ارزیابی اثر تغییرات اقلیمی بر بهره‌وری کشاورزی در استان سیستان و بلوچستان
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
صفیه ریگی لادز
1
,
سیدهادی طیب نیا
2
,
پیمان محمودی
3
*
,
ابراهیم مرادی
4
1 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
4 - گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
کلید واژه: بارش, دما, روند, تخمینگر شیب سن, تابع تولید کاب-داگلاس.,
چکیده مقاله :
هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی کمی اثرات تغییرات اقلیمی و عوامل مدیریتی بر بهره‌وری بخش کشاورزی در استان سیستان و بلوچستان بود. برای این منظور از داده‌های پانل سالانه 6 شهرستان استان طی دوره 1383 الی 1397 استفاده گردید. داده‌های کشاورزی (تولید، سطح زیر کشت، جمعیت بهره‌برداران، کود مصرفی) از سازمان جهاد کشاورزی و داده‌های اقلیمی (دمای حداقل، دمای حداکثر، بارش) از سازمان هواشناسی و داده‌های منابع آب از شرکت آب منطقه‌ای استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری شد. بهره‌وری کشاورزی به عنوان متغیر وابسته و متغیرهای اقلیمی، میزان تخلیه آب زیرزمینی، جمعیت بهره‌برداران و کود مصرفی به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. از مدل رگرسیون دیتا پانل با مشخصات تابع تولید کاب-داگلاس و با استفاده از برآوردگر خطاهای استاندارد اصلاح شده پانل (PCSE) برای تحلیل اثرات استفاده شد. نتایج نشان داد که در میان متغیرهای اقلیمی، تنها افزایش میانگین دمای حداقل سالانه اثر مثبت و معنی‌داری (در سطح احتمالاتی 95 درصد) بر بهره‌وری داشته است؛ به طوری که افزایش یک درصدی آن، بهره‌وری را 52/0درصد افزایش می‌دهد. اثرات میانگین دمای حداکثر و مجموع بارش سالانه بر بهره‌وریدز سح احتمالاتی 95 درصد معنی‌دار نبودند. در بین عوامل غیر اقلیمی، افزایش یک درصدی تخلیه آب زیرزمینی و افزایش یک درصدی جمعیت بهره‌برداران کشاورزی، به ترتیب منجر به کاهش 13/0 درصدی و 34/0 درصدی بهره‌وری شده‌اند. اثر میزان کود مصرفی نیز معنی‌دار نبود. این یافته‌ها بر حساسیت کشاورزی استان به افزایش دمای شبانه، فشار شدید بر منابع آب زیرزمینی و احتمالاً بازده نزولی نیروی کار در بخش کشاورزی تاکید دارد و لزوم اتخاذ سیاست‌های سازگارانه با تغییر اقلیم و مدیریت پایدار منابع را برجسته می‌سازد.
The main objective of this study was to investigate the effect of climate change and variability on agricultural productivity in Sistan and Baluchestan province using panel data analysis. In this study, the productivity of agricultural products was considered as the dependent variable, and the total population of agricultural sector beneficiaries, the amount of fertilizer consumption, the annual discharge of groundwater resources, the average annual maximum temperature, the average annual minimum temperature, and the total annual precipitation were used as independent variables in the panel regression modeling. The results of the panel regression analysis showed that among the three climatic variables studied (average annual maximum temperature and average annual minimum temperature), the average annual minimum temperature was the only variable that had a positive effect on the agricultural productivity of this province at a 95% probability level, meaning that with a 1% increase in the average annual minimum temperature, the productivity of agricultural products in Sistan and Baluchestan province increased by about 0.52%. Apart from the average annual minimum temperature, the annual discharge of groundwater resources and the total population of agricultural sector beneficiaries were two variables whose negative effects on the productivity of agricultural products in this province were confirmed at a 99% probability level. A 1% increase in groundwater discharge led to a 0.13% decrease (due to salinization of groundwater), and a 1% decrease in the total population of agricultural sector beneficiaries led to a 0.34% decrease (due to reduced fertility of agricultural lands and their abandonment by farmers) in the productivity of agricultural products.
اکبری، سیدمحبوب اله و ديگران (1401). بررسی ارتباط تغییراقلیم و رشد بهره وری کل عوامل تولید جو دیم در ایران. اقتصاد کشاورزی. 16 (1)، 97-81.
پناهی، حسین؛ اسمعیل درجانی، نجمه (1399). بررسی اثر گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی: استان‌های ایران طی دوره 1390-1380). علوم و تکنولوژی محیط زیست. 22 (1)، 88-79.
جهانتیغ، محمد؛ کاراندیش، فاطمه؛ دلبری، معصومه (1395). تحلیل اثرات تقویم کشت بر نیاز آبی گندم در استان سیستان و بلوچستان در شرایط تغییر اقلیم. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 10 (4)، 489-498.
حکمت‌نیا، مهران؛ حسینی، سيدمهدي؛ صفدری، مهدي (1399)، مدیریت منابع آب کشاورزی استان سیستان و بلوچستان از دیدگاه آب مجازی. مجله مهندسی آبیاری و آب ایران. 11 (41)، 137-149.
علیجانی، بهلول؛ محمودی، پيمان؛ چوگان، عبدالجبار (1391). بررسی روند تغییرات بارش‌های سالانه و فصلی ایران با استفاده از روش ناپارامتریک «برآورد کننده شیب سنس». پژوهشهای اقلیم شناسی. 3 (9)، 23-42.
عینی نرگسه، حامد و ديگران (1394). پیش‌بینی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد گندم آبی استان فارس با استفاده از مدل APSIM. مجله تولید گیاهان زراعی. 8 (4)، 203-222.
کریمی فرد، ساناز و ديگران (1397). بررسی تأثیر متغیرهای اقلیمی بر عملکرد محصولات کشاورزی در ایران (مطالعه موردی: استان خوزستان). اقتصاد کشاورزی. 12 (2)، 109-91.
کوچکی، علیرضا؛ نصیری محلاتی، مهدي (1395). تأثیر تغییر اقلیم بر کشاورزی ایران: پیش‌بینی تولید محصولات زراعی و راهکارهای سازگاری. پژوهشهای زراعی ایران. 14 (1)، 1-20.
مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری سال 1395. https://www.amar.org.ir/english/Population-and-Housing-Censuses/Census-2016-General-Results.
مرکز آمار ایران (1393). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی کشاورزی 1393. https://amar.org.ir/agricultural-statistics
Adams, R. M. ET AL (1998). Effects of global climate change on agriculture: an interpretative review. Climate Research. 11 (1), 19-30.
Constantinidou, K. et al (2016). Effects of climate change on the yield of winter wheat in the eastern Mediterranean and Middle East. Climate Research. 69, 129-141. https://doi.org/10.3354/cr01395
Grigorieva. E.; Livenets, A. & Stelmakh, E. (2023). Adaptation of agriculture to climate change: A scoping review. Climate. 11 (10), 202. https://doi.org/10.3390/cli11100202
Kumar, A.& Sharma, P. (2013). Impact of climate variation on agricultural productivity and food security in rural India. Economics Discussion Papers. 2013-43.
Lee, H. L. (2009). The impact of climate change on global food supply and demand, food prices, and land use. Paddy and Water Environment. 7, 321–331. https://doi.org/10.1007/s10333-009-0181-y
Lybbert, T. J.; Daniel, A. & Sumner, D. A. (2012). Agricultural technologies for climate change in developing countries: Policy options for innovation and technology diffusion. Food Policy. 37 (1), 114-123. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2011.11.001.
Malhi, G.S.; Kaur, M. & Kaushik, P. (2021). Impact of climate change on agriculture and its mitigation strategies: A review. Sustainability. 13 (3), 1318. https://doi.org/10.3390/su13031318
Nugroho, A. D.; Prasada, I. Y. & Lakner, Z. (2023). Comparing the effect of climate change on agricultural competitiveness in developing and developed countries. Journal of Cleaner Production. 406, 137139. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.137139.
Praveen, B. & Sharma, P. (2019). A review of literature on climate change and its impacts on agriculture productivity. Journal of Public Affairs. 19 (4), e1960. https://doi.org/10.1002/pa.1960
Sen, P. K. (1968). Estimates of the regression coefficient based on Kendall's Tau. Journal of the American Statistical Association. 63 (324), 1379-1389.
Shayanmehr, S. et al (2022). The Impacts of climate change on water resources and crop production in an arid region. Agriculture. 12 (7), 1056. https://doi.org/10.3390/agriculture12071056
Solomon, S. et al (2007). Climate Change 2007—The Physical Science Basis: Working Group I Contribution to the Fourth Assessment Report of the IPCC. Vol. 4. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Syed, A. et al (2022). Climate impacts on the agricultural sector of Pakistan: Risks and solutions. Environmental Challenges. 6, 100433. https://doi.org/10.1016/j.envc.2021.100433.
Theil, H. (1950). A rank-invariant method of linear and polynomial regression analysis. Indagationes Mathematicae. 1 (2), 85–89.
Zittis, G. et al (2022). Climate change and weather extremes in the Eastern Mediterranean and Middle East. Reviews of Geophysics. 60, e2021RG000762. https://doi.org/10.1029/2021RG000762