بررسی دوره های خشکسالی و تاثیر آن بر منابع آب پایین دست کرخه

محورهای موضوعی : فصلنامه جغـرافیا

علیرضا شکیبا ¹ , فریده عظیمی ² , فاطمه بوعذار ³

1 - عضو هئیت علمی دانشگاه شهید بهشتی
2 - عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد واحد اهواز
3 - کارشناس ارشد اقلیم شناسی

تاریخ دریافت : 1394/03/10 تاریخ پذیرش : 1394/03/10 تاریخ انتشار : 1388/04/01

کلید واژه: GIS, خشکسالی, کرخه, منابع آب, شاخص spI, PN, DRI, روش های آماری,

چکیده مقاله :

خشکسالی یکی از وقایع محیطی و بخش جدایی ناپذیر نوسانات اقلیمی است. این پدیده شرایطی از کمبود بارندگی و افزایش دما است که در هر وضعیت اقلیمی ممکن است رخ دهد. تحقیق حاضر،تلاشی برای ارزیابی کارآیی برخی شاخص های متداول اقلیمی در ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه است. این شاخص ها در حال حاضر در سیستم های فعال جهانی مورد استفاده قرار می گیرند و عبارتند از : شاخص بارش استاندارد 1SPI، درصد نرمال2 PN و بارش قابل اعتماد3 DRIکه این شاخص ها در طی یک دوره ی آماری 30 ساله از سال (1386-1357) در ایستگاه های هواشناسی حوضه پایین دست کرخه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته اند. و تغییرات مکانی خشکسالی در منطقه مطالعاتی در محیط GIS انجام شده و از آن طریق روند آنها مشخص گردید. در نهایت با مشخص شدن دوره های کم آبی و پرآبی میزان رواناب حاصله در دوره های مذکور مورد بررسی قرارگرفت. نتایج بررسی نشان می دهد که کمترین مقدار SPI مشاهده شده، و شدیدترین خشکسالی در ایستگاه آبادان در سال (1368-1367) واقع در جنوب حوضه و ایستگاه اهواز سال (1378-1377) در جنوب شرق حوضه می باشد. و بیشترین تداوم خشکسالی در ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه مربوط به سال 1369، 1377 و 1384 می باشد در این سال تقریباً تمامی ایستگاه های حوضه پایین دست کرخه دچار خشکسالی شده اند. وضعیت خشکسالی از سال 1377 به بعد در بیشتر ایستگاه ها به صورت متوالی با خشکسالی ملایم تکرار می شود. در میان روش های به کار گرفته شده، شاخص SPI با داشتن توانایی و قابلیت های بالا و معایب و محدودیت های کمتر بهتر از سایر روشها تشخیص داده شد.