ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه ی موردی: بافت فرسوده شهر آمل)

محورهای موضوعی : هیدرولوژی

امیر حسین خادمی ¹ ()
دکترعیسی جوکار سرهنگی ² ()

تاریخ دریافت : 1392/06/01 تاریخ پذیرش : 1392/08/27 تاریخ انتشار : 1391/10/01

کلید واژه: بافت فرسوده, کیفیت زندگی, شهر آمل,

چکیده مقاله :

کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف به شمار می رود که دارای مؤلفه های چندگانه ی اجتماعی، محیطی و اقتصادی می باشد. توجه به این شاخص در شهرها بدلیل نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری و بطور کلی تعیین میزان قابل زیست بودن شهرها فزونی یافته است. در شهرهای کشور، بافت های فرسوده از جمله مناطق شهری می باشند که آهنگ تحولات کالبدی و رونق اقتصادی- اجتماعی آنها با سایر نقاط شهری مطابقت نداشته و سطح کیفی زندگی در آنها به سبب فرسودگی تنزل چشمگیر می یابد. بافت فرسوده شهر آمل نیز که هسته اولیه و خواستگاه شهر را شامل می گردد، از جنبه های گوناگون کیفیت زندگی از جمله کیفیت محیطی، اقتصادی و سلامت اجتماعی چهره ای متفاوت نسبت به سطح شهر را به نمایش گذارده است. از اینرو هدف از این تحقیق پاسخ به پرسش اصلی تحقیق مبنی بر وضعیت شاخص کیفیت زندگی و تعیین نقاط قوت و ضعف هر یک از ابعاد سه گانه آن در بافت فرسوده شهر آمل بوده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و در آن گردآوری داده ها بر پایه پرسشنامه هایی می باشد که در میان محلات 14 گانه این بافت و بر اساس جمعیت ساکن در هر محله توزیع گردیده است. جامعه آماری آن شامل350 خانوار در بافت فرسوده بوده که به شیوه تصادفی ساده برای مطالعه انتخاب شده اند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردید که در نهایت به منظور تحلیل آمار گردآوری شده از نرم افزارSPSS و از روش های آماری از قبیل همبستگی اسپیرمن و آزمون کای اسکوئر استفاده گردید. نتایج آزمون ها نشان می دهد که بافت فرسوده ی شهر به لحاظ شاخص کیفیت زندگی در زیر سطح متوسط قرار گرفته است و در این میان شهروندان از وضعیت اقتصادی نسبت به سایر مؤلفه ها ابراز نارضایتی بیشتری نموده اند. در میان محلات نیز محله پایین بازار در زمینه سلامت اجتماعی، محله نیاکی در زمینه کالبدی و محله چاکسر در زمینه اقتصادی وضعیت نامساعد تری نسبت به سایر محلات این بافت نشان داده اند.

منابع و مأخذ:

منابع

1- اکبری،اسماعیل،امینی،مهدی،(1389)،کیفیت زندگی شهری ایران،فصلنامه رفاه اجتماعی،سال دهم، شماره36

2- ایزدی، محمدسعید،(1380)،بررسی تجارب مرمت شهری در ایران با تاکید بر تحولات دو دهه  اخیر، فصلنامه عمران و بهسازی شهری،سال دوم، شماره سوم

3-بحرینی، سید حسین، (1389)،فرایند طراحی شهری،انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم

4-حاجی نژاد،علی،رفیعیان،مجتبی،زمانی،حسین،(1389)،بررسی متغییرهای فردی مؤثر بر رضایت مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی،مطالعه مورد بررسی شهر شیراز،جغرافیا و توسعه،شماره17

5- حسینی، سیدجواد،حیدری،محمدرضا،(1387)، شیوه های مؤثر در بازسازی و نوسازی بافتهای فرسوده، اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، مشهد مقدس

6-حریرچی،امیرمحمود،میرزایی،خلیل جهرمی ومکانی،اعظم،(1388)،چگونگی وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس، فصلنامه ی پژوهش اجتماعی، سال دوم، شماره چهارم

7- خادمی،امیرحسین،(1390)،ارزیابی ومکان یابی فضای سبز شهری با استفاده ازGIS(نمونه موردی: شهرآمل)، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

8- رضوانی،محمدرضا،متکان،علی اکبر، منصوریان،حسین، ستاری، محمدحسین،(1388)،توسعه و سنجش شاخص های کیفیت زندگی شهری )شهر نورآباد، لرستان(، فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری ، سال اول، شماره دوم

9-رهنما،محمدرحیم،(1388)،برنامه ریزی مناطق مرکزی شهرها،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد

10-زمانی،حسین،(1388)، بررسی رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی،پایانامه کارشناسی ارشد،دانشگاه شیراز

11- سلطان زاده،واله،(1388)، بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردمی در فرایند احیاء بافت فرسوده شهرتبریز، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز

12سمیعی،مرسده،رفیعی،حسن،امینی،مصطفی،اکبریان،مهدی،(1389)،سلامت اجتماعی ایران: تعریف اجماع مدارتا شاخص شواهد مدار،مسائل اجتماعی ایران،سال اول،شماره

13قالیباف،محمدباقر،روستایی،مجتبی،رمضان ژاد،مهدی،طاهری،محمدرضا،(1390)،ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: محله یافت آباد)،انجمن جغرافیایی ایران،سال نهم،شماره31

14- قدمی،مصطفی، حسینی،سمانه،(1390)،بررسی مؤلفه های کالبدی درکیفیت محیط شهری درنواحی مرکزی شهرساری اولین همایش آرمان شهر ایرانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

15-گلکار،کوروش،(1378)،طراحی شهری:تحلیل تئوری ها، دانشکده معماری ،دانشگاه شهید بهشتی ،شماره29

16- لطفی،صدیقه،(1388)،مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه ریزی شهری، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی - سال اول، شماره چهارم،

17- لینچ،کوین،(1376)،سیمای شهر، مترجم:منوچهر مزینی، نشر دانشگاه تهران

18- مهندسین مشاور پژوهش و عمران،(1382)، طرح تفصیلی ویژه بافت قدیم،شهرآمل، وزارت مسکن و شهرسازی

19- مهندسین مشاور پژوهش و عمران،(1383)، طرح تفصیلی شهرآمل، وزارت مسکن و شهرسازی

20- مهندسین مشاور تخت پولاد،(1389)، طرح ساماندهی، بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهرآمل، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری، وزارت مسکن و شهرسازی، گزارشات سطح یک،دو و سه

21- نجات،سحرناز،(1387)، کیفیت زندگی و اندازه گیری آن، مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، دوره 4، شماره 2

22- نوغانی،محسن،اصغرپور،احمدرضا،صفا،شیما،کرمانی،مهدی،(1388)،کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد،سال پنجم

23- Fahy, F.,( 2007), Galway 21, Implementing the Principles and Practices sustainable Development in Galway city council. 1st End. Environmental Protection Agancy.USA., ISBN-10:1840951214

24- Foo Tuan Seik(2000): Subjective assessment of urban quality of life in Singapore, Habitat Internatonal, 24, pp 25-55            

25- Harpham.Trudy& et al,(2001), Healthy city project in developing countries:The first evaluation, south bank university,London,SW8,2JZ,UK

26- Jacobs , jane (1961) . the Death and life of Great American cities . New yourk. Rondom House.

27- Lambiri,Dionysia,(2006),Quality of life in the Economic and urban Economic Literature, JEL classification: R00,131,R12

28- Larson J. S.(1996), The World Health Organization Definition of Health: Social Versus Spiritual Health, Social Indicators Research, 38:180_192

29- Pal, A.K, Kumar,U.C,(2005),Quality of life concept for the evaluation of societal development of rural community in west bangal, india, Rural Devolopment, vol. xv,no2

30- Sabbahi 1 I, Nabil Drouby, Sanaa Sabbah, Nathali Retel Rudel and Mariette Marcier,(2003), Quality of life in rural and urban population in Lebano, usingSF 36 Health survey.

31- Smith, C., Levermore,G.,(2008), Designing urban spaces and building to improve sustainability and quality of life in a warmer word, Social Indicators Research 40

32- Ulengin,Burc, Fusun Ulengin & Umit Guvenc(2001), A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul, European Journal of Operation Reasrch, 130, pp 361-274

33- Van poll ,Ric (1997).The pevceived Quality of urban Environment A multi- attvibute evaluation , university of Groningen

34- Ware, John E., Jr. (1996): The SF-36 Health Survey. Spilker, B. Quality of Life and Pharmaco-Economics in Clinical Trials. Philadelphia: Leppincott-Raven Publishers.330-350