• صفحه اصلی
  • رتبه بندی شاخص های تاثیرگذار بر بازآفرینی شهری کارآمد با تاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی درهسته مرکزی شهرکرد

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : geographic-1107833 بازدید : 123 صفحه: 84 - 105

نوع مقاله: پژوهشی

رتبه بندی شاخص های تاثیرگذار بر بازآفرینی شهری کارآمد با تاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی درهسته مرکزی شهرکرد

محورهای موضوعی : مقالات تحلیلی جغرافیایی و محيطي

مریم همتیان دهکردی 1 , افسون مهدوی 2 * , محمدرضا ایروانی 3

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران
2 - گروه شهرسازی، دانشکده هنر، معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران
3 - محمدرضاایروانی، استادیار -گروه مددکاری اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدخمینی شهر- اصفهان-ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/23 تاریخ پذیرش : 1402/05/24 تاریخ انتشار : 1403/02/04

کلید واژه:

چکیده مقاله :

بازآفرینی شهری یک زمینه متقاطع ازسیاست های شهری و یک گزینه استراتژیک مهم در ارتقای توسعه شهری در سطح جهانی است. متاسفانه درایران بسیاری از رهیافت¬ های بازافرینی شهری باهدف ساماندهی مناطق فرسوده بانگرش تک بعدی(کالبدی)و کم توجهی به سایر ساختارهای انسانی و نقش مردم درتصمیم گیری ها زمینه فرسودگی بیشتر را فراهم کرده است. درشهر شهرکرد نیز عدم هماهنگی میان سازمان ها، متولیان واجراکنندگان طرح ها ونادیده انگاشتن نظر و‌نیازهای ساکنین وگروه های ذینفع درتصمیم گیری ها، هسته مرکزی شهر راباطیف وسیعی از انواع مشکلات کالبدی، اجتماعی، اقتصادی وزیست محیطی روبرو کرده است.دراین پژوهش به شناسایی ورتبه¬بندی شاخص های موثر بر بازآفرینی شهری کارآمد با تاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی در هسته مرکزی شهرکرد پرداخته خواهدشد. به گونه¬ای که متناسب با بسترشهرو بهره مندی از ظرفیت نهادی بخش فرهنگ محلی، زمینه های رشد اقتصادی-اجتماعی و سیاسی محقق شود. این پژوهش با روش شناسی ترکیبی و طرح تحقیق اکتشافی انجام شده است. در پژوهش حاضر پژوهشگر کار خود را با داده های کیفی آغاز کردو در ادامه به تحلیل داده های کمی منجر شد.جمعيت مورد مطالعه پژوهش شامل نمونه منتخب از جمعيت ساكن هسته مرکزی شهر است. به منظور بررسی رابطه بین متغییرها و سنجه دقیق آن ها از ضریب همبستگی پیرسون و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم¬افزارهای AMOS24 و SPSS24 استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر آن است که میانگین به دست آمده برای شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی شامل شاخص کالبد(3.41)، شاخص عملکرد (3.35)، شاخص فعالیت فرهنگی(3.32)، شاخص معنا(3.22)، شاخص نیاز(3.39)، شاخص امید اجتماعی(3.30) و شاخص اعتماد اجتماعی(3.36) ، از حد متوسط جامعه (3) بالاتر گزارش شده است و هرکدام تاثیر معناداری بر بازآفرینی شهری کارآمد دارند. از طرفی نتایج آزمون همبستگی نشان می¬دهد که بین تمامی شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی وبازآفرینی شهری ارتباط معناداری وجود داردو داراي رابطه همبستگي می باشند.

چکیده انگلیسی:

Urban regeneration is a cross field of urban policies and an important strategic option in promoting urban development at the global level. Unfortunately, in Iran, many urban regeneration approaches with the aim of organizing worn-out areas with a one-dimensional (physical) attitude and little attention to other human structures and the role of people in decision-making have provided the ground for further wear and tear. In the city of Shahrekord, the lack of coordination between the organizations, the trustees and the project implementers, and the disregarding of the opinions and needs of the residents and interested groups in the decisions, the central core of the city has faced a wide range of physical, social, economic and environmental problems. In this research, the identification and classification of indicators We have discussed the effective methods for efficient urban regeneration with an emphasis on the development of local community culture in the central core of Shahrekord. In such a way that the areas of economic, social and political growth are realized in accordance with the city's infrastructure and benefiting from the institutional capacity of the local culture sector. This research was done with a combined methodology and an exploratory research plan. In the current research, the researcher starts his work with qualitative data, which will lead to the analysis of quantitative data. In order to investigate the relationship between the variables and their precise measurements, Pearson's correlation coefficient was used, and AMOS24 and SPSS24 software were used to analyze the data. The results of structural equation modeling show that the average obtained for the local community culture development indicators includes Physical indicator index (3.41), economy and activity indicator (3.35), cultural activity index (3.32), demand index (3.22), need index. (3.39), social hope index (3.30) and social trust index (3.36) are reported to be higher than the community average (3) and each has a significant impact on efficient urban regeneration. On the other hand, the results of the correlation test show that there is a significant relationship between all indicators of the development of local community culture and urban regeneration and they have a correlation relationship.

منابع و مأخذ:

منابع
• ايزدي محمد سعيد 1394"ارائه سميناربازآفريني فرهنگ مبنا" - شركت مادرتخصصي عمران وبهسازي شهري ايران. ایزدی ، پگاه ، هادیانی ، زهره ، حاجی نژاد ، علی ، قادری ، جعفر (1395)تبیین و ارائه الگوی باز آفرینی شهری فرهنگ با تأکید بر رویکرد نهادی، فصلنامه مطالعات میان ای در علوم انسانی، دوره نهم، شماره 2 ،بهار 1395- ، 617- 619
• بحرینی، سیدحسین، ایزدی، محمد سعید ومهرانوش مفیدی، 1392، رویکردها وسیاست های نوسازی شهری(ازبازسازی تابازافرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 9
• پژوهان، موسی.مرادپور نبی، قشقایی ، رضا 1397، کاربرد تحلیل عرصه های تصمیم گیری دربازآفرینی فرهنگ مبنا، با رهیافت گردشگری محله های تاریخی( مطالعه موردی: محله ظهیرآباد تهران)
• پوراحمد،ا.،حبیبی،ک.،کشاورز،م. 1389. سیرتحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکرد نو در بافت های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، شماره اول
• شجاعی ، سید علیرضا؛ پورمحمد ، شهراد ؛کلانتری خلیل آباد ، حسین ؛ تقوايی ،مسعود(1400) تحلیل تأثیر شناختی عامل سرزندگی بر احساس تعلق ساکنین محلات شهری )مورد پژوهی: محلات شهر شیراز(،معماری وشهرسازی پایدار، شماره اول، بهاروتابستان 1401، صفحه 181-196(8)
• شهریاری، محمد رضا،(1400)سنجش شاخص های بازآفرینی شهری و تاثیرآن بر کیفیت زندگی شهروندان(مطالعه موردی محله شریف آباد(، جغرافیا و روابط انسانی، پاییز ،1400 دوره،4 شماره،2 صص336
• طباطبای نیا ، سید رضا؛ علوی وفا ،حمید (1401) واکاوی امنیت اجتماعی در سیره امام زین العابدین (ع)_(مطالعه موردی صحیفه سجّادیه(دوره 14، شماره 2فصلنامه تابستان آبان 1401، ص 153-192(6-8)
• علوی نامور، میر محسن؛ طالبی، بهنام؛ ملکی آوارسین ، صادق(1399) ،شناسایی مولفه های اجتماعی بهره وری سازمان های آموزشی به روش داده بنیاد(مورد مطالعه:دانشگاه آزاد اسلامیاستان آذربایجان شرقی)، مطالعات جامعه شناختی، دوره 14، شماره 50، خرداد 1400، صص (12) 123-141
• عثمانیان ،عظیم؛ قدرت گوجار، عبدالقادر؛ هاشم پور، رحیم(1401) ضرورت تعیین اصول بازآفرینی شهری فرهنگ مبنای محلات قومیتی و باوری ارومیه با تاکید بر قوم نگاری، فصلنامه پژوهشی، دوره7، شماره١، تابستان١40١،ص3
• علیزاده بیرجندی، آرش، علیزاده، کتایون، جعفری، حمید(1400)، تحلیل فضایی-مکانی میزان مشارکت اجتماعی در باز آفرینی بافت های ناکارآمد شهری، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای،251-270
• لطفی، سهند،1389،بازآفرینی فرهنگ مبنا ومحفاظت محورمقدمه ای بر ضرورت، هفت شهرف شماره 31-32، بهار وتابستان 1389، ص 9
• مونتگومری، جان، 1391 ،محله های فرهنگی به مثابه سازووکاری برای بازآفرینی شهری؛ بخش اول: مفهوم سازی محله های فرهنگی
• مولایی، اصغر، محمد زاده، مریم(1400) بازشناسی جایگاه عوامل فرهنگی در باز آفرینی محله های قدیمی و تاریخی شهرها (نمونه موردی محله پای توپ بجنورد)، دانش شهر سازی، 1400،صفحات239-260، 3 شماره3، دوره5،صفحه20
• نوریان، فرشاد، آریانا، اندیشه(1391)تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در باز آفرینی شهری، نشریه هنرهای زیبا، صفحه 17
• Herrero-Prieto, L. C., & Gomez-Vega, M. (2017). Cultural resources as a factor in cultural tourism attraction: Technical efficiency estimation of regional destinations in Spain. Tourism Economics, 23(2), 260-280
• Javier, M., and Manuel G., 2016, Culture, Urbanism and Planning (Heritage, Culture and Identity), Routledge, 1 Edition.
• Wickens , E., 2016, The Consumption of Cultural Experiences in City Tourism, Tourism and Hospitality Research.
• Joaquim, R. U., 2014, Culture and Authenticity in Urban Regeneration Processes: Place Branding in Central Barcelona, Journal of Urban Studies, Vol. 51, No. 14, PP. 3026-3045
• Blessi, G. T., 2012, New Trajectories in Urban Regeneration Processes, Cultural Capital as Source of Human and Social Accumulation- Evidence from the Case of Tohu in Montreal, Cities.
• Christian M, R., 2012, Urban Tourism, Economic Regeneration and Inclusion: Evidence from South Africa, The Journal of the Local Economy Policy Unit
• Abu Samah, A., and Aref, F., 2009, Community Development Programes in Malaysia, Nature and Science, Vol. 7, No. 12, PP. 86-89.
• Sasaki, M., 2007, Urban Regeneration Through Cultural Diversity And Social Inclusion, (http://Cujucr.Com/Downloads/Individual%20Articles/2/Vol2%20Masayuki%20Sasaki.Pdf
• Bryant, L. S., Community Foundations the Asset-based Development of an Australian Community Organization as a Foundation Source for Sustainable Community Development, RMIT University (School of Management), Australia, 2006
• Grecia, B., 2005, Deconstructing the City of Culture: The Long Term Cultural Legacies of Glasgow 1990, 841-868

متن کامل:


img0  مجله علوم جغرافيايي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، دوره19، شماره 45، زمستان 1402، صص 106-84

 

رتبه بندی شاخص های تاثیرگذار بر بازآفرینی شهری

کارآمد با تاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی درهسته مرکزی شهرکرد

 

مریم همتیان دهکردی

 دانشجوی دکتری شهر سازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران         

افسون مهدوی

استادیار گروه شهر سازی، عضو هیئت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران (نویسنده مسئول)

Afsoon_mahdavi@iauk.ac.ir

محمدرضا ایروانی، استادیار گروه مددکاری اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدخمینی شهر، اصفهان،ایران 

دريافت: 23/4/1402 پذيرش: 24/5/1402

چکیده

بازآفرینی شهری یک زمینه متقاطع ازسیاست های شهری و یک گزینه استراتژیک مهم در ارتقای توسعه شهری در سطح جهانی است. متاسفانه درایران بسیاری از رهیافت­ های بازافرینی  شهری باهدف ساماندهی مناطق فرسوده بانگرش تک بعدی(کالبدی)و کم توجهی به سایر ساختارهای انسانی و نقش مردم درتصمیم گیری ها  زمینه فرسودگی بیشتر را فراهم کرده است. درشهر شهرکرد نیز عدم هماهنگی میان سازمان ها، متولیان واجراکنندگان طرح ها ونادیده انگاشتن نظر و‌‌نیازهای ساکنین وگروه های ذینفع درتصمیم گیری ها، هسته مرکزی شهر راباطیف وسیعی از انواع مشکلات کالبدی، اجتماعی، اقتصادی وزیست محیطی روبرو کرده است.دراین پژوهش به شناسایی ورتبه­بندی شاخص های موثر بر بازآفرینی شهری کارآمد با تاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی در هسته مرکزی شهرکرد پرداخته خواهدشد. به گونه­ای که متناسب با بسترشهرو بهره مندی از ظرفیت نهادی بخش فرهنگ محلی، زمینه های رشد اقتصادی-اجتماعی و سیاسی محقق شود. این پژوهش با روش شناسی ترکیبی و طرح تحقیق اکتشافی انجام شده است. در پژوهش حاضر پژوهشگر کار خود را با داده های کیفی آغاز کردو در ادامه به تحلیل داده های کمی منجر شد.جمعيت مورد مطالعه پژوهش شامل نمونه منتخب از جمعيت ساكن هسته مرکزی شهر است. به منظور بررسی رابطه بین متغییرها و سنجه دقیق آن ها از ضریب همبستگی پیرسون و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم­افزارهای AMOS24 و SPSS24 استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر آن است که میانگین به دست آمده برای شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی شامل شاخص کالبد(3.41)، شاخص عملکرد (3.35)، شاخص فعالیت فرهنگی(3.32)، شاخص معنا(3.22)، شاخص نیاز(3.39)، شاخص امید اجتماعی(3.30) و شاخص اعتماد اجتماعی(3.36) ، از حد متوسط جامعه (3) بالاتر گزارش شده است و هرکدام تاثیر معناداری بر بازآفرینی شهری کارآمد دارند. از طرفی نتایج آزمون همبستگی نشان می­دهد که بین تمامی شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی وبازآفرینی شهری ارتباط معناداری وجود داردو داراي رابطه همبستگي می باشند.

کلمات کلیدی: بازآفرینی شهری، فرهنگ جامعه محلی، شهرکرد

 

 

مقدمه

سیر تحول مرمت شهری در دهه های اخیر، این جریان را به سازماندهی و گردهم آوردن اقدامات خود در چارچوب بازآفرینی شهری رسانده است(لطفی، 1389). بازآفرینی شهری، جریانی است که به تمامی وجوه و محدودیت­های امر توسعه در بطن شهر و تدارک فرصت و استفاده از هر فرصتی برای تبدیل ساختن آن به ابزار یا راهی برای رسیدن به توسعه می پردازد. ازدهه90 برنامه های بازآفرینی، تحریک فعالیت های اقتصادی وحفاظت از محیط زیست را با سرزندگی فرهنگی واجتماعی مرتبط ساخت. هسته مرکزی شهرها همواره در طول تاریخ به عنوان فرهنگ و تمدن یک شهر و قلب تپنده آن، محسوب می گردند. اگرچه در طول زمان فرسودگی در کالبد و عملکرد این فضاها موجب از بین رفتن نقش و جایگاه آن ها در شهرها شده است ولیکن باید در راستای برگرداندن روح حیات به این بافت ها و به تبع آن احیای فرهنگ و تمدن یک شهر و در مواردی یک کشور اقدام نمود. پذیرفتن این که فضاهای شهری قدیمی دارای نمادهایی هستند که از تعلق خاصی بین انسان ها و فضای کالبدی شان حکایت می کنند، امروز به معنای قبول اصلی در تایید ارزشمندی فرهنگ عامه تلقی می شود(عثمانیان ودیگران، 1401). حضور فرهنگ به عنوان عاملی که از یک سو ریشه در تاریخ دارد، و از سوی دیگر با آرزوها، خواسته ها و باورهای انسان ها در هم آمیخته و نوعی ویژگی منحصر به فرد را برای هر اجتماع انسانی شکل می دهد، بعدی ازلی دارد(مامفورد، 1385(.استفاده از رویکرد فرهنگ در بازآفرینی شهری  واشاعه آن توانسته هم به نیازهای توسعه ای شهرها در معنای بسیط خود پاسخ دهد، وهم موجب صیانت از میراث شهری و حفاظت از ساختارها و کارکردهای تاریخی و هویت آفرین شهری باشد(لطفی، 1389). تاکیدبرارتقای کیفی بافت بااهداف یکپارچه سازی اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی ، تاکید بر بهبود روابط اجتماعی ساکنان به جای اهمیت صرف به کالبد، سهیم بودن جامعه محلی در فرایندهای  بازآفرینی شهری ، پاسخگویی به نیازهای فرهنگی مردم وبرخورداری آنها از امکانات فرهنگی درهسته مرکزی شهرکرد امری ضروری است.مهم ترین هدف این پژوهش رتبه بندی شاخص های تاثیرگذار بربازآفرینی هسته مرکزی شهرکرد باتاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی است .

باز آفرینی شهری

واژه بازآفرینی‌شهری به عنوان یک واژه عام که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، توانمند سازی، روان بخشی شهری را دربر می گیرد به کار می رود. (حبیبی، پوراحمد، 1395) این واژه معنای متفاوتي را در ذهن افراد مختلف متبادر مي ­سازد و در عمل مي­تواند در طيفي از فعاليت‌ هاي بزرگ مقياس براي ارتقاي رشد اقتصادي تا مداخلات در حد محله ها و واحد هاي همسايگي به منظور ارتقا كيفيت‌ زندگي بگنجد. رویکرد بازآفرینی شهری را می­باید اصلی ترین رویکرد مرمت وحفاظت شهری دوران معاصرتلقی نمود (لطفی، 1390) که ازیک سو به تمامی وجوه و محدودیت های امر توسعه دربطن شهر موجود و ازسوی دیگر به تدارک فرصت و استفاده از هر فرصتی برای تبدیل ساختن آن به ابزار یا راهی برای رسیدن به توسعه توجه دارد. (نوریان وآریانا، 1391) بازآفريني براي جذب مردم و تجارت بايد خواستار ارتقاء عمومي مكان باشد. اين نظريه، تعادل در تركيب سه عنصر مردم، تجارت و مكان جهت پيشبرد خط سير فرايند بازآفريني شهري به صورت بلند مدت و پايدار مي باشد. از نظر توروک ابعاد بازآفريني شهري را مي­توان بطور گسترده شامل اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، فيزيكي و زيست محيطي و نهادهاي دولتي دانست) گارسیا   2005) ماهيت  بازآفريني شهري را مي­توان به طور خلاصه چنین مطرح نمود: اول اينكه باز آفريني شهري يك فعاليت مداخله گر است. دوم، عمليات باز آفريني با‌ فعاليت مشترك بخش‌هاي مختلف اجتماعي عمومی و خصوصي صورت مي­گيرد. سوم، فعاليتي است كه در طول زمان همراه تحولات اقتصادي اجتماعي محيطي و سياسي، تغييرات قابل ملاحظه ای در ساختارهاي اداري به وجود مي­آورد. چهارم، باز آفريني شهري به بسيج تلاش جمعي مي ­پردازد و پايه ­اي براي مذاكرات جهت اتخاذ راه حل مناسب ارائه مي دهد. پنجم، باز آفريني شهري مبتني بر عملكرد عناصر مختلف سيستم شهري است. ششم، باز آفريني شهري مستلزم يكپارچگي در مديريت تغيير نواحي شهري است. (نوریان،1391)

جدول شماره 1: اولویت بندی ابعاد باز آفرینی (ماخذ:ملک، عندلیب، ماجدی ، زرابادی،1397)

بعد

مولفه

شرح و اقدام

 

اجتماعی-فرهنگی

 

مردم

عمده طرح های باز آفرینی شهری موفق علاوه بر توجه به موقعیت مکانی تاکید بر توانمند سازی افراد و جوامع داشته .رفاه اجتماعی و ارتقا عدالت اجتماعی اجزا اساسی باز آفرینی شهری هستند.

ارتقا کیفیت زندگی، بهداشت آموزش، جرائم، مسکن، کیفیت خدمات عمومی

اقتصادی

شکوفایی

اشاره دارد به اقتصاد یک منطقه، اکثر برنامه های بازسازی تاکید بر ایجاد حفظ یا گسترش فعالیت های اقتصادی و مشاغل دارند، اما چالش باز آفرینی فراتر از ایجاد ساده فرصت های اقتصادی آتن است و این مساله اهمیت دارد که ارتباط مردم محلی و یا مشاغل موجود یا جدید برقرار شود.

اشتغال زایی، درآ مد، مشاغل، مهارت ها و فرصت های شغلی

سیاسی

سیاست(حکم روایی)

اشاره به نیاز به تدارک مناسب حکم روایی دارد. اطمینان از اینکه طرح های باز آفرینی عادلانه هدایت شوند. درگذشته طرح های محلی اغلب به وسیله حکومت مرکزی ، مطرح یا دیکته شده است درحالی که با مشورت اندک یا بدون مشارکت واقعی جامعه توام بوده است.

محلی سازی تصمیم گیری، مشارکت اجتماع محلی ، شیوه های رهبری و مدیریت

کالبدی-محیطی

مکان

محیط زیست

بدون حس واقعی مکان، باز آفرینی می تواند تبدیل به یک فرایند شود که هویت و قلب نداشته باشد. موفق ترین برنامه های باز آفرینی مکان محور هستند. هدف اصلی به حداقل رساندن رد پا در محلی است که باز آفرینی انجام می شود توجه به محیط زیست از مولفه های اساسی باز آفرینی شهری است.

فرهنگ:

فرهنگ را می توان مجموعه ای از معارف، اعتقادات، اخلاق و آداب و رسوم یک جامعه انسانی بر شمرد که از گذشته های بسیار دور آمده و در طول زمان تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی شکل گرفته و با انتقال از نسلی به نسلی دیگر به زمان حال رسیده است. به این ترتیب فرهنگ هر قوم را باید میراث اجتماعی آن قوم دانست که حاوی اطلاعات مهم و با ارزشی از زندگی فردی و اجتماعی شان می باشد(پژوهنده، 1390) در واژگان فارسی فرهنگ از دو جزء "فر" و "هنگ" تشکیل شده که نخستین بخش آن به معنی جلو، بالا، سر و پیش آمده و بخش دوم آن از ریشه اوستایی "تنگا" و به معنی کشیدن، سنگینی و وزن و در مجموع نیز به معنی بالا کشیدن و بر کشیدن است (روح الامینی ،1377). 

 

 

 

 

جدول شماره2: ابعاد فرهنگ درحیات شهری(ماخذ: مولایی ومحمدی،1399)

ابعاد فرهنگی

توصیف اجزا وریشه ها

دین و مذهب

فضاهای مذهبی، گرایش ها مذهبی، اعتقادات و باورهای برگرفته از مذهب و مراسم های مذهبی

تاریخ

تاریخ جامعه، آثار تاریخی، رویدادهای تاریخی، روایت های کهن و.

معماری

معماری، مهارت ها و هنرهای ساخت بنا

هنر

موسیقی محلی یا فولکلور، موسیقی خاص، بازی های محلی، صنایع دستی، رقص محلی و هنرهای مصور

سبک زندگی

طیف گسترده ای ازجمله شیوهای که مردم غذا می خورند، لباس می پوشند، اوقات فراغت خود را می گذرانند و تعطیلات خود را برنامه ریزی می کنند، سرکار می روند، با دیگران ملاقات می کنند، صحبت می کنند .

روابط اجتماعی

رفتار دوجانبه ی اجتماعی، برقراری ارتباط با مشارکت آگاهانه افراد یا گروه ها

آیین ها و رسوم

برگزاری مراسم های خاص در روزهای خاصی از سال، آداب ورسوم مربوط به مراسم عروسی، عزاداری

نمادها و نشانه ها

نقوش ریشه گرفته از فرهنگ، اعتقادات و روش زندگی مردم. نمادهای برآمده از ادبیات شفاهی و داستان های اساطیری، نشانه های خاص قومی و فرهنگی

دانش

آموخته های اقوام طی نسل ها از اجداد، طبیعت، سایر قبایل و... . شیوه ی ارتباط با طبیعت، دفاع، امرارمعاش

قانون و اخلاقیات

شامل اخلاقیات انسانی و کمک به همنوع، آیین قدردانی، تابوها

باورها و عادات

باورها بنیادی ترین مبانی جهان بینی انسان را در خود دارد. باورها به فرهنگ، نوع زندگی، بینش، آداب ورسوم، عقاید و ادبیات اقوام جهت می دهند. شامل باورهای مذهبی و باورهای قومی قبیله ای

فرهنگ و باز آفرینی‌شهری

استفاده از فرهنگ در شهرها به عنوان یک کالا که می­تواند تولید و مصرف شود و بازدیدکنندگان و صاحبان کسب و کار را به مکان تجمع آن فعالیت­ها جذب کند، تبدیل به ویژگی اصلی بسیاری از پروژه­های  باز آفرینی در شهرهای مختلف شده و به این ترتیب، فرهنگ به عنوان ابزاری برای حل مشکلات شهری، تبدیل به یک سیاست جهانی و فراملی در برنامه­ریزی شهری شده است. فرهنگ در فرآیند باز آفرینی شهری می تواند به هر چیزی  شامل  معماری، بنای تاریخی و جاذبه ها، هنر نمایشی و بصری، رویدادها و جشنواره ها، سرگرمی ها و کلیه فعالیت­ های تفریحی و همچنین سبک زندگی مردم اشاره داشته باشد. وجود فعالیت فرهنگی در یک منطقه علاوه بر جذب گروه‌  های متوسط درآمد و مشتریان جدید   می­تواند به تجدید حیات اقتصادی  محله رو به زوال منجر شود . بلسی و همکاران رابطه بین سرمایه گذاری­های فرهنگی در مناطق شهری، به ویژه تقویت افزایش ظرفیت منابع و ‌فعالیت های فرهنگی، و تاثیر این سرمایه گذاری بر روی کیفیت محیطی زندگی ساکنان مناطق را مورد توجه قرار داده اند.( Blessi et al, 2012) عملکرد فرهنگ در باز آفرینی‌شهری، دوگانه است: از یک­سو می­تواند نقش کلیدی در منحصر به فرد کردن مکان داشته باشد و از سوی دیگر، می­تواند مکان را شبیه سایر مکان­ها کند؛ یک مکان فرهنگی خوب به این معنا، دارای اصالت و در همین حال، نوآوری، تغییر و گونه­گونی است. به این ترتیب، بازیگران کلیدی در بازآفرینی، علاوه بر استفاده از تجربه­های سایر مکان­ها باید راه­حل­های خلاقانه بومی را نیز تقویت کنند (مونتگومری، 1390؛ کریستین 2012). دوم، ماهیت فرهنگ از طریق هویت، اقتصاد، شکل شهر و تاریخ منحصر به فرد آن به مکان پیوند می­خورد؛ بنابراین، پیامدها و نتایج بازآفرینی فرهنگ ­محور باید در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بررسی شوند. (مولایی و محمدزاده1400).

 

جدول شماره 3: الگوهای نحوه مداخله فرهنگ در باز آفرینی(ایوانز و شا،2006، 2004،حنایی وموسوی،1396)

الگو

ویژگی­ها

بازآفرینی و فرهنگ

فرهنگ به عنوان عاملی فرعی و جزئی، فعالیت­های فرهنگی به طور کامل با راهبردهای توسعه ادغام نشده­ اند.

 بازآفرینی فرهنگی

فرهنگ به عنوان راهبرد توسعه، در راستای ادغام فعالیت فرهنگی با محل توسعه از طریق فعالیت­های اقتصادی، اجتماعی و محیطی تلاش می­شود.

 بازآفرینی فرهنگ ­مبنا

توجه به لزوم فرهنگ در فرآیند بازآفرینی، فرهنگ به عنوان تسهیل گر و نیروی محرکه در باز آفرینی

 

تبیین سیاست های فرهنگی در باز  آفرینی شهری

- وابسته بودن سیاست های فرهنگی به بهره برداری از کاربری های فرهنگی مانند موزه ها و سالن های تئاتر به صورت گسترده تر توسط عموم مردم، با افزایش دسترسی و تشویق مشارکت بیشتر در جوامع محلی 

-تمرکز مضاعف بر ارائه و تعبیه زیرساخت های لازم در جهت افزایش محصولات صنایع فرهنگی خلاق، با تشویق سرمایه گذاری در بخش های فرهنگی و پشتیبانی از سازمان های برنامه­ریز در مناطق فرهنگی؛

- ارتقاء سیاست های فرهنگی سنتی با بهره گیری ازفناوری های جدید درراستای تقویت زمینه های فرهنگی عموم جامعه؛

- به رسمیت شناختن نقش هنر و فرهنگ در بازآفرینی‌شهری، شامل بهره برداری از پروژه های توسعه شهری

- و برنامه ریزی و سرمایه گذاری درفعالیت های فرهنگی شهری و بهره گیری از طراحی خلاق در راستای احیای فرهنگ شهری(Basset,1993)

توسعه فرهنگ جامعه محلی

توسعه فرهنگی، فرآیندی کمی و کیفی است که بر تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه تاثیر گذار بوده و سطوح مختلف زندگی را در بر می گیرد. امروزه جامعه­شناسان بیش از پیش بر این امر اذعان دارند که دستیابی به توسعه پایدار و همه جانبه بدون توجه به فرهنگ و ابعاد گوناگون آن، امر بسیار دشواری خواهد بود.(توسلی،1373) اصطلاح جامعه محلی به معنی همه افراد و بخش های خصوصی و عمومی است که به صورت بالقوه هم به طور مثبت وهم به طور منفی به وسیله اثرات توسعه گردشگری در حدود ناحیه مقصد تحت تاثیر قرار می گیرند ( Mearns, 2010) .

تدقيق  اصول رهيافت  باز آفريني بر  رويكرد  توسعه جامعه محلی

به طور کلی، عوامل دخيل در باز آفريني فرهنگ مبنا در سه دستة كلي اجتماعي، اقتصادي و كالبدي تقسيم مي شوند كه هركدام دارای راهبرد ها، سياست­ ها و اقداماتي مجزا هستند. اين اقدامات با توجه به شرايط طرح و بافت شهري مورد نظر مي­توانند به صورت اولويت بندي شده صورت پذيرند، بدين ترتيب كه در ابتدا بايد تا حدي ساختار و كالبد بافت و يا محله احياء شده و فعاليت ­هايي در نقاط شاخص ايجاد شود، ادامه اين روند مي ­تواند باعث ايجاد مشوق  هاي  لازم براي سرمايه گذاری بخش خصوصي و گسترش فعاليت و كاربري هاي پيش بيني شده براي محدودة مورد نظر می‌­شود. همان طوركه  نوسباومر و مولائرت (2004 ) تاكيد كرده اند، فرهنگ قادر است به طور مؤثر هم به عنوان يك پيوند دهنده و هم به عنوان عامل شبكه بندي اجتماعي عمل كرده، نيازهاي انساني و اجتماعي مختلف را برآورده كند و كيفيت زندگي و رفاه را ارتقاء دهند به واقع نقش سرمايه گذاري فرهنگي در تعريف شبكه اجتماعي جديد در درون اجتماع را نمي­توان ناديده گرفت .

img0 

شکل شماره1: چارچوب مفهومی استخراج شده از مبانی نظری(ماخذ:نگارنده)

 

پژوهش ‌ها و مطالعات انجام شده

در این بخش به کمک روش مطالعه کیفی فرا ترکیب به بازنگری دقیق و عمیق مطالعات منتخب  و مرتبط با موضوع پژوهش می پردازیم و با بررسی یافته های پژوهش انجام گرفته به شناخت جامع تری از پدیده مورد بررسی خواهیم رسید. در نتیجه مرور پژوهش ‌ها و مطالعات انجام شده در مورد موضوع و مسأله تحقیق موارد زیر جمع بندی شد.

فنی، زهره، 1400، در مقاله خود تحت عنوان بررسی اثرات باز آفرینی در پایداری اجتماعی- فرهنگی محله های تاریخی (پژوهشی در محله ایران، منطقه ۱۲ تهران)، به این نتیجه رسیده است که تفاوت در  اجراي برنامه ‌ها در کنار عواملی نظير عدم مشارکت شهروندان و گروه ‌هاي  ذينفع نه تنها تأثير مثبت نداشته ‌بلکه منزلت اجتماعی و فرهنگی را در مجموع کاهش داده است. رسول نازی ،سمیه، نقیبی ، فریدون خسرونیا، مرتضی،1400، در مقاله ای تحت عنوان بررسی نقش ظرفیت های مردمی و محلی در باز آفرینی بافت نا کارآمد شهری (نمونه موردی : بافت فرسوده ارومیه)، در پی ارائه یک مدل تجربی از نقش اجتماعات مردمی در فرایند باز آفرینی هستند و نتیجه حاصل از پژوهش چنین است که پیش شرط تمامی برنامه های مشارکت، باور سیاست‌ گذاران و مدیران شهری به تاثیر مشارکت شهروندان در حل مسائل و مشکلاتی است که بهبود کیفیت زندگی آن ها در گرو یافتن راه حل و چاره ای مناسب برای آن ها است.روستا مجید ،سلیمانی مهرانی محمد صرافی مظفر ،رفیعیان مجتبی،1400، در مقاله خودباعنوان تحلیل مقیاس طرح‌های بازآفرینی شهری و اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنین با تأکید بر تجربه ایران، از دو روش ‌شناسی زمینه‌گرا برای تحلیل مفهوم مقیاس، و پیمایشی- داده ‌نگر برای سنجش کیفیت زندگی استفاده کرده اند. ودر انتها به این نتیجه رسیده اند که همبستگی معناداری بین تعداد پروژه ‌های بازآفرینی، انرژی اولیه و موقعیت مکانی آنها(متغیرهای مستقل) و اثرگذاری آنها بر کیفیت زندگی ساکنین هدف(متغیر وابسته) وجود دارد. وجود چنین همبستگی بدین معناست که برنامه‌های بازآفرینی شهری در ایران می‌تواند از طریق توجه بنیادی به مقیاس برنامه بازآفرینی، تأثیر بیشتری در ارتقای کیفیت زندگی ساکنین هدف داشته باشد.قناد، فاطمه، صرافی، مظفر،1398، در مقاله برنامه ریزی راهبردی توسعه محله آخوند شهرقزوین بارویکرد بازافرینی اجتماع-محور چنین نوشته اند که بازآفرینی اجتماع محور برپایه مداخله ومشارکت اجتماع محلی، روشی نوآورانه وجدید برای عصر حاضر است.این رویکرد به دنبال بهره گیری ازسرمایه ها ودانش ساکنان اجتماع محلی به منظور بهره مند شدن از راه حل هایی ازدرون این اجتماعات است.هدف این مقاله تدوین برنامه وراهبردهایی براساس اصول رویکرد بازافرینی اجتماع محور به منظور مرتفع کردن مشکلات محله است. دراین پژوهش، مدل شش مرحله ای برای فرایند بازآفرینی اجتماع محور محله اخوند ارائه ،درنهایت راهبردها، سیاست ها واقداماتی درهمه ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی ومدیریتی –نهادی به صورت جامع ویکپارچه برای بهبود وضعیت محله، پیشنهاد شد. مفیدی، مهرانوش، قاسم شریفی، تقی، 1398، در مقاله بازآفريني فرهنگ مبنا با تاكيد برتوسعه اجتماع محلي پايدار(موردپژوهي : بافت تاريخي محله راه ري قزوين)، در دهه های اخیر تاکیدات فرهنگی اصلی ترین رویکرد دربازافرینی شهری شده است. راهبردی که برای روش در نظر گرفته شده از روش تحقیق کیفی است و تدابیری که برای به دست آوردن اطلاعات مورد نظر از آن استفاده خواهد شد تدبیر گردآوری داده (مطالعات استادی و کتابخانه ای) و تحلیل محتوا وپیمایش محیطی و از تدبیر استدلال منطقی در سیر پژوهش بکار برده شده .با بررسی و تحلیل محتوا نظریه ها وکاربرد آن  ها وهمچنین با استدلال منطقی جمع بست اصول وشاخص ها باز آفرینی فرهنگ مبنا و توسعه اجتماع محلی پایدار تدقیق شده است. برای شناسایی مسائل محله از تکنیک swot استفاده شده و ضمن به تصویر کشیدن مسائل و ظرفیت های محله به دنبال ریشه یابی آن ها و تحلیل اصول باز آفرینی فرهنگ مبنا است.مرادی، فاطمه ، سعیده زرآبادی، ،زهرا سادات ، ماجدی، حمید، 1398، واکاوی اصول بازآفرينی شهری فرهنگ- مبنا  با رویکرد ارتقای رقابت پذيری ، دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که بازآفرینی فرهنگ- مبنا با بهره گيری از فرهنگ به عنوان موتور محرکه توسعه، سعی دارد تا ازطريق چهار مؤلفه صنايع خلاق و فرهنگی، آفرينش مکان و خلق محلات فرهنگی، گردشگری فرهنگی و رويداد مداری و برند سازی شهری، شهرها را برای حضور در عرصه های رقابت پذيری آماده کرده و مزيت رقابتی آنها را در مقايسه با شهرهای رقيب ارتقا بخشد. محمد زاده ، سعید،1397، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان نقش باز آفرينی شهری در توسعه ی محله ای (مورد پژوهی: مقايسه تطبيقی نواحی منطقه 61 تهران(،اشاره می کند که رویکرد  باز آفرینی شهری، اولا در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیط زیستی و ثانیاً در پیوند محله با باقی شهر اقدام میشود که برای برطرف کردن نزول و زوال محله صورت می‌گیرد. پژوهان، موسی؛ مراد پور، نبی؛ قشقایی ،رضا،1397،در مقاله کاربرد تحلیل عرصه های تصمیم گیری در باز آفرینی فرهنگ مبنا، با رهیافت گردشگری محله های تاریخی( مطالعه موردی: محله ظهیر آباد تهران) اشاره دارد که تغییرات اقتصاد ملی و بین  المللی کشورها در دو دهه پایانی سده بیستم میلادی و لزوم تعدیل شیوه های مداخله در نواحی شهری براساس نیاز محلی سبب شده ابزار سنتی به کار گرفته شده برای تجدید حیات شهرها به تنهایی توان رویارویی با علل افت شهری ندارد به چالش کشیده است. گردشگری فرهنگی را به عنوان تسهیل کننده این باز آفرینی درحال تبدیل شدن به رهیافت کارآمد و پایدار است. احد نژاد ابراهیمی، نژاد داغی، نسترن، 1397، در مقاله ای با عنوان تدوین چارچوب مفهومی باز آفرینی شهری اجتماع محور مبتنی بر  آموزش در بافت‌ های تاریخی اشاره دارد که در سیر تکامل رویکرد باز آفرینی شهری توجه به مقوله مشارکت اجتماعی، منجر به شکل گیری رویکرد باز آفرینی شهری اجتماع محور گردیده است. محمدزاده، سعید، 1397، در پایان نامه خود تحت عنوان نقش باز آفرينی شهری در توسعه ی محله ای (مورد پژوهی:  مقايسه تطبيقی نواحی منطقه 61تهران) اشاره دارد که باز آفرینی شهری با تکیه بر توان مردمی و مشارکت آنها در فرآیند برنامه ریزی در توسعه محله‌‌ای اثرگذار است. جیلانی، حنانه،1397، در‌ پایان نامه چارچوب باز آفرینی شهری محله اسلام آباد تهران کار بست رویکرد باز‌ آفرینی مبتنی بر اجتماع محلی در ارتقاء محلات خود انگیخته درون شهری، عنوان می ‌کند. غفاری، آزاده، صابری، حمید ، 1396، در مقاله راهبردهای باز آفرینی بافت ‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: محله شیخ- سلیمان شهر داران(،به این نتیجه رسیده اند كه ایجاد نظارت اجتماعی، افزایش امنیت، معاصر سازی عملکرد‌ ها، رونق مشاغل محلی و موارد دیگری كه در كل مقاله به طور مشروح به آن پرداخته شده است و از نتایج این رویکرد می‌‌باشند در باز آفرینی محله شیخ سلیمان شهر داران مؤثر واقع می‌‌شوند. قدیری، محدثه، 1396، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان باز آفرینی تاریخی با تاکید بر توسعه اجتماع محلی، مورد پژوهشی: محله عولاد جان، با توجه به ضرورت اجتماع محور بودن اين رهیافت، توسعه اجتماع محلی که پاسخی نخبه گرايانه، تک  خانواری يا انفرادی به مسائل محدوده هدف خود نمی دهد، جهت تحقق هرچه بهتر بازآفرينی انتخاب گرديد. در  این تحقیق پرداختن به سه محور کلیدی بررسی ويژگی‌های محلات تاريخی، معضلات  و مشکلات کنونی آنها، و رهیافت بهینه جهت برون رفت از وضعیت فعلی‌شان مدنظر قرار گرفت. پاسخ نظری به اين سه محور با روش های کتابخانه ای و تحلیل محتوا صورت پذيرفت. در مورد پژوهش تحقیق (محله عولادجان  تهران) "ارزيابی مشارکتی" با استفاده از گفت وگو در گروه متمرکز، مشاهده مشارکتی و تحلیل محتوا اجرا شد. نتايج حاصل از اين تحقیق حاکی از آن است که اين محله باوجود در برداشتن ويژگی های حائز اهمیت بسیار، اکنون دچار مسائل متعددی است.

 

 

 

 

جدول4: جمع بندی ابعاد و اجزاء توسعه فرهنگ جامعه محلی  حاصل از مطالعه پژوهش های پیشین(ماخذ:نگارنده)

ابعاد

اجزا

اقتصادی

اقتصاد  فرهنگي، توسعه مراكز شهري، احياي محله هاي رو به زوال، ياد گيري مهارت ها ي خلاق، ترويج تخصص، استعداد خلاق و توانايي ها و ظرفيت هاي مديريتي در روند ايجاد شغل

اجتماعی

قابليت زندگي، اجتماع پذيري، پذيرا بودن همه قشرها) همه شمولي و فراگير بودن(، انسجام اجتماعي

فرهنگی

هويت فرهنگي، مصرف فرهنگ، توليد فرهنك، برگزاري جشنواره ها و رويدادها، در دسترس بودن فضاهاي كاري كم هزينه براي هنرمندان و توليدكنندگان فرهنگي، توسعه اقتصادي شركت هاي كوچك در بخش محصولات فرهنگی، مديريت فضاي كاري و استوديو براي كاربران اداري، وسعت و تنوع و در دسترس بودن مراكز فرهنگي، سينما ها، تئاترها، كافه ها ، رستوران ها و ديگر مكان هاي فرهنگي و ارائه خدمات از انواع مختلف قيمت و درجه كيفیت، حضور اقتصاد شبانه، از جمله فرهنگ كافه، قدرت اقتصاد شركت هاي كوچك از جمله كسب و كار خلاق، دسترسي به ارائه دهندگان آموزش و پرورش و تحصيلات

عملکردی

جانمایی سازمان ها و شركت هاي توسعه هنرو آموزش رسانه اي آن، كاربري هاي مكمل در طول شبانه روز ، الگوهاي مالكيت زمين به طوري كه براي بهبود وضع اقتصادي و در مقياس كوچك، سرمايه گذاري در اموال، امكان پذير باشد.، در دسترس بودن اندازه هاي متفاوت واحد سرمايه گذاري در درجات مختلفي از هزينه، به طوري كه كسب و كارهاي كوچك و رانده شده بتوانند فعال باشند، حضور و اندازه بازارهاي خياباني، و نوع تخصص آن ها، در دسترس بودن فضاهايي مانند باغ ها، ميادين ، درجه نوآوري و اعتماد در معماري جديد، به طوري كه كه در آن انواع ساختمان ، سبك و طراحي ديده شود.

کالبدی

تأمين دسترسي مناسب ايمني، خوانايي، انسجام و پيوستگي، حضور مؤلفه هاي زيبايی شناختی، هويت بصري، فرم عرصه و بدنه ها، مقياس انساني، مورفولوژي ريز دانه شهري، تنوع و انطباق پذيري ساختمان ها، نفوذ پذيري خيابان ها، خوانايي فضاهاي محله، كميت و كيفيت فضاي عمومي، نما هاي فعال و پويا مشرف به خيابان، فضاي سبز خصوصي و عمومي، سلسله مراتب بين فضاهاي عمومي و خصوصي

ادراکی معنایی

جذابيت‌ هاي بصري، حس معنا ، تناسبات بصري، حس تعلق ، هويت ، كيفيت مكان

تاریخی

احياي ساختمان هاي تاريخي

معنا

فضا هايي براي گرد همايي و تجمع، حس تاريخ و پيشرفت از گذشته تا كنون، هويت منطقه و تصوير سازي، دانش پذيري، طراحي و سبك تحسين برانگيز

 

روش تحقیق

این تحقیق با توجه به ماهیت کار مبتنی بر روش توصیفی، از نظر هدف توسعه ای – نظری  است. جهت گیری اصلی این پژوهش کاربردی است و با روش شناسی ترکیبی وباطرح تحقیق اکتشافی انجام خواهد شد. با توجه به موضوع اصلی تحقیق(الویت بندی  شاخص­های تاثیرگذار بر باز آفرینی شهری کارآمد با تاکید بر نقش توسعه فرهنگ جامعه محلی(نمونه موردی: هسته مرکزی شهرکرد)) که موضوعی چند‌‌ وجهی است، و همچنین به جهت پیچیدگی فرایند توسعه فرهنگی به عنوان یک رویکرد در باز آفرینی شهری و تلاش برای تدوین شاخص ها و معیارهای آن ، نمی‌توان فقط با آزمون فرضیه های تحقیقات گذشته بدین هدف رسید و رسیدن به نتایج مطلوب نیازمند بررسی پدیده در بستر طبیعی  آن می باشد. بدین منظور باید به ترکیب داده های کیفی و کمی پرداخته شود تا هم با درک عمیق پدیده مورد مطالعه ، شناخت جوانب مختلف آن حاصل شود وهم اطمینان از نتایج تحقیق و تعمیم پذیری ان امکان پذیر گردد .از این رو در این تحقیق روش ترکیبی اکتشافی به عنوان یکی از رویکردهای  تلفیقی به کار رفته است. به این صورت که از مرحله کیفی به عنوان زیربنا برای ایجاد یک ابزار، شناخت متغیر‌ها یا شرح موارد ضروری برای محک زدن یک نظریه یا چارچوب جدید استفاده شد. آنچه گفته شد موجب پیوند مرحله کیفی اولیه با مولفه کمی بعدی پژوهش شد بدین صورت که درمرحله اول این پژوهش ازروش شناسی کیفی بهره گرفته وباروش مردم نگاری با 16نفرازاهالی محل مصاحبه عمیق واکتشافی به عمل امده است که مشارکت کنندگان باروش نمونه گیری هدفمند وراهبرد گلوله برفی انتخاب شده اند.(درواقع شرکت کنندگانی انتخاب شده اندکه درمورد مفهوم اصلی مورد مطالعه یامفهوم کلیدی کشف شده تجربه کافی رادارند.)لازم به ذکر است که پس از مطالعه ومرور نظامند ادبیات موضوع، پژوهش های پیشین وبررسی اسناد ومدارک موجود و سپس جمع بندی نتایج از طریق روش فراترکیب مولفه ها ی اصلی موضوع بررسی شدو سپس طراحی سوالات پرسشنامه برمبنای آنها انجام گرفت.درتحلیل داده ها و کدگذاری اولیه، مقوله ها مشخص وپس از تلخیص مقوله ها، مولفه ها وشاخص های رویکرد توسعه فرهنگ جامعه محلی که موثر بر بازآفرینی شهری درشهرکرد بدست آمد. به منظور بسط یافته ها از روش کمی استفاده شده است. با روش تحقیق توصیفی-پیمایشی داده های کمی گرد آوری  شد بدین صورت که پس از انتخاب جامعه اماری که اهالی بافت هسته اولیه شهرکرد هستند نمونه گیری تصادفی صورت گرفت وسپس تعدادی از اهالی به عنوان نمونه انتخاب شدند و درادامه حاصل مصاحبه ها باکمک نرم افزار های تحقیق کمی تحلیل وآزمون شدند. سپس به منظور بررسی رابطه بین متغییرها و سنجه دقیق آنها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم­افزارهای AMOS24 و SPSS24 استفاده شد.

شناخت محدوده مطالعاتی

استان چهار محال و بختیاری با وسعتی معادل 16/533 کیلومتر مربع به عنوان بیست و ششمین استان و از نظر مساحت از شمال و شرق به استان اصفهان، از شمال غربی به استان لرستان، از غرب به استان خوزستان و از جنوب به استان کهگیلویه و بویر احمد محدود می شود.شَهرکُرد مرکز شهرستان شهرکرد و استان چهارمحال و بختیاری است. نام پیشین آن، «دِهْکُرد» بوده‌است که پس از تبدیل به شهر در شهریور ۱۳۱۴ خورشیدی به شهرکرد تغییر نام داد. این شهر، مرتفع‌ترین مرکز استان در ایران است و از همین رو به بام ایران نیز شهرت یافته‌است. آب وهوای شهرکرد در تابستان‌ها، معتدل و زمستان‌ها بسیار سرد است. زبان اهالی شهرکرد، زبان فارسی است با لهجه محلی که درآن کلمات لری وکردی ومحلی به گوش می رسد. بافت قديم وهسته مرکزی شهر به طور تقريبي درمركز ثقل شهر بوده و داراي موقعيت مكاني ويژه‌اي نسبت به عناصر مهم شهر مي‌باشد. ساختار جمعيتي جوان در محدوده، جهت انجام فعاليت هاي مشاركتي به منظور حفظ و احياي كيفيت هاي محيطي محلات زمينه ساز مناسبي دارد.در دومین طرح جامع مصوب در سال 1380 اراضی مذکور در نقشه‌ی شهر شهرکرد، به عنوان بافت فرسوده معرفی گردید که علت این امر بیشتر به دلیل عقب ‌ماندگی بافت از لحاظ کارآیی و فعالیت و ساخت‌وساز نسبت به دیگر مناطق شهر بوده است. بافت فرسوده یکی از مسائل مشکلات جدی در شهرهای کشورهای در حال توسعه و به ویژه در ایران است.( پورمهدی امیری، 1401)

img0 

شکل شماره2: موقعیت استان چهارمحال وبختیاری  در نقشه ایران،موقعیت هسته مرکزی شهرکرد

 (مهندسین مشاور شهر و خانه،1386)

img0img0 

شکل شماره3: محدوده مطالعاتی (محدوده بلا فصل)

تفسیر یافته های پژوهش

بعد از انجام مطالعات و با شناخت حاصل از محدوده مورد مطالعه فرهنگ  و خرده فرهنگ های حاکم و مصادیق آنها ونیز  انجام مصاحبه های عمیق، ويژگي‌هاي هسته مرکزی شهرکرد، ابعاد، شاخص ها و معيارهايي استخراج  گرديده است كه در جدول زير دسته بندي شده اند. این شاخص ها به  چهار دسته اجتماعي، عملکردی ، كالبدي  ومعنا تقسيم  شده که جدول شماره 5 برخی  مصادیق ونمونه های شاخص ها را که نشان دهنده ی نحوه ی تحقق عوامل  توسعه فرهنگ جامعه محلی در بازآفرینی  هسته مرکزی شهرکرد هستند نشان می دهد.

جدول شماره5 : مصادیق ابعاد توسعه فرهنگ جامعه محلی در بافت مورد مطالعه (هسته مرکزی شهرکرد ) -(ماخذ:نگارنده)

ابعاد توسعه فرهنگ جامعه محلی

مصادیق و نمونه ها

اجتماعی

مراسم و فعالیت های مذهبی

 

اعیاد قربان و سنت قربانی کردن، عزاداری های ماه های محرم و صفر و به حرکت در آمدن دسته های عزاداری در شهر، مراسم پخت و توزیع نذری ، مراسم علم گردانی در تاسوعا و عاشورا و شبیه خوانی در روز عاشورا، مراسم شام غریبان ، برپایی نماز جماعت، زیارت

رویدادهای فرهنگی

جشنواره ی لباس محلی اقوام مختلف، ایجاد غرفه های ارائه لباس، رویدادهای فرهنگی با محوریت صنایع دستی و سوغات

روابط همسایگی و تعاملات اجتماعی

قرارگاه های رفتاری، اجتماعات محلی ، ایجاد خرد فضاهای همسایگی، شناسایی و تقویت فضایی پاتوق های سالم

آداب و رسوم

برگزاری جشنواره های فرهنگی هنری قومی، - نمایش و تئاتر ها فضا سازی برای مراسم آیینی محلی

سبک زندگی

غذاهای بومی؛ انواع آش های محلی، انواع نان های محلی، و ... . گویش های مختلف ترکی، فارسی، لری ، گذراندن اوقات فراغت در فضای سبز مرکز محله

روابط اجتماعی

رفاه اجتماعی

پاتوق های کسبه ، تجمع و معاشرت مراجعین در میدان امام زاده ، مشارکت شهروندان در فعالیت های مذهبی مسجد محله و حوزه علمیه

آیین ها و رسومات

رسوم مربوط به شب های چلّه و شب نشینی و حافظ خوانی. جشن چهارشنبه سوری و پریدن از روی آتش با زمزمه کردن اشعار خاص و نیز پختن غذای مخصوص، جشن سال نو، خانه تکانی قبل از عید، چیدن سفره ی هفت سین و دید و بازدیدها. سفر به طبیعت در روز 13 فروردین با طبخ غذاهای خاص گیاهی در آن روز، برگزاری مراسم های خاص در روز عروسی. رسوم طبخ حلیم نذری در ایام محرم و پخت سمنو در ایام نزدیک به نوروز، مراسم چراغ برون شب عید

اعتماد و امید اجتماعی

حضور پذیری بیشتر ، ایجاد حس شهروندی ، تقویت سرمایه اجتماعی ، تقویت آرامش و دلبستگی مکانی

احساس رضایت از زندگی، ، رفاه اجتماعی ، امنیت ودر کل توسعه اجتماعی، سیاسی وفرهنگی  درمحل

امنیت

کنترل جرم پذیری ونفو پذیری، ممانعت از حضور کارتن خواب ها، استقرارنگهبان شب درراسته بازار وامام زاده،تعطیلی امام زاده وفضاهای عمومی، وجود کاربری های شبانه روزی مثل داروخانه

نیاز حمایتی-مذهبی

مراقبت -روابط اجتماعی، مشارکت و تعاملات اجتماعی

تامین سلامت جسمی و روحی 

برگزاری کلاس های آموزشی جهت پیشگیری از بیماری های غیر واگیر ونگهداری سالمندان

آموزش

آموزش شهروندی، ترافیک، فضای سبز، پسماند ، برگزاری کلاس آموزش قران در منازل و کلاس های قرآن

عملکرد

فعالیت اقتصادی

بازارچه های فروش صنایع دستی جشنواره های محصولات بومی، حمایت از هنرمندان بومی استان، جذب سرمایه گذاری های خصوصی، تسهیلات دولتی برای بافت فرسوده ، جذب سرمایه از طریق ارتقاء صنعت توریسم، ایجاد محور گردشگری، جذب مردم از سایر مناطق شهر به محله به خاطر کاربری های فرا محله ای ، خدماتی و پزشکی 

فعالیت های هنری

احیای موسیقی  سنتی و محلی در زمان جشن ها و مولودی ها، آموزش صنایع دستی شامل: بافت قالی و جا جیم، نمد مالی

فعالیت های فرهنگی-اجتماعی

برپایی نمایشگاه، خرید، جمع شدن و گفتگوی ساکنین، کسبه و مسافران در میدان امام زاده

فعالیت های ورزشی 

برگزاری پیاده روی همگانی و شرکت اهالی محل

فعالیت های مذهبی 

برگزاری مراسم دعا خوانی و زیارت عاشورا در سقا خانه

فعالیت های  آموزشی

سواد آموزی و کاهش خلا بی سوادی برگزاری کلاس های نهضت سواد آموزی در محل

بازی های محلی

ایجاد تنوع و نشاط و برگزاری جشنواره ی بازی های محلی و ورزش بومی، تقویت رویدادهای فرهنگی-ورزشی

کاربری های محلی و فرا

محله ای 

مشاغل سنتی (پشم ریسی، صنایع دستی، پولکی سازی، نمد مالی)، جا نمایی فعالیت های فرهنگی و هنری شامل تولید و فروش صنایع دستی، غذاهای بومی مانند انواع آش، آب گوشت و حلیم، فرهنگ سرا، ورزش های زورخانه ای و ...طب سنتی و گیاهان دارویی

جذب گردشگر

موزه ی مردم شناسی، خانه گردشگر، خانه صنایع دستی، خانه ی بوم گرد، تبدیل برخی خانه های قدیمی و تاریخی به خانه موزه با محوریت ابزار و صنایع دستی، بازارچه ی صنایع دستی و سوغات

کالبدی

هویت انسانی

کوچه لحاف دوز ها، کوچه پوست خر ها، کوچه معلم شهید، بازار زر گرها، میدان جلوی امامزاده)محل تجمع افراد) تداعی کننده خاطرات جمعی و کسب و کار های قدیمی 

هویت مصنوع

بنای امامزاده و حمام آن، مسجد اتابکان ، مدرسه امامیه (علمیه)، کاروان سرا ها، مدرسه معلم شهید)ملی)، میدان 4 کارخانه، حمام عمومی درب امام زاده

خوانایی

راه

کوچه لحاف دوز ها، کوچه معلم شهید، 4کارخانه

گره

میدان 4 کارخانه ، ورودی  و میدان امام زاده

نشانه

امام زاده دو معصوم، سقا خانه ارباب میرزا، حوزه علمیه

بناهای با ارزش تاریخی به عنوان نشانه های شهر

امام زاده دو معصوم، خانه مرتضوی، مسجد اتابکان، سقا خانه ارباب میرزا، حمام درب امامزاده و حمام خان

معماری یکپارچگی و حفظ هماهنگی بناها

خانه های حیاط دار 2 - 3 طبقه و کاربرد مصالح بومی(کاهگل و سنگ و آجر)

و حفظ الگوی بومی در ساخت و سازها ی معاصر و انتظام بندی فضایی 

سنگ فرش نفوذ پذیر به شیوه ی سنگ فرش بازار،

منظر شهری

نماسازی هماهنگ با زمینه ، استفاده از رنگ ها و نقوش آشنا در کف سازی فضا، نماسازی، مبلمان شهری 

دسترسی

سکانس بندی حرکتی در خیابان و بازار. حفظ تداوم حرکت از بازار تامیدان امام زاده، رعایت سلسله مراتب در دسترسی به فضاهای نیمه خصوصی با توجه به مسکونی بودن محله

حمل ونقل

حمل ونقل عمومی مناسب، تاکید برپیاده مداری

زیرساخت ومبلمان شهری

بهبود کیفیت زیرساخت ها، چیدمان مبلمان شهری  متناسب با نقش محله درشهر، کفسازی محله مناسب برای عبور عابرین و اصلاح شیب بندی معابر، آسان سازی رفت وآمد وبرداشتن موانع ترافیکی

ایمنی

آسایش اقلیمی، کنترل نفوذپذیری، نورپردازی مناسب، رعایت تناسبات ومحصوریت ها مکان هایی برای دیدارهای رودرروی اهالی

معنا

اصالت بخشی وتعلق خاطر

حس تعلق خاطر وهویت محلی-مدنی-ملی، خاطرات جمعی

نمادها و نشانه ها رنگ ها

نقوش به کاررفته در دستبافته ها که بیشتر الگوبرداری از اقلیم و محیط، طبیعت و نقوش هندسی و گیاهی و همچنین باورهای آنان می باشد.

رنگ قرمز به عنوان نماد شادی

مدیریت شهری روحیه مشارکت جمعی

جلب مشارکت مردمی در توسعه و تصمیم گیری محله.

واگذاری برخی امور محله به ساکنین بومی.

برگزاری جلسات آموزش شهروندی و تصمیم گیری در مساجد فعال محله

انتقال قدرت به نهادهای مردمی و مردم مانند تسهیل گران،

توسعه گران و سازمان های اجتماع محور

عدالت قضایی، حکمروایی خوب شهری

حقوقی و مالکیت

الگوی مالکیت خصوصی ساکنان و سرمایه گذاران

واگذاری امورات به مالکان و توجه به حقوق مالکانه افراد، بازگرداندن حق توسعه به ساکنان و مالکان

ارائه مشاوره های رایگان حقوقی و مالکیت و آگاه سازی افکار مردم

سرزندگی

ایجاد فضای سبز و باز تفریحی در اراضی  بایر محله و توسعه فضای سبز مرکز محله، کنترل جریان آب های سطحی، استفاده از عنصر آب به منظور حفظ طراوت محیط

هم گونی کالبد و اقلیم

ادراک

دید به نشانه ها حفظ دید به حوزه علمیه و سقا خانه و امام زاده دو معصوم

 

امنیت

پاکسازی محیط از مجرمین و تامین امنیت در محله توسط معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان، سواد آموزی و کاهش معضلات اجتماعی با آگاه سازی مردم

توصیف ویژگی های جمعیت شناختی اعضای نمونه

به منظور شناخت بهتر ماهیت جامعه ای که در پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است و آشنایی بیشتر با متغیر های پژوهش، قبل از تجزیه و تحلیل داده های آماری، لازم است این داده ها توصیف شود. نتایج نشان می­دهد که 150 نفر دارای جنسیت مرد (معادل 44.1 درصد) و 190 نفر دارای جنسیت زن ( معادل 55.9 درصد) می­باشد. بیشترین فراوانی مربوط به بازه سنی 25 تا 40 سال و کمترین بازه سنی مربوط به بازه سنی بالای 55 سال می باشد. اکثر افراد (معادل 1/34درصد) دارای تحصیلات دیپلم می باشند و همچنین کمترین فراوانی مربوط به تحصیلات فوق دیپلم ( معادل 8.2 درصد) می باشد.

جدول شماره6: شاخص های توصیفی مقیاس های پژوهش(ماخذ:نگارنده)

متغیر  ها

تعداد شاخص ها

میانگین

انحراف معیار

کمترین

بیشترین

کالبد

9

414/13

864/0

00/1

00/5

اقتصاد-فعالیت

7

357/3

842/0

43/1

00/5

فعالیت فرهنگی

17

321/3

861/0

24/1

00/5

معنا

14

229/3

912/0

00/1

00/5

نیاز

13

397/3

835/0

38/1

00/5

امید اجتماعی

11

300/3

886/0

18/1

00/5

اعتماد

13

362/3

841/0

00/1

00/5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول شماره 7: آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرها(ماخذ:نگارنده)

متغیرهای تحقیق

کالبد

اقتصاد-فعالیت

فعالیت فرهنگی

معنا

نیاز

امید اجتماعی

اعتماد

کالبد

مقدار همبستگی

1

 

 

 

 

 

 

سطح معناداری

.

 

 

 

 

 

 

اقتصاد-فعالیت

مقدار همبستگی

0.365

1

 

 

 

 

 

سطح معناداری

0.00

.

 

 

 

 

 

فعالیت فرهنگی

مقدار همبستگی

0.332

0.318

1

 

 

 

 

سطح معناداری

0.00

0.00

.

 

 

 

 

معنا

مقدار همبستگی

0.340

0.363

0.317

1

 

 

 

سطح معناداری

0.00

0.00

0.00

.

 

 

 

نیاز

مقدار همبستگی

0.367

0.324

0.330

0.314

1

 

 

سطح معناداری

0.00

0.00

0.00

0.00

.

 

 

امید اجتماعی

مقدار همبستگی

0.348

0.326

0.302

0.671

0.262

1

 

سطح معناداری

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

.

 

اعتماد

مقدار همبستگی

0.258

0.351

0.327

0.330

0.260

0.272

1

سطح معناداری

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

.

نتایج آزمون همبستگی در جدول فوق آمده است. همانطور که مشاهده می شود، سطح معناداری آزمون همبستگی بین تمامی شاخص های پژوهش کمتر از 0.05 بدست آمده است. لذا اینگونه برداشت می شود که ارتباطی بین تمامی شاخص های مورد مطالعه همبستگی مثبت و مستقیم و معناداری وجود دارد. (جدول7)

img0 

شکل شماره4: بار هاي  عاملي استاندارد شده مدل تحلیل عاملی مرتبه اول توسعه فرهنگ جامعه محلی(ماخذ:نگارنده)

بارهاي عاملي تمامي گويه ها بيشتر از 0.4 و مقادير تي بيشتر از 1.96 بدست آمده است. لذا اعتبار سازه ها تاييد مي شود. همچنين آلفاي كرونباخ تمامي مولفه هاي توسعه فرهنگ جامعه محلی بيشتر از 0.7 برآورد شده است. لذا نياز به حذف هيچ گويه اي از مدل احساس نمي شود.

جدول شماره 8: شاخص هاي برازش مدل تحليل عاملي مرتبه اول توسعه فرهنگ جامعه محلی(ماخذ:نگارنده)

شاخص های بررسی شده

نماد لاتین

میزان استاندارد

مقدار برآورد شده

کای اسکوئر/درجه آزادی

(x2/ df)

کمتر از 3

کارمینز و مکلاور (1981)

1.283

ریشه میانگین مربعات خطای برآورد

(RMSEA)

کمتر از 0.08

هایر و همکاران (1998)

0.029

برازش مقایسه ای

(CFI)

بیشتر از 0.9

بنتلر و بونت (1980)

9/60

برازش فزاینده

(IFI)

بیشتر از 0.9

9/60

نیکویی برازش

(GFI)

بیشتر از 0.8

اتزادی و فروهمند (1996)

0.88

همانطور که در جدول (5) ملاحظه می شود، در مدل تحلیل عاملی مقدار  كاي دو به درجه آزادي 1.283 و کمتر از 3 است. همچنين مقدار جذر برآورد واريانس خطاي تقريب (RMSEA) برابر با 0.029 و کمتر از 08/0 است. همچنين شاخص برازندگي تطبيقي (CFI) ، شاخص برازندگي افزايشي(IFI) و شاخص نيكويي برازش (GFI) همگی در حد مناسبی محاسبه شده است. بنابراین در حالت کلی و با توجه به شاخص های محاسبه شده می توان برازش مطلوب مدل را نتیجه گرفت.

img0 

شکل شماره5: مدل تحلیل عاملی تاييدي مرتبه دوم توسعه فرهنگ جامعه محلی(ماخذ:نگارنده)

 

جدول شماره9: :مقدار بار عاملی استاندارد شده و آماره  تی بين متغيرها(ماخذ:نگارنده)

متغیر

مولفه ها

مقدار بار عاملی استاندارد شده

مقدار

t

سطح معناداری

آلفای کرونباخ

نتیجه

توسعه فرهنگ جامعه محلی

کالبد

552/0

-

-

/974

مطلوب

اقتصاد-فعالیت

569/0

995/6

***

مطلوب

فعالیت فرهنگی

509/0

581/6

***

مطلوب

معنا

744/0

059/8

***

مطلوب

نیاز

490/0

400/6

***

مطلوب

امید اجتماعی

721/0

889/7

***

مطلوب

اعتماد


485/0

341/6

***

مطلوب

همان طور كه در جدول (8) نمايان است، مقدار آماره  تي توسعه فرهنگ جامعه محلی با شاخص های خود معنادار و بيشتر از 1.96 برآورد شده است. لذا اين گونه استنباط مي‌شود كه توسعه فرهنگ جامعه محلی را مي توان به هفت زير مجموعه يا زير مولفه تقسيم نمود. ضريب آلفاي كرونباخ توسعه فرهنگ جامعه محلی (974/0) نيز بيشتر از 0.7 محاسبه شده است و نشان مي‌دهد كه  پايايي سازه ها در سطح مطلوبي قرار دارد.

رتبه‌بندی شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی 

 مدل عاملی تأییدی مرتبه دوم (شکل شماره6) نشان می‌دهد که مؤلفه‌های ذیل به ترتیب بیشترین تا کمترین اهمیت را در توسعه فرهنگ جامعه محلی دارند، که عبارت‌اند از:

1 مدل عاملی تأییدی مرتبه دوم (نمودار 4-5) نشان می‌دهد که مؤلفه‌های ذیل به ترتیب بیشترین تا کمترین اهمیت را در توسعه فرهنگ جامعه محلی دارند، که عبارت‌اند از:

1- شاخص معنا با میزان بار عاملی 744/0

2- شاخص امید اجتماعی با میزان بار عاملی 721/0

3- شاخص اقتصاد فعالیت با میزان بار عاملی 569/0

4- شاخص کالبد با میزان بار عاملی 552/0

5- شاخص فعالیت فرهنگی با میزان بار عاملی 509/0

6- شاخص نیاز با میزان بار عاملی 490/0

7- شاخص اعتماد با میزان بار عاملی 485/0

با توجه به اینکه سطح معناداری شاخص فعالیت فرهنگی و گویه هایش از سطح خطای استاندارد 05/0 کوچکتر است و مقدار آزمون تی نیز از سطح بحرانی 96/1 بزرگتر گزارش شده است، نشان می دهد که این شاخص ها تفاوت معناداری با عدد 3 (حد وسط طیف لیکرت 5 گزینه ای) دارند. بنابراین می‌توان استنباط نمود که این شاخص فعالیت فرهنگی و گویه هایش تاثیر معناداری بر بازآفرینی شهری کارآمد دارند.(شکل6)

 

شکل شماره6: رتبه‌بندی شاخص های ‌های توسعه فرهنگ جامعه محلی(ماخذ:نگارنده)

نتیجه گیری

هدف اصلی این پژوهش رتبه بندی شاخص های تاثیرگذاربربازآفرینی شهری کارآمد با تاکید برنقش توسعه فرهنگ جامعه محلی در هسته مرکزی شهرکرد است. نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری بیانگرآن است که میانگین به دست آمده برای شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی شامل شاخص کالبد(3.41)، شاخص اقتصاد و فعالیت (3.35)، شاخص فعالیت فرهنگی(3.32)، شاخص معنا (3.22)، شاخص نیاز(3.39)، شاخص امید اجتماعی(3.30)وشاخص اعتماد اجتماعی (3.36) ، از حد متوسط جامعه (3) بالاتر گزارش شده است و هرکدام تاثیر معناداری بر بازآفرینی شهری کارآمد دارند. از طرفی نتایج آزمون همبستگی نشان می دهد که بین تمامی شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی وبازآفرینی شهری ارتباط معناداری وجود داردو داراي رابطه همبستگي می باشند با ارتقا هريك از شاخص هاي توسعه جامعه محلي،شاخص بازآفريني شهري نيز افزايش خواهد يافت و می‌توان گفت که بازآفرینی شهری باتاکید بر توسعه فرهنگ جامعه محلی، اصلاح شرایط و دستیابی به نوعی بهبود مستمر و کیفی در وضعیت کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی راهدف قرار می دهدو دربین شاخص هاومعیارها ی توسعه فرهنگ جامعه محلی چهارشاخص اصلی کالبدی در دو بعد محیط طبیعی و مصنوع، معنا، عملکردی در سه بعد فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و شاخص اجتماعی در سه دسته نیاز، اعتماد وامید اجتماعی موثر بر بازآفرینی شهری هستند. شاخص معنا با میزان بار عاملی 744/0، شاخص امید اجتماعی با میزان بار عاملی 721/0، شاخص اقتصاد فعالیت با میزان بار عاملی 569/0، شاخص کالبد با میزان بار عاملی 552/0، شاخص فعالیت فرهنگی با میزان بار عاملی 509/0،شاخص نیاز با میزان بار عاملی 490/0 و شاخص اعتماد با میزان بار عاملی 485/0 به ترتیب بیشترین تا کمترین اهمیت را در توسعه فرهنگ جامعه محلی دارند.

- شاخص معنا:عناصر ذهنی و فرهنگی حتی بیش از عناصر عینی می توانند در انسان احساس رضایتمندی ایجاد کنند. انسان به عنوان یک موجود اجتماعی در یک اتمسفر فرهنگی زندگی می کنند وتعدد فرهنگ ها این فرصت را به وجود می آورد که گروه های مختلف با فرهنگ های متفاوت تعامل سازنده ای داشته باشند که فضاهای شهری به ویژه اماکن تفریحی و سیاحتگاهی باید این ظرفیت را ایجاد کنند تا روح عناصر فرهنگی در اماکن عمومی شهر جریان یافته و زمینه برای تعامل و رشد نگرش های مثبت نسبت به همه فرهنگ ها ایجاد شود.توجه به شاخص های فرهنگی مکان نه تنها در شکل گیری رضایت مکانی و تقویت انسجام قومی موثر خواهد بود بلکه می تواند فرصت های لازم را برای هویت بخشی و برندسازی شهری نیز فراهم می سازد (بابائی وهمکاران،1400)

 - شاخص اجتماعی: سير تحـول تجـارب بـازآفريني شهري و تجربة نتايج و نيز ارزيابي آن هـا نشـان داده است كه موفقيت بازآفريني در محدوده هـاي شـهري تنها با بهبود كالبدي حاصل نمي شود؛ بلكه از وجهـي اجتماعي نيز برخوردار است كه بر مبناي آن مردمـان ساكن نيز عملاً در فراينـد بـازآفريني وارد مـي شـوند. شاخص اجتماعی، از جمله امید اجتماعی، نیازهای اجتماعی، اعتماد اجتماعی ، همکاری و مشارکت گروه های مختلف جامعه در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را افزایش می دهد.مولفه های اجتماعی، چیزي نیست كه به سادگی يا به اجبار بر روابط و تعاملات اجتماعی حاكم شود، بلكه افراد در درون شبكه هاي اجتماعی و شناخت اولیه به يكديگر اعتماد می كنند و با استمرار تمايل و علاقه به مشاركت در شبكه ها، موجب تقويت اعتماد انها و روابط و تعاملات اجتماعی می شود.

- شاخص عملکرد (اقتصادی ، فرهنگی واجتماعی)یکی از شاخص های اصلی بازآفرینی فرهنگی درمحله است، اقتصادی درجامعه اجازه می دهد تا جامعه از شرایط منحصربه فرد، دارایی ها وفرصت های خود کمال بهره راببرد.فعالیت (فعالیت های فرهنگی) از منظرهای مختلف به عنوان کاتالیزور وموتوربازآفرینی نقش مهمی در فرآیندهای بازآفرینی ایفا می نماید .فعالیت های فرهنگی نمایش عمومی قابل توجهی دارند و اغلب به عنوان عاملی در جهت جذب بازدیدکننــدگان فرهنگــی بــوده و کیفیت محیطی مناطــق را بهبود بخشــیده وآنهارا به مراکزی سرزنده و پر جنب و جوش تبدیل می نمایند

- شاخص کالبد: نقش عمده­ای در ارتقا بازآفرینی فرهنگی-اجتماعی درمحله ایفا می کند. دردوبعد طبیعی ومصنوعی تحلیل می شود.فضای طبیعی ومصنوع علاوه بر ویژگی های هندسی وزیبایی شناسی کالبدی ، واجد معنا می باشد ونیازمند ارتقا وضعیت وبرنامه ریزی جهت رویداد پذیری است تابتوان از طریق فعالیت های فرهنگی واجتماعی وجشن ها همبستگی مردم خاطرات جمعی رادراین محله ارتقا داد .بازسازی ساختمان هافرصتی مناسب جهت فضای کار وزندگی مقرون به صرفه برای هنرمندان ومکانی جدید برای سازمان های فرهنگی فراهم می آورد.

در پایان  با توجه به شاخص های توسعه فرهنگ جامعه محلی ، توصیه هایی در قالب راهکار در راستای سهل نمودن توجه به توسعه فرهنگ جامعه محلی در بازآفرینی شهری هسته مرکزی شهرکرد به شرح زیر ارائه می گردد:

-        فراهم نمودن بستر تولید و عرضه ی هنر و صنایع دستی بومی و سوغات و غذاهای محلی با مشارکت ساکنین

-       مشارکت دادن مردم به عنوان ذینفعان اصلی طرح های توسعه و سازندگی

-       برگزاری جشنواره های البسه ی سنتی، موسیقی محلی

-       جذب توریست بوم گردی

-       برگزاری نمایشگاه های مشاغل سنتی و غذاهای بومی

-       برنامه ریزی جشنواره ها و کارناوال های مختلف فرهنگی به عنوان جاذبه های توریستی

-       توسعه مشاغل قدیمی محله مثل لحاف دوزی، نمدمالی، چاقو سازی، قالی بافی و....

-       توجه به آراء و نظرات ساکنان و تمامی ذینفعان در پروژه های عمرانی و شهری

-       ظرفیت های بستر طرح  مطابق با مسائل، نیازهای اهالی محل

-       برگزاری دوره های آموزشی درمرکز بهداشت ، کلاس هایی تحت عنوان پیشگیری از بیماری های غیر واگیر (مثل فشارخون، دیابت وقلب وعروق)،امر سالمندان(تغذیه وتحرک)، تغذیه کودکان باشیر مادر و...

-       مشاوره های تلفنی وحضوری خانواده ها در مدارس درراستای کاهش معضلات اجتماعی وبزهکاری

-       اورژانس اجتماعی و شناسایی وکاهش آسیب های اجتماعی

-       تشکیل صندوق وام قرض الحسنه محله توسط ساکنان

-       فراهم نمودن بستر وقوع رویدادهای فرهنگی و آیینی و مراسم مذهبی در محیط شهری

-        ارتقاء کیفیت های حضور پذیری و پیاده مداری فضاهای عمومی شهری

-       طراحی منظر تاریخی و هویتی با شناساندن عناصر تاریخی و قدیمی واجد ارزش هویتی و معماری و ...

-       برنامه ریزی و طراحی پلازا برای افزایش تعاملات  اجتماعی در مرکز محله ی پایتوپ

-       توجه توأمان بر نیازها و مسائل ساکنان و گردشگران ضروری است چراکه توجه بیش ازحد بر امر گردشگری می تواند کیفیت سکونت و پایداری محله را تضعیف نماید. غفلت از این نکته خیلی از مناطق جذاب گردشگری را برای ساکنان آن منطقه نامطلوب کرده و نارضایتی آنان را به همراه داشته است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع

·       ايزدي محمد سعيد 1394"ارائه سميناربازآفريني فرهنگ مبنا" - شركت مادرتخصصي عمران وبهسازي شهري ايران. ایزدی ، پگاه ، هادیانی ، زهره ، حاجی نژاد ، علی ، قادری ، جعفر (1395)تبیین و ارائه الگوی باز آفرینی شهری فرهنگ با تأکید بر رویکرد نهادی، فصلنامه مطالعات میان ای در علوم انسانی، دوره نهم، شماره 2 ،بهار 1395- ، 617- 619

·       بحرینی، سیدحسین، ایزدی، محمد سعید ومهرانوش مفیدی، 1392، رویکردها وسیاست های نوسازی شهری(ازبازسازی تابازافرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 9

·       پژوهان، موسی.مرادپور نبی، قشقایی ، رضا 1397، کاربرد تحلیل عرصه های تصمیم گیری دربازآفرینی فرهنگ مبنا، با رهیافت گردشگری محله های تاریخی( مطالعه موردی: محله ظهیرآباد تهران)

·       پوراحمد،ا.،حبیبی،ک.،کشاورز،م. 1389. سیرتحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکرد نو در بافت های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، شماره اول

·       شجاعی ، سید علیرضا؛ پورمحمد ، شهراد ؛کلانتری خلیل آباد ، حسین ؛ تقوايی ،مسعود(1400) تحلیل تأثیر شناختی عامل سرزندگی بر احساس تعلق ساکنین محلات شهری )مورد پژوهی: محلات شهر شیراز(،معماری وشهرسازی پایدار، شماره اول، بهاروتابستان 1401، صفحه 181-196(8)

·       شهریاری، محمد رضا،(1400)سنجش شاخص های بازآفرینی شهری و تاثیرآن بر کیفیت زندگی شهروندان(مطالعه موردی محله شریف آباد(، جغرافیا و روابط انسانی، پاییز ،1400 دوره،4 شماره،2 صص336

·       طباطبای نیا ، سید رضا؛ علوی وفا ،حمید (1401) واکاوی امنیت اجتماعی در سیره امام زین العابدین (ع)_(مطالعه موردی صحیفه سجّادیه(دوره 14، شماره 2فصلنامه تابستان آبان 1401، ص 153-192(6-8)

·       علوی نامور، میر محسن؛ طالبی، بهنام؛ ملکی آوارسین ، صادق(1399) ،شناسایی مولفه های اجتماعی بهره وری سازمان های آموزشی به روش داده بنیاد(مورد مطالعه:دانشگاه آزاد اسلامیاستان آذربایجان شرقی)، مطالعات جامعه شناختی، دوره 14، شماره 50، خرداد 1400، صص (12) 123-141

·       عثمانیان ،عظیم؛ قدرت گوجار، عبدالقادر؛ هاشم پور، رحیم(1401) ضرورت تعیین اصول بازآفرینی شهری فرهنگ مبنای محلات قومیتی و باوری ارومیه با تاکید بر قوم نگاری، فصلنامه پژوهشی، دوره7، شماره١، تابستان١40١،ص3

·       علیزاده  بیرجندی، آرش، علیزاده، کتایون، جعفری، حمید(1400)، تحلیل فضایی-مکانی میزان مشارکت اجتماعی در باز آفرینی بافت های ناکارآمد شهری، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای،251-270

·       لطفی، سهند،1389،بازآفرینی فرهنگ مبنا ومحفاظت محورمقدمه ای بر ضرورت، هفت شهرف شماره 31-32، بهار وتابستان 1389، ص 9

·       مونتگومری، جان، 1391 ،محله های فرهنگی به مثابه سازووکاری برای بازآفرینی شهری؛ بخش اول: مفهوم سازی محله های فرهنگی

·       مولایی، اصغر، محمد زاده، مریم(1400) بازشناسی جایگاه عوامل فرهنگی در باز آفرینی محله های قدیمی و تاریخی شهرها (نمونه موردی محله پای توپ بجنورد)، دانش شهر سازی، 1400،صفحات239-260، 3 شماره3، دوره5،صفحه20

·       نوریان، فرشاد، آریانا، اندیشه(1391)تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در باز آفرینی شهری، نشریه هنرهای زیبا، صفحه 17

·       Herrero-Prieto, L. C., & Gomez-Vega, M. (2017). Cultural resources as a factor in cultural tourism attraction: Technical efficiency estimation of regional destinations in Spain. Tourism Economics, 23(2), 260-280

·       Javier, M., and Manuel G., 2016, Culture, Urbanism and Planning (Heritage, Culture and Identity), Routledge, 1 Edition.

·       Wickens , E., 2016, The Consumption of Cultural Experiences in City Tourism, Tourism and Hospitality Research.

·       Joaquim, R. U., 2014, Culture and Authenticity in Urban Regeneration Processes: Place Branding in Central Barcelona, Journal of Urban Studies, Vol. 51, No. 14, PP. 3026-3045

·       Blessi, G. T., 2012, New Trajectories in Urban Regeneration Processes, Cultural Capital as Source of Human and Social Accumulation- Evidence from the Case of Tohu in Montreal, Cities.

·       Christian M, R., 2012, Urban Tourism, Economic Regeneration and Inclusion: Evidence from South Africa, The Journal of the Local Economy Policy Unit

·       Abu Samah, A., and Aref, F., 2009, Community Development Programes in Malaysia, Nature and Science, Vol. 7, No. 12, PP. 86-89.

·       Sasaki, M., 2007, Urban Regeneration Through Cultural Diversity And Social Inclusion, (http://Cujucr.Com/Downloads/Individual%20Articles/2/Vol2%20Masayuki%20Sasaki.Pdf

·       Bryant, L. S., Community Foundations the Asset-based Development of an Australian Community Organization as a Foundation Source for Sustainable Community Development, RMIT University (School of Management), Australia, 2006

·       Grecia, B., 2005, Deconstructing the City of Culture: The Long Term Cultural Legacies of Glasgow 1990, 841-868

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]