تحلیل جغرافیایی مراکز اقامتی (با تاکید بر هتلها) و نقش آن در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: شهر بهشهر)
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطيمحمد روشنعلی 1 , وحید ریاحی 2 , ابراهیم زاهدی کلاکی 3
1 - دانشگاه محقق اردبیلی
2 - دانشگاه خوارزمی
3 - دانشگاه آزاد نور
کلید واژه: مراکز اقامتی, گردشگری, شهر بهشهر, هتل,
چکیده مقاله :
مراکز اقامتی یکی از ارکان مهم و اساسی گردشگری محسوب میشوند که کمیت و کیفیت آنها در توسعه گردشگری یک مکان نقش زیادی دارد. شهر بهشهر به دلیل بهرهمندی از جاذبههای متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی از موقعیت ممتازی از نظر جاذبه-های گردشگری در سطح جهانی برخوردار است، اما متناسب با قابلیتهای موجود نتواسته است از گردشگری بهره ببرد. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به بررسی و تحلیل کیفی و مکانی مراکز اقامتی در شهر بهشهر پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی است و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی میباشد. جامعه آماری، گردشگران خارجی و داخلی که در تیر و مرداد ماه 1396 در مراکز اقامتی شهر بهشهر اقامت کردهاند، مورد بررسی قرار گرفتند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران محاسبه و 384 نفر تعیین شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد و سپس این دادهها به نرم افزار SPSS انتقال و با استفاده از آزمون کای اسکوئر مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان میدهد بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب و توسعه گردشگری در شهر بهشهر میشود و بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد و همچنین مراکز اقامتی با توجه به نقش و کارکرد تفریحی بهشهر از توزیع مناسبی برخوردارند.
تحلیل جغرافیایی مراکز اقامتی (با تاکید بر هتلها) و نقش آن در توسعه گردشگری
(مطالعه موردی: شهر بهشهر)
چکیده
مراکز اقامتی یکی از ارکان مهم و اساسی گردشگری محسوب میشوند که کمیت و کیفیت آنها در توسعه گردشگری یک مکان نقش زیادی دارد. شهر بهشهر به دلیل بهرهمندی از جاذبههای متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی از موقعیت ممتازی از نظر جاذبههای گردشگری در سطح جهانی برخوردار است، اما متناسب با قابلیتهای موجود نتواسته است از گردشگری بهره ببرد. با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به بررسی و تحلیل کیفی و مکانی مراکز اقامتی در شهر بهشهر پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی است و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی میباشد. جامعه آماری، گردشگران خارجی و داخلی که در تیر و مرداد ماه 1396 در مراکز اقامتی شهر بهشهر اقامت کردهاند، مورد بررسی قرار گرفتند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران محاسبه و 384 نفر تعیین شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد و سپس این دادهها به نرم افزار SPSS انتقال و با استفاده از آزمون کای اسکوئر مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان میدهد بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب و توسعه گردشگری در شهر بهشهر میشود و بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد و همچنین مراکز اقامتی با توجه به نقش و کارکرد تفریحی بهشهر از توزیع مناسبی برخوردارند.
کلید واژه: مراکز اقامتی، هتل، توسعه گردشگری، شهر بهشهر
مقدمه
از نیمۀ قرن بیستم به بعد، عواملی مانند جهانی شدن، توسعۀ سرمایهداری، پیشرفت ابزارهای حمل ونقل و توسعۀ ارتباطات تکنولوژیکی به توسعۀ صنعت گردشگری منجر شده است (WTO, 2004:35). از نظر بیشتر مردم، عبارت گردشگری بر سفرهای تفریحی دلالت میکند و از نظر سازمان گردشگری یعنی مسافرت با اهداف مختلف به استثنای سفر به منظور کار، مهاجرت و فعالیتهای محلی و منطقهای (حاجینژاد و همکاران، 1392: 110). امروزه گردشگری، سومین صنعت اقتصادی در جهان شناخته میشود (اولیا1 و همکاران، 2012: 569). در واقع، گردشگري به منزلهي ايجاد كنندهي فرصتهاي شغلي در بخش اقتصادي مطرح ميشود (ساریسیک2 و همکاران، 2011: 1011). این صنعت که امروزه از جمله اولین فعالیتهای اشتغالزایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود، در سالهای اخیر رشد شتابانی داشته و توانسته است جایگاه خود را به بالاترین سطح ارتقاء دهد. با توجه به افزایش روزافزون گردشگران و علاقه آنان به حضور در مناطق گردشگرپذیر، به یقین میتوان گفت گردشگری در سده آینده، با سرعتی بیش از گذشته و امروز، گسترش خواهد یافت. بیشک همه کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ در پی بهرهگیری از مزایای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این فعالیت به ویژه برای دریافت سهم بیشتر از درآمد و افزایش سطح اشتغال ناشی از بهینهسازی این فعالیت در کشور خود هستند (قدیری معصوم و همکاران، 1389: 3). توسعهي صنعت گردشگري، به ويژه براي كشورهاي در حال توسعه كه با معضلاتي همچون ميزان بيكاري بالا، محدوديت منابع ارزي و اقتصاد تك محصولي مواجه هستند، از اهميت فراواني برخوردار است (کرمیپور، 1391: 1). گردشگری در چهارچوب الگوهای فضایی خاصی عمل میکند. یکی از این الگوهای فضایی، گردشگری شهری است (تیمودی و وال3، 1995: 63). شهرها دارای توان بالقوه و جاذبههای متعدد گردشگری هستند و توسعه صنعت گردشگری میتواند عامل مهم و تاثیرگذاری در رشد و توسعه آنها باشد (کاوه4 و همکاران، 2014: 45). از این رو، توسعۀ گردشگری به منزلۀ مجموعه فعالیتهای اقتصادی در تقویت بنیانهای جوامع به خصوص از جنبۀ اقتصادی تأثیر بسزایی دارد (لنکفورد و هاوارد5، 1994: 122). عناصر گردشگری شهری از سه بخش عمده تشكيل ميگردد كه عبارتند از عناصر اوليه جذب گردشگري كه در واقع عامل اصلي جذب گردشگر به شمار ميآيند شامل؛ مكانهاي قابل بازديد، مانند آثار تاريخي، پاركها، سينماها، رودخانهها و غيره. بخش دوم، عناصر ثانويه گردشگري شامل؛ تأسيسات اقامتي و فروشگاهها و غيره است و بخش سوم عناصر ديگري هستند كه كار راهنمايي و خدمات گردشگري را انجام ميدهند (وارثی و همکاران، 1390: 92). اين پژوهش به بررسي عناصر ثانويه و بخش سوم گردشگري شهري با تأكيد بر هتلها میپردازد. یکی از مهمترین عناصر گردشگری، واحدهای اقامتی مسافرین و توریستها میباشد. تاسیسات اقامتی یکی از نیازهای ثانویه بخش گردشگری است که هر شهر و مکان توریستی به آن نیاز دارد و باید پاسخگوی تقاضای مسافرانی باشد، که به محل میرسند و خواستهها و نیازهای آنها را با کیفیت مناسب فراهم آورند (قاسمی و همکاران، 1393: 2). شهر بهشهر با توجه به امتیازات فراوانی که از نظر تنوع آب و هوایی، جاذبههای طبیعی، تاریخ و تمدن کهن، آثار باستانی و مذهبی، معماری، صنایع دستی، فرهنگی و جغرافیایی دارد، از قابلیتهای فراوانی برای مقصد گردشگری در سطح استانی و حتی کشوری برخوردار است. برای برنامهریزی در راستای امر گردشگری و استفاده بهینه از امکانات بالقوه و پتانسیلهای موجود در شهر بهشهر در صنعت هتلداری و گردشگری در گام نخست، شناسایی عوامل و متغیرهای تاثیرگذار بر توسعه این صنعت ضروری است. بر این اساس سوالات تحقیق به شرح ذیل میباشد:
- آیا بهبود کیفی امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب بیشتر گردشگر در شهر بهشهر میشود؟
- آیا بین کیفیت امکانات وخدمات مراکز اقامتی و میزان رضایت مندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد؟
متناسب با سوالات تحقیق فرضیات زیر طرح شده است:
· بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب بیشتر گردشگر در شهر بهشهر میشود.
· بین کیفیت امکانات وخدمات مراکز اقامتی و میزان رضایت مندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد؟
پیشینه تحقیق
احدنژاد روشنی و همکاران (1395) در تحقیقی مکانیابی مراکز اقامتی گردشگری با استفاده از GIS و روش AHP در شش منطقه تهران را انجام دادند. نتایج تحقیق نشان داد که توزیع مراکز اقامتی فعلی با توزیع و پراکندگی جاذبههای تاریخی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی و کاربری اراضی تناسب چندانی ندارد. به طوری که تاسیسات اقامتگاهی شهر به صورت متمرکز اکثراً در بخش مرکزی شهر توزیع شدهاند و این امر باعث شده است که بخش زیادی از شهر با داشتن جاذبههای گردشگری متعد تحت پوشش خدمات مراکز اقامتی نباشند. صفی و مقدم (1393) در مقالهای به بررسی نقش صنعت هتلداری در توسعه گردشگری با بررسی آمار گردشگران و میزان اقامت در هتلهای همدان پرداختند. نتایج نشان داد همدان دارای هتلهایی کم ستاره و ارزان قیمت برای مسافران کم درآمد نیست و همین امر موجب اسکان مسافر در چادر میشود. قاسمی و همکاران (1393) در پژوهشی به تحليل کيفي و مکاني مراکز اقامتي شهر شيراز جهت توسعه گردشگري (با تاکيد بر هتلها) پرداختند. نتايج تحقيق نشان داد بهبود کيفيت امکانات و خدمات مراکز اقامتي (هتلها) باعث جذب و توسعه گردشگري در شهر شيراز ميشود و بين کيفيت امکانات و خدمات مراکز اقامتي (هتلها) و ميزان رضايتمندي گردشگران رابطه معناداري وجود دارد و همچنين مراکز اقامتي با توجه به نقش و کارکرد تفريحي شيراز از توزيع فضايي مناسبي برخوردارند. منصور خاکی (1392) در تحقیقی تحت عنوان نقش مراکز اقامتی در جذب گردشگر (مطالعه موردی: شهر مرزی مریوان) بر اساس پرسشنامههای تکمیل شده توسط میهمانان مراکز اقامتی شهر نشان داد درجه و میزان تخصص و مهارت کارکنان مراکز اقامتی، نحوه بر خورد پرسنل با میهمانان، آشنایی با اصول میهمان نوازی و مشتری مداری و ... در جذب گردشگر در این شهر مرزی بسیار موثر بوده است. اصغری زمانی و همکاران (1392) به بررسی نقش سطح بهرهبردای مراکز اقامتی گردشگری شهری از خدمات تبلیغات الکترونیکی در توسعه گردشگری شهری شهر تبریز پرداختند. نتایج محققان نشان داد که از بین 15 هتل شهر تبریز فقط 5 مورد از آنها دارای وب سایت رسمی بوده و از بین آنها نیز 2 مورد خدمات رسانی نسبتاً مناسبی داشنند که از جمله دلایل آن استفاده از شیوههای سادهای همچون بنرهای ثابت در وبسایت هایشان و در بیشتر موارد طراحی ساده و غیر پیشرفته میباشد. سلیمانی مقدم و همکاران (1390) در مطالعهای با عنوان نقش زیرساختهای اقامتی در فعالیتهای گردشگری شهر رشت بیان داشتند زیرساختهای اقامتی به لحاظ کمی و کیفی در میزان جذب گردشگر شهر رشت موثر بوده است.
مبانی نظری
گردشگری:لغت گردشگری (Tourism) از کلمه Tour به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین Turn به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد و چرخش دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته است (عبدی و همکاران، 1395: 68). گردشگري پديدهاي است كه در صورت برنامهريزي صحيح ميتواند منجر به افزايش توليد، ارتقا سطح زندگي، رفاه عمومي و اشتغال بسياري از عوامل توليد از جمله كار، سرمايه و زمين گردد. در حال حاضر گردشگري بزرگترين صنعت خدماتي جهان از نظر درآمدزايي شناخته شده است به طوري كه رشد آن تغييرات اجتماعي و اقتصادي زيادي را به دنبال دارد (رنجپور و همکاران، 1390: 116). گردشگری یکی از ابزارهای رایج برای تحرک اقتصادهای بحرانی و ارتقاء سطح توسعه از طریق مشاغل و سرمایههاست که میتواند آنها را پرورش دهد (نگامسومسوکه6 و همکاران، 2011: 516).
تسهیلات و امکانات گردشگری: به طور کلی میتوان تسهیلات و امکانات مورد نیاز گردشگران را در سه سطح دستهبندی کرد که هر کدام رابطه مستقیم با یکدیکر دارند و از هم غیرقابل تفکیکاند، ولی در عین حال هر کدام برای کارایی در جذب گردشگر به پردازشی جداگانه نیاز دارند. این سه سطح عبارتاند از:1.تسهیلات و امکانات اقامتی؛ 2.تسهیلات و امکانات خدماتی و 3.تسهیلات و امکانات تجاری (پاپلی یزدی و سقایی، 1385: 128).
تاسیسات اقامتی:تاسیسات اقامتی شامل هتلها، مهمانسراها، متلها، کارونسراها، کمپها، کلبههای ساحلی و کوهستانی، اردوگاهها، پانسیونها، پلاژهای توریستی، زائرسراها و ساختمانهای مدارس به هنگام تعصیلات میباشند. از آنجایی که این گونه تاسیسات عامل موثری برای تقویت جهانگردی بینالمللی محسوب میشود، اهمیت دادن به آنها، باید مورد توجه قرار گیرد و کشورهایی که فاقد تاسیسات اقامتی هستند در طرحریزی صنعت جهانگردی به ساخت این گونه تاسیسات به ویژه هتلهای توریستی اقدام نمایند (رضوانی، 1373: 140).
هتل:هتل مکاني است براي برقراري روابط اجتماعي، خوردن و نوشيدن گواراترين نوشيدني ها و غذاهاي لذيذ با مزههاي استثنايي و هيجان انگيز؛ در واقع هتل آرمان شهري است تميز، آرام و منظم، شيک و مدرن که در مقياس کوچک ساخته شده و به واسطه رفتار، کردار و گفتار صميمانه کارکنان و ميزبانان، همراه با تشريفات خاص و با مديريت ويژه هدايت، رهبري و اداره ميشود (باقری نظام آباد، 1386: 12).
روش پژوهش
این تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و از نوع توصیفی-تحلیلی میباشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه گردشگران داخلی و خارجی که در تیر و مرداد ماه 1396 در هتلهای شهر بهشهر اقامت کردهاند، میباشد. که بر اساس آمار اخذ شده از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی شهر بهشهر، 1654 نفر تخمین زده شده است و از طریق فرمول کوکران، 384 نفر به عنوان حجم نمونه گردشگران انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته برای گردآوری دادهها استفاده شد. اعتبار و روایی پرسشنامه بطریق محتوایی و بر اساس نظر متخصصین مورد سنجش قرار گرفت. پس از مشخص کردن مولفهها و شاخصهای اثرگذار برای سنجش ابعاد تحقیق پرسشنامه اولیه تعداد 30 پرسشنامه تکمیل و در محیط نرمافزار SPSS ضریب آلفا کرونباخ اعتبار محاسبه شد. از آنجا که ضریب آلفا کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه 811/0 و بالاتر از 8/0 درصد بدست آمد لذا پرسشنامه دارای پایایی قابل قبولی است. در نهایت با استفاده از آزمون کای اسکوئر فرضیههای تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
معرفی محدوده پژوهش
شهر بهشهر در شمال اولین جرز سلسله جبال البرز (کوه جهان مورا) در محل تقاطع جلگه، کوه بر روی خاکهای رسوبی برون جنگلی بین 53 درجه و 34 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 43 دقیقه عرض شمالی قرار دارد (شکل 1). این شهر از شمال به دریای مازندران، از شرق به اراضی روستاهای مجاور، از جنوب به خطالرأس کوه جهان مورا و از غرب به روستاهای اطراف محدود میگردد.
شکل 1-موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
تحلیل یافتهها
یافتههای تحقیق حاکی از آن است که از مجموع 384 نفر جامعه آماری تعداد 180 نفر (9/46 درصد) پاسخدهندگان زن و 204 نفر (1/53 درصد) مرد بودهاند که تعداد 8 نفر (2درصد) پاسخدهندگان زیر 20سال، تعداد 188 نفر(9/48 درصد) بین 40ـ20 سال، 131 نفر (1/34 درصد) از پاسخدهندگان بین 65ـ40 سال و 58 نفر (15درصد) از جامعه آماری 65 سال به بالا سن داشتهاند. همچنین از لحاظ میزان تحصیلات، تعداد 8 نفر(2درصد) پاسخدهندگان دارای تحصیلات ابتدایی، 30 نفر (8/7 درصد) زیردیپلم، 61 نفر (9/15 درصد) دیپلم، 196 نفر (51 درصد) دارای تحصیلات کاردانی و کارشناسی و تعداد 88 نفر(9/22درصد) از پاسخدهندگان دارای تحصیلات کارشناسی ارشد و بالاتر از آن داشتهاند. تعداد 165 نفر (43 درصد) وجود جاذبههای طبیعی فراوان در این شهر و نزدیکی به مراکز عمده توریست، 127نفر (33 درصد) علت این امر را سابقه درخشان شهر بهشهر در زمینه گردشگری و تبلیغات، 34 نفر (9/8 درصد) مهماننوازی و فرهنگ غنی مردم بهشهر و 58 نفر (1/15درصد) وجود تعداد بالای مراکز اقامتی و تفریحی را علت ورود گردشگران در حد انبوه به این شهر دانستهاند. تعداد 127 نفر (33 درصد) از جامعه آماری توسعه مراکز اقامتی در مناطق ساحلی، 81 نفر (21 درصد) توسعه این مراکز را در مناطق جنگلی، 111نفر (29 درصد) در مناطق شهری و 65 نفر (17درصد) از پاسخدهندگان توسعه مراکز اقامتی در روستاها را مناسب دانستهاند. تعداد 111 نفر (29درصد) ضعف اصلی مراکز اقامتی موجود در این شهر را سیستم سنتی مدیریت و عدم آموزش کافی کارکنان، 73 نفر (19درصد) بافت قدیمی ساختمان این مراکز و تناقض با معیارهای بینالمللی، 138 نفر(36 درصد) هزینه بالای اقامت این مراکز نسبت به خدمات ارائه شده و عدم وجود بازار رقابتی و 62 نفر (16 درصد) کوتاهی مسئولان ذیربط در برخورد با متخلفین این بخش از گردشگری را به عنوان ضعف اصلی و عمده مراکز اقامتی بهشهر شناسایی کردهاند. تعداد 69 نفر (18درصد) کیفیت خدمات این مراکز در سطح ضعیف دانسته و 115 نفر (30درصد) این سطح را نسبتاً خوب،150 نفر (39درصد) قابل قبول و 50 نفر(13درصد) عالی انتخاب کردهاند. وجود گردشگری انبوه در بهشهر و تقاضای بالای گردشگران برای اقامت در این شهر در فصول بهار و تابستان زمینه مناسبی را جهت سرمایهگذاری در حوزه مراکز اقامتی فراهم نموده، با توجه به این موضوع از جامعه آماری این پرسشنامه تعداد 203 نفر (53درصد) با ایجاد و گسترش هتلهای جدید و مدرن موافق بوده 123نفر (23درصد) توسعه هتلها و هتلآپارتمانهای کوچک، 15نفر (4درصد) توسعه هر چه بیشتر خانههای اجارهای و 35 نفر(9درصد) با احداث کمپینگها و مهمانسراهای ساحلی و کوهستانی موافق بودهاند. ایجاد قطبهای جدید گردشگری در کشور بر تعداد گردشگران ورودی به بهشهر تأثیرگذار بوده است. طبق آمار بدست آماده از پرسشنامه تعداد 104 نفر (27درصد) موافق ایجاد هتلهای جدید و تبلیغات بیشتر بوده، 81 نفر (21درصد) با آموزش کارکنان و نظارت بیشتر بر مراکز اقامتی،111 نفر (28درصد) با سازماندهی خانههای اجارهای و آموزش مالکان آنها و 88 نفر (23درصد) با سازماندهی برنامهریزی شده و مداوم مسافرگیران یا تابلو بدستها موافق بودهاند.
آزمون فرضیههای تحقیق
فرضیه اول:بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب بیشتر گردشگر در شهر بهشهر میشود.
برای آزمون این فرضیه از آزمون کای اسکوئر استفاده شده است. در روش تحلیلی کای اسکوئر ابتدا فرض صفر و همچنین فرض مقابل آن را صورتبندی میکنیم سپس با توجه به مقدار آمار کای اسکوئر آزمون در مورد تایید یا رد فرضیه تحقیق تصمیمگیری میشود:
H0: بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب بیشتر گردشگر در شهر بهشهر نمیشود.
H1: بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب بیشتر گردشگر در شهر بهشهر میشود.
جدول 1- آزمون کای اسکوئر جذب گردشگر در خصوص کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی
سوالات | میانگین | واریانس | df | X2 | سطح معناداری |
بهبود کیفیت غذا | 3.6 | 9.4 | 4 | 109.8 | 0.000 |
بهبود کیفیت اتاق و فضای داخل آن | 4.1 | 7 | 4 | 226.8 | 0.000 |
بهبود هتل و فضای پیرامون آن | 3.6 | 8.1 | 4 | 138.2 | 0.000 |
بهبود مولفه تفریحی-رفاهی | 3.9 | 1.1 | 5 | 163.4 | 0.001 |
آموزش کارکنان و نیروهای متخصص | 3.5 | 1.1 | 4 | 91.5 | 0.000 |
بهبود مولفه مدیران و مسئولان پذیرش | 3.6 | 6.8 | 3 | 88 | 0.000 |
بهبود سیستم امنیت جانی و مالی | 3.7 | 5.5 | 4 | 123.4 | 0.000 |
بهبود کیفیت امکانات و خدمات | 4.6 | 7.5 | 4 | 210.5 | 0.000 |
شاخص | درجه آزادی df | کای اسکوئر | سطح معناداری (sig) |
گردشگران | 4 | 91.5 | 0.000 |
با توجه به جدول (1) و تحلیلهای صورت گرفته بر روی فرضیه اول در جدول فوق که تمامی مولفههای آن مربوط به کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی میباشد با توجه به آزمون کای اسکوئر و سطح معناداری هر یک از مولفهها که کمتر از 0.05 میباشد، نتیجه گرفته میشود که رابطه معناداری بین بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و جذب بیشتر گردشگر وجود دارد. همچنین بر اساس جدول (2) فرض یک پژوهش مورد تایید قرار میگیرد (0.05>p) و میتوان گفت بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و جذب بیشتر گردشگر در شهر بهشهر رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: بین کیفیت امکانات وخدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد.
برای آزمون این فرضیه از آزمون کای اسکوئر استفاده شده است. در روش تحلیلی کای اسکوئر ابتدا فرض صفر و همچنین فرض مقابل آن را صورتبندی میکنیم سپس با توجه به مقدار آمار کای اسکوئر آزمون در مورد تایید یا رد فرضیه تحقیق تصمیمگیری میشود:
H0: بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود ندارد.
H1: بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد.
جدول 3- آزمون کای اسکوئر میزان رضایتمندی گردشگران در خصوص کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی
سوالات | میانگین | واریانس | df | X2 | سطح معناداری |
کیفیت غذا | 3.8 | 6.5 | 4 | 274.2 | 0.000 |
تنوع غذا | 3.5 | 9 | 4 | 143.9 | 0.000 |
دسترسی به رستوران و اغذیه فروشی | 4 | 7.2 | 4 | 181.6 | 0.03 |
رعایت اصول بهداشتی در تهیه غذا | 3.7 | 8.1 | 4 | 185.9 | 0.000 |
زمان مناسب سرو غذا | 3.8 | 8.8 | 4 | 121.8 | 0.000 |
امکان تهیه چای، قهوه و ... | 3.9 | 7.5 | 3 | 65 | 0.000 |
وجود سیستم های گرمایشی و سرمایشی | 3.9 | 3.3 | 4 | 150.8 | 0.000 |
دکوراسیون زیبا و مطلوب در اتاق | 3.6 | 6.2 | 3 | 97.7 | 0.000 |
نظافت و بهداشت در اتاق | 3.8 | 8.6 | 4 | 150.4 | 0.000 |
کافی و مناسب بودن تخت و تشک و ... | 3.8 | 7.7 | 4 | 172.2 | 0.000 |
مکان مناسب هتل از لحاظ دسترسی به جاذبه های توریستی | 3.2 | 1.1 | 3 | 69 | 0.000 |
در دسترس بودن خدمات حمل و نقل؛ آژانس، تاکسی و ... | 4 | 5.8 | 3 | 107.6 | 0.000 |
مکان مناسب هتل از لحاظ دسترسی به نقاط مختلف شهر | 4.1 | 6.4 | 4 | 97 | 0.02 |
وجود پارکینگ با فضای کافی | 4 | 7.4 | 4 | 197.4 | 0.000 |
فضای سبز و زیبا در محوطه هتل | 3.3 | 1.1 | 4 | 71.6 | 0.000 |
معماری و طرح هتل | 2.9 | 1 | 4 | 94.5 | 0.000 |
استخر و جکوزی | 3.2 | 1.1 | 4 | 77.6 | 0.000 |
امکانات ورزشی | 2.1 | 1.4 | 4 | 112.3 | 0.000 |
موسیقی زنده در هتل | 1.8 | 1.1 | 4 | 212.3 | 0.001 |
وجود تور گردشگری در هتل | 2.3 | 1.8 | 4 | 65.4 | 0.000 |
کارکنان متعهد، جوابگو و خوش برخورد | 2.3 | 1.4 | 4 | 51.9 | 0.000 |
کارکنان مرتب با ظاهر آراسته | 4 | 8.3 | 4 | 241.1 | 0.000 |
نیروهای متخصص و حرفه ای | 4.1 | 7.1 | 4 | 224.6 | 0.000 |
کارکنان مشتاق به کمک به مهمانان و مشکلات آنها | 4.1 | 9.6 | 4 | 175.7 | 0.000 |
کارکنان آشنا به جاذبه های گردگریبرای پاسخگویی به مهمانان | 4.2 | 5.6 | 3 | 141.7 | 0.000 |
امکان ارتباط سریع با مدیر و مسئول پذیرش | 4.3 | 7.4 | 4 | 231.7 | 0.000 |
تنظیم سریع و بدون اشتباه صورتحساب | 4.1 | 9.2 | 4 | 194.3 | 0.000 |
امکان رزور تلفنی و اینترنتی آسان | 4.2 | 8 | 4 | 213.3 | 0.000 |
برخورد خوب و منطقی مدیران با مهمانان | 4 | 9.5 | 4 | 129.3 | 0.000 |
سیستم اعلام و اطفای حریق | 3.9 | 1.2 | 4 | 132.3 | 0.000 |
وجود سیستم قفل هوشمند در اتاق ها | 3.3 | 1.4 | 4 | 38.9 | 0.000 |
دسترسی به پله های اضطراری در صورت نیاز | 3.5 | 9.6 | 4 | 104 | 0.000 |
سیستم امن حمل بار و چمدان | 3.5 | 1.1 | 4 | 101.3 | 0.000 |
جدول 4- آزمون کای اسکوئر تک متغیره نظرات گردشگران داخلی و خارجی در خصوص کیفیت خدمات
شاخص | درجه آزادی df | کای اسکوئر | سطح معناداری (sig) |
گردشگران | 4 | 146.2 | 0.000 |
با توجه به جدول (3) و تحلیلهای صورت گرفته بر روی فرضیه اول در جدول فوق که تمامی مولفههای آن مربوط به کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی میباشد با توجه به آزمون کای اسکوئر و سطح معناداری هر یک از مولفهها که کمتر از 0.05 میباشد، نتیجه گرفته میشود که رابطه معناداری بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران وجود دارد. همچنین بر اساس جدول (4) فرض یک پژوهش مورد تایید قرار میگیرد (0.05>p) و میتوان گفت بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران در شهر بهشهر رابطه معناداری وجود دارد
نتیجهگیری
با توجه به نقش غیرقابل انکار کیفیت و کمیت مراکز اقامتی در توسعه گردشگری شهرها، در این تحقیق مراکز اقامتی شهر بهشهر که به دلیل سابقه تاریخی و فرهنگی یکی از قطبهای مهم گردشگری محسوب میشود، از نظر کیفیت و پراکندگی فضایی آنها در سطح شهر، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. فرضیه اول تحقیق مبتنی بود بر که بهبود کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی باعث جذب گردشگر در شهر بهشهر میشود. این فرضیه نیز از طریق آزمون کای اسکوئر سنجش شد، با توجه به اینکه درجه معناداری هر یک از شاخصها کمتر از 05/0 میباشد، نتیجه گرفته میشود که رابطه معناداری بین بهبود امکنات و خدمات مراکز اقامتی و جذب گردشگر در شهر بهشهر وجود دارد و این فرضیه نیز تایید شد. فرضیه دوم بیانگر آن است ارتباط معناداری بین کیفیت امکانات و خدمات مراکز اقامتی و میزان رضایتمندی گردشگران وجود دارد. این فرضیه از طریق آزمون کای اسکوئر سنجش شد و نتایج آزمون بیانگر تایید فرضیه تحقیق است یعنی در شهر بهشهر بین کیفیت امکانات و خدمات و میزان رضایتمندی گردشگران رابطه معناداری وجود دارد. با در نظر گرفتن رابطهای که بین مولفههای کیفیت در واحدهای اقامتی در ابعاد (اغذیه و نوشیدنی، کارکنان، سیستم مدیریت اتاق و فضای داخلی، محل هتل و فضای پیرامونی، تفریحی و رفاهی) و رضایتمندی گردشگران داخلی و خارجی وجود دارد، در بعضی از ابعاد مانند کارکنان، سیستم اداری، اتاق و فضای داخل، رضایت مندی بالایی وجود دارد ولی در ابعادی مانند امکانات رفاهی و تفریحی، هتل و فضای پیرامونی، رضایتمندی پایینی را مشاهده میکنیم که باید برای از بین بردن نارضایتی در این ابعاد کیفیت مراکز را به حد مطلوب رساند.، تا رضایت طیف وسیعی از گردشگران را به دست آورد که به طور طبیعی این روند میتواند موجب افزایش جذب گردشگر به این مراکز، همچنین افزایش درآمد، افزایش تعداد هتلها، افزایش اشتغال و توسعه این صنعت شود.
منابع
احدنژاد روشتی، محسن، حسینزاده، اکبر، مرادی مفرد، سمیرا و عباسی، قمر، ۱۳۹۵، مکانیابی مراکز اقامتی گردشگری با استافده از GIS و روش AHP مورد مطالعه:منطقه شش شهر تهران، دومین کنگره بینالمللی علوم زمین و توسعه شهری، تبریز، شرکت کیان طرح دانش، پژوهشکده جهاد دانشگاهی واحد استان آذربایجان شرقی
اصغری زمانی، اکبر، احدنژاد روشنی، محسن و اسدی، سارا، ۱۳۹۲، نقش سطح بهرهبردای مراکز اقامتی گردشگری شهری از خدمات تبلیغات الکترونیکی در توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر تبریز)، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، تهران، انجمن محیط زیست کومش، دانشگاه صنعت هوایی
باقري نظامآباد، ليلا، 1386، طراحي يونيت شامپو و اصلاح با تأکيد بر عناصر و عوامل زيباييشناسي پاياننامه کارشناسي ارشد طراحي صنعتي، دانشکده هنر و معماري دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مرکز.
پاپلییزدی، محمدحسین، سقایی، مهدی، 1385، گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
حاجینژاد، علی، قدمی، مصطفی، صحرایی، احمد و فاطمی، جواد، 1392، ارزیابی عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیۀ ساحلی شهرستان جویبار با استفاده از مدل راهبردی سوات، فصلنامۀ علمی پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 5، شماره 2، صص 128-109.
رضوانی، علی اصغر، 1373، جغرافیا و صنعت توریسم، تهران: انتشارات پیام نور.
رنجپور، رضا، کریمی نکانلو، زهرا، نجفی نسب، میرحجت، 1390، بررسی فرضیه توریسم منجر به رشد در ایران طی دوره 88-1347، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه، دوره 1، شماره 2، صص 134-115.
سلیمانیمقدم، محمد و اسلامی، قاسم، 1390، نقش زیرساختهای اقامتی در فعالیتهای گردشگری شهر رشت، چشمانداز جغرافیایی، دوره 6، شماره 17.
صفی، سمیه و مقدم، مریم، ۱۳۹۳، نقش صنعت هتلداری در توسعه گردشگری با بررسی آمار گردشگران و میزان اقامت در هتلهای همدان، اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران، موسسه ایرانیان، قطب علمی برنامهریزی و توسعه پایدار گردشگری دانشگاه تهران.
عبدی، کمیل، دیوسالار، اسداله، صفایی رینه، مصطفی، 1395، برنامهریزی مقاصد گردشگری با تأکید بر توسعه پایدار اقتصادی (مطالعه موردی: شهر کیاسر، شهرستان ساری)، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، سال یازدهم، شماره 35، صص 67-81.
قاسمی، فروغ، زیاری، کرامتاله و صادقی، محمد، 1393، تحلیل کیفی و مکانی مراکز اقامتی شهر شیراز جهت توسعه گردشگری (با تاکید بر هتلها)، جغرافیا و آمایش شهری-منطقهای، شماره 11، صص 13-1.
قدیری معصوم، مجتبی، استعلاجی، علیرضا، پازکی، معصومه، 1389، گردشگری پایدار (روستایی و عشایری)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کرمیپور، عارفه، 1391، نقش صنعت گردشگری در توسعه اقتصاد منطقهای؛ شناخت امکانات و محددویتها در ایران و جهان، دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامهریزی منطقهای، دانشگاه آزاد واحد سنندج.
منصور خاکی، علیرضا، 1392، نقش مراکز اقامتی در جذب گردشگر (مطالعه موردی: شهر مرزی مریوان)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
وارثی، حمیدرضا، تقوایی، مسعود، شاهیوندی، احمد، 1390، تحلیلی بر وضعیت زیرساختهای گردشگری در شهر اصفهان (با تاکید بر هتلها)، مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 22، شماره 4، صص 112-91.
Kave, A., Miri, G.R & Saghaii, M. 2014. Assessment and Analysis of Spatial Patterns and Tourism Species in Mashhad Metropolis. American Journal of Engineering Research (AJER).
Lankford, S.V. &Howard, D.R. 1994. Developing a Tourism Impact Attitude Scale, Annals of Tourism Research, 21(1), pp. 121-139.
Ngamsomsuke, W., Tsorng-Chyi, H., Chi-Jui, H. 2011. Sustainable Cultural Heritage Tourism Indicators, International Conference on Social Science and Humanity, IACSIT Press, Vol 5.
Oila, M K. Mrrtines& Gabriel, L. 2012. Tourism Management in Urban Region: Brazile Vest Urban Region, Journal of Sustainable Tourism, Vol. 29, pp. 567- 569.
Sariisik, M., Turkay, O. & Akova, O. 2011. How to Manage Yacht Tourism in Turkey:A SWOT Analysis and Related Strategies, Procedia Social and Behavioral Sciences, Vol.24, pp. 1014–1025.
Timothy, D. J. & Wall, G. 1995. Tourist Accommodation in an Asian Historic City, Journal of Tourism Studies, No. 6(2), pp. 63-73
World Tourism Organization.2004. Indicators of Sustainable Development for Tourism Destinations a Guidebook, World Tourism Organization, Madrid, 2004.
Geographic analysis of residential centers (with emphasis on hotels) and its role in tourism development
(Case study: Behshahr City)
Abstract
Residential centers are one of the important pillars of tourism that their quantity and quality play a significant role in the development of tourism in a place. Behshahr City has a world-class tourist attraction due to its diverse cultural, historical and natural attractions, but it does not suit tourism in terms of its capabilities. Considering the importance of the issue in this research, the qualitative and spatial analysis of residential centers in Behshahr city has been investigated. The type of research is applied and its method is descriptive-analytic. Statistical population of foreign and domestic tourists who settled in Beheshahr residential centers in July and August 2012 were surveyed. The sample size was calculated using the Cochran formula and 384 persons were determined. Data were collected through a researcher-made questionnaire and then analyzed by SPSS software using Chi-square test. The results of the research indicate that improving the quality of facilities and services of residential centers will attract and develop tourism in Behshahr. There is a significant relationship between the quality of facilities and services of residential centers and the satisfaction of tourists, as well as residential centers according to the role And recreational activities in Behshahr have a good distribution.
Keyword: Residential Centers, Tourism, Behshahr City
[1] . Oila et al
[2] . Sariisik et al
[3] 2. Timothy & Wall
[4] 3. Kave et al
[5] 4. Lankford & Howard
[6] 1. Ngamsomsuke et al