پهنه‌بندی عرصه‌های مناسب برای انبوه‌سازی مسکونی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر بندرعباس)

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

وحید سهرابی ¹ , محمدابراهیم عفیفی ² , مرضیه موغلی ³

1 - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد لارستان،دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران(نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/12 تاریخ پذیرش : 1402/10/16 تاریخ انتشار : 1403/03/16

کلید واژه:

چکیده مقاله :

با رواج اندیشه مدرنیسم در معماری و شهرسازی به همراه رشد فزایندة جمعیت شهری، محدودیت ارائة زمین و خدمات، تقاضا برای مسکن و محدودیت‌های اقتصادی و محیط زیستی، بلندمرتبه‌سازی در شهرهای بزرگ جهان‌گسترش یافت و مکان‌یابی این ساختمان‌ها در فضاهای شهری از اهمیت زیادی برخوردار گردید. بلندمرتبه‌سازی راهکار مناسبی برای کنترل رشد کالبدی شهرهاست و شناسایی پهنه‌های مناسب برای احداث بلندمرتبه‌ها ضروری است. هدف از این پژوهش، شناخت پهنه‌های مناسب برای احداث ساختمان‌های بلندمرتبه در بندرعباس است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی - تحلیلی است. جمع‌آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی با جامعه آماری 10 نفر به‌عنوان نمونه از متخصصین و مدیران شهرسازی شهرداری انجام گرفته است که پس از بررسی عوامل تأثیرگذار، معیارهایی در چهار بعد شامل کالبدی، اجتماعی و فرهنگی، زیست ‌محیطی و اقتصادی تعیین گردید و وزن دهی بر اساس مدل AHP انجام و روی ‌هم گذاری لایه‌ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیای GIS صورت پذیرفت.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد پهنه‌هایی در شرق، غرب، جنوب غربی و مرکز بندرعباس، از ظرفیت مناسبی برای احداث ساختمان‌های بلندمرتبه برخوردارند؛ به‌نحوی‌که ساخت بلندمرتبه در این پهنه‌ها، به توزیع متناسب و تراکم مناسب ساختمانی و جمعیتی در شهر منجر می‌شود در پایان پس از اولویت‌بندی پهنه‌ها؛ بر مبنای یافته‌ها پیشنهادهایی برای استقرار بلندمرتبه‌ها در پهنه‌های مناسب ارائه گردید.

منابع و مأخذ:

1. امیدوار، محمدحسن. (1400): بررسی نقش بلند مرتبه سازی مجتمع های مسکونی در توسعه پایدار نمونه موردی مجتمع بلند مرتبه فیروزه بانک ملی مشهد، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر محمد اجزاء شکوهی، استاد مشاور: دکتر محمد رحیم رهنما، دانشگاه فردوسی مشهد.
2. بزی، خدا رحم، خمری، منصور، معمری، ابراهیم . (1397): «ارزیابی فضایی آسیب پذیری استفاده های استراتژیک و ریسک شهر بندرعباس بر اساس رویکرد پدافند غیرعامل»، فصلنامه مطالعات ساختار و عملکرد شهری ، سال پنجم ، شماره 17 ، زمستان ، 92-69.
3. بمانیان، محمدرضا. (1400): «بررسی نقش سازه در سیر تحول احداث ساختمان‌های بلند»، اولین کنفرانس سازه و معماري، دانشگاه تهران، دانشکده معماري، پردیس هنرهای زیبا، تهران.
4. پارت، مهندسین مشاور معمار و شهرساز، طرح ضوابط و مقررات ساخت‌وساز بناهای بلندمرتبه؛ مطالعات تحلیل و ارائه ضوابط پیشنهادی، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، 1392.
5. پاکزاد، جهان‌شاه. (1400): تاریخ شهر و شهرنشینی در اروپا از آغاز تا انقلاب صنعتی، انتشارات آرمان‌شهر، چاپ سوم.
6. پورمحمدی، محمدرضا. (1400): برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، سمت.
7. پیشگاهی فرد، زهرا. 1400. سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و نقش آن در مکان‌یابی مناطق مخاطره¬آمیز شهری جهت استفاده در مدیریت بحران (مطالعه موردی: منطقه 8 شهرداری تبریز)، مجله¬ی آمایش، شماره 13، صص 104-91.
8. ترکمن نیا، نعیمه، زیاری، کرامت الله، حاتمی نژاد، حسین. (1401): درآمدی بر نظریه ی رشد هوشمند شهری، مجله شهرداری ها، سال دوازدهم، شماره 104، صص 20-16.
9. حبیبی، سید محسن . (1399): از شار تا شهر، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
10. حسین¬نژاد قوردوئی، علی.1400. ساماندهی بافت فرسوده شهری مطالعه موردی: محله سرآسیاب منطقه 14 تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
11. رحمانی، محمد. (1400): کلانشهر؛ ویژگی‌ها و مفاهیم، انتشارات امید انقلاب.
12. رزاقیان، فرزانه، رهنما، محمد رحیم . (1392): «مکان‌یابی ساختمان‌های بلندمرتبه با تکید بر نظریه رشد هوشمند شهری در منطقه 9 شهرداری مشهد»، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره 9، صص 64-45.
13. رنج‌آزمای، فاطمه. 1400. تحلیل آسیب‌پذيري مساکن شهری در برابر خطر زلزله (مطالعه موردی: مساکن منطقه 8 تبریز)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تبریز، تبریز.
14. زرچشم، محمدرضا؛ خیرخواه زرکش، مسعود و قاسمیان، داود. 1400. تلفیق GIS و سامانه پشتیبان تصمیم‌‌گیری جهت تعیین مناطق مناسب عملیات پخش سیلاب (منطقه موردمطالعه: حوضة آبخیز ماشکید استان سیستان و بلوچستان)، همایش ملی ژئوماتیک.
15. سهرابی وحید. عفیفی محمدابراهیم 1401 ارزیابی وضعیت بیابان زایی در دشت شهر بابک با استفاده از مدل مدالوس و داده های سنجش از دور .فصلنامه اکو سیستم های طبیعی ایران دوره 14 شماره 1 شماره پیاپی51 خرداد 1402 صفحه 38-59
16. شمایی، علی و جهانی، رحمانی. (1390): «بررسی اثرات توسعه عمودی بر هویت محله‌ای؛ مطالعات موردی: منطقه 7 تهران»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 6، صص 82-73، زمستان.
17. شولر، ولفگانگ. (1395): مسائل اساسی بلندمرتبه‌سازی، ترجمه فرزانه طاهری، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
18. صدوقیان، مینوش. (1400): بلندمرتبه‌سازی و فضای شهری، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشکده تهران.
19. عفیفی محمدابراهیم سهرابی وحید 1401.پایش یخچالهای اشارانکوه حوضه ابریز گهر لرستان و ارتباط ان با کاهش پوشش گیاهی با استفاده از تصاویرmodisو شاخص ndsi بین سالهای1380-1395. فصلنامه اکو سیستم های طبیعی ایران دوره 13. شماره 3 شماره پیاپی49 اذر 1401 صفحه75-
20. عفیفی محمدابراهیم علی نزاد خلیل موغلی مرضیه 1401. ارزیابی زیست‌محیطی بیابان‌زایی در حوزه آبخیز شهر اصفهان با استفاده از مدل مدالوس و داده‌های سنجش‌ازدور. فصلنامه کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور در برنامه‌ریزی. دوره 13 شماره 4. شماره پیاپی 50 اسفند 1401
21. گلابچی، محمود. (1395): معیارهایی برای طراحی و ساخت بناهای بلند، نشریه هنرهای زیبا، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 9.
22. مبهوت، محمدرضا، سروش، فهیمه. (1392): «ارزیابی اثرات مثبت و منفی بلند مرتبه سازی با توجه به اهداف توسعه پایدار شهری، نمونه موردی: منطقه 9 مشهد»، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار.
23. مقررات شهرسازی و معماری و طرح‌های توسعه و عمران، مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران. (1388): معاونت امور مسکن و ساختمان. ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه شهری پایدار.
24. میرحسینی، شریفی ف، و صداقت ع، (1389)، «بررسی موقعیت‌های پتانسیل انرژی بادی در استان سمنان در ایران»، بررسی‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و پایدار، 15، صص 449-459.
25. نوری، محمد و محمدی، جمال. 1400. تحلیل ساختار فضایی- کالبدی بافت فرسوده شهری با رویکرد نوسازی و بهسازی مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر دو گنبدان، مجله برنامه¬ریزی فضایی (جغرافیا)، دوره 4، شماره 2، صص 128-105.
26. یعقوب زاده، نوید 1393، مکانیابی ساختمانهای بلندمرتبه با نظریه رشد هوشمند شهری نمونه موردی: شهر گرگان، کنفرانس


27. Al-kodmany, k & Ali,M.M, (2013) The future of the city; tall buildings and urban design.
28. Gál, T. Lindberg, F. Unger, J. (2009). Computing continuous sky view factor using 3D urban raster and vector database: comparison and application to urban climate, Theoretical and applied climatology, 95, pp. 111-123.
29. Gál, T. Lindberg, F. Unger, J. (2009). Computing continuous sky view factor using 3D urban raster and vector database: comparison and application to urban climate, Theoretical and applied climatology, 95, pp. 111-123.
30. Hall, P. (1998). Citie of Tomorrow Basil Blakwell ins. New Work.
31. Hameed, A; Azeem, I; Qazi, A; Sharif, B and Muhammad Khan, N.2013. Drift and Cost Comparison of DiStructural Systems for Tall Buildings. Pak. J. Engg. & Appl. Sci, 2013. 12: p. 27-38.3.
32. Jenks,M.andBurton,E. 1999. The Compact City A Sustainable Urban Form, London.
33. M. Ali, M. and Sun Moon, K. (2007). Structural Developments in Tall Buildings: Current Trends and Fut Prospects. Structures Division, School of Architecture, University of Illinois at Urbana-Champai Champaign, IL 61820, USA,
34. M. Ali, M. and Sun Moon, K. 2007.Structural Developments in Tall Buildings: Current Trends and Fut Prospects. Structures Division, School of Architecture, University of Illinois at Urbana-Champai Champaign, IL 61820, USA,
35. Ruiz Puente, C. Diego, M. Ortiz, J. Hernando, M, Hernaez, P.2007. The Developmentof a New Methodology Based on GIS and Fuzzy Logic to Locate Sustainable Industrial Areas. 10th AGILE International Conference on GeographicInformation Science. Aalborg University. Denmark.