بررسی روابط معنایی در اسامی مرکب برون مرکز زبان فارسی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

مرجان طاهری اسکویی ¹ , زهرا پروینی راد ² , پیمان تباری ³

1 - هیئت علمی گروه زبان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان
2 - مدرس گروه مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه پیام نور کنگاور
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کنگاور

تاریخ دریافت : 1394/10/12 تاریخ پذیرش : 1395/02/18 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: compound words, واژه های مرکب, رابطه معنایی, برون مرکز, درون مرکز, semantic relation, exocentric, endocentric,

چکیده مقاله :

در بررسی زبان شناختی واژه‌ی مرکب[1] از دو یا چند تکواژ قاموسی پدید می‌آید و حداقل شامل دو پایه است که هر دو واژه‌اند یا این که ریشه‌ی تکواژ محسوب می‌شوند. در آثار بسیاری به واژه‌های مرکب فارسی اشاره شده است اما تعداد آثاری که دیدگاهی معنی شناسی نسبت به واژه‌های مرکب فارسی داشته‌اند با میزان تحقیقاتی که این گونه واژه‌ها را مورد بررسی قرار داده‌اند اندک بوده است. هدف پژوهش حاضر این است که با رویکردی معنایی- شناختی، انواع روابط معنایی اسامی مرکب برون مرکز را بررسی کنیم. از دیدگاه زبان شناسی شناختی، آن نوع رابطه‌ی معنایی که میان اجزای ترکیب وجود دارد معیاری قطعی برای تعبیر نهایی ترکیب است. اسامی مرکب درون مرکز دارای روابط معنایی شناخته شده بین اجزای خود هستند؛ در حالی که اسامی مرکب برون مرکز از الگوی مشخصی در این زمینه پیروی نمی‌کنند. با مطالعه‌ی کتاب‌ها و بررسی روزنامه‌ها این اسامی را گردآوری کردیم و به بررسی روابط معنایی بین اسامی مرکب برون مرکز بر اساس فهرست گیرجو و همکاران [2](2005) پرداختیم که در نتیجه مشخص شد اسامی مرکب برون مرکز دارای 11 نقش معنایی هستند، از جمله رابطه‌ی مالکیت، تشبیه، مکانی و... پربسامدترین این روابط معنایی از نوع روابط معنایی استعاری و عددی هستند و کم بسامدترین آن‌ها از نوع سببی هستند. این بررسی‌ها در حوزه‌های صرف، قابل استفاده است و در راه گشودن گره‌های دستور زبان فارسی نیز به ما کمک می‌کند. [1]. compound word [2]. Girju et al

چکیده انگلیسی:

In linguistic research, compound word emerges from two or several lexical morphemes and at least it consists of two roots that both are words or are morpheme root. In many works, it is mentioned to Persian compound words but number of works that have the semantic point of view to Persian compound words with amount of researches that have examined these words has been little and purpose of this research is that with cognitive – semantic approach, we study types of the semantic relationships of exocentric compounds. From cognitive Linguistic point of view, the semantic relationship among compound parts is definite criterion for compound final interpretation. Endocentric Compounds have the Known Semantic relationships between your components: while exocentric compounds do not follow a certain pattern in this field. With reading books, studying newspapers have compiled these nouns and have studied the semantic relationships between exocentric compound according to list of Girju et al (2005) as a result of it was defined that exocentric compound names have 11 the semantic relationships, they include possession, simile and local relationships. The highest- frequency of these semantic relationships are metaphoric and numerical relationships and the least- frequency of them are causal. These researches can be used in the areas of morphology, can be helped us in opening the nodes of Persian Language grammar.