شناسایی پیشران¬های موثر بر توسعه پایدار کسب و کارهای روستایی (مورد مطالعه: شهرستان¬ خواف)
محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطيامیرحسین گرکانی 1 , سجاد امیری 2 , حسین زینتی فخرآباد 3
1 - گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی،دانشگاه آزاد اسلامی علوم تحقیقات، تهران، ایران
2 - گروه مهندسی احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
3 - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
پایداری کسب و کارهای روستایی در گرو پیشرفت و توان ¬افزایی جامعه محلی می¬باشد. لذا، پژهش حاضر با هدف شناسایی پیشران¬های موثر بر توسعه کسب و کارهای روستاییان و به صورت پيمايشي صورت گرفته¬است. از بین جامعه آماری روستاهای شهرستان¬ خواف ، 217 نفر از روستاییان صاحب کسب و کار با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی طبقه¬ای به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار مورد استفاده براي جمع¬آوري داده¬ها پرسشنامه¬ای بود که روایی صوري آن به وسیله اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران و متخصصین حوزه کسب و کار و توسعه روستایی تایید شد، پایایی آن نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (86/0= α) محاسبه شد؛ که نشان داد از قابلیت لازم جهت گردآوری اطلاعات برخوردار می¬¬باشد. جهت انجام آزمون¬های آماري و توصیفی از نرم¬افزارهای SPSS26 و LISREL8.8 استفاده شد. یافته¬ها نشان داد که عامل اقتصادی و آموزشی- مهارتی به عنوان موثرترین پیشران¬های¬ توسعه کسب و کار می¬باشد. همچنین، تمایل به استقلال مالی و بهبود وضعیت مالی خود و خانواده¬شان قوی¬ترین عامل پیشران آنها در مسیر راه¬اندازی یک کسب و کار می¬باشد، که بر اساس یافته¬ها، مورد تایید اکثریت افراد مورد¬بررسی نیز بود. در مقابل کمرنگترین عامل پیشران در توسعه کسب و کار، مرتبط با شرایط اجتماعی و تعاملی ارزیابی گردید. نتایج این پژوهش به سیاست¬گذاران توسعه کسب و کار در مناطق روستایی کشور کمک می¬کند. لذا، با تمرکز بر عوامل شناسایی¬شده و متناسب با دیدگاه¬هاي مختلف روستاییان، برنامه¬هاي مناسبی جهت دستیابی به توسعه پایدار روستایی تدوین و ارائه دهد
1. امامی، ف. و دربان¬آستانه، ع. ر. (1400). شناسایی پیش¬ران¬های موثر بر توسعه کالبدی روستایی استان گیلان با رویکرد آینده¬پژوی. مطالعهات جغرافیایی نواحی ساحلی. سال دوم، شماره اول، بهار 1400، صص 144 – 115.
2. جلیلیان، س. و سعدی، ح. ا. (1394). بررسی تاثیر مولفه¬های اجتماعی – اقتصادی بر توانمندی روانشناختی زنان روستایی در شهرستان اسلام آبادغرب. پژوهش های روستایی- زمستان 1394.
3. جلیلیان، س. و سعدی، ح. ا. (1395). نقش توانمندسازی زنان درتصمیم¬گیری¬های اقتصادی خانوارهای روستایی (مطالع موردی: خانوارهای روستایی در شهرستان اسلام آبادغرب). برنامه¬ریزی منطقه¬ای – بهار 1395.
4. جلیلیان، س.، علم بیگی، ا.، حجازی، ی.، رضوانفر، ا. و رضایی، ع. (1400). تحليل محتواي تحول سازمانی در راستای استقرار نظام اطلاعات در سازمان شیلات ایران. مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران – 1400.
5. رودگر نژاد، ف.، و کیاجوری، ک. (1389). چالش ها و موانع توسعه مشاغل خانگی، اولین همایش ملی مشاغل خانگی، چالش ها – راهکارها، تهران، ص 135 143
6. سپهوند, فاطمه, & کریمی, سعید. (1399). پیشرانهای آموزشی مؤثر بر توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی شهرستان نهاوند در توسعه کسب و کارهای خانگی. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی, 12(54), 30-52. doi: 10.22092/jaear.2021.343600.1744
7. شریف زاده، ع. عربیون، ع. و شریفی م. (1390). بررسی موانع توسعه شرکت‌های کشاورزی در استان گلستان. مجله روستا و توسعه، زمستان 1390، دوره 13، شماره 4، ص 160 – 129.
8. طهماسبی, مریم, خسروی پور, بهمن, برادران, مسعود, & غنیان, منصور. (1399). مؤلفه‌های برسازنده فضای کسب و کارهای خرد زنان روستایی؛ مورد مطالعه استان‌های گیلان و مازندران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, 51(4), 731-744. doi: 10.22059/ijaedr.2019.290428.668827
9. فرخ، ش.؛ کردنایج، ا.؛ خدادحسینی، ح. و زالی، م. (1396)، شناسایی الگوی رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط در صنعت غذایی ایران،. با استفاده از نظری هی برخاسته از داد هها، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 10 ، شماره 3، پاییز 1396.
10. فلاح, محمدرضا. (1397). شناسایی پیشرانهای مؤثر در توسعة کسبوکارهای بسیار کوچک (میکرو) در بخش مشاغل خانگی روستایی. تحقیقات بازاریابی نوین, 8(3), 119-140. doi: 10.22108/nmrj.2018.108568.1539
11. قربانی, مهدی, عوض پور, لیلا, & شریعتی نیاسر, قائم. (1400). واکاوی اثرات توانافزایی از طریق تأمین مالی خرد بر راهاندازی کسب و کار پایدار روستایی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, 52(2), 355-370. doi: 10.22059/ijaedr.2021.282273.668761
12. کریمی، آ.؛ بانکی¬پور، ب. و احمدپور داریانی، م. (1393)، تحلیل سازوکارهای توسعه¬ی کسب و کارهای کوچک و متوسط )مطالعه موردی: کسب و کارهای کوچک و متوسط قزوین(، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 7، شماره 2، تابستان 139.
13. محمدزاده، ز.؛ مرتضوی، س. و مهارتی، ی. (1395)، اثر ترس ادراکی کارآفرینان بر عملکرد فردی و عملکرد کسب و کار در واحدهای کوچک تولیدی شهرستان گناباد، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 9، شماره 2، تابستان 1395.
14. مرادنژادی، ه. واحدی، م. (1398). واکاوی موانع راه¬اندازی کسب¬وکارهای خانگی در مناطق روستایی استان ایلام. تحقيقات اقتصاد كشاورزي/ جلد 12 / شماره 3/ پایيز 1398 (صص 318- 303).
15. مهدوی, افسون, & جلال آبادی, لیلا. (1401). شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه روستایی شهربابک با رویکرد آینده پژوهی. روستا و توسعه پایدار فضا, 3(3), 58-82. doi: 10.22077/vssd.2022.5372.1112
16. مهدوی، ا. و جلال¬آبادی، ل. (1401). شناسایی پیشران¬های کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه روستايي شهربابک با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا. دوره سوم، شماره سوم، پیاپی یازدهم، پائیز 1401 ، صفحات 82 -58. 10.22077/vssd.2022.5372.1112
17. نادری¬مهدیی، ک. و جلیلیان، س. (1395). واکاوی ناامنی غذایی و برخی عوامل موثر بر آن در زنان روستایی سرپرست خانوار شهرستان اسلام آبادغرب. پژوه.ش و برنامه ریزی روستایی - بهار 1395.
18. ورمزیاری, حجت, امیری میجان, محمد علی, کلانتری, خلیل, شایق, محمد آصف. (1401). تحلیل موانع اثربخشی صندوق های تأمین مالی خرد در توسعه کسب وکارهای روستایی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, (), -. doi: 10.22059/ijaedr.2022.345671.669158
19. یعقوبی¬فرانی، ا. و جلیلیان، س. (1394). اثرات اقتصادی و اجتماعی مشاغل خانگی زنان روستایی در شهرستان اسلام آبادغرب. اقتصاد فضا و توسعه روستایی – تابستان 1394.
20. AhmadpourDariani, M., Nikbin, H., Karimi, A. (2012). Factors Affecting Entrepreneurship Development through Agricultural Advisory Services Corporations in Zanjan Province. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research. 42-2 (4), 535-546. 10.22059/ijaedr.2012.28585. (In Persian)
21. Alecchi, B. (2020). Toward Realizing the Potential of Latin America’s Women Entrepreneurs: An Analysis of Barriers and Challenges. Latin American Research Review, 55(3), 496-514. doi:10.25222/larr.108.
22. Amini A.M., Ahmadishapourabad, M. (2008). The employment of rural women in the two cities of Barkhar - Mimeh and Flowerjan of Isfahan province and the evaluation of its effect on their economic self-reliance. Womens Studies, 5(1), 65-91. (in Persian)
23. Arasti, Z., Maleki, M.M. (2014). Formal & Informal Institutional Factors affecting the Implementation of social Entrepreneurial activities by Women. Women’s Studies (Sociological & Psychological).12(1), 97-118. (In Persian)
24. Battino, S.; Lampreu, S. (2019). The Role of the Sharing Economy for a Sustainable and Innovative Development of Rural Areas: A Case Study in Sardinia (Italy). Sustainability. 20: 11- 20.
25. Bithas,K, (2020). A bioeconomic approach to sustainability with Ecological thresholds as an operational indicator. Environmental and Sustainability Indicators 100027 ,6. https://doi.org/10.1016/j.indic.2020.100027.
26. Daniel, E.M., Owen, R. (2022). Home-Based Self-Employment: Combining Personal, Household and Employment Influences. Journal of Enterprising Culture, 30 (02), 123-160. https://doi.org/10.1142/S0218495822500054.
27. Debski, M. (2017). Quality in The Marketing Communication of Micro Family Businesses Offering Accommodation Services. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. 148-159.
28. Fallah Jelodar, R., Farajollah Hosseini, S.J., Hosseini, S.M., Mirdamad, S.M. (2008). Factors Contributing to the Success of Rural Women’s Entrepreneurship in North of Iran. Quarterly journal of Village and Development, 10 (4), 87-116. (In Persian)
29. Fallah M.R. (2019). Identifying Drivers Affecting Micro-Business Development in Rural Home Business. New Marketing Research Journal. 8 (3), 119-140. (In Persian)
30. Hashemi, S.H., Pouraminzade, S. (2011). 1st Annual Conference of Management, Innovation, Entrepreneurship. Shiraz, Iran. (In Persian)
31. Heidari Sarban, V., Hassanzadeh, M. (2014). Survey of Barriers to Rural Women Economic Empowerment in Iran. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 3 (3), 494-500. (In Persian)
32. Henry, C., Hill, F., Leitch, C. (2005). Entrepreneurship education and training: can entrepreneurship be taught? Part I", Education & Training, 47 (2), 98-111. https://doi.org/10.1108/00400910510586524.
33. Javidnia, K., Javidnia, M. (2012). Factors affecting the tendency of women to learn skills in the labor sector Household: a case study in Garmsar city. Journal of Research in Educational science. 6(17), 145-167. (In Persian)
34. Kabir, M. N. (2019). Knowledge-Based Social Entrepreneurship: Understanding Knowledge Economy, Innovation, and the Future of Social Entrepreneurship. Springer Nature America, New York, United States.
35. Kirby, D.A. (2000). Entrepreneurship education: can business schools meet the challenge? Education and Training, 46 (8/9), 510-519.
36. Mehrdad, H. (2012). A Study of Factors Affecting Entrepreneurship in Lorestan Province with an Emphasis on Education. Journal of New Approaches in Educational Administration. 2(8), 97-114. 20.1001.1.20086369.1390.2.8.5.5. (In Persian)
37. Minniti, M. (2010) Female Entrepreneurship and Economic Activity. European Journal of Development Research. 22, 294–312.
38. Modarresi, M., & Arasti, Z. (2021). Cultural Challenges of Women Entrepreneurs in Iran. DOI:10.1108/978-1-80071-326-020211013.
39. Motta V.F., Galina, S. (2023). Experiential learning in entrepreneurship education: A systematic literature review, Teaching and Teacher Education, 121. https://doi.org/10.1016/j.tate.2022.103919.
40. Muhammad, S., Ximei, Q., Saqib, Sh.E., Beutell, N.J. (2021). Women's Home-Based Entrepreneurship and Family Financial Position in Pakistan. Sustainability. 13(22), https://doi.org/10.3390/su132212542
41. Pettersson, K., Ahl, H., Berglund, K., Tillmar, M. (2017). In the name of women? Feminist readings of policies for women’s entrepreneurship in Scandinavia. Scandinavian Journal of Management, 33(1), 50-63.
42. Pishbin, S.A.R., Iravani, H., Movahed Mohammadi, S.H., Shabanali Fami H., Rezvanfar, A. (2012). An investigation of the Role of Environmental Factors on Entrepreneurial Orientation, Evidences from Iranian Animal Production Cooperatives. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research. 43(3), 497-509. 10.22059/ijaedr.2012.30509. (In Persian)
43. Raley, S. (2015). Marriage and the Dual-Career Family. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition). 605-610.
44. Razavi, S.M., Zali, M.R., Faghih, N., Poordariyani, M.A., Yadollahi Farsi, J. (2010). Monitoring Entrepreneurship in Iran GEM-based data, 2008. Labour and Social Security Institute. (In Persian)
45. Saemifard, M.A., Bakhshipour, A., Mohammadipoor M. (2020). The Effectiveness of Multiaxial Pattern of Vocational Choice on the Development of Small- and Mid-Sized Home-based Businesses. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 27 (06), 761-768. (In Persian)
46. Shafiee, M. (2013). Organizational Commitment in Knowledge-Based Startups; Team Cohesion and Business Survival in a Competitive Environment Journal of technology growth, 9(34), 44-52. {In Persian}.
47. Soleymani, A., Yaghoubi Farani, A., Karimi, S., Azadi, H., Nadiri, H., Scheffran, J. (2021). Identifying sustainable rural entrepreneurship indicators in the Iranian context. Journal of Cleaner Production, 290 (25), https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.125186.
48. Tiwari, A., Sharma, R. R., & Sharma, T. (2021). A Case of Family Business Strategy of Expansion. Global Business Review, 0(0). https://doi.org/10.1177/0972150921989667.
49. World Commission on Environment and Development (WCED), 1987. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. Retrieved from. http://sustainabledevelopment.un.org/ content/documents/5987our-common-future.pdf.
50. WorldBank. (2018). Reading the rural poor: UN Updated Strategy for Rural Development. Washington D.C, (1), 65-68.
مجله علوم جغرافيايي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، دوره 20، شماره 47، تابستان 1403، صص 171192-151172
شناسایی پیشرانهای موثر بر توسعه پایدار کسب و کارهای روستایی (مورد مطالعه: شهرستان خواف)
امیر حسین گرکانی
گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی،دانشگاه آزاد اسلامی علوم تحقیقات، تهران، ایران
سجاد امیری
گروه مهندسی احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران(نویسنده مسئول)
samiri@ut.ac.ir
حسین زینتی فخرآباد
گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
دريافت: 4/2/1402 پذيرش: 13/4/1402
چکیده
پایداری کسب و کارهای روستایی در گرو پیشرفت و توان افزایی جامعه محلی میباشد. لذا، پژهش حاضر با هدف شناسایی پیشرانهای موثر بر توسعه کسب و کارهای روستاییان و به صورت پيمايشي صورت گرفتهاست. از بین جامعه آماری روستاهای شهرستان خواف ، 217 نفر از روستاییان صاحب کسب و کار با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی طبقهای به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار مورد استفاده براي جمعآوري دادهها پرسشنامهای بود که روایی صوري آن به وسیله اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران و متخصصین حوزه کسب و کار و توسعه روستایی تایید شد، پایایی آن نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (86/0= α) محاسبه شد؛ که نشان داد از قابلیت لازم جهت گردآوری اطلاعات برخوردار میباشد. جهت انجام آزمونهای آماري و توصیفی از نرمافزارهای SPSS26 و LISREL8.8 استفاده شد. یافتهها نشان داد که عامل اقتصادی و آموزشی- مهارتی به عنوان موثرترین پیشرانهای توسعه کسب و کار میباشد. همچنین، تمایل به استقلال مالی و بهبود وضعیت مالی خود و خانوادهشان قویترین عامل پیشران آنها در مسیر راهاندازی یک کسب و کار میباشد، که بر اساس یافتهها، مورد تایید اکثریت افراد موردبررسی نیز بود. در مقابل کمرنگترین عامل پیشران در توسعه کسب و کار، مرتبط با شرایط اجتماعی و تعاملی ارزیابی گردید. نتایج این پژوهش به سیاستگذاران توسعه کسب و کار در مناطق روستایی کشور کمک میکند. لذا، با تمرکز بر عوامل شناساییشده و متناسب با دیدگاههاي مختلف روستاییان، برنامههاي مناسبی جهت دستیابی به توسعه پایدار روستایی تدوین و ارائه دهد
واژگان کلیدی: توسعه روستایی، کسب و کار روستایی، پیشرانهای توسعه، توسعه پایدار..
مقدمه
توسعه پایدار را کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه1 (WCED,1987)، به این صورت تعریف کردند " نیازهای زمان حال را بدون به خطر انداختن توانایی نسلهای آینده برای برآوردن نیازهای خود تامین میکند". در واقع، سهم واقعی مفهوم توسعه پایدار توجه قطعی آن به توسعه آینده میباشد (Bithas, 2020). در این راستا، جوامع بينالمللی به دنبال دستیابی به راهبردهای مناسبی برای حل این معضلات و دستيابی به نظامهای پایدار میباشند (Battino & Lampreu, 2019 ؛ نادریمهدیی و جلیلیان، 1395). از اینرو، با افزایش چالشهای محیطزیستی نیاز به دیدگاهی جامعنگر و رویکردهایی همچون بررسی سیستمهای اجتماعی- اکولوژیک ضرری به نظر میرسد.
بهگونهای که موضوع بیکاری و مهاجرت روستاییان به شهرها عوارض غیرقابلانکاری بر روند پایداری داشته است (سعدی و جلیلیان، 1395؛ امامی و دربان آستانه، 1400). در این بین تاکید بر نقش و تقویت زمینههای کسب و کار آنان راهکاری موثر در راستای ارتقای دو شاخص توسعه، یعنی افزایش اشتغال و کاهش بیکاری تلقی میشود (Heidari Sarban & Hassanzadeh, 2014؛ جلیلیان و سعدی، 1394). کسب و کارها از جملهی کسب و کارهای کوچک و نوپای روستایی به عنوان راهحلی متناسب با شرایط زندگی فردی و اجتماعی روستاییان میتواند باعث ارتقاء وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنان شود؛ به طوری که اکثر صاحبان کسب و کارهای کوچک بر این باورند که کارکردن در خانه و روستا، کیفیت زندگی آنان را بهبود میبخشد (Muhammad et al., 2021). از اینرو، دلایل کافی برای توجیه این مسئله که کسب و کارهای نوپا وکوچک یکی از مناسبترین گزینههای اشتغال روستایی و ابزاری مهم جهت دستیابی به توسعه پایدار روستایی میباشد (Fallah Jelodar et al., 2008).
براساس مطالعات انجام شده، اینگونه کسب وکارها توانایی پاسخگویی سریع به تغییرات بازار و نیازهای مشتری را داشته و به آسانی میتوانند خود را با شرایط جدید هماهنگ کنند (امیدی و چهارسوقیامین، 1397). در واقع، این نوع کسب و کارها رفتاری پویا با شرایط متغییر محیطی داشته و تقاضامحور ستند و قادرند روشها، مکانیسم تولید، بازاریابی و فعالیتهای خود را تغییر دهند (Daniel & Owen, 2022؛ جلیلیان و همکاران، 1400).
امروزه طیف وسیعی از کسب و کارهای متنوع شامل کسب و کارهای بزرگ، متوسط، کوچک و بسیار کوچک وجود دارد (مهدوی و جلالآبادی، 1401). کسب و کارهای بسیار کوچک بیش از نیمی از کسب و کارها را تشکیل میدهند و در موفقیت کارآفرینان، کمک به اقلیتها و افراد محروم نقش بسیار مهمی دارند (Debski, 2017).
در این زمینه کسب و کارهای بسیار کوچک با توجه به خاصیتی همانند نیاز نداشتن به منابع مالی زیاد، انعطافپذیری و سازگاری که با شرایط مختلف کسب و کارهای بسیار کوچک در طول قرنها همواره یکی از مهمترین منابع تولید و درآمد در جوامع انسانی به شمار میآمده و تبدیل آن به کارگاههای بزرگتر در طول یک سده اخیر منبع شکلگیری کارخانههای بزرگ صنعتی و تولید شده است(قربانی و همکاران،1400). با این وجود ارزش اقتصادی و نقش‌آفرینی آنها کاهش نیافته و همچنان تاثیر چشمگیری در افزایش درآمد خانوار داشته و نقش قابل توجه آن در تولید ناخالص ملی سبب شده است که دولت‌‌های جوامع صنعتی و یا در حال رشد با نگاه متفاوتتری به آن بنگرند (Saemifard et al., 2020)، از همینرو است که امروزه این کسب و کارها از بخش‌های حیاتی و ضروری فعالیتهای اقتصادی در کشورهای پیشرفته محسوب میشوند (یعقوبیفرانی و جلیلیان، 1394؛ Soleymani et al., 2021).
بیش از 53 درصد کسب و کارهای جدید در آمریکا کسب و کارهای کوچک بوده است. همچنین با توجه به اینکه اینگونه کسب و کارها در ایران سابقه طولانی دارند (Razavi, 2010)، میتوانند به عنوان رویکردی مناسب در فرایند بهینهسازی و نیروی کار و افزایش زمینهها و فرصتهای اشتغال برای روستاییان در کشور محسوب گردند به گونهای که موجب کاهش فقر و بهبود معیشت جامعه روستایی خواهد شد.
یک کسب و کار نوپا و یا کوچک موفق، قابلیت رشد بیشتری نسبت به یک شرکت بالغ بزرگ دارد، یعنی میتواند به سرمایهای اندک، نیروی کار و یا زمینه رشد بیشتری داشته باشد (مرادنژادی و واحدی، 1398). هر چند براي گسترش و تسهیل تأسیس این کسب و کارها، قانون حمایت از کسب و کارهای کوچک وروستایی در سال 1389 به تصویب مجلس شوراي اسلامی رسیده، اما هنوز ایجاد و توسعه این کسب وکارها با موانعی نظیر کمبود سرمایه، توسعهنیافتگی نهادهاي مالی، دسترسی محدود و نابرابر به بازارهاي سرمایه و اعتبار، تورم و هزینههاي جاري بالا، نابرابري در دسترسی به دانش و فناوري، توسعه نیافتگی زیرساختها، ضعف مدیریتی، کمبود نیروي متخصص، موانع قانونی و حقوقی و ساختار دولتی ناکارآمد و ضدکارآفرین روبروست (ورمزیاری و همکاران،1401).
تصمیم به تأسیس یک کسب و کار جدید بر مبناي انگیزههاي فردي و ذهنی و همچنین شرایط محیطی صورت میگیرد. هرچه افراد براي راهاندازي کسبوکار مصممتر و با انگیزهتر باشند تعهد بیشتري به پروژه یا ایده کسب وکار خواهند داشت و در نتیجه بنگاه در آینده عملکرد موفقیتآمیزتري خواهد داشت (Kabir, 2019).
بر اساس دادههای سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران، به ترتیب 51، 21 و 68 درصد از جمعیعت شهرستانهای خواف، گچساران و طارم در نواحی روستایی زندگی میکنند (مرکز آمار ایران، 1395). این نواحی روستایی با مسایل و مشکلاتی از جمله کسری هزینه خانوارها، بالابودن نسبت بیسوادی، تخلیه روستاها، بالا بودن نسعبت بیکاری، بالا بودن بعد خانوار و غیره مواجه هستند که این مسایل و مشکلات موانعی را بر سر راه توسعه روستایی در این شهرستانها به وجود آوردهاند. شناخت و تجزیه و تحلیل این مسائل و ارایه راهکارهای مناسب جهت برطرفکردن و یا حداقل کمرنگکردن آنها آثاری از جمله رونق بخش کشاورزی، استفاده بهینه از پتانسیلهای نواحی روستایی و در نهایت، توسعه روستایی در این شهرستانها را در پی دارد(طهماسبی و همکاران،1399).
در این راستا، میتوان گفت که یکی از مهمترین اقدامات برنامهریزان و مجریان راهاندازی، حمایت و توسعه کسب و کارهای روستاییان است. بر این اساس میتوان گفت یکی از رویکردهای مناسب اجرای طرح آبادانی و پیشرفت منظومههای روستایی میباشد. طرح آبادانی و پیشرفت منظومههای روستایی، طرحی است که به منظور توسعة یکپارچه، هماهنگ، فراگیر و پایدار سکونتگاههای روستایی از طریق ساماندهی شبکه‌های محلی و با تاکید بر روابط و پیوندهای روستایی- شهری اجرا میگردد. این طرح با توجه به ابعاد و جنبههای کالبدی – فضایی، فرهنگی – اجتماعی و اقتصادی – سیاسی، به شناخت ظرفیتهای توسعة همه مراکز و کانونهای سکونتی درون شبکه میپردازد. تحقیق پیش رو در پاسخ به این سوال که کدام عوامل اثر معناداری بر توسعه کسب و کار داشته و با هدف شناسایی و تحلیل پیشرانهای موثر بر توسعه کسب و کارهای کوچک روستایی در شهرستان خواف صورت گرفته است. از اینرو، شناسایی و اولویتبندی پیشرانهای توسعه کسب وکارهای نوپای روستایی و ترویج فرهنگ کارآفرینی در بین روستاییان میباشد. لذا، با توجه به ضرورت توسعه کسب وکارها در روستا به عنوان موتور رشد اقتصادي کشور، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل پیشران و تسهیلکننده توسعه کسب وکارها از دیدگاه روستاییان تحت پوشش طرح در شهرستان خواف میباشد. تا بتوان متناسب با پیشرانهاي مختلف، سیاستها و راهبردهایی براي حمایت از کارآفرینان روستایی که انگیزه تأسیس و توسعه کسب وکاردر روستا را دارند تدوین و از هدررفت منابع جلوگیري گردد.
طرح موضوع
امروز یکی از مهمترین عوامل ایجاد ثروت و اشتغال کسبوکارهای خانگی است و نقش عمده‌ای در رشد و توسعة اقتصادی بسیاری از کشورهای دارند. کسبوکارهای خانگی به‌واسطة رشد عواملی چون پیشرفت در ارائة خدمات، سهولت جابهجایی نیروهای کاری، پیشرفت‌های تکنولوژیک و جهانی‌شدن بازارها در حال توسعه و گسترش‌اند. مدل کسب وکار، طراحی یا معماری سازوکارهای خلق، ارائه و کسب ارزش را تشریح می کند. جوهره مدل کسبوکار تعیین رویهای است که سازمان به مشتریان ارزش ارائه میدهد، مشتریان را تحریک به پرداخت در ازای آن ارزش میکند و آن پرداختها را به سود تبدیل می کند.
هدف اصلی این طرح مبتنی بر اصول برنامهریزی فضایی توسعه پایدار تعریف شده است. نتایج مطالعات مختلف بیانگر این است که عوامل متعددی در توسعه کسب و کارهای کوچک و بسیار کوچک موثر میباشند. در این زمینه رودگرنژاد و کیاکجوری (1389) در پژوهشی تحت عنوان چالشها و موانع توسعه کسبوکارهای خانگی، بکارگیری سیاستهای تشویقی و حمایتی از صنایع کوچک بویژه تولیدات خانگی، بکارگیری راهکارها و راهبردهای توسعه صادرات تولیدات خانگی، سیاستهای حمایتی در بازاریابی، بازار شناسی و تبلیغات در سطح جهانی، توسعه همهجانبه توانمندیهای فنی و تکنولوژیکی از راه برنامههای اجرایی در سطح کلان کشور، استفاده از شیوههای آموزشی نوین، تشویق و ترغیب کارآفرینان خانگی به استفاده از نوآوری و خلاقیتهای تولید محصولات ویژه و منحصربهفرد، تامین نیازهای مالی و اعتباری از راه سیاستهای مالی و پولی برای تممین نیازهای مالی، محدودیتهای بازرگانی، صادراتی و قوانین حقوقی را مهمترین راهکارهای توسعه کسبوکارها میباشند.
شریفزاده و همکاران (1390) در پژوهشی درزمینه توسعه کسبوکارهای خانوادگی روستایی در استان گلستان به این نتیجه رسیدند که مسایل عمده توسعه کسب وکارهای خانوادگی روستایی شامل: مساعد نبودن محیط کسبوکار در مناطق روستایی توسعهنیافتگی بازار گذار و شکاف بین نسلی در انتقال ارزشها، مهارتها و فرهنگ کسبوکارهای خانوادگی روستایی نبود پشتیبانی رسمی نهادمند برهمکنش نابسود خانواده و کسبوکار ناکارآمدی مدیریت تولید و کارکردهای کسبوکار و فشارهای اجتماعی است.
فرخ و همکاران (1396)، در مطالعه-ای تحت عنوان شناسایی الگوی رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط در صنعت غذایی ایران، با استفاده از نظریه برخاسته از داد هها به این نتیجه رسیدند که چنانچه برخی شرایط زمینهساز، بر استمرار اشتیاق کارآفرینانه تأثیرگذار باشد، می توان از طریق راهبردها و تحت تأثیر ویژگیهای محیطی و واسطهای خاص، شاهد رشد این شرکتها بود.
نتایج پژوهش فلاح (1397) نشان میدهد عواملی چون فرهنگ‌سازی کارآفرینانه، ظرفیت‌سازی کارآفرینانه و توانمندسازی کارآفرینانه، مهمترین پیشرانهای توسعة کسبوکارهای بسیار کوچک در بخش مشاغل خانگی روستایی‌اند.
نتایج مطالعات سپهوند و کریمی(1399) نشان داد که" برگزاری کارگاهها برای معرفی توان زنان روستایی در راستای بهبود اوضاع اقتصادی خانوارها برای اعضای خانواده و مردان روستا" از یک سو میتواند برتوان و خلاقیت زنان روستایی بیافزاید و از سویی دیگر با معرفی این توان‌ها و قابلیت‌ها به دیگر افراد روستا و حتی اعضای خانواده بتوان مسیر ورود زنان را به عرصه فعالیتهای کاری و اقتصادی بیشتر باز کند. همچنین " مداخله‌گری مؤثرتر مروجان کشاورزی برای ارائه نمایشگاه‌های دستاوردهای زنان روستایی به‌طور منظم در مناسبت‌های خاص به موازات آموزش برای افزایش کیفیت تولیدات برای ارایه در نمایشگاه " میتوانند موثر باشد.
یافته های مهدوی و جلالی (1401) در رابطه با شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه روستایی نشان داد که فاکتورهای کلیدی مهم در بعد کالبدی؛ فاصله روستا از شهر اصلی، ایجاد زیرساخت ها، توسعه شبکه حمل و نقل ناحیه ای، در بعد مدیریتی؛ افزایش افزایش اعتماد، برنامه باوری و برنامه محوری منظومه ،مسئولیت پذیری، در بعد اقتصادی؛ وضعیت امنیت و ثبات شغلی روستاییان، توسعه گردشگری در منظومه، عوامل تاثیرگذار بر آینده توسعه پایدار منظومه شهربابک هستند.
بر اساس نتايج پژوهش‌هاي مینیتی (Minniti, 2010) مهمترين راهکارهای توسعه کسب و کارخانگی را: افزايش انگيزه، توانمندي، مهارت و تمايل افراد براي راهاندازي کسب و کار، افزايش حمايت اجتماعي، ايجاد برنامه‌هايي با اهداف و چشمانداز مناسب ميدانند. یافتههای پژوهش احمدپورداریانی و همکاران (AhmadpourDariani et al., 2012) نیز نشان داد شش عامل آموزشی، حمایتی، ارتباطی، مدیریتی، مهارت کسب و کار و سیاستگذاری بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی داشتهاند.
در این ارتباط، پورامینزاده و هاشمی (Hashemi & Pouraminzade, 2011) نشان دادند که نقش عوامل فردي در توسعهی کسب وکار زنان ایرانی از سایر عوامل مؤثرتر است و مهمترین انگیزهها و اهداف زنان در کسب و کار، نیاز اقتصادي،کسب اعتبار و قدرت در جامعه است و مهمترین ویژگی آنان خلاقیت و انعطاف‌پذیري است. در پژهشی جاویدنیا و جاویدنیا (Javidnia & Javidnia, 2012) نتایج نشان داد که رابطه معناداري ميان نياز اقتصادي، افزايش استقلال و نگراني از آينده با گرايش به مهارتآموزي در بخش مشاغل خانگي وجود دارد.
نتایج پژوهش مهرداد (Mehrdad, 2012) نشان داد که عوامل عمده روانشناختی موثر در کارآفرینی، عزم و اراده و نیاز به کسب موفقیت بوده و عوامل عمده جامعهشناختی موثر، کسب جایگاه اجتماعی و جو خانوادگی و همچنین سیاستهای تشویقی- ترغیبی دولت عامل عمده دیگری در توسعه کسب و کارهای خانگی است.در پژوهشی پیشبین و همکاران (Pishbin et al., 2012) نیز به این نتیجه رسیدند که عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به ترتیب بیشترین اثر علی را بر توسعه کارآفرینی داشتهاند.
پژوهشگران زيادي بر اين باورند كه فرايند كارآفريني، قابل آموزش بوده و از اين راه ميتوان افراد را به سمت كارآفريني و ايجاد شغل براي خود سوق داد (Henry et al., 2005; Kirby, 2000; Motta and Galina, 2023). نتایج پژوهش آراستی و مالکی (Arasti & Maleki, 2014) نیز نشان داد که نیاز و ارزش اجتماعی، نگرش و مسئولیتپذیری اجتماعی و ناکارآمدی دولت از عوامل تاثیرگذار بر پیداش فعالیتهای کارآفرینانه هستند. در كشورهاي اسكانديناوي، به‌ويژه در فنلاند، انتظارات اعضاي خانواده از داشتن شرايط خوب مالي سبب افزايش مشاركت زنان در ورود به فعاليتهاي كارآفرينانه ميشود (Pettersson et al., 2017).
در این راستا، رالی (Raley, 2015) نیز نشان داد که يکي از مهمترين دلايل انگيزهي زنان به اشتغال، رفع نيازهاي مادي است، بر اين اساس، داشتن شغل درآمدزا براي زنان سبب رفع نيازهاي مالي آنان و کمک اقتصادي در جهت بهبود وضعيت مالي خانوادها است. به علاوه، محمدزاده و همکاران (1395)، در پژوهشی تحت عنوان اثر ترس ادراکی کارآفرینان بر عملکرد فردی و عملکرد کسب و کار در واحدهای کوچک تولیدی شهرستان گناباد به این نتیجه رسیدند که بین ترس از استرس کاری و اجتماعی و ترس از نداشتن منابع با عملکرد فردی و عملکرد کسب وکار تأثیر منفی و معنی داری وجود دارد.
آلکچی (Alecchi, 2020) نیز از جمله مهمترين راهکارهاي توسعه اين نوع کسب و کارها را بکارگيري سياستهاي تشويقي و حمايتي از صنايع کوچک به ويژه توليدات خانگي، اتخاذ راهکارها و راهبردهاي توسعه صادرات توليدات خانگي، سياستهاي حمايتي در بازاريابي، توسعه همهجانبه توانمنديهاي فني و تکنولوژيکي از راه برنامههاي اجرايي در سطح کلان کشور، استفاده از شيوههاي آموزشي جديد، تشويق و ترغيب کارآفرينان خانگي به استفاده از نوآوري و خلاقيتهاي توليد محصولات ويژه و منحصر به فرد، تامين نيازهاي مالي و اعتباري از راه تعديل سياستهاي مالي و پولي، محدوديتهاي بازرگاني، صادراتي و قوانين حقوقي دانستهاند.
تیواری و همکاران (Tiwari et al., 2021) راهکارهاي توسعه کسب و کارهای خانگی را ايجاد فرصت رشد و ارتقاي شخصيت زنان براي برداشتن موانع اشتغال آنها، از ميان بردن ابهامات و تصورات منفي درباره کار زنان، آگاه کردن زنان از تواناييهايشان در فعاليتهاي اقتصادي، بالا بردن سطح آموزش زنان، عضويت در تعاونيها، برگزاري نمايشگاههاي ملي، منطقهاي و محلي میداند. همچنین، نتایج پژوهش آراستی و مدرسی ( Arasti & Modaresi, 2021) نیز نشان داد که نیاز و ارزش اجتماعی، نگرش و مسئولیتپذیری اجتماعی و ناکارآمدی دولت از عوامل تاثیرگذار بر پیدایش فعالیتهای کارآفرینانه هستند امروز یکی از مهمترین عوامل ایجاد ثروت و اشتغال کسبوکارهای خانگی است و نقش عمده‌ای در رشد و توسعة اقتصادی بسیاری از کشورهای دارند. کسبوکارهای خانگی به‌واسطة رشد عواملی چون پیشرفت در ارائة خدمات، سهولت جابهجایی نیروهای کاری، پیشرفت‌های تکنولوژیک و جهانی‌شدن بازارها در حال توسعه و گسترش‌اند. در واقع میتوان پیشرانهای توسعه کسب و کار را در شش معیار آموزشی- مهارتی، حمایتی، روانشناختی، اقتصادی، اجتماعی- تعاملی و زیرساختی-فیزیکی تقسیم بندی نمود (شکل 1).
شکل 1- مدل مفهومی پیشران های توسعه کسب و کار
روش شناسی
پژهش حاضر به صورت پيمايشي با جامعه آماري متشکل از روستاییان تحت پوشش طرح آبادانی و پیشرفت منظومههای روستایی دارای کسب و کار در سه شهرستان خواف، گچساران و طارم میباشند. جهت تعيين حجم نمونه، پس از انجام يک پيش‌آزمون بر روي 30 نفر از روستاییان؛ از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد 217 نفر بهعنوان حجم نمونه تعیین و به شیوه نمونهگیری انتساب متناسب طبقهای و به صورت تصادفی، نمونه‌های مورد نظر که به فعاليت کسب و کار مشغول بودند؛ انتخاب و مورد بررسي قرار گرفتهاند و ديدگاههاي آنها در خصوص عوامل تسهیلکننده توسعه کسب وکارها مورد بررسي قرارگرفت. ابزار تحقيق پرسشنامه طراحي شده توسط محقق بود که بر پايهي مبانی نظري و پیشینه تحقيق تدوين گردید. روایی ابزار تحقیق توسط اساتید دانشگاه تهران و کارشناسان آشنا با موضوع مورد تایید قرارگرفت و پایایی آن نیز با انجام یک پیش آزمون و استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفت (86/0= α)؛ که نشاندهنده قابلیت اعتماد و پایایی ابزار تحقیق بود. در بخش توصيف دادهها از آمارههاي توصيفي فراواني، درصد، انحراف معيار، واريانس و ميانگين با استفاده از نرم افزار SPSS26 انجام شد. در بخش تحليل دادهها نیز به منظور بررسی اعتبار سازهای و برازش الگوی اندازهگیری مربوط به سازه "عوامل پیشران توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاییان"، دادههای گردآوری شده با استفاده از نرمافزار لیزرل به روش تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. و از شاخصهای نیکویی برازش مطلق و تطبیقی استفاده شد.
شهرستان خواف با مساحتی حدود 99/9826 کیلومتر مربع در شرق كشور و در جنوب شرقی استان خراسان رضوي قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان رشتخوار با60 کیلومتر فاصله و از غرب با شهرستان گناباد با 110 کیلومتر فاصله و از جنوب با شهرستان قائن با 140 کیلومتر فاصله و از شرق با کشور افغانستان با 90 کیلومتر فاصله همسایه است. بر اساس آمار سرشماری نفوس و مسکن سال 95 با 1387972 نفر جمعیت 2.1 درصد از جمعیت استان را در خود جا داده و بدین ترتیب از لحاظ رتبه جمعیتی در میان بیست و هشت شهرستان استان خراسان رضوی بالاتر از شهرستانهای همجوارش مانند تایباد ( با 1.8 درصد از جمعیت استان) در جایگاه نهم قرار گرفته است. بررسی سهم جمعیت شهرها و روستاها از جمعیت کل شهرستان به صورت مقطعی و درسال 1395 نشان میدهد از جمعیت 138،797 نفری شهرستان خواف حدود 71464 نفر معادل 51% جمعیت در نقاط روستایی و 67508 نفر معادل 49% جمعیت شهرستان در نقاط شهری زندگی میکنند. مقایسه ارقام بالا نشان از تعادل نسبی در پراکنش جمعیت شهری و روستایی این شهرستان دارد. از آنجا که بررسی تغییرات حادث شده در نرخ جمعیت شهری و روستایی در یک پیوستار زمانی تصویر واضحتری از تحولات نظام جمعیتی شهرستان به دست داده و درک بهتری از تغییرات را سبب خواهد شد، سهم جمعیت شهری و روستایی شهرستان در بازه زمانی سال های 1375 تا 1395 به صورت مقایسه ای مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل و بررسی آمار مربوطه نشان از این دارد که به تبعیت از روند کاهشی جمعیت روستایی در سطح ملی جمعیت روستایی شهرستان در طول بازهی مورد بررسی نیز بیش از 22% کاهش یافته و در مقابل سهم جمعیت شهری به حدود دو برابر افزایش پیدا کرده است. لازم به ذکر است با وجود سهم کاهشی جمعیت روستایی، همچنان بیش از نیمی از جمعیت شهرستان در نقاط روستایی زندگی می کنند.
شکل 2: نقشه محدوده مطالعاتی شهرستان خواف
نتایج و بحث
نتایج بدست آمده نشان داد که سن جامعه مورد مطالعه بین 18 تا 29 سال متغیر بوده و دارای میانگین سنی 54/37 و انحراف معیار 082/9 سال بودند. بیشتر پاسخگویان 6/57 درصد مرد و تنها 1/42 درصد آنها زن (91 نفر) بودند. از لحاظ
سطح تحصیلات نیز اکثر آنها (6/40 درصد) دارای مدرک فوقدیپلم و بالاتر، 7/32 درصد دیپلم، 7/26 درصد نیز مدرک راهنمایی و کمتر داشتند و تنها 3/2 درصد افراد مورد مطالعه بیسواد بودند. از مجموع افراد مورد بررسی 5/76 درصد مجرد، 5/23 درصد متاهل هستند افراد متاهل دارای 1 الی 6 فرزند داشتند که بیشتر آنها 4/19 درصد دارای 3 فرزند بودند. همچنین از بین افراد مود مطالعه 8/31 درصد دارای کسب و کار در بخش کشاورزی، 1/22 درصد در بخش دامی و 9/12 درصد در بخش صنعت و 2/33 درصد در بخش خدمات هستند؛ به گونهای که روستاییان مورد مطالعه دارای کسب و کارهای کوچک در بخش صنعت بیشترین فراوانی و در بخش دامی کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادهاند.
اولويتبندي عوامل پیشران توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاييان موردمطالعه
با توجه به جدول 1، نتايج بیانگر آن است که از بين متغيرهاي تسهیلکننده توسعه کسب و کار از دید روستاييان، علاقهمندی به داشتن مسئولیت و مسئولیتپذیری در کار، افزایش بهبود وضعیت مالی خود و خانواده و تمایل به داشتن استقلال مالی از مهمترين موارد در راهاندازي و توسعه کسب و کار هستند. همچنین این چهارگویه دارای کمترین ضریب تغییرات بوده که نشان دهنده همگنی دیدگاه روستاییان موردمطالعه میباشد. در مقابل اختلافنظر در رابطه با تاثیر متغيرهایي مانند تعامل با سایر ذینفعان کسب و کار، داشتن تحصیلات و با سواد بودن و تمایل به استفاده از سواد، تعداد کم فرزندان و داشتن وقت و نیاز خانواده به درآمد شما میباشد، و این متغیرها کمترین میزان اثرگذاری را بر راهاندازي کسب و کار نشان دادهاند.
جدول 1- اولويتبندي عوامل پیشران توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاييان موردمطالعه بر حسب ضريب تغييرات | ||||
گویهها | میانگین | انحراف معیار | ضریب تغییرات | اولویت |
علاقهمندی به داشتن مسئولیت و مسئولیتپذیری در کار | 52/4 | 646/0 | 14/0 | 1 |
افزایش بهبود وضعیت مالی خود و خانواده | 54/4 | 666/0 | 15/0 | 2 |
تمایل به داشتن استقلال مالی | 60/4 | 701/0 | 16/0 | 3 |
علاقهمندی به فعالیتهای اجتماعی | 37/4 | 721/0 | 16/0 | 4 |
دسترسی راحت به بازار فروش کسب و کار مورد نظر | 44/4 | 749/0 | 17/0 | 5 |
عزم و اراده و نیاز به کسب موفقیت | 39/4 | 768/0 | 17/0 | 6 |
استفاده از پتانسیلها و منابع طبیعی موجود | 24/4 | 721/0 | 17/0 | 7 |
داشتن برنامهریزی و استفاده از وقت | 13/4 | 828/0 | 17/0 | 8 |
تمایل به داشتن قدرت و اعتبار | 20/4 | 777/0 | 18/0 | 9 |
داشتن اعتماد به نفس و خودباوری | 35/4 | 790/0 | 19/0 | 10 |
تمایل به ارتباط با کسبو کارهای موفق | 33/4 | 837/0 | 19/0 | 11 |
توانایی تشخیص و استفاده از فرصتهای جدید شغلی | 23/4 | 859/0 | 19/0 | 12 |
دارا بودن مهارتهای حرفهای | 25/4 | 845/0 | 20/0 | 13 |
تمایل به مهارت آموزی | 27/4 | 746/0 | 20/0 | 14 |
تمایل به ریسکپذیری در کسب و کار | 87/3 | 985/0 | 20/0 | 15 |
تمایل به کسب تجربه و تخصص | 14/4 | 838/0 | 21/0 | 16 |
داشتن حامی و برخورداری حمایت همسر، پدر یا سایر اعضاء خانواده | 17/4 | 921/0 | 23/0 | 17 |
حمایت دولت درانجام برخی امورکسب وکار | 16/4 | 072/1 | 25/0 | 18 |
تمایل به شرکت در کلاسهای آموزش کارآفرینی | 09/4 | 837/0 | 26/0 | 19 |
تشویق و اعطای تسهیلات در قالب وامهای قرضالحسنه کم بهره | 25/4 | 073/1 | 26/0 | 20 |
شرایط فیزیکی و جو روستا | 69/3 | 982/0 | 27/0 | 21 |
نیاز خانواده به درآمد شما | 43/3 | 383/1 | 41/0 | 22 |
تعداد کم فرزندان و داشتن وقت کافی | 23/3 | 357/1 | 42/0 | 23 |
داشتن تحصیلات و با سواد بودن و تمایل به استفاده از سواد | 30/3 | 444/1 | 43/0 | 24 |
تعامل با سایر ذینفعان کسب و کار | 09/3 | 433/1 | 47/0 | 25 |
بررسی مدل اندازهگیری متغیرهای پژوهش
در ادامه به منظور بررسی اعتبار سازهای پرسشنامه و برازش الگوی اندازهگیری مربوط به سازه "عوامل پیشران توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاییان موردمطالعه، دادههای گردآوری شده با استفاده از نرم افزار لیزرل به روش تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. این روش در پی آن است که تعیین کند؛ آیا تعداد عاملهای اندازهگیری شده با آن چه بر اساس تئوری و مدل نظری انتظار میرفت، انطباق دارد؟. به عبارتی دیگر، به آزمون میزان انطباق و همنوایی بین متغیرهای تشکیلدهنده و سازه تجربی تحقیق میپردازد. در این مرحله برای ارزیابی نقش شاخصهای موثر در شکلگیری توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاییان شهرستانهای مورد بررسی از روش تحلیل عاملی مرتبهی دوم استفاده گردید. دلیل استفاده از تحلیل عاملی مرتبهی دوم به نوع اثرات علی در مدل انتزاعی تحقیق مربوط میشود. در مدل طراحی شده میتوان دید که ساختارهای عاملی ششگانه، یک ساختار عاملی مجزا را در سطح دوم تشکیل میدهند. بر اساس مدل تحقیق، این مدل در نرم افزار لیزرل پیادهسازی شده و مدل تحلیل عاملی مرتبه دوم قابل قبولی اجرا و استخراج گردید. براساس نتایج بهدست آمده در جدول (2)، مقادیر t به دست آمده برای تمامی متغیرهای مورد مطالعه از 96/1 بزرگتر بوده و در نتیجه روابط این متغیرها با عاملهای مربوطه معنیدار میباشد. به بیان دیگر، یافتههای این بخش نشان میدهد که تمامی نشانگرهای انتخابی برای سنجش توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاییان شهرستانهای موردمطالعه از دقت لازم و کافی برخوردار هستند.
جدول 2- بارهای عاملی نشانگرها و شاخصهای توسعه کسب و کار از دیدگاه رستاییان موردمطالعه در قالب مدل اندازهگیری | ||||
شاخص(سازه) | نماد در مدل | متغیرها | بار عاملی | t |
آموزشی – مهارتی Educational -Skill (EdSk) |
| داشتن مهارت حرفهای داشتن تحصیلات و سواد و تمایل به استفاده از آنها کسب تجربه و تخصص در کسب وکار تمایل به شرکت در کلاسهای آموزشی | 50/0 60/0 70/0 70/0 | -- 91/5 48/6 46/6 |
روانشناختی Psychological (Psy) |
| مسئولیتپذیری زنان در کار و علاقه به داشتن مسئولیت داشتن برنامهریزی و استفاده از وقت توانایی تشخیص و استفاده از فرصتهای جدید تمایل به داشتن قدرت و کسب اعتبار | 61/0 65/0 79/0 64/0 | -- 65/7 63/8 58/7 |
اقتصادی Economic (Eco) |
| نیاز خانواده به درآمد شما داشتن استقلال مالی کمک به بهبود وضعیت مالی خود و خانواده ریسکیذیری در کسب و کار | 77/0 67/0 54/0 52/0 | -- 77/9 71/7 43/7 |
حمایتی
Supportive
(Sup)
|
| حمایت دولت در انجام برخی امور تشویق و اعطای تسهیلات در قالب وامهای کم بهره | 55/0 71/0 | -- 77/6 19/6 |
| عزم و اراده و نیاز به کسب موفقیت حمایت همسر، پدر یا سایر اعضای خانواده از شغل شما | 59/0 59/0 | 00/6 | |
زیرساختی-فیزیکی
Infrastructural.Physical (InPh) |
| شرایط فیزیکی و جو روستا | 70/0 | -- |
| دسترسی به امکانات و منابع | 62/0 | 81/7 | |
| دسترسی راحت به بازار فروش | 49/0 | 85/6 | |
| استفاده از پتانسیلها و منابع طبیعی موجود روستا | 37/0 | 49/4 | |
اجتماعی- تعاملی
Socially-Interactiv (SoIn) |
| علاقهمندی به فعالیتهای اجتماعی به دست آوردن موقعیت اجتماعی بین خانواده و فامیل اعتماد به نفس و خودباوری داشتن ارتباط با افراد موفق در کسب و کار تعامل با سایر ذینفعان | 35/0 76/0 45/0 76/0 44/0 | -- 12/4 15/4 11/4 12/4 |
در جدول(3)، رتبهبندی اثر شاخصهای مرتبهی اول در تشکیل سازهی مرتبهی دوم، همراه با مقدار t و بارهای عاملی هریک از عاملها (مقادیر ضریب گاما) نشان داده شده است. مقادیر ضریب گاما میتوانند شدت رابطهی بین عاملهای مرتبهی اول و عامل مرتبهی دوم را نشان دهند. در این تحقیق براساس دادههای میدانی در میان شش معیار بررسی شده، عامل اقتصادی (00/1λ=) به عنوان قویترین معیار مرتبط با توسعه کسبوکار از دیدگاه روستاییان مورد مطالعه شناسایی شدهاست.
جدول 3– رتبهبندی اثر شاخصهای مرتبه اول در تشکیل سازهی مرتبه دوم براساس بارعاملی
رتبه | شاخصهای مرتبه اول | Λ | T | Sig |
1 | اقتصادی | 00/1 | 50/12 | 01/0 |
2 | آموزشی- مهارتی | 77/0 | 29/6 | 01/0 |
3 | حمایتی | 62/0 | 46/8 | 01/0 |
4 | زیرساختی- فیزیکی | 44/0 | 27/6 | 01/0 |
5 | روانشناختی | 40/0 | 50/4 | 01/0 |
6 | اجتماعی- تعاملی | 30/0 | 61/4 | 01/0 |
(منبع: یافتههای پژوهش، 1400)
با توجه به نتایج جدول (3) عوامل اقتصادی با ضریب تاثیر 00/1 و 61/0 بیشترین اثرگذاری را بر توسعه کسبوکارها در منطقه مورد مطالعه داشتهاند. در این عامل گویههای مرتبط با داشتن تجربه و تخصص و مهارت و کمک به بهبود شرایط اقتصادی خانواده از نظر روستاییان مورد مطالعه از گویههای عوامل اقتصادی پیشران و تسهیلکننده در توسعه کسب و کار مورد توجه بوده است. از دیدگاه روستاییان مورد مطالعه عامل آموزشی-مهارتی در تسهیل توسعه کسب و کارها با ضریب تاثیر 77/0درصد در اولویت دوم قرار گرفت. عامل پیشران حمایتی در تسهیل توسعه کسب و کارهای مرد مطالعه با ضریب تاثیر 62/0درصد در اولویت سوم قرار گرفته و در نهایت عوامل روانشناختی در کنار عوامل اجتماعی- تعاملی به ترتیب با ضریب تاثیر 40/0 و 30/0 درصد در اولویتهای آخر قرار گرفتند.
همچنین با توجه به شاخصهای برازندگی که در جدول (4) نشان داده شدهاست، میتوان بیان کرد که مدل اندازهگیری توسعه کسبوکار از دیدگاه روستاییان مورد مطالعه (شکل، 2)، به منظور برازش روابط بین معیارها و نشانگرهای مربوط به آنها معتبر و قابلقبول میباشد.
جدول 4– شاخصهای برازندگی مدل اندازهگیری توسعه کسب و کار روستاییان موردمطالعه
شاخص | x 2/ df | NFI | NNFI | CFI | GFI | AGFI | RMSEA |
مقادیر قابل قبول | 3 ≤ | ≤ 90/0 | ≤ 90/0 | ≤ 90/0 | ≤ 90/0 | ≤ 90/0 | 08/0 ≤ |
مقادیر گزارش شده | 739/2 | 92/0 | 93/0 | 90/0 | 91/0 | 90/0 | 077/0 |
( منبع: یافتههای پژوهش، 1400)
شکل 2 - مدل اندازهگيري عوامل پیشران توسعه کسب وکاراز دیدگاه روستاییان در حالت استاندارد
بر اساس نتایج به دست آمده از جدول (4)، یکی از شاخصهای برازش مدل، شاخص میانگین ریشه مجذورات (RMSEA) است. معیار پیشنهاد شده برای این شاخص کوچکتر یا مساوی 08/0 است. در مدل حاضر این شاخص برابر با 077/0 میباشد که نشان دهنده برازش مناسب مدل مورد مطالعه با دادههای مشاهده شده است. شاخص دیگر، شاخص نیکویی برازش (GFI) و شاخص برازندگی تعدیل یافته (AGFI) است. این شاخصها هر چه به عدد یک نزدیکتر باشد، بیانگر برازش بهتر مدل است که در اینجا مقدار آن به ترتیب 91/0 و 90/0 میباشد. همچنین نسبت خی دو به درجه آزادی (739/2=
) نیز کمتر از 3 است که نشان دهنده برازش عالی مدل اندازهگیری پژوهش با دادههای مشاهده شده میباشد. سایر شاخصهای برازش نیز برازش مناسب و عالی مدل را نشان میدهند. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده میتوان گفت که برازش کلی مدل اندازهگیری در وضعیت مطلوب قرار داشته و با دادههای مورد استفاده سازگاری دارد. به عبارت دیگر کیفیت برازش کلی مدل اندازهگیری مطلوب سنجیده میشود.
در شکل (3) و جدول (3) ضرايب معناداري و پارامترهاي بدست آمدهی مدل اندازهگيري مشخص شده است. چنانچه عدد معناداري بزرگتر از 96/1يا کوچکتر از 96/1- باشد رابطه موجود در مدل پژوهش معنادار خواهد بود، با این توضیح کليه روابط معنادار هستند و تمامي فرضيات تاييد ميشوند. بر این اساس، میتوان گفت به ترتیب عوامل اقتصادی، آموزشی- مهارتی، حمایتی، فیزیکی- زیرساختی، روانشناختی و در نهایت اجتماعی- تعاملی بخش قابل توجهی از سازه پیشرانهای موثر بر توسعه کسب و کار از دیدگاه روستاییان را تبیین کردند و اولویتهای اول تا ششم را در تبیین این سازه به خود اختصاص دادند.
شکل 3- ضرايب معناداري مدل اندازهگيري عوامل پیشران توسعه کسب وکار از دیدگاه روستاییان موردمطالعه
نتیجه‌گیری
اكثر نظريهپردازان توسعه معتقدند كه منابع انساني عامل تعيينكننده خصوصيت و روند توسعه اجتماعي و اقتصادي آن جامعه است و روستاییان(زنان و مردان) هر جامعهي روستایی نه تنها موضوع و هدف هر نوع برنامه توسعهاي هستند، بلكه عامل پيشبرد اهداف توسعه اقتصادي و اجتماعي جامعه نيز به شمار ميآيند. بي شك، مشاركت زنان و مردن روستايي در امور زندگي خويش به ويژه در فعالیتهای اقتصادی مانند کسب و کارها با هدف ارتقاء توانمنديهاي آنان رهيافت بسيار مناسبي براي افزايش توليدات اقتصادی و توسعه به شمار ميآيد.
بر این ساس، امروزه کشورها و سازمانهاي بینالمللی به این نتیجه رسیده‌اند که توسعهی کسب وکارهای روستاییان و افزایش مهارتهای آنها در این بخش، تاثیري مثبت و مستقیم در سایر جنبهها نیز داشته است؛ زیرا از یک طرف سبب توسعهی اقتصادي و ایجاد فرصتهاي شغلی میشود و از طرفی میتواند سبب بهبود وضعیت اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی آنها و خانوادههايشان گردد (بانک جهانی، 2018).
در این تحقیق ابتدا نتایج بررسیها نشان داد که توسعه کسبوکارهای روستایی به عوامل مختلفی بستگی دارد ومولفعهای پبشران توسعه کسب و کارها دز قالب ندل مفهومی تحقیق ارائه شد. سپس درجامعهی موردمطالعه، و در ادامه مدل ارائه شده نيز مورد تست و آزمون قرار گرفت و مدل تجربی تحقیق برآورد شده است. همانطور كه اشاره گرديد اين مدل از برازش لازم برخوردار بوده و در جامعه آماري تحقيق، صحيح به كار گرفته شدهاست.
برای ایجاد ظرفیت‌سازی کارآفرینانه باید به بهبود و تقویت زیرساختهای روستایی (منصوری و همکاران، 1396) توجه ویژهای شود. در این بین، عضویت در نهادهای محلی، شرکت در نمایشگاه‌ها و توانمندسازی نهادهای روستایی (نیکولسن، 2010؛ پیشگاهیفرد و همکاران، 1388؛ حیدری ساربان، 1394 و فونگتونگ و سوریا، 2013)، تقویت کانال‌های عرضه (دسترسی به اطلاعات بازار) (دفت و آلبرز، 2013؛ بستام و همکاران، 1394 و فونگتونگ و سوریا، 2013) نیز باید در مرکز توجه و تأکید قرار گیرند.
دولت و سایر دستگاه‌های متولّی نیز میتوانند با ایجاد و تقویت نمایشگاه‌های محلی و منطقهای که موجب برقراری ارتباط مستقیم بین تولیدکننده و مشتری میشود، گام بسیار مهمی را در بهبود وضعیت جاری مشاغل روستایی بردارد و موجب پویایی فضای کسبوکار در روستاها شود.
بهبود فضای کسبوکار روستایی با کاهش قوانین و مقررات دستوپاگیر و رقابت‌پذیری (کاسادیسوس- ماسانل و ریچارت ،2010 و ایزدی و همکاران، 1395) و همچنین بهبود و اصلاح قوانین مالیاتی و بیمه (مقیمی و همکاران، 1389؛ هیسریچ و درنووسک، 2002؛ فرای، 1993؛ نیکولاس،2010؛ رودگرنژاد و همکاران، 2011؛ حسینزاده و همکاران، 1390 و میدری و همکاران، 1392) نیز در ایجاد ظرفیت‌سازی کارآفرینانهو درنتیجه بهبود کسبوکارهای بسیار کوچک در بخش مشاغل خانگی روستایی نقش مؤثری دارند.
توجه به مهارت و دانش‌افزایی و همچنین برنامهریزی، تدوین طرح کسبوکار، توانمندی اجتماعی (پفاژ و همکاران، 1393؛ ایزدی و همکاران، 1395؛ کریمی و همکاران، 1393؛ خراسانی و همکاران، 1393؛ طوسی و همکاران، 1393؛ دادورخانی، 1997؛ هیسریچ و درنووسک، 2002؛ رای، 1993؛ سعدی و همکاران، 1393 و سعدی و حیدری، 1392) نیز باعث توانمندسازی کارآفرینانه و درنتیجه بهبود کسبوکارهای بسیار کوچک در بخش مشاغل روستایی میشوند.
بهعلاوه، همانطور که ملاحضه شد در پژوهش حاضر بر اساس نتایج تحلیل عاملیتاییدی این عوامل در قالب شش دسته پیشرانهای آموزشی- مهارتی، فیزیکی-زیرساختی، شخصیتی، اقتصادی، حمایتی، روانشناختی و اجتماعی- تعاملی قرارگرفتند.
شناسایی پیشرانها و عوامل تسهیلکننده توسعه کسبوکار برای روستاییان میتواند بهعنوان راهنمایی جهت اولویتبندی و سیاستگذاری صحیح در برنامههای توانمندسازی و توانافزایی که در سالهای اخیر در کشور توسعه پیدا کردهاند، باشد. عدم آگاهی از اینکه کدام عوامل در میزان مشارکت اقتصادی آنها در یک منطقه تاثیرگذارند، معمولا سبب میشود اهدف حمایت مالی و تمرکز نیروی انسانی مشغول در برنامههای توانمندسازی فاقد نتیجه مطلوب بماند. در نتیجه مطالعات پژوهشی پیرامون شناسایی عوامل تسهیلکننده کسبوکارها از ضرورتهای برنامههای توانافزایی خواهد بود.
در پایان براساس نتایج پژهش پیشنهاداتی در ذیل ارئه شده است:
ü با توجه به اثر مستقیم عامل اجتماعی- تعاملی بر توسعه کسب و کار از دیدگاه افراد موردمطالعه؛ پیشنهاد میشود از طریق تعیین چشمانداز و اهداف مشخص برای آنها و تشریح و شفافسازی کامل آن برای همه روستاییان زمینه ایجاد همکاری و همدلی بین آنها فراهم شود به گونهای که به این باور برسند که دارای منافع مشترک هستند و مشتاقانه برای توسعه و بهبود کسب کارشان با هم کار کنند.
ü با توجه به اثر مثبت و معنادار مهارت آموزی و آموزش بر توسعه کسب وکار توصیه میگردد با برگزاری کارگاهها، دورههای آموزشی و غیره نسبت به بهبود مهارتهای کارآفرینانه آنها اقدام شود.
ü روستاییان باید از اهمیت استقلال مالی و نتایج آن مطلع باشند تا از این طریق، برای کسب منافع مالی تلاش کنند. از اینرو، ضروری است با برگزاری دورههای مدیریت کسب و کار میل به کار و مسئولیتپذیری و استقلال در روستاییان افزایش یابد.
ü توسعه کسب و کارهای روستایی نیازمند بهبود فضای فرهنگی و فیزیکی روستا میباشد. به همین دلیل متولیان باید در این خصوص برنامهریزی مدونی داشته باشند.
ü و نهایتا باتوجه به اینکه دولت در فرایند بهبود و توسعه کسب وکارها برای روستاییان نقش کاتالیزور را بر عهده دارد و از سویی تامین زیرساختهای توسعه بر عهده دولت میباشد. از اینرو، اهمیت این مساله به خصوص در مورد کسبوکارهای روستاییان بیشتر میگردد. لذا، پیشنهاد میشود که دولت باید بهویژه در دو مورد تامین تسهیلات و بازاریابی، کارآفرینان روستایی را یاری دهد.
منابع
1. امامی، ف. و دربانآستانه، ع. ر. (1400). شناسایی پیشرانهای موثر بر توسعه کالبدی روستایی استان گیلان با رویکرد آیندهپژوی. مطالعهات جغرافیایی نواحی ساحلی. سال دوم، شماره اول، بهار 1400، صص 144 – 115.
2. جلیلیان، س. و سعدی، ح. ا. (1394). بررسی تاثیر مولفههای اجتماعی – اقتصادی بر توانمندی روانشناختی زنان روستایی در شهرستان اسلام آبادغرب. پژوهش های روستایی- زمستان 1394.
3. جلیلیان، س. و سعدی، ح. ا. (1395). نقش توانمندسازی زنان درتصمیمگیریهای اقتصادی خانوارهای روستایی (مطالع موردی: خانوارهای روستایی در شهرستان اسلام آبادغرب). برنامهریزی منطقهای – بهار 1395.
4. جلیلیان، س.، علم بیگی، ا.، حجازی، ی.، رضوانفر، ا. و رضایی، ع. (1400). تحليل محتواي تحول سازمانی در راستای استقرار نظام اطلاعات در سازمان شیلات ایران. مجله تحقيقات اقتصاد و توسعه کشاورزي ايران – 1400.
5. رودگر نژاد، ف.، و کیاجوری، ک. (1389). چالش ها و موانع توسعه مشاغل خانگی، اولین همایش ملی مشاغل خانگی، چالش ها – راهکارها، تهران، ص 135 143
6. سپهوند, فاطمه, & کریمی, سعید. (1399). پیشرانهای آموزشی مؤثر بر توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی شهرستان نهاوند در توسعه کسب و کارهای خانگی. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی, 12(54), 30-52. doi: 10.22092/jaear.2021.343600.1744
7. شریف زاده، ع. عربیون، ع. و شریفی م. (1390). بررسی موانع توسعه شرکت‌های کشاورزی در استان گلستان. مجله روستا و توسعه، زمستان 1390، دوره 13، شماره 4، ص 160 – 129.
8. طهماسبی, مریم, خسروی پور, بهمن, برادران, مسعود, & غنیان, منصور. (1399). مؤلفه‌های برسازنده فضای کسب و کارهای خرد زنان روستایی؛ مورد مطالعه استان‌های گیلان و مازندران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, 51(4), 731-744. doi: 10.22059/ijaedr.2019.290428.668827
9. فرخ، ش.؛ کردنایج، ا.؛ خدادحسینی، ح. و زالی، م. (1396)، شناسایی الگوی رشد کسب و کارهای کوچک و متوسط در صنعت غذایی ایران،. با استفاده از نظری هی برخاسته از داد هها، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 10 ، شماره 3، پاییز 1396.
10. فلاح, محمدرضا. (1397). شناسایی پیشرانهای مؤثر در توسعة کسبوکارهای بسیار کوچک (میکرو) در بخش مشاغل خانگی روستایی. تحقیقات بازاریابی نوین, 8(3), 119-140. doi: 10.22108/nmrj.2018.108568.1539
11. قربانی, مهدی, عوض پور, لیلا, & شریعتی نیاسر, قائم. (1400). واکاوی اثرات توانافزایی از طریق تأمین مالی خرد بر راهاندازی کسب و کار پایدار روستایی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, 52(2), 355-370. doi: 10.22059/ijaedr.2021.282273.668761
12. کریمی، آ.؛ بانکیپور، ب. و احمدپور داریانی، م. (1393)، تحلیل سازوکارهای توسعهی کسب و کارهای کوچک و متوسط )مطالعه موردی: کسب و کارهای کوچک و متوسط قزوین(، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 7، شماره 2، تابستان 139.
13. محمدزاده، ز.؛ مرتضوی، س. و مهارتی، ی. (1395)، اثر ترس ادراکی کارآفرینان بر عملکرد فردی و عملکرد کسب و کار در واحدهای کوچک تولیدی شهرستان گناباد، فصلنامه توسعه کارآفرینی، دوره 9، شماره 2، تابستان 1395.
14. مرادنژادی، ه. واحدی، م. (1398). واکاوی موانع راهاندازی کسبوکارهای خانگی در مناطق روستایی استان ایلام. تحقيقات اقتصاد كشاورزي/ جلد 12 / شماره 3/ پایيز 1398 (صص 318- 303).
15. مهدوی, افسون, & جلال آبادی, لیلا. (1401). شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه روستایی شهربابک با رویکرد آینده پژوهی. روستا و توسعه پایدار فضا, 3(3), 58-82. doi: 10.22077/vssd.2022.5372.1112
16. مهدوی، ا. و جلالآبادی، ل. (1401). شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر توسعه پایدار منظومه روستايي شهربابک با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا. دوره سوم، شماره سوم، پیاپی یازدهم، پائیز 1401 ، صفحات 82 -58. 10.22077/vssd.2022.5372.1112
17. نادریمهدیی، ک. و جلیلیان، س. (1395). واکاوی ناامنی غذایی و برخی عوامل موثر بر آن در زنان روستایی سرپرست خانوار شهرستان اسلام آبادغرب. پژوه.ش و برنامه ریزی روستایی - بهار 1395.
18. ورمزیاری, حجت, امیری میجان, محمد علی, کلانتری, خلیل, شایق, محمد آصف. (1401). تحلیل موانع اثربخشی صندوق های تأمین مالی خرد در توسعه کسب وکارهای روستایی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران, (), -. doi: 10.22059/ijaedr.2022.345671.669158
19. یعقوبیفرانی، ا. و جلیلیان، س. (1394). اثرات اقتصادی و اجتماعی مشاغل خانگی زنان روستایی در شهرستان اسلام آبادغرب. اقتصاد فضا و توسعه روستایی – تابستان 1394.
20. AhmadpourDariani, M., Nikbin, H., Karimi, A. (2012). Factors Affecting Entrepreneurship Development through Agricultural Advisory Services Corporations in Zanjan Province. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research. 42-2 (4), 535-546. 10.22059/ijaedr.2012.28585. (In Persian)
21. Alecchi, B. (2020). Toward Realizing the Potential of Latin America’s Women Entrepreneurs: An Analysis of Barriers and Challenges. Latin American Research Review, 55(3), 496-514. doi:10.25222/larr.108.
22. Amini A.M., Ahmadishapourabad, M. (2008). The employment of rural women in the two cities of Barkhar - Mimeh and Flowerjan of Isfahan province and the evaluation of its effect on their economic self-reliance. Womens Studies, 5(1), 65-91. (in Persian)
23. Arasti, Z., Maleki, M.M. (2014). Formal & Informal Institutional Factors affecting the Implementation of social Entrepreneurial activities by Women. Women’s Studies (Sociological & Psychological).12(1), 97-118. (In Persian)
24. Battino, S.; Lampreu, S. (2019). The Role of the Sharing Economy for a Sustainable and Innovative Development of Rural Areas: A Case Study in Sardinia (Italy). Sustainability. 20: 11- 20.
25. Bithas,K, (2020). A bioeconomic approach to sustainability with Ecological thresholds as an operational indicator. Environmental and Sustainability Indicators 100027 ,6. https://doi.org/10.1016/j.indic.2020.100027.
26. Daniel, E.M., Owen, R. (2022). Home-Based Self-Employment: Combining Personal, Household and Employment Influences. Journal of Enterprising Culture, 30 (02), 123-160. https://doi.org/10.1142/S0218495822500054.
27. Debski, M. (2017). Quality in The Marketing Communication of Micro Family Businesses Offering Accommodation Services. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. 148-159.
28. Fallah Jelodar, R., Farajollah Hosseini, S.J., Hosseini, S.M., Mirdamad, S.M. (2008). Factors Contributing to the Success of Rural Women’s Entrepreneurship in North of Iran. Quarterly journal of Village and Development, 10 (4), 87-116. (In Persian)
29. Fallah M.R. (2019). Identifying Drivers Affecting Micro-Business Development in Rural Home Business. New Marketing Research Journal. 8 (3), 119-140. (In Persian)
30. Hashemi, S.H., Pouraminzade, S. (2011). 1st Annual Conference of Management, Innovation, Entrepreneurship. Shiraz, Iran. (In Persian)
31. Heidari Sarban, V., Hassanzadeh, M. (2014). Survey of Barriers to Rural Women Economic Empowerment in Iran. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 3 (3), 494-500. (In Persian)
32. Henry, C., Hill, F., Leitch, C. (2005). Entrepreneurship education and training: can entrepreneurship be taught? Part I", Education & Training, 47 (2), 98-111. https://doi.org/10.1108/00400910510586524.
33. Javidnia, K., Javidnia, M. (2012). Factors affecting the tendency of women to learn skills in the labor sector Household: a case study in Garmsar city. Journal of Research in Educational science. 6(17), 145-167. (In Persian)
34. Kabir, M. N. (2019). Knowledge-Based Social Entrepreneurship: Understanding Knowledge Economy, Innovation, and the Future of Social Entrepreneurship. Springer Nature America, New York, United States.
35. Kirby, D.A. (2000). Entrepreneurship education: can business schools meet the challenge? Education and Training, 46 (8/9), 510-519.
36. Mehrdad, H. (2012). A Study of Factors Affecting Entrepreneurship in Lorestan Province with an Emphasis on Education. Journal of New Approaches in Educational Administration. 2(8), 97-114. 20.1001.1.20086369.1390.2.8.5.5. (In Persian)
37. Minniti, M. (2010) Female Entrepreneurship and Economic Activity. European Journal of Development Research. 22, 294–312.
38. Modarresi, M., & Arasti, Z. (2021). Cultural Challenges of Women Entrepreneurs in Iran. DOI:10.1108/978-1-80071-326-020211013.
39. Motta V.F., Galina, S. (2023). Experiential learning in entrepreneurship education: A systematic literature review, Teaching and Teacher Education, 121. https://doi.org/10.1016/j.tate.2022.103919.
40. Muhammad, S., Ximei, Q., Saqib, Sh.E., Beutell, N.J. (2021). Women's Home-Based Entrepreneurship and Family Financial Position in Pakistan. Sustainability. 13(22), https://doi.org/10.3390/su132212542
41. Pettersson, K., Ahl, H., Berglund, K., Tillmar, M. (2017). In the name of women? Feminist readings of policies for women’s entrepreneurship in Scandinavia. Scandinavian Journal of Management, 33(1), 50-63.
42. Pishbin, S.A.R., Iravani, H., Movahed Mohammadi, S.H., Shabanali Fami H., Rezvanfar, A. (2012). An investigation of the Role of Environmental Factors on Entrepreneurial Orientation, Evidences from Iranian Animal Production Cooperatives. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research. 43(3), 497-509. 10.22059/ijaedr.2012.30509. (In Persian)
43. Raley, S. (2015). Marriage and the Dual-Career Family. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition). 605-610.
44. Razavi, S.M., Zali, M.R., Faghih, N., Poordariyani, M.A., Yadollahi Farsi, J. (2010). Monitoring Entrepreneurship in Iran GEM-based data, 2008. Labour and Social Security Institute. (In Persian)
45. Saemifard, M.A., Bakhshipour, A., Mohammadipoor M. (2020). The Effectiveness of Multiaxial Pattern of Vocational Choice on the Development of Small- and Mid-Sized Home-based Businesses. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 27 (06), 761-768. (In Persian)
46. Shafiee, M. (2013). Organizational Commitment in Knowledge-Based Startups; Team Cohesion and Business Survival in a Competitive Environment Journal of technology growth, 9(34), 44-52. {In Persian}.
47. Soleymani, A., Yaghoubi Farani, A., Karimi, S., Azadi, H., Nadiri, H., Scheffran, J. (2021). Identifying sustainable rural entrepreneurship indicators in the Iranian context. Journal of Cleaner Production, 290 (25), https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.125186.
48. Tiwari, A., Sharma, R. R., & Sharma, T. (2021). A Case of Family Business Strategy of Expansion. Global Business Review, 0(0). https://doi.org/10.1177/0972150921989667.
49. World Commission on Environment and Development (WCED), 1987. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. Retrieved from. http://sustainabledevelopment.un.org/ content/documents/5987our-common-future.pdf.
50. WorldBank. (2018). Reading the rural poor: UN Updated Strategy for Rural Development. Washington D.C, (1), 65-68.
Identifying the driving forces affecting the development of businesses in the direction of sustainability from the point of view of the villagers (case study: Khaf citie)
Abstract
The sustainability of rural businesses depends on the progress and empowerment of the local community. Therefore, the current study was conducted with the aim of identifying the drivers that are effective in the development of the businesses of the villagers and in the form of a survey. Among the statistical population of the villages of Khaf cities, 217 business owners were selected as a sample using Kochran's formula and randomly assigning proportional classes. The tool used for data collection was a questionnaire whose face validity was confirmed by the professors of the agricultural extension and education department of Tehran University and experts in the field of business and rural development, and its reliability was also confirmed by Cronbach's alpha test. α = 0.86) was calculated; which showed that it has the necessary ability to collect information. SPSS26 and LISREL8.8 software was used to perform statistical and descriptive tests. The findings showed that economic and educational-skill factors are the most effective drivers of business development. Also, the desire to be financially independent and to improve the financial status of themselves and their families is the strongest driving factor for them to start a business, which was approved by the majority of the surveyed people based on the findings. On the other hand, the weakest driving factor in business development was evaluated related to social and interactive conditions. The results of this research help the policymakers of business development in rural areas of the country. Therefore, by focusing on the identified factors and according to the different views of the villagers, formulate and present appropriate programs to achieve sustainable rural development.
[1] . World Commission on Environment and Development