نقش حاشیه سود خالص، نسبت اهرمی و برنامه‌ریزی مالیاتی در مدیریت سود: (شواهد تجربی از بازار سرمایه ایران)
شهناز مشایخ
1
(
گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران
)
سمیرا موفق
2
(
گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
)
کلید واژه: حاشیه سود خالص, نسبت اهرمی, برنامه‌ریزی مالیاتی, مدیریت سود.,
چکیده مقاله :
هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر حاشیه سود خالص، نسبت اهرمی و برنامه‌ریزی مالیاتی بر مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران صورت پذیرفته است.
روش: جامعه آماری این پژوهش، کلیه شرکت‌های بورسی و فرابورسی پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران است. پس از اعمال معیارهای گزینش، تعداد 232 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های مربوط به این شرکت‌ها برای دوره زمانی7 ساله، از سال‌های 1396 تا 1402، جمع‌آوری و در مجموع داده‌های 1624 سال - شرکت مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد حاشیه سود خالص و برنامه‌ریزی مالیاتی با مدیریت سود رابطه معکوس و معناداری دارد. در واقع فرضیه اول و سوم تأیید شد؛ این در حالی است که نسبت اهرمی رابطه معناداری با مدیریت سود ندارد و فرضیه دوم تأیید نشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان دادند بین حاشیه سود خالص و مدیریت سود رابطه‌ای معکوس و معنادار وجود دارد. این مسئله نشان داد که شرکت‌هایی با سودآوری بالا، از مدیریت سود کمتری استفاده کرده‌اند. همچنین نسبت اهرمی و مدیریت سود رابطه معناداری ندارند. این بدان معناست که عوامل دیگری غیر از اهرم مالی؛ مانند ساختار مالکیت، نظارت‌های قانونی یا عوامل فرهنگی نقش مهم‌تری در مدیریت سود ایفا می‌کنند. همچنین نتایج نشان داد که بین برنامه‌ریزی مالیاتی و مدیریت سود رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. این بدان معناست که شرکت‌هایی که در برنامه‌ریزی مالیاتی فعال هستند، تمرکز بیشتری بر مدیریت هزینه‌ها و بهبود عملکرد واقعی خود دارند و کمتر به دنبال ارائه گزارش‌های غیرواقعی هستند.
چکیده انگلیسی :
Objective: This research aims to investigate the impact of net profit margin, leverage ratio, and tax planning on earnings management in companies listed on the Iranian capital market.
Method: The statistical population of this study includes all public and over-the-counter companies accepted in the Iranian capital market. After applying selection criteria, a total of 232 companies were chosen as the sample. Data related to these companies were collected for a period of seven years, from 1396 to 1402.
Findings: The findings of the study indicated that net profit margin and tax planning have an inverse and significant relationship with earnings management. In fact, the first and third hypotheses were confirmed; however, the leverage ratio did not show a significant relationship with earnings management, and thus, the second hypothesis was rejected.
Conclusion: The findings demonstrate a significant inverse relationship between net profit margin and earnings management. This indicates that companies with higher profitability engage less in earnings management. Furthermore, there is no significant relationship between the leverage ratio and earnings management. This suggests that factors other than financial leverage, such as ownership structure, regulatory oversight, or cultural factors, play a more significant role in earnings management. Additionally, the results showed an inverse and significant relationship between tax planning and earnings management. This implies that companies that are active in tax planning focus more on cost management and improving their actual performance and are less likely to engage in presenting unrealistic reports.
اعتمادی، حسین؛ آذر، عادل و ناظمی اردکانی، مهدی (1389). بررسی نقش تخصص حسابرس در صنعت بر مدیریت واقعی سود و عملكرد عملیاتی آتی. دانش حسابداری، 1(1)، صص 9-28. https://sid.ir/paper/163428/en
بندریان، امیرعلی؛ وحیدی الیزیی،ابراهیم و مقصودی، فرامرز (1396). تعدیل کنندگی کیفیت و تداوم حسابرسی بر رابطه بین ساختار مالکیت و مدیریت سود. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10 (37)، صص 195-213. https://sanad.iau.ir/fa/Article/1074011
تاری‌وردی، یداله؛ مرادزاده فرد، مهدی و رستمی، مریم (1392). تأثیر مدیریت سود بر دقت پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیاتی آتی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 6(21)، صص 141-172. https://sanad.iau.ir/fa/Article/1073915
حکمت، هانیه؛ رحمانی، علی و موفق، سمیرا (1404). تأثیر افشای گزارشگری پایداری و مقایسه‌پذیری اطلاعات حسابداری بر تداوم سود. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 32 (1)، صص 95-116. https://acctgrev.ut.ac.ir/article_100083.html
خزایی، مهدی؛ زلقی، حسن و افلاطونی، عباس (1400). نقش تعدیل‌گر ساختار مالکیت بر رابطه قابلیت مقایسه صورت‌های مالی و مدیریت سود. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 11(39)، صص 1-22. ¬¬¬¬¬¬https://jera.alzahra.ac.ir/article_5323.htmi_
ربیع بیگی، حامد؛ جمالی نصاری، شمس‌الدین؛ حیدری‌نژاد، قدرت اله؛ صید خانی، رضا، و ربیع بیگی، حدیث (1395). بررسی تاثیر حاشیه سود خالص بر سودآوری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. کنفرانس جهانی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی در آغاز هزاره سوم، SID. https://sid.ir/paper/827743/fa
رضایی، فرزین، جعفری نیارکی، روح اله (1394). رابطة بين اجتناب مالياتي و تقلب در حسابداري شرکت‌ها. پژوهش‌نامه ماليات، 26(74)، صص 109-134. https://taxjournal. r/article-1-173-fa.pdf
عابدینی، محدثه؛ بنی مهد، بهمن؛ مرادزاده فرد، مهدی و شکری چشمه سبزی، اعظم (1402). ارتباط میان کارآیی مدیران در ایجاد جریان نقد عملیاتی و مدیریت سود واقعی. قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری. 2(7)، صص 25-42. https://doi.org/10.30495/jdaa.2023.1976751.1067
عسگری کاجی، عادله (1400). "بررسی ارتباط بین مشوق‌های گزارشگری مالی، مدیریت سود و اجتناب مالیاتی در شرکت‌های کوچک و متوسط". پایان نامه کاشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهان. گنج. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/453fb424f9385cf68f2ef2d567a80859
کردستانی، غلامرضا و جعفری سوق، سیده آمنه (1401). عملکرد شرکت های همتا و مدیریت سود: تأثیر فشار بازار سرمایه. قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری، 1(3)، صص 71-100. https://doi.org/10.30495/jdaa.2022.693174
مرادی، مجید؛ پورفخاران، محمدرضا و نادری، معصومه (1401). رابطه درماندگی مالی و مدیریت سود باتوجه‌به نقش اندازه حسابرس در دوران رکود. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری، 1(4)، صص 135-160. https://doi.org/10.30495/jdaa.2023.698896
محمدزاده سالطه، حیدر؛ داداش‌‍زاده، قادر و موید اصل، معصومه (1397). تأثیر ساختارهای رقابتی بازار محصول بر مدیریت واقعی سود با تأکید بر ساختار مالکیت. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(40)، 147-170. https://sanad.iau.ir/fa/Article/1073926
مزروعی راد، امین؛ صالحی، حمیدرضا و شورورزی، محمدرضا (1391). تاثیر خدمات بانکداری الکترونیک بر رشد حاشیه سود شعب بانک ملت شهر مشهد. حسابدری و منافع اجتماعی، 4، 1-18. https://jaacsi.alzahra.ac.ir/article_449_3a05210291e149fc1f36229a71d80035.pdf
References Abedini, M., Banimahd, B., Moradzadehfard, M. and Cheshmehsabzi, A.S., 2023. The Relationship between Managers' Efficiency in Creating Operational Cash Flows on Real Earnings Management. Judgement and Decision Making in Accounting and Auditing, 2(7), 25-42. https://doi.org/10.30495/jdaa.2023.1976751.1067 [In Persian]
Achyani, F., & Lestari, S., 2019. Pengaruh Perencanaan Pajak Terhadap Manajemen Laba (Studi Empiris Pada Perusahaan Manufaktur Yang Terdaftar Di Bursa Efek Indonesia Tahun 2015-2017). Riset Akuntansi Dan Keuangan Indonesia, 4(1), 77-88. https://DOI:10.23917/reaksi.v4i1.8063
Aflatooni, A., 2016. The effect of firms' growth on the relation between stock market value, book value and eearnings. The Financial Accounting and Auditing Researches, 8(31), 1-21. SID. https://sid.ir/paper/198216/en
Agustia, Y. P., & Suryani, E., 2018. Pengaruh ukuran perusahaan, umur perusahaan, leverage, dan profitabilitas terhadap manajemen laba (Studi Pada Perusahaan Pertambangan yang Terdaftar di Bursa Efek Indonesia Periode 2014-2016). Jurnal Aset (Akuntansi Riset), 10(1), 71-82. Retrived, [6/29/2024] from: https://ejournal.upi.edu/index.php/aset/article/download/12571/7503
Aldona, L., & Listari, S., 2020. Pengaruh rasio profitabilitas dan rasio leverage terhadap manajemen laba. Jurnal Ilmiah Akuntansi Kesatuan, 8(1), 97-106. https://doi.org/10.37641/jiakes.v8i1.425
Aminah, S., 2019. Pengaruh current ratio, earning per share, return on equity terhadap debt to equity ratio pada perusahaan yang termasuk di Jakarta Islamic Index (Jii) Periode 2013-2017. Ekonomica Sharia: Jurnal Pemikiran Dan Pengembangan Ekonomi Syariah, 4(2), 25-34. https://doi.org/10.36908/esha.v4i2.154
Asgari Kaji, A., 2021. Investigating the relationship between financial reporting incentives, earnings management and tax avoidance in small and medium-sized companies. [Master dissertation, Shahid Ashrafi University of Isfahan]. Ganj. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/453fb424f9385cf68f2ef2d567a80859 [In Persian]
Baraja, L. M., Basri, Y. Z., & Sasmi, V., 2019. Pengaruh beban pajak tangguhan, perencanaan pajak dan aktiva pajak tangguhan terhadap manajemen laba. Jurnal Akuntansi Trisakti, 4(2), 191. https://B2n.ir/s11844
Claudia, A., & Indrati, M., 2021. Analysis of effect on asset return, return on equity, earning per share, and net profit margin on share price on banking company. Journal Research of Social Science, Economics, and Management, 1(2), 64-78. https://doi.org/10.59141/jrssem.v1i2.10
Dechow, P. M., & Skinner, D. J., 2000. Earnings management: Reconciling the views of accounting academics, practitioners, and regulators. Accounting horizons, 14(2), 235-250. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.218959
Djojo, V. M., & Astuti, C. D., 2023. The effect of tax planning, capital intensity and earning power on earning management with institutional ownership as a moderating variable. Devotion: Journal of Research and Community Service, 4(2), 534-545. Retrieved from, https://devotion.greenvest.co.id/index.php/dev/article/download/406/793
Etemadi, H., Azar, A., & Nazemi, A. M., 2010. The role of auditor industry specialization on earnings management and future operational performance. Journal of Accounting knowledge, 1(1), 9-28. SID. doi: 10.22103/jak.2012.53 [In Persian]
Evans, M. E., Houston, R. W., Peters, M. F., & Pratt, J. H., 2015. Reporting regulatory environments and earnings management: US and non-US firms using US GAAP or IFRS. The accounting review, 90(5), 1969-1994. DOI:10.2308/accr-51008
Healy, P. M., & Wahlen, J. M., 1999. A review of the earnings management literature and its implications for standard setting. Accounting horizons, 13(4), 365-383. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.156445
Hidayat, I., & Sutria, P. O., 2023. The influence of determined tax load, tax planning, and profitability in profit management in the company manufacturing the mining sector, the coal sub sector listed on the indonesia stock exchange year. APTISI Transactions on Management, 7(1), 79-85. DOI:10.33050/atm.v7i1.1833
Hisar, R., & Suharna, J., 2020. Pengaruh wct, der terhadap roe pada industri manufaktur di bursa efek Indonesia yang go publik. jurnal ekonomi: journal of economic, 11(1). https://doi.org/10.47007/jeko.v11i1.3263
Ilham, R.N. and Akhyar, C., 2023. The Influence OF Auditor Quality, Corporate Governance, and Tax Planning on Profit Management (Empirical Study of Manufacturing Companies on the Indonesia Stock Exchange). Journal of Accounting Research, Utility Finance and Digital Assets, 1(3), pp.296-303. DOI:10.54443/jaruda.v1i3.47
Indrati, M., & Magfiroh, F., 2023. The effect of net profit margin, debt equity ratio, and tax planning on earnings management. International Journal of Multidisciplinary Research and Growth Evaluation, 6(05), 1933-1942. DOI:10.47191/ijmra/v6-i5-14
Jelanti, D., 2023. The effect of deferred tax expense, managerial ownership, and tax planning on profit management. Journal of Economics and Business Letters, 3(2), 1-9. https://doi.org/10.55942/jebl.v3i2.200
Karnawati, Y., 2018. Faktor–faktor yang berpengaruh terhadap manajemen laba dan kinerja perusahaan (Studi empiris pada perusahaan manufaktur). Jurnal Ekonomi, 9(2), 163-176. Retrived from, https://ejurnal.esaunggul.ac.id/index.php/Eko/article/download/2531/2171
Kasmir., 2018. Analisis Laporan Keuangan (Vol. 11).
Kordestani, G., Jafari Sogh, S. A., 2022. Peer Companies Performance and Earnings Management: The Effect of Capital Market Pressure. Judgement and Decision Making in Accounting and Auditing, 1(3), 71-100. https://doi.org/10.30495/jdaa.2022.693174 [In Persian]
Lestari, K. C., & Wulandari, S. O., 2019. Pengaruh profitabilitas terhadap Manajemen Laba. Jurnal Akademi Akuntansi, 2(1). https://doi.org/10.22219/jaa.v2i1.7878
Margie, L. A., & Habibah, H., 2022. Analisis net profit margin Dan free cash flow TERHADAP earning management Sektor Industri Barang Konsumsi. Scientific Journal Of Reflection: Economic, Accounting, Management and Business, 5(1), 48-56. DOI: 10.37481/sjr.v5i1.424
Mazrooi Rad, A., Salehi, H., Shoorvarzi, M., 2012. The effect of electronic banking services on the growth of the profit margin of Bank Mellat branches in Mashhad. Accounting and Social Interests, 4, 1-18. Retreived from, https://jaacsi.alzahra.ac.ir/article_449_3a05210291e149fc1f36229a71d80035.pdf [In Persian]
Moradi, M., Pourfakharan, M., & Naderi, M., 2022. The Relationship between Financial Distress and Earnings Management Regarding the Role of Auditor Size during Recession. Judgement and Decision Making in Accounting and Auditing, 1(4), 135-160. https://doi.org/10.30495/jdaa.2023.698896 [In Persian]
Mulia, B. P., & Setiawati, E., 2023. The effect of tax planning, firm size and profitability on earnings management. The International Journal of Business Management and Technology, 7(1), 911-920. DOI:10.21532/apfjournal.v8i2.298
Noeraini, A. M., 2023. The influence of tax planning, deferred tax expenses, managerial proficiency, and managerial ownership on earnings management. IJEBD (International Journal of Entrepreneurship and Business Development), 6(6), 1062-1071. DOI:10.29138/ijebd.v6i6.2575
Prawida, N., & Sutrisno, S., 2021. Leverage, profitability, corporate governance mecanism and earning management: cases in manufacturing company in Indonesia Stock Exchange. Asian Management and Business Review, 35-45. Retrieved from, https://journal.uii.ac.id/AMBR/article/download/18322/11028
Putra, H., 2021. Pengaruh net profit margin, debt equity ratio, dan firm size terhadap Manajemen Laba pada perusahaan telekomunikasi yang terdaftar di bursa efek Indonesia periode 2008-2017. Science of Management and Students Research Journal (SMS), 1(11), 365-370. http://dx.doi.org/10.33087/sms.v1i11.53
Putri, H. J., & Nuswandari, C., 2021. Kualitas Audit, Profitabilitas, Leverage dan Manajemen Laba Riil. Jurnal Ilmiah Akuntansi Dan Humanika, 11(2), 303-311. https://doi.org/10.23887/jiah.v11i2.35854
Rabi Beigi, H., Jamali Nesari, S., Heidarinezhad, G., Seidkhani, R., & Rabi Beigi, H., 2016, May 19. Investigating the impact of net profit margin on the profitability of companies listed in the Tehran Stock Exchange [Conference presentation]. World Conference on Management, Accounting Economics and Humanities at the beginning of the third millennium, Shiraz, Iran. https://sid.ir/paper/827743/en [In Persian]
Rezaei, F., Jafari Niaraki, R., 2013. The relationship between tax avoidance and fraud in corporate accounting. Journal of Tax Research, 26(74), 109-134. Retrieved From, https://taxjournal.ir/article-1-173-fa.pdf [In Persian]
Romantis, O., Heriansyah, K., Soemarsono, D. W., & Azizah, W., 2020. Pengaruh perencanaan pajak terhadap manajemen laba yang dimoderasi oleh penurunan tarif pajak (diskon pajak). Jurnal Ilmiah Akuntansi Dan Manajemen, 16(1), 85-95. DOI:10.31599/jiam.v16i1.116