تاثیرسرمایه های انسانی برکیفیت زندگی روستائیان مطالعه موردی روستاهای بخش میان جلگه شهرستان نیشابور
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطيحميدرضا عسكرزاده 1 , حمید جعفری 2 * , ابوالفضل بهنیافر 3
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحدمشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافيا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامي، مشهد، ايران
3 - دانشیارگروه جغرافیا، واحدمشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران
کلید واژه: سرمایه های انسانی , کیفیت زندگی روستائیان , بخش میان جلگه شهرستان نیشابور,
چکیده مقاله :
کیفیت زندگی مفهومی پیچیده و چند بعدی است که از مؤلفه هایی چون زمان و مکان و نیز ارزشهای فردی و اجتماعی تأثیر می پذیرد .توجه ویژه به سرمایه های معیشتی جهت بهبودکیفیت زندگی روستائیان ازاهمیت خاصی برخورداربوده و بهره مندی،برخورداری،بهزیستی ورفاه فردی یا اجتماعی در روستاها را شامل میشود . این مقاله با هدف ارزیابی تاثیرسرمایه های انسانی برکیفیت زندگی روستائیان درروستاهای بخش میان جلگه شهرستان نیشابور تهیه شده است. پژوهش حاضربه لحاظ هدف کاربردی وازحیث روش توصیفی - تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T تک نمونه ای با تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده شده است . جامعۀ آماری تحقیق شامل 41 روستای باجمعیت بیشتراز100نفر بوده که 25درصدآنها ( 10روستا )با1700خانوارمطابق فرمول کوکران به عنوان نمونه برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. روایی پرسشنامۀ بااستفاده از تکنیک روایی صوري تاییدگردیدضمن آنکه پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ سنجش وبرای همۀ ابعاد مورد بررسی، بالای 85/0 بودکه نشان دهندۀ پایایی مطلوب پرسشنامه است. نتایج تحقیق نشان داد که از بین سرمایه های انسانی مشارکت روستائیان بیشترین تاثیر را بر کیفیت زندگی روستائیان داشته و پس از آن جایگاه ونقش زنان و امنیت در رده بعد قرار گرفته اند..
- استانداری خراسان رضوی، (1400): معاونت سیاسی دفتر تقسیمات کشوری
- ازکیا،مصطفی، 1381: جامعه شماسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران ،تهران،انتشارات اطلاعات؛
- حاجی نژاد ، ع، رفیعیان، م. و زمانی ،ح (1389) : بررسی متغیرهای فردی مؤثر بر رضایت¬مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی ، مطالعه موردی : مقایسه بافت قدیم و جدید شهر شیراز، جغرافیا و توسعه، شماره 17؛
- حریرچی، ام، میرزایی، خ و جهرمی و مکانی، 1388: چگونگی وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس 1388 ، فصلنامه پژوهش اجتماعی ،سال دوم ، شماره چهارم
- رضوانی، محمدرضا، (1383): مقدمه¬ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس؛
- رضوانی، محمدرضا و سید علی بدری، (1391): گردشگری خانه¬های دوم و اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعه موردی: بخش رودبار قصر شهرستان شمیرانات)، مطالعه پژوهشهای شهری و منطقه¬ای، سال چهارم، شماره سیزدهم؛
- شاطریان ، محسن، اسکندری، امیر و گنجی پور، محمود (1391): سنجش میزان رضایت مندی ساکنان بافت قدیم شهرآران و بیدگل از شاخص های کیفیت زندگی، فصلنامه مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال چهارم، شماره سیزدهم، اصفهان؛
- شریفی، زینب، نوری پور، مهدی و کرمی دهکردی، اسماعیل (1396): بررسی وضعیت سرمایه های معیشت و پایداری آنها در خانوارهای روستایی، (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان دنا)، نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 13، شماره 2؛
- شهرکی، محبوبه و شریف زاده، مریم (1394): ارزیابی جایگاه آبزی پروری و معیشت پایدار روستایی کشاورزان شهرستان زاهدان، فصلنامه پژوهش های روستایی دوره 6 (1)؛
- عنابستانی، علی اکبر، روستا، مجتبی، محمدی، سید عبدالرضا، درفیعییان ، سجاد (1394): تحلیل فضایی عوامل موثر بر کیفیت زندگی در سکونت¬گاههای روستایی (نمونه بخش سیمکان، شهرستان جهرم)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال پنجم، شماره 18، تابستان؛
- قالیباف ،م ، پ ، رفصان زاده لسبویی،م. و یاری، شگفتی (1388) : سنجش میزان رضایت مندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت مناطق مرزی،مطالعه موردی بخش نوسود اســـتان کرمانشاه، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12 ، شماره سوم؛
- قنبری، یوسف و همکاران، (1392): سنجش و ارزیابی شاخص کیفیت زندگی در مناطق روستایی(مطالعه موردی: دهستان میاندره شهرستان فسا)، مجله پژوهش و برنامه¬ریزی روستایی، شماره سوم؛
- ماجوی ،م. و لهسایی زاده ، ع، (1385) : بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه ای ،سرمایهاجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی، مطالعه موردی در روستاهای استان فارس، فصلنامه روستا و توسعه، سال 9 ،شماره 4
- مطیعی لنگرودی، سیدحسن و همکاران، (1392): تبیین استراتژی مناسب ماندگاری جمعیت در سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی شهرستان هشترود)، مجله پژوهش های روستایی، دوره 5، شماره 4؛
- نادری، عزت ا... و سیف رزاقی، مریم (1368): روشهای تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، انتشارات بدر؛
- نبوی، بهروز ( 1376) : مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات کتابخانه فروردین.
-Baldwin & et al (1992) Bloom, David, Craig, Patrica H. and Malaney, Pia N. (2001): The Quality of Life, New York: Oxford University Press.
- Brown, J.; Bowling, A. & Flynn, T. (2004). "Models of Quality of Life: A
Taxonomy, Overview and Systematic Review of the Literature". European
Forum on Population Ageing Research.
Brown, J.; Bowling, A. & Flynn, T. (2004). "Models of Quality of Life: A
- Taxonomy, Overview and Systematic Review of the Literature". European
Forum on Population Ageing Research.
- Bullock, B. S. & Susie, J. (2004). ''An Analysis of Technology Use and
Quality of Life in a Rural West Texas Community''. University of Texas.
Bullock, B. S. & Susie, J. (2004). ''An Analysis of Technology Use and
- Quality of Life in a Rural West Texas Community''. University of Texas.
Collados, C. & Duane, T. (1999). ''Analysis Natural Capital Quality of Life:
- A Model for Evaluating the Sustainability of Alternative Regional
Development Paths''. Ecological. No. 30,.
- Collados, C. & Duane, T. (1999): ''Analysis Natural Capital Quality of Life:
A Model for Evaluating the Sustainability of Alternative Regional
Development Paths''. Ecological. No. 30.
- Human Needs and Subjective Well-being". Ecological Economics. Vol. 61.Issue 2.
- Costanza, R., Fisher, B., Ali, S., Beer, C., Bond, L., Boumans, R., ... & Snapp,
- R. (2006). "Quality of Life: An Approach Integrating Opportunities,
Das, D. (2008). "Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati". Social
Indicators Research. Vol. 88. Issue 2, Pp. 297-310.
- Epley, D. R. & Menon, M. (2008). "A Method of Assembling Cross-
sectional Indicators into a Community Quality of Life". Social Indicators
Research. Vol. 88. Issue 2, Pp. 281-296.
- Lee, Y-J. (2008). "Subjective Quality of Life Measurement in Taipei".
Building and Environment. Vol. 43. Issue 7.
- Pacione, M. (2003). "Urban Environmental Quality and Human Well-
being: A Social Geographical Perspective". Landscape and Urban Planning
.Vol. 65. Pp. 19–30.
Pal, A. K. & Kamar, U. C. (2005). "Quality of Life Concept for the
Evaluation of Societal Development of Rural Community in West Bangal".
Asia-Pacific Journal of Rural Development .Vol. 5. No. 2.
- Santos, L. & Martins, I. (2007). "Monitoring Urban Quality of Life: The
Porto experience". Social Indicators Research, Vol. 80. Issue 2, Pp. 411-425.
Stephen J.Stadler, 1987: The Encycolopedia of Climatology van Nistrand Rinhold, New York,
- Skovdis-Worrall J. et al, (2015): ……
Van Kamp, I.; Leidelmeijer, K.; Marsman, G. & de Hollander, A. (2003). "Urban - Environmental Quality and Human Well-being: Towards a
Conceptual Framework and Demarcation of Concepts, a Literature Stud".
Landscape and Urban Planning, Vol. 65. Issue 1-2, Pp. 5-18.
مجله علوم جغرافيايي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، دوره 21، شماره 52 ، پاییز 1404، صص 81-61
تاثیرسرمایه های انسانی برکیفیت زندگی روستائیان مطالعه موردی روستاهای بخش میان جلگه شهرستان نیشابور
حمید رضا عسکرزاده- دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، واحدمشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران
حمید جعفری- دانشیارگروه جغرافیا، واحدمشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران(نویسنده مسئول)
hamid. jafari@iau.ac.ir
ابوالفضل بهنیافر- دانشیارگروه جغرافیا، واحدمشهد، دانشگاه آزاداسلامی، مشهد، ایران
دريافت: 10/3/1404 پذيرش: 16/5/1404 چاپ: 8/7/1404
چکیده
کیفیت زندگی مفهومی پیچیده و چند بعدی است که از مؤلفه هایی چون زمان و مکان و نیز ارزشهای فردی و اجتماعی تأثیر می پذیرد .توجه ویژه به سرمایه های معیشتی جهت بهبودکیفیت زندگی روستائیان ازاهمیت خاصی برخورداربوده و بهره مندی،برخورداری،بهزیستی ورفاه فردی یا اجتماعی در روستاها را شامل میشود . این مقاله با هدف ارزیابی تاثیرسرمایه های انسانی برکیفیت زندگی روستائیان درروستاهای بخش میان جلگه شهرستان نیشابور تهیه شده است. پژوهش حاضربه لحاظ هدف کاربردی وازحیث روش توصیفی - تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T تک نمونه ای با تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده شده است . جامعۀ آماری تحقیق شامل 41 روستای باجمعیت بیشتراز100نفر بوده که 25درصدآنها ( 10روستا )با1700خانوارمطابق فرمول کوکران به عنوان نمونه برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. روایی پرسشنامۀ بااستفاده از تکنیک روایی صوري تاییدگردیدضمن آنکه پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ سنجش وبرای همۀ ابعاد مورد بررسی، بالای 85/0 بودکه نشان دهندۀ پایایی مطلوب پرسشنامه است. نتایج تحقیق نشان داد که از بین سرمایه های انسانی مشارکت روستائیان بیشترین تاثیر را بر کیفیت زندگی روستائیان داشته و پس از آن جایگاه ونقش زنان و امنیت در رده بعد قرار گرفته اند..
واژگان کلیدی : سرمایه های انسانی ،کیفیت زندگی روستائیان ، بخش میان جلگه شهرستان نیشابور
مقدمه
در دهه های اخیر تفاوت سطح زندگی در شهر و روستا ، یافتن شغل و درآمد بیشتر ، استفاده از امکانات آموزشی و بهداشتی و تفریحی بیشتر جزو انگیزههای عمده مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به پایتخت و شهرهای بزرگ بوده است. (مطیعی لنگرودی،53:1392) پیامدهای این روندها را میتوان در محله های فقیر نشین، حلبی آبادها و سکونتگاههای غیررسمی در نواحی شهری که روز به روز در حال گسترش هستند در جای جای جهان سوم مشاهده کرد. در آنجا کارگران بیکاری که از نواحی روستایی آمده اند ناامیدانه در جستجوی هر نوع کار (بیشتر در بخش غیررسمی) هستند. اما متأسفانه شواهد و تجربیات نشان میدهد که به حق و وظیفه توسعه جوامع و فضاهای روستایی، به تناسب سهم، جایگاه و کارکرد آن در اقتصاد ملی، کم توجهی شده و حوزه های روستایی در شرایط کاملا نابرابر از جهت دسترسی به فرصت ها و منافع حاصل از رشد و توسعه قرار گرفتهاند. از این رو تعادلهای اجتماعی، اقتصادی و سرزمینی در جهت بالندگی جوامع روستایی و تسهیل رشد و ارتقای این جوامع، ضرورتی اساسی و اجتنابناپذیر محسوب میشود. (رضوانی،20:1383)
علاوه بر ابعاد کالبدی و متغیرهای اقتصادی مؤثر بر کیفیت زندگی ، در روابط اجتماعی انسانی بین روستائیان نیــز عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی ایشان نشان میدهد که مشارکت و همکاری های اجتماعی روستائیان میتواند بر کیفیت زندگی آنها مؤثر باشد و در دهه های اخیر با اولویت یافتن هدف اجتماعی توسعه و تدوین آنها در قالب برنامه های توسعه به تدریج نگرش انسانی و جامعه شناختی درباره کیفیت زندگی در نوشتارهای توسعه و برنامهریزیها و سیاست گذاری کلان کشورهای پیشرفته راه یافته است. (عنابستانی، 86:1394)
از اهدافی که برنامه ریزی توسعه روستایی طی سالیان متمادی دنبال مینماید،سرمایه های انسانی ازجمله افزایش رفاه روستائیان و بهبود کیفیت زندگی آنان است. (رضوانی،25:1391) چرا که ارتقای همه جانبه کیفیت زندگی در زمینه های کالبدی، محیطی، آموزش، سلامت و بهداشت، اوقات فراغت، اشتغال و درآمد میتواند در نگهداشت جمعیت روستایی بسیار مؤثر باشد. در دهه های اخیر شناسایی ، ارزیابی و بهبود کیفیت زندگی جزء اهداف اصلی محققان جامعه، برنامهریزان و کارگزاران دولتی بوده است. کیفیت زندگی میتواند یکی از پیامدهای پر اهمیت در ارزیابی سلامت جامعه باشد. چنانچه در تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت نیز بر این نکته تاکید دارد. به عقیده برخی از محققین فقر گسترده، نابرابری فزاینده، رشد سریع جمعیت، بیکاری، مهاجرت، حاشیه نشینی شهری و غیره همگی از پیامدهای نبود توجه به کیفیت زندگی در نواحی روستایی میتواند ناشی شود. بر این اساس، برای نیل به توسعه پایدار توجه به توسعه روستایی و افزایش سطح کیفیت زندگی روستائیان ضرورتی اجتناب ناپذیر است. (قنبری،73:1392) بنابراین برنامهریزی و مدیریت مشارکتی دولت و مردم در جهت ارتقای سرمایه های انسانی درجهت کیفیت زندگی ساکنین روستایی امری ضروری است. چرا که مفهوم کیفیت زندگی میتواند به عنوان ابزار نیرومند جهت نظارت بر برنامهریزی توسعه در جامعه استفاده شود و به برنامهریزان برای نظارت بر اجتماع، ارزیابی ثمربخش و کارائی سیاستها و برنامههای فصلی و تدوین برنامههای جدید کمک کند.
در سالیان اخیر جمعیت روستایی استان خراسان رضوی روند کاهشی قابل توجهی است. بنابراین بررسی و تحلیل آثار سرمایه های انسانی برکیفیت زندگی روستاییان ضرورت دارد.
مبانی نظری
حیطه مربوط به کیفیت زندگی و سنجش آن شاید در هیچ زمانی به اندازه امروز و نبوده است. (1992:1وBaldwin.Etal)
برخی از پژوهشگران بین دو موضوع در مورد کیفیت زندگی تمایزی قائل شده اند، یکی این که میتوان کیفیت زندگی را در واحدها یا سطوح مختلف فردی ،خانوادگی، اجتماع، دولت ها در سطح جهان تحلیل کرد و دیگرآنکه میتوان کیفیت زندگی را در دو شکل ذهنی و عینی سنجید. (ماجوی و لهسایی زاده،101،1385)
کیفیت زندگی با توسعه اقتصادی - اجتماعی و بهبود و بهسازی سطوح زندگی معنا می یابد . مطالعات متعددی نشان می‌دهند که کیفیت زندگی نقش فزاینده‌ای در رشد اقتصادی و اجتماعی دارد. (Dellevetal,2001:35)
در برخی از منابع ،کیفیت زندگی با امکانات مادی و معنوی شامل سلامتی، محیط زندگی ، قوانین ، تساوی حقوق ، اشتغال و خانواده و مانند اینها بیان می شود. (Vankam.Petal,2003:7)
از طرفی بهبود کیفیت زندگی می تواند زمینه های دیگر توسعه ، مانند توسعه اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و خدماتی را به همراه داشته باشد. (شاطریان و همکاران،1391: 128)
بر طبق گفته فینویک، ناگلیروبرون (1996) کیفیت زندگی مفهومی اجتماعی است و خود معنای واقعی ندارد بلکه صرفاً افراد به آن معنا می بخشند. (1999:146وColldos and Duane) براساس برداشت کامپ و همکاران مفهوم کیفیت زندگی به طور عمیقی از تفکر مرتبط با سلامت نشأت میگیرد و دیدگاه واحدی درباره علت آن وجود ندارد. (Kampetal,2003:9)
در توصیفی دیگر از کیفیت زندگی آمده است کیفیت زندگی به معنای داشتن زندگی خوب و احساس رضایت از آن است و میتوان میزان واقعی رفاه افراد و گروه ها را تحت شرایط اجتماعی و اقتصادی عمومی، کیفیت زندگی نامید. (قالیباف و همکاران،166:1388)
شاخص امروزین پیشرفت اجتماع " کیفیت زندگی " است. این اصطلاح دربرگیرنده مهمترین عواملی است که شرایط زندگی در جامعه و رفاه شخصی افراد را تعیین میکنند. طی دهه های اخیر کیفیت زندگی یکی از اساسی ترین نکات مورد توجه در علوم اجتماعی بوده است و برای ارزیابی پارامترهای مادی توسعه اقتصادی در کنار پارامترهای غیرمادی چون کیفیت کار، سطح باسوادی و فرهنگ، استاندارد پزشکی و بهداشت، کیفیت فراغت و تفریح، شرایط محیط زیست، جو سیاسی، احساس خوشبختی انفرادی و حتی آزادی و اتحاد ملی بررسی می شود. (حریرچی و همکاران، 90،1388)
مفهوم کیفیت زندگی اغلب به عنوان رضایت از زندگی ، خوشبختی و سعادت ، رفاه ، و آسایش و حسن انجام و اجرا شناخته می شود .کیفیت زندگی مرتبط با ابعاد ذهنی و فردی است و سطح تحقق نیازهای انسان را منعکس می کند. (Zielinskaetal,2010:1)
کیفیت زندگی به وسیله فرد و برحسب بسیاری عوامل از قبیل سبک زندگی، تجربیات قبلی، امید به آینده، رویاها و آرزوها تعریف می شود.( walkevetal,2008:344 )
بر اساس دیدگاه پال، کیفیت زندگی به عنوان معیاری برای سنجش میزان برآورده شدن نیازهای روحی - روانی و مادی جامعه تعریف گردیده و در این زمینه از کیفیت زندگی روستایی نیز به مفهوم چگونگی شرایط و وضعیت زندگی خانواده های روستایی یاد شده است . (Palond Kamar,2005:18)
کیفیت زندگی به وسیله فرد و برحسب بسیاری عوامل از قبیل سبک زندگی، تجربیات قبلی، امید به آینده، رویاها و آرزوها تعریف می شود. (Walkevetal,2008:344)
بر اساس دیدگاه پال، کیفیت زندگی به عنوان معیاری برای سنجش میزان برآورده شدن نیازهای روحی - روانی و مادی جامعه تعریف گردیده و در این زمینه از کیفیت زندگی روستایی نیز به مفهوم چگونگی شرایط و وضعیت زندگی خانواده های روستایی یاد شده است . (Palond Kamar,2005:18)
با توجه به تعاریف متعدد از کیفیت زندگی میتوان این مفهوم را متناسب با رشته جغرافیا و به ویژه جغرافیای روستایی چنین تعریف کرد:
کیفیت زندگی روستایی بیانگر شرایطی است که میزان بهره مندی ، برخورداری، بهزیستی و رفاه فردی یا اجتماعی در روستاها را نشان می دهد. این مفهوم به چگونگی زندگی روستایی اشاره دارد و با استفاده از شاخص های معین عینی (اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی) و ذهنی (رضایت مندی) میتوان به زیست فرد یا جامعه روستایی پی برد. کیفیت زندگی جوامع شهری و روستایی کاملاً متفاوت بوده و کیفیت زندگی در روستاها اغلب پایینتر است. از جمله دلایل آن فقر گسترده، نابرابری در توزیع امکانات ، برخوردار نبودن از حداقل شرایط زندگی مانند دسترسی نداشتن به آب بهداشتی سالم و فاضلاب مناسب در روستاها میباشد. (Hamav,2006:14)
در رویکرد معیشت پایدار شناخت وضعیت سرمایه های افراد فقیر، استراتژیهایی که برای امرار معاش در اختیار میگیرند، نتایجی که خواستار هستند و بستر آسیب پذیری که در آن فعالیت میکنند، اساسی است. سرمایهها جزو اساسی از معیشت افراد به خصوص قشر فقیر میباشند، مردم نیازمند این سرمایهها متفاوت هستند تا به اهداف تعریف شده شان برسند. (شریفی و همکاران، 1396: 52)
در رویکرد معیشتی منابع به پنج گروه تقسیم می شوند :
1- سرمایه انسانی (مهارت ، آموزش و سلامت)؛
2- سرمایه فیزیکی ( ابزار ، تجهیزات ، وسایل حمل و نقل و بازار فروش)؛
3-سرمایه مالی( پول ، پس انداز ها، دسترسی به وام و قرض)؛
4-سرمایه طبیعی( زمین ، آب و دام)؛
5- سرمایه اجتماعی( شبکه ها و اتحادیه ها) ؛ (شهرکی و شریف زاده،99:1394)
جغرافیدانان همواره هدف غایی مطالعات جغرافیایی را ارتقای کیفیت زندگی انسان عنوان کرده اند، مکتب جغرافیای رفتار فضایی در پی شناخت نقشه های ذهنی افراد و پرده‌برداری از ادراکات عمیق آنها درباره مکان هاست. (حاجی نژاد و همکاران ، 1389: 65)
در دهه های اخیرکه توسعه از مفهوم پارادایم، رشد اقتصاد محض با حیطه های دیگر عجین شده و با مفاهیم توسعه انسانی، عدالت اجتماعی، پرورش و خلاقیت بشر، برابری در همه شئونات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برای همه مردم بیان شده است. روستا که کوچکترین واحد جغرافیایی، سکونتگاه و محل تجمع گروه هاست نیز از مقوله خارج نیست چرا که اولین زیستگاه انسانی به شمار میرود. با وجود گسترش شهرها و مراکز شهری در هر کشور هنوز اکثریت مردم جهان در روستاها پراکنده اند، ویژگی های مشترک روستا را به طور سیستماتیک در مقولات زیر طبقه بندی کرده اند:
- پایین بودن سطح زندگی
- بیکاری و پایین بودن میزان بهره وری کار
- وابستگی زیاد به تولیدات کشاورزی و یا مواد اولیه صادراتی
- وابستگی اقتصادی و آسیب پذیری در روابط بین المللی؛
-مشخصه های اجتماعی
الف) نابرابری اجتماعی؛ ب) ضعف طبقات متوسط؛ ج) بیسوادی؛ د) مسائل بهداشتی و درمانی؛
ـ مشخصه های سیاسی (ازکیا،20:1381) پیشینه تحقیق
موفقیت یک تحقیق علمی، بدون شناخت مسائل و مشکلات جامعه مورد مطالعه و بدون شناخت فعالیتهایی که تاکنون انجام گرفته، ممکن نیست. (نبوی، 12:1376) در این راه یکی از مهمترین مراحل آگاهی نسبت به پیشینه تحقیق است. (نادری و دیگران، 204:1368)
در جدول شماره1 به تعدادی از پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده است اشاره شده است :
جدول شماره (1) : پیشینه تحقیق
نتایج | محل نشر | سال | نوع اثر | نویسنده | عنوان |
عوامل فرهنگی و باور های اجتماعی برای مناطق مورد تحقیق به میزان قابل قبولی در انتظار کیفیت زندگی مطلوب تاثیر داشته و با افزایش باورهای اجتماعی مثبت و راهگشا ،شاهد میزان رضایت مندی در حوزه تحقیق بوده اند. | فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی | 1402 | مقاله | اکبری و مهدوی | بررسی اثرات فرهنگی و اجتماعی بر کیفیت زندگی روستائیان: مورد مطالعه روستاهای استان خراسان رضوی |
نتایج نشان میدهد که توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی نقش کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی دارد. | فصلنامه پژوهش های برنامه و توسعه | 1402 | مقاله | زارعی و رضایی | تحلیل عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر کیفیت زندگی روستائیان در استان فارس |
تشکیل انجمن های کوچک محلی در قالب شرکت های تعاونی ، انجام کارهای گروهی بجای کار انفرادی را در این مطلب نتیجه گیری نموده اند. | فصلنامه آمایش و توسعه | 1401 | مقاله | محسن‌زاده و رحمانی | نقش مشارکت اجتماعی در بهبود کیفیت زندگی روستائیان: مطالعه موردی در استان البرز |
افزایش درآمدهای کشاورزی ، بهبود راه های روستایی از بخش های بزرگتر و شهرستان های اطراف ، افزایش اطلاعات خانوارها در استفاده از تکنولوژی موثر در تولیدات کشاورزی در بهبود کیفیت زندگی روستائیان تاثیر دارد. | جغرافیا و روابط انسانی | 1401 | مقاله | اکبرنژاد و حسینی | تحلیل عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی روستائیان در مناطق مرزی ایران |
عوامل مختلفی مانند دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزشی و زیرساخت‌ها در بهبود کیفیت زندگی روستائیان تاثیر دارد. | جغرافیا و روابط انسانی | 1401 | مقاله | رحیمی و محمدی | نقش توسعه پایدار روستایی در بهبود کیفیت زندگی روستائیان |
ونتیجه نشان میدهد که مولفه های اجتماعی ،اقتصادی و کالبدی از نظر میزان رضایت مندی از کیفیت زندگی کمتر از حد متوسط می باشد. | فصلنامه جغرافیایی سرزمین | 1395 | مقاله | میرزائیان وهمکاران | سنجش کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی بخش مرکزی شهرستان اسلام آباد غرب |
به این نتیجه رسیدهاند که متغیرهای ابعاد کالبدی و ابعاد زیست محیطی بیشترین تأثیر را روی متغیر کیفیت زندگی داشته و متغیرهای ابعاد اقتصادی و ابعاد اجتماعی در رتبه بعدی قرار دارند | فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای | 1394 | مقاله | عنابستانی و همکاران | تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در سکونتگاه های روستایی |
به این نتیجه رسیدهاند که تفاوت معنیداری بین فراوانیهای مشاهده شده و فراوانیهای مورد انتظار وجود دارد و همچنین رابطه متغیرهای چهارگانه (زیست محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی) با کیفیت زندگی در روستاها، نشان میدهد که بین ابعاد چهارگانه در کیفیت زندگی رابطه معنیداری وجود دارد. بــدین معنا که با افزایش کیفیت ابعاد چــهارگانه، کیفیت زندگی در روستاهای مورد مطالعه افزایش مییابد. |
فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای | 1393 | مقاله | عنابستانی وهمکاران | تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی بخش سیمکان شهرستان جهرم تحقیق |
این نتیجه رسیدهاند که در مجموع امتیاز نهایی سطح رضایت ساکنین نواحی روستایی از محیط سکونتی خود با استفاده از روش تحلیل خوشهای در سه سطح قابل قبول، متوسط و پایین ارزیابی شده است | مسکن و محیط روستا | 1392 | مقاله | علیزاده و همکاران | ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی از دیدگاه ساکنین در روستاهای دهستان اصلاندوز استان اردبیل |
به این نتیجه رسیدهاند که، تأثیرگذاری عوامل اجتماعی، فرهنگی و محیطی در کیفیت زندگی، سطوح متفاوتی از شاخصهای ذهنی کیفیت زندگی را بهوجود میآورند. | جغرافیا و برنامه ریزی محیطی |
| مقاله | بدری و همکاران | سنجش شاخص های کیفیت زندگی در نواحی روستایی دهستان جعفربای جنوبی شهرستان ترکمن صحرا |
به این نتیجه رسیدهاند که کیفیت زندگی روستائیان منطقه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی از حد متوسط پایینتر بوده و منابع و امکانات اقتصادی، بیشترین تأثیرو امکانات و خدمات اساسی کمترین تأثیر را بر کیفیت زندگی داشتهاند. | مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی | 1392 | مقاله | بریمانی و همکاران | سنجش و تحلیل کیفیت زندگی در نواحی روستایی شهرستان نیک شهر |
به این نتیجه رسیده اند که بر اساس دیدگاه های جامعه نمونه، کیفیت آموزش، کیفیت محیط مسکونی، کیفیت محیط فیزیکی و نیز کیفیت درآمد و اشتغال پایینتر از حد متوسط ارزیابی شده اند. در این مقاله، تعدادی از روستاها در بالاترین سطح کیفیت زندگی و رضایتمندی بوده و در گروهی دیگر روستاهای پایینترین سطح کیفیت زندگی و رضایتمندی را داشتهاند | پژوهشهای جغرافیای انسانی | 1390 | مقاله | پورطاهر و همکاران | ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی، دهستان خاوه شمالی استان لرستان |
به این نتیجه رسیدهاند که کیفیت زیرساخت‌ها، کیفیت اشتغال و درآمد و کیفیت سلامت و امنیت در سطح بالای رضایتمندی ساکنین میباشد و در مقابل کیفیت گذران اوقات فراغت، کیفیت محیطی، کیفیت سکونتگاهی و کیفیت آموزشی پایینتر از حد متوسط ارزیابی شده است. | مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی | 1390 | مقاله | کوچکی نژاد و همکاران | بررسی و سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه |
نتایج نشان میدهد که برنامه‌هایی مانند بهبود دسترسی به آب آشامیدنی سالم، برق و آموزش می‌توانند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
| INTERNATIONAL JOURNAL OF GEOGRAPHICAL INFORMATION SCIENCE | 2023 | مقاله | کومرو ساین | تأثیر برنامههای توسعه روستایی بر کیفیت زندگی |
نتایج نشان میدهد که دسترسی به اینترنت میتواند فرصت‌های اقتصادی و آموزشی را افزایش دهد. | JOURNAL OF COASTAL RESEARCH | 2023 | مقاله | گونزالس و لوپز | فراگیری دیجیتال و کیفیت زندگی روستایی: مطالعه موردی در آمریکای لاتین |
به که این موارد باعث دوری از جرم و جنایت خواهد شد.از جمله مولفه های دیگر دسترسی به سیستم ترافیک محلی برای سهولت ایاب و ذهاب و آموزش های لازم از جمله آموزش محلی پرداخته شود.ایجاد بازار کار محلی برای استقرار روستائیان موثر خواهد بود. در نتیجه بعد فرهنگی ،اقتصاد ،خدمات در کیفیت زندگی روستائیان موثر خواهد بود.
| JOURNAL econpapers | 2021 | مقاله | Thiess Buettner Alexander Ebertz | بررسی مولفه هایی از جمله ایجاد امکانات تفریحی و فرهنگی در کیفیت زندگی روستائیان |
سه عنصر ابتکاری در مناطق روستایی بدست آمده است. - تفاوتهای داخلی درون روستایی و در واقع بیشتر از تفاوت بین مناطق شهری و روستایی است. - مناطق روستایی بویژه دور افتاده به دلیل افزایش موانع دسترسی به خدمات ،عمدتا از محرومیت رنج میبرند . از مهمترین عوامل مورد بررسی در این پژوهش مشگلات حمل و نقل و ارائه خدمات محدود آن هم به دلیل تراکم کم جمعیت میباشد.یعنی چنانچه خدمات از جمله راه دسترس فراهم شود در کیفیت زندگی موثر خواهد بود.
| QUATERNARY GEOCHRONOLOGY | 2018 | مقاله | Josef Bemard | کیفیت زندگی روستایی |
1 به این نتیجه رسیده که کیفیت زندگی تنها در اشتغال کشاورزی نیست. چرا که در اروپا با ایجاد توسعه اقتصادی و اجتماعی در جهت ایجاد کیفیت زندگی تلاش فراوان و در نهایت عدم مهاجرت صورت گرفته است. رفع محرومیت در سطح زندگی روستائیان به ویژه در کشورهای فقیرتر در کیفیت زندگی آنان مؤثر است، یعنی این که توانایی مالی را با ایجاد اشتغال میتوان از فقر نجات داد. | GLOBAL AND PLANETARY CHANGE | 2014 | مقاله | Euro Found | کیفیت زندگی شهری وروستایی اروپا |
3- روش ، تکنیک ها و قلمرو
بخش میان جلگه به مرکزیت شهر عشق آبادکه درشرف تبدیل به شهرستان میباشد ، به عنوان یکی از بخشهای شهرستان نیشابور در 45 درجه و 34 دقیقه تا 36 درجه و 8 دقیقه عرض شمالی و حد فاصل 58 درجه و 14 دقیقه تا 59 درجه طول شرقی واقع شده است. این منطقه از شمال به کوههای بینالود، از غرب به نیشابور و از جنوب به کوه های کوهسرخ کاشمر منتهی میشود.
این بخش شامل سه دهستان غزالی، بلهرات و عشق آباد بوده که دارای 74 روستای دارای سکنه و جمعیت 38471 نفر (در سال 1399) بوده است . شهر عشق آباد به عنوان مرکز بحش میان جلگه در سال 1381 به شهر ارتقاء یافته است .وسعت این محدوده حدود 3087 کیلومترمربع و در فاصله حدود 20 کیلومتری جنوب شهر نیشابور واقع گردیده است. (استانداری خراسان رضوی، 1400)
تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی- تحلیلی است. ابزارتحقیق پرسشنامه ای محقق ساخته درراستای فرضیه های تحقیق بوده است. براي سنجش روایی پرسشنامۀ تنظیم شده از تکنیک روایی صوري با قضاوت متخصصان (اساتید دانشگاه ) دربارۀ سؤال های تحقیق استفاده شد. پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ صورت گرفت که باضریب 85/0 درجدول شماره 4آمده است.
در پژوهش حاضر با توجه به نتیجه سرشماری نفوس و مسکن سال 1395 جامعه آماری شامل 41روستای باجمعیت بیشتراز100نفربوده که 25درصدآنها (10روستا) بامجموع 1700خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند ،مطابق فرمول کوکران 314 پرسشنامه (جدول شماره2) درسطح روستاهای نمونه توزیع وتوسط سرپرستان خانوارتکمیل گردید.
جدول شماره( 2 ): توزیع فضایی پرسشنامه هادرسطح روستاهای نمونه
روستا | تعدادخانوار | تعدادنمونه |
قلعه شیشه | 112 | 21 |
سالاری | 297 | 55 |
ده نو | 78 | 14 |
کوشکک | 67 | 12 |
رئیسی | 323 | 60 |
کلاته حسن آباد | 134 | 25 |
ماروس | 97 | 18 |
فدیشه | 427 | 78 |
کلاته باغ | 19 | 4 |
حصارسرخ | 146 | 27 |
جمع | 1700 | 314 |
ماخذ : نتایج سرشماری سال 1395 و محاسبه های نگارنده
جدول شماره3: سنجش ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه
متغیرهای تحقیق | ضریب الفای کرونباخ |
سرمایه های انسانی | 85/0 |
با توجه به اینکه ضریب آلفای کرونباخ بیشتر از 7/0 شده است پایایی مطلوب ارزیابی و اعتبار درونی تایید گردید. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی و میانگین)و در آمار استنباطی از آزمونt تک نمونه ای برای بررسی وضعیت متغیرها و تاثیر هر کدام از متغیر ها ی سرمایه انسانی بر کیفیت زندگی روستایی استفاده شد. به منظور رتبه بندی هر یک از سرمایه های ( انسانی) نیزاز آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده گردید.(جدول شماره5)
4- یافته ها و تحلیل داده ها
،94نفر (معادل 29.9 درصد)20 تا 30 سال ،116نفر (معادل 36.9 درصد) در گروه سنی 31 تا 40 سال و80 نفر (معادل 25.5 درصد) درگروه سنی41 تا 50 سال و 24نفر (معادل 7.6 درصد) در گروه سنی بیشتر از 51سال قرارداشته اند. 63نفر (معادل 20.1 درصد) بی سواد ، 119نفر (معادل 37.9 درصد) درصد پاسخ دهندگان زیر دیپلم،74نفر (معادل 23.6 درصد) دیپلم ، 58نفر (معادل 18.5 درصد) درصد در سطح لیسانس و بالاتر داشته اند. 137نفر (معادل 43.6 درصد) پاسخ دهندگان شاغل و 177 نفر (معادل 56.4 درصد) فاقد شغل بوده اند. 23نفر (معادل 7.3 درصد) کمتر از 5 سال و و 50 نفر (معادل 15.9 درصد) 5 تا 10 سال ،109نفر (معادل 34.7 درصد) 10 تا 15 سال و و 132 نفر (معادل 42 درصد) 15 سال و بیشترسابقه اقامت در روستا داشته اند.
درپژوهش حاضر سرمایه های انسانی شامل مشارکت روستائیان ،امنیت ،همبستگی و انسجام ، اعتماد به یکدیگر ،نقش و جایگاه زنان ،سلامت،آموزش ،دسترسی بیشتربه خدمات ،جوان بودن جمعیت ،تحصیلات ، روحیه تعاون ،تعلق خاطر وعلاقمندی به روستا ،کسب مهارت های مختلف و رضایت ازمحیط زندگی بوده که به طور جداگانه هر یک از آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
جدول شماره4: سنجش میزان تاثیر سرمایه های انسانی بر کیفیت زندگی بااستفاده ازروشtتک نمونه ای
| میانگین | آماره t | درجه آزادی | سطح معنی داری |
4.24 | 29.05 | 313 | 0.00 | |
امنیت | 4.07 | 22.37 | 313 | 0.00 |
همبستگی و انسجام | 4.02 | 22.94 | 313 | 0.00 |
اعتماد به یکدیگر | 3.89 | 19.36 | 313 | 0.00 |
نقش و جایگاه زنان | 4.08 | 24.36 | 313 | 0.00 |
سلامت | 3.65 | 13.80 | 313 | 0.00 |
آموزش | 3.50 | 9.75 | 313 | 0.00 |
دسترسی بیشتربه خدمات | 3.43 | 8.22 | 313 | 0.00 |
جوان بودن جمعیت | 3.54 | 10.04 | 313 | 0.00 |
تحصیلات | 3.56 | 10.65 | 313 | 0.00 |
روحیه تعاون | 3.53 | 9.35 | 313 | 0.00 |
تعلق خاطر وعلاقمندی به روستا | 3.67 | 17.50 | 313 | 0.00 |
کسب مهارت های مختلف | 3.51 | 12.38 | 313 | 0.00 |
رضایت ازمحیط زندگی | 3.52 | 11.03 | 313 | 0.00 |
سرمایه های انسانی | 3.74 | 27.17 | 313 | 0.00 |
بر اساس نتایج جدول شماره 4ملاحظه می شود که برای سرمایه های انسانی آماره t و سطح معنی داری 05/0 کمتر است در کل میانگین 74/3 بوده که نشان دهنده این است سرمایه های انسانی بر کیفیت زندگی روستایی تاثیر معنی دار داشته است.
رتبه بندی میزان تاثیرسرمایه های انسانی بر کیفیت زندگی روستائیان
. به منظور رتبه بندی میزان تاثیر هر یک از سرمایه های انسانی بر کیفیت زندگی روستایی ، از آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شد. نتایج این آزمون در جدول شماره 5 قابل رویت می باشدکه طی آن تاثیر سرمایه های اانسانی بر کیفیت زندگی روستایی معنا داربوده است .(P< 0.01) نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که مشارکت روستائیان بیشترین تاثیر را بر کیفیت زندگی داشته و پس از آن نقش جایگاه زنان و امنیت در رده های بعدی قرار دارد
جدول شماره (5): رتبه بندی میزان تاثیرگذاری سرمایه های انسانی
رتبه | میانگین رتبه ها | عوامل |
1 | 9.92 | مشارکت روستائیان |
3 | 9.04 | امنیت |
4 | 8.89 | همبستگی و انسجام |
5 | 8.29 | اعتماد به یکدیگر |
2 | 9.23 | نقش و جایگاه زنان |
7 | 7.07 | سلامت |
12 | 6.37 | آموزش |
14 | 6.16 | دسترسی بیشتربه خدمات |
9 | 6.59 | جوان بودن جمعیت |
8 | 6.85 | تحصیلات |
11 | 6.52 | روحیه تعاون |
6 | 7.19 | تعلق خاطر وعلاقمندی به روستا |
13 | 6.32 | کسب مهارت های مختلف |
10 | 6.55 | رضایت ازمحیط زندگی |
جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه راهکارها
توصيف متغيرهاي تحقیق از آن جهت داراي اهميت است كه نتايج آزمون فرضيه‌هاي پژوهش براساس داده‌ها و شاخص‌هاي اين متغيرها استخراج مي‌گردد. براي توصيف متغيرهاي پژوهش از شاخص‌هاي مركزي و پراكندگي استفاده شده است. توصيف متغيرهای تحقیق نشان میدهد که متغیرهای مورد بررسی دارای میانگین در حد متوسط بوده اند. یعنی از دید افراد نمونه پژوهش تاثیرسرمایه های انسانی درکیفیت زندگی روستائیان در حد متوسط بوده است.
نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که مشارکت روستائیان بیشترین تاثیر را بر کیفیت زندگی روستایی داشته و پس از آن نقش جایگاه زنان و امنیت در رده های بعدی قرارگرفته اند.
بطورکلی راهکارهای زیرمی توانند نقش مؤثری درسرمایه های انسانی و کیفیت زندگی روستائیان داشته باشند:
- فراهم سازي امکان ادامه تحصیل به ویژه براي زنان و دختران در روستاهای موردمطالعه ونیزفراهم سازي تسهیلات آموزشی، بسترسازي دسترسی به اینترنت و ایجاد و دسترسی به کتابخانه هاي روستایی؛
- فراهم سازی زمینه های درامورروستاها؛
- فرهنگ سازی و همبستگی وانسجام درحفظ سنت های محلی باحمایت مدیران ؛
- تلاش درجهت معرفی وکسب مهارتهای مختلف ازسوی جوانان ؛
- افزایش علاقمندی وتعلق خاطر روستائیان به محل زندگی خود با حمایت وتقویت مالی وایجاد پروژه هایی مورد نیاز هرروستا توسط دولت مردان ومدیران ؛
- افزایش کارایی نیروهای انسانی مستقردرروستا درجهت تولید محصولات محلی با کیفیت بالا بمنظور بازارهای فرامحلی ازجمله درزمینه صنایع دستی وصادرات محصول پسته؛
منابع وماخذ
- استانداری خراسان رضوی، (1400): معاونت سیاسی دفتر تقسیمات کشوری
- ازکیا،مصطفی، 1381: جامعه شماسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران ،تهران،انتشارات اطلاعات؛
- حاجی نژاد ، ع، رفیعیان، م. و زمانی ،ح (1389) : بررسی متغیرهای فردی مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی ، مطالعه موردی : مقایسه بافت قدیم و جدید شهر شیراز، جغرافیا و توسعه، شماره 17؛
- حریرچی، ام، میرزایی، خ و جهرمی و مکانی، 1388: چگونگی وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس 1388 ، فصلنامه پژوهش اجتماعی ،سال دوم ، شماره چهارم
- رضوانی، محمدرضا، (1383): مقدمهای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس؛
- رضوانی، محمدرضا و سید علی بدری، (1391): گردشگری خانههای دوم و اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعه موردی: بخش رودبار قصر شهرستان شمیرانات)، مطالعه پژوهشهای شهری و منطقهای، سال چهارم، شماره سیزدهم؛
- شاطریان ، محسن، اسکندری، امیر و گنجی پور، محمود (1391): سنجش میزان رضایت مندی ساکنان بافت قدیم شهرآران و بیدگل از شاخص های کیفیت زندگی، فصلنامه مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال چهارم، شماره سیزدهم، اصفهان؛
- شریفی، زینب، نوری پور، مهدی و کرمی دهکردی، اسماعیل (1396): بررسی وضعیت سرمایه های معیشت و پایداری آنها در خانوارهای روستایی، (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان دنا)، نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 13، شماره 2؛
- شهرکی، محبوبه و شریف زاده، مریم (1394): ارزیابی جایگاه آبزی پروری و معیشت پایدار روستایی کشاورزان شهرستان زاهدان، فصلنامه پژوهش های روستایی دوره 6 (1)؛
- عنابستانی، علی اکبر، روستا، مجتبی، محمدی، سید عبدالرضا، درفیعییان ، سجاد (1394): تحلیل فضایی عوامل موثر بر کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی (نمونه بخش سیمکان، شهرستان جهرم)، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال پنجم، شماره 18، تابستان؛
- قالیباف ،م ، پ ، رفصان زاده لسبویی،م. و یاری، شگفتی (1388) : سنجش میزان رضایت مندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت مناطق مرزی،مطالعه موردی بخش نوسود اســـتان کرمانشاه، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12 ، شماره سوم؛
- قنبری، یوسف و همکاران، (1392): سنجش و ارزیابی شاخص کیفیت زندگی در مناطق روستایی(مطالعه موردی: دهستان میاندره شهرستان فسا)، مجله پژوهش و برنامهریزی روستایی، شماره سوم؛
- ماجوی ،م. و لهسایی زاده ، ع، (1385) : بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه ای ،سرمایهاجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی، مطالعه موردی در روستاهای استان فارس، فصلنامه روستا و توسعه، سال 9 ،شماره 4
- مطیعی لنگرودی، سیدحسن و همکاران، (1392): تبیین استراتژی مناسب ماندگاری جمعیت در سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی شهرستان هشترود)، مجله پژوهش های روستایی، دوره 5، شماره 4؛
- نادری، عزت ا... و سیف رزاقی، مریم (1368): روشهای تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، انتشارات بدر؛
- نبوی، بهروز ( 1376) : مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات کتابخانه فروردین.
-Baldwin & et al (1992) Bloom, David, Craig, Patrica H. and Malaney, Pia N. (2001): The Quality of Life, New York: Oxford University Press.
- Brown, J.; Bowling, A. & Flynn, T. (2004). "Models of Quality of Life: A
Taxonomy, Overview and Systematic Review of the Literature". European
Forum on Population Ageing Research.
Brown, J.; Bowling, A. & Flynn, T. (2004). "Models of Quality of Life: A
- Taxonomy, Overview and Systematic Review of the Literature". European
Forum on Population Ageing Research.
- Bullock, B. S. & Susie, J. (2004). ''An Analysis of Technology Use and
Quality of Life in a Rural West Texas Community''. University of Texas.
Bullock, B. S. & Susie, J. (2004). ''An Analysis of Technology Use and
- Quality of Life in a Rural West Texas Community''. University of Texas.
Collados, C. & Duane, T. (1999). ''Analysis Natural Capital Quality of Life:
- A Model for Evaluating the Sustainability of Alternative Regional
Development Paths''. Ecological. No. 30,.
- Collados, C. & Duane, T. (1999): ''Analysis Natural Capital Quality of Life:
A Model for Evaluating the Sustainability of Alternative Regional
Development Paths''. Ecological. No. 30.
- Human Needs and Subjective Well-being". Ecological Economics. Vol. 61.Issue 2.
- Costanza, R., Fisher, B., Ali, S., Beer, C., Bond, L., Boumans, R., ... & Snapp,
- R. (2006). "Quality of Life: An Approach Integrating Opportunities,
Das, D. (2008). "Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati". Social
Indicators Research. Vol. 88. Issue 2, Pp. 297-310.
- Epley, D. R. & Menon, M. (2008). "A Method of Assembling Cross-
sectional Indicators into a Community Quality of Life". Social Indicators
Research. Vol. 88. Issue 2, Pp. 281-296.
- Lee, Y-J. (2008). "Subjective Quality of Life Measurement in Taipei".
Building and Environment. Vol. 43. Issue 7.
- Pacione, M. (2003). "Urban Environmental Quality and Human Well-
being: A Social Geographical Perspective". Landscape and Urban Planning
.Vol. 65. Pp. 19–30.
Pal, A. K. & Kamar, U. C. (2005). "Quality of Life Concept for the
Evaluation of Societal Development of Rural Community in West Bangal".
Asia-Pacific Journal of Rural Development .Vol. 5. No. 2.
- Santos, L. & Martins, I. (2007). "Monitoring Urban Quality of Life: The
Porto experience". Social Indicators Research, Vol. 80. Issue 2, Pp. 411-425.
Stephen J.Stadler, 1987: The Encycolopedia of Climatology van Nistrand Rinhold, New York,
- Skovdis-Worrall J. et al, (2015): ……
Van Kamp, I.; Leidelmeijer, K.; Marsman, G. & de Hollander, A. (2003). "Urban - Environmental Quality and Human Well-being: Towards a
Conceptual Framework and Demarcation of Concepts, a Literature Stud".
Landscape and Urban Planning, Vol. 65. Issue 1-2, Pp. 5-18.