الهی نامه عطار، بحر وافر یا بحر هزج ؟

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

سیداسعد شیخ احمدی ¹

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان

تاریخ دریافت : 1388/11/01 تاریخ پذیرش : 1388/11/01 تاریخ انتشار : 1388/11/01

کلید واژه: الهی نامه, بحر هزج, بحر وافر, ارکان عروضی, زحاف, Elāhi Nāme, Hazage meter, Vafer Meter, elements of prosody,

چکیده مقاله :

مثنوی الهی نامه، از آثار مسلم عطار نیشابوری است، در تذکره ها و کتب تراجم، وزن این مثنوی را هزج مسدس محذوف (مقصور) گفته اند، در این مقاله نویسنده، برآن است که با توجه به ارکانی که در این مثنوی بر وزن مفاعلتن، آمده است و با استدلال‌های علمی، ثابت کند که این مثنوی در بحر وافر معصوب مقطوف سروده آمده است. لازم به ذکر است که این دو بحر (هزج مسدس محذوف و وافر معصوب) بهم ماننده اند و این مانندگی موجب شده است تا در عرض پارسی و تازی این دو بحر با هم مشتبه گردند.

چکیده انگلیسی:

Elāhi Nāme poetry is consisting one of the absolute literary works of Attār Neishaboori, in biographies and translator books, It has been said that the rhythm of this couplet consisting catalectic hexameter Hazaj. In this article, the author regarding the elements of the couplet which is based on Mafā'elaton is attempting reasonably to prove that the mentioned couplet has been versified according to vāver Mas'ood Maqtoof  meter. It is necessary to note that these two meters (catalectic Hexameter Hazaj and vāfer Mas'ood) are similar, and this similarity causes confusion between these two meters in prosody of Persian and Arbic languages.

منابع و مأخذ:

-      المعجم  المفصل فی علم العروض و القافیه، بیروت: دار الکتب العلمیه، الطبعه الأولی 1991

-      البستانی،فواد افرام، المجانی الحدیثه(مجلّد اوّل)بیروت:المطبعه الکاثولیکیه،الطبعه الثانیه. 1960.

-      حافظ،شمس الدین محمد،به کوشش محمد قزوینی وقاسم غنی ،تهران :زوار،1369.

-      سعدی، مصلح الدین عبدالله کلیات سعدی، تصحیح محمد علی فروغی، تهران : امیر کبیر ، چاپ نهم 1372.

-      عطار،فرید الدین الهی نامه ،به تصحیح هلموت ریتر، تهران :توس،چاپ دوم 1368.

-      فیروز آبادی،محمدبن بعقوب،القاموس المحیط،بیروت:دارالفکر، الطبعه الاولی 2003.

-      معروف نایف و عمر الاسعد، علم العروض التطبیقی،بیروت: دارالنفائس،الطبعه الا‏ٌُ ُولی،1988 .

-      معلوف،لویس، المنجد فی اللغة،بیروت:دارالمشرق،الطبعه الثالثه و الثلاثون،1992.

-      وطواط، رشیدالدین، حدائق السحر فی دقایق الشعر، به اهتمام عباس اقبال، تهران: کتابخانه طهوری،چاپ اول،1362 .

-      هاشمی،السید احمد، میزان الذهب فی صناعه شعر العرب، قاهره: مطبعه المقتطف و المقطم، الطبعه الثالثه عشره، 1961.