ارزیابی و انتخاب مکانهای مناسب جهت کاربریهای بهداشتی- درمانی نمونه موردی: شهر سقز

محورهای موضوعی : فصلنامه جغـرافیا

ایوب ذوقی ¹ (مدرس گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور سقز)
ارسطو یاری حصار ² (عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی)

تاریخ دریافت : 1391/01/27 تاریخ پذیرش : 1391/03/05 تاریخ انتشار : 1391/03/05

کلید واژه: AHP, مکانیابی, سقز, ارزیابی سازگاری, کاربری بهداشتی- درمانی, همپوشانی وزنها,

چکیده مقاله :

در دهه های اخیر شاهد افزایش جمعیت شهرهای ایران بوده ایم، که به به دو دلیل، یکی رشد طبیعی جمعیت و دیگری مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای میانه اندام و بزرگ صورت گرفته است. این امر موجب افزایش تقاضا برای خدمات شهری از طرف شهروندان و ساکنان شهرها شده است. با پیشرفت های صورت گرفته در عرصه تکنولوژی و فناوری های نوین سطح رفاه در سکونتگاههای انسانی به خصوص شهرها بالا رفته است. یکی از موارد خدماتی که شهرها ارائه می دهند و از تعیین کننده های اصلی سطح رفاه جوامع میباشد، مراکز بهداشتی- درمانی است. دسترسی آسان، موثر وکم هزینه به این کاربریها خیلی مهم می باشد. بنابراین تاکید بر این کاربریها در طرحها و برنامه ریزیهای شهری و توزیع فضایی مناسب آنها بسیار مهم و اساسی است.در دهه های اخیر با توجه به مشکلات فراوان شهرها در ابعاد مختلف، استفاده از سیستم های اطلاعاتی می تواند راهگشای بسیاری از مشکلا ت باشد. در پژوهش حاضر با استفاده از مدل AHP و همپوشانی وزنهای بدست آمده از این روش اقدام به ارزیابی و تعیین مکانهای مناسب مراکز بهداشتی- درمانی گردید. براین اساس، نقشه فضاهای مطلوب تهیه و مساحت و درصد فضاهای مناسب در قالب جداولی استخراج شد. نتایج حاصله نشانگر وجود ناسازگاری بالای کاربری مذکور با سایر کاربریهاست، که با توجه به اهمیت موضوع و تاثیراتی که در سلامت شهر و ساکنان دارد باید به عنوان هشداری جدی مورد توجه قرار گیرد

منابع و مأخذ:

-        بدری، سید علی و یاری حصار، ارسطو(1388)، انتخاب مناطق نمونه گردشگری با استفاده از روش AHP، نمونه موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 23، شماره 95.

-         پورمحمدی، محمدرضا(1382)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات سمت،‌ تهران.  

-        تقی پور، علی اکبر(1388)، ارزیابی سازمان فضایی شهر شاهرود با تأکید بر الگوهای کاربری زمین‌های آموزشی، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، تبریز.

-        ثنایی نژاد ، سید حسین وسبکبار ، حسنعلی (1378) ; کاربرد GIS با استفاده از نرم افزار ARC/INFO در برنامه ریزی  شهری و منطقه ای ; جهاد دانشگاهی مشهد .

-        حیدری، مهدی(1390)، کاربرد برنامه ریزی استراتژیک در تهیه طرح های توسعه شهری ایران نمونه موردی شهر سقز

-         ذوقی، ایوب(1388)، ارزیابی کاربری اراضی شهری بااستفاده ازGIS ، نمونه موردی: شهر سقز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان

-         رضویان، محمدتقی(1381)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات منشی، تهران.

-        زبردست ، اسفندیار (1380) ; کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای ، مجله هنرهای زیبا ، شماره 10 .

-         زیاری، کرامت‌الله(1381)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه یزد، یزد.

-        صابری‌فر، رستم(1378)، نقد و تحلیل کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.

-         عزیزی ، منصور (1383) ; کاربرد سیستم های اطلاعاتی GIS در مکانیابی ، توزیع فضایی و تحلیل شبکه مراکز بهداشتی و درمانی ( نمونه موردی : مهاباد ) ; پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز.

-          عسگری، علی و دیگران(1381)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری(سیستم‌ها و مدل‌ها)، انتشارات نور علم، تهران.

-          قدسی پور، سیدحسن (1385) ، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران.

-         کرمی ، محمد رضا (1382) ، مکانیابی هنرستان های فنی و حرفه ای با استفاده از GIS نمونه موردی: شهر تبریز ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز.

-        کلاشی، موسی (1386) ، ارزیابی کاربری اراضی منطقه 2 شهرداری زنجان با استفاده از GIS، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

-        کمیته پژوهش توسعه شهری(1387)، مجموعه مقالات توسعه شهری 1، ناشر: جامعه مهندسان مشاور ایران.

-         لاله پور، منیژه(1381)، بررسی کاربری اراضی شهری با بهره گیری از GIS، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت معلم تهران.

-         مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1385، شهرستان سقز.

-         مشهدی زاده دهاقانی، ناصر (1383) ، تحلیلی از ویژگیهای برنامه‌ریزی شهری در ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.

-         مهندسین مشاور نقش پیراوش (1384) ، طرح تجدید نظر طرح جامع سقز.

- Belton, V., and T. Gear (1983). On a shortcoming of Saaty's method of analytic hierarchies. Omega 11(3); 228-230.

- Belton, V., and T. Gear (1997). On the meaning of relative importance. Journal of multi-Criteria Decision Analysis 6(6); 335-338.

- Dyer, R.F., and E. H. Forman (1991). An analytic approach to marketing decisions. Saddle River, NJ: prentice Hall.

- Eastman, J. R. (1993). IDRISI: a grid based geographic analysis system, version 4.1. Worcester, MA: Graduate School of Geography, Clark University.

- Expert choice, Inc. (1993). Expert Choice version 8: user manual. McLean, VA: Decision Support Software, Inc.

- Goodwin, p., and G. Wright (1998). Decision analysis for management judgment. Chic ester, West Sussex, England: Wiley.

- Saaty, T. L. (1980). The analytic hierarchy process. New York: McGraw-Hill.