are major challenges in achieving sustainable tourism development, especially in the villages of tourism destination. In this research, it has been tried to investigate the environmental impact of the tourism on the village of Voshveh by a descriptive-analytical method, based on documentary library studies as well as field observations (distribution of the questionnaire and interview with the village council and tourists). The model of the ecological footprint model is estimated. The statistical population of this research is the number of tourists who visited Voshveh village in 2012. Considering that in the year 2012, 10,000 tourists entered the village, so using the Cochran formula, the sample size was estimated to be 350. The findings of this study indicate that the ecological footprints of tourism in the village of Wandshwa in food, transport, heating, water, electricity, and waste generation groups were 1.08 (per capita of each tourist) ha. Comparing this amount with its supporting environment indicates that tourism in the village of Wandshwa relies on an area beyond the village to meet its biological and environmental sustainability needs.

منابع و مأخذ:

• اسماعیل­زاده، حسن، سرور، رحیم (1390)؛ ارزیابی اثربخشی کنفرانس­های بین‌المللی در توسعه گردشگری طبیعت محور. فصلنامه فضای گردشگری، سال اول، شماره 1: 141-115.


• تقوایی، مسعود، صفرآبادی، اعظم (1390)؛ نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه پایداری گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر کرمانشاه، مجله جغرافیای مناطق خشک سال اول، شماره 4: 52-35.


• رضوانی، محمدرضا، سلمانی، محمد، قنبری نسب، علی، باغیانی حمیدرضا (1389). جای پای بوم شناختی؛ رویکردی نو برای سنجش اثرات زیست محیطی (مفهوم، کاربرد و سنجش آن). فصلنامه جغرافیا و توسعه شماره 20: 166-145.


• سرایی، محمد حسین، زارعی فرشاد (1388)؛ جای پای بوم شناختی (EF) به عنوان شاخص سنجش پایداری اجتماعات. مجله محیط شناسی، شماره 50: 26-15.


• عیسی­لو، علی اصغر، صمدی نسب، تقی، بی باک، وحید (1391)، طرح هادی- گردشگری روستای وشنوه، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم.


• شکور، علی، قریشی، محمد باسط، لشکری، مریم و جعفری، مهتاب.1390.ارزیابی و سنجش چگونگی پایداری گردشگری در بهشت گمشده بوان ممسنی با استفاده از مدل ردپای اکولوژیک، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره سوم.


• بل، سیمون و موریس، استفان،(1385)، سنجش پایداری، ترجمه:شاهنوشی، ناصر و آذریف فر، یدالله، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 482،ص40.


• بدری، سیدعلی و افتخاری، عبدالرضا رکن الدین،(1382)، ارزیابی پایداری:مفهوم و روش، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 69، ص34-9.


• بدری، سید علی، مطیعی لنگرودی، سیدحسن، سلمانی، محمد و علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر،(1388)، اثرات اقتصادی گردشگری بر نواحی روستایی، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره دوازدهم،ص35-14.


• Hadley, S.W., Erickson III, D.J., Hernandez, J.L., Thompson, S.L., 2004. Future U.S. energy use for 2000–2025 as computed with temperatures from a global climate prediction model and energy demand model. Paper presented at 24th US AEE/IAEE North American Conference, Washington, DC.


• Holden, E., 2004. Ecological footprints and sustainable urban form. Journal of Housing and the Built Environment.


• Hunter, C., Shaw, J., 2007. The ecological footprint as a key indicator of sustainable tourism. Tourism Management 28: 46–57.


• Johnson, P.A., 2003. Exploring the ecological footprint of tourism in Ontorio. A thesis presented to the University of Waterloo in fulfilment of the thesis requirement for the degree of Master of Arts in Geography.


• Lenzen, M., 2003. The Ecological Footprint – Issues and Trends. The University of Sydney. isa.org.usyd.edu.au


• Martın-Cejas, R.R., Ramırez Sanchez., P.P., 2010. Ecological footprint analysis of road transport related to tourism activity: The case for Lanzarote Island. Tourism Management 31:98–103


• Meehl, G.A., Stocker, T.F., Collins, W.D., Friedlingstein, P., Gaye, A.T., Gregory, J.M., Kitoh, A., Knutti, R., Murphy, J.M., Noda, A., Raper, S.C.B., Watterson, I.G., Weaver, A.J., Zhao, Z.-C., 2007. Global climate projections. In: Solomon, S., Qin, D., Manning, M., Chen, Z., Marquis, M., Averyt, K.B., Tignor, M., Miller, H.L. (Eds), Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press,Cambridge, United Kingdom.


• Neto, F., 2003. A new approach to sustainable tourism development: move beyond environmental protection. Natural Resources Forum 27:212-222.


• Peng, L., Guihua, Y., 2007. Ecological footprint study on tourism itinerary products in Shangri-La, Yunnan Province, China. Acta Ecologica Sinica, 27: 2954−2963.


• Ryan, B., 2004. Ecological footprint analysis: An Irish rural study. Irish Geography 37:223-235.


• Venetoulis, J., Talberth, J., 2008. Refinining the ecological footprint. Environmental development sustainable 10: 441-469.


• Gossling, S & Hansson, C & Horstmeier, O and Saggel, S.2002. Ecological footprint analysis as a tool to assess tourism sustainability, Ecological Economies, Vol43, pp199-211.


• Hanandeh, A.E.2013. Quantifying the carbon footprint of religious tourism: the case of Hajj, Journal of cleaner Production, in press.


• Patterson, T & Niccolucci, V and Bastianoni, S.2007. Beyond more is better: Ecological footprint accounting for tourism and consumption in Val di Merse, Italy, Ecological Economies, Vol 62, pp 745-756.


• John J.Pigram and Salah Wahab.( 2005) SUSTAINABLE TOURISM IN A CHANGING WORLD, TOURISM, DEVELOPMENT AND GROWTH ; The Challenge of Sustainability, Edited by Salah Wahab and John J.Pigram, London and New York.


• G. Ko, James, Assessing Progress of Tourism Sustainability,Elsevier Science Ltd. All rights reserved ,Annals of Tourism Research, Vol. 28, No. 3, pp. 817–820, 2001